Nagroda Pritzkera

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Nagroda Pritzkera ( ang. Pritzker Architecture Prize ) ? ameryka?ska nagroda architektoniczna przyznawana corocznie architektom, ktorzy mieli znacz?cy wkład w rozwoj ?rodowiska człowieka. Nagroda honoruje ?yj?cego architekta, ktory poprzez swoj? sztuk?, talent, wizjonerstwo oraz konsekwentne i znacz?ce zaanga?owanie, wzbogaca otoczenie człowieka i jego ?rodowisko budowlane poprzez swoj? architektur?.

Laureat otrzymuje 100 tys. USD i br?zowy medal.

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Nagrod? ufundował Jay A. Pritzker wraz z ?on? Cindy w 1979 roku.

Wiele procedur i forma Nagrody Pritzkera było wzorowanych na Nagrodzie Nobla. Laureaci Nagrody Architektonicznej Pritzkera otrzymuj? dotacj? w postaci 100 tys. dolarow, certyfikat i, od 1987, br?zowy medal, jak rownie? limitowan? edycj? rze?by Henry’ego Moore’a [1] .

Oficjalna ceremonia wr?czenia nagrody odbywa si? ka?dego roku, zazwyczaj w maju, w architektonicznie wa?nym miejscu na ?wiecie [2] .

Laureaci [ edytuj | edytuj kod ]

Rok Laureat Narodowo?? Przykładowa realizacja Miejsce ceremonii wr?czenia Ref.
1979 Johnson, Philip Philip Johnson The inaugural laureate Philip Johnson behind an architectural model   Stany Zjednoczone Glass House , New Canaan (1949) Dumbarton Oaks , Waszyngton , USA [3]
1980 Barragan, Luis Luis Barragan   Meksyk Torres de Satelite , Naucalpan (1957) Dumbarton Oaks , Waszyngton , USA [4]
1981 Stirling, James James Stirling   Wielka Brytania Seeley Historical Library , Cambridge (1968) National Building Museum, Waszyngton , USA [5]
1982 Roche, Kevin Kevin Roche   Stany Zjednoczone Gmach Fundacji Forda, Nowy Jork (1968) Art Institute of Chicago , Chicago , USA [a] [6]
1983 Pei, Ieoh Ming Ieoh Ming Pei   Stany Zjednoczone Piramida Luwru , Pary? (1989) Metropolitan Museum of Art , Nowy Jork , USA [b] [7]
1984 Meier, Richard Richard Meier   Stany Zjednoczone Getty Center , Los Angeles (1997) National Gallery of Art , Waszyngton , USA [6]
1985 Hollein, Hans Hans Hollein   Austria Haas-Haus , Wiede? (1990) The Huntington Library , San Marino , USA [6]
1986 Bohm, Gottfried Gottfried Bohm   Niemcy Sanktuarium Matki Bo?ej Krolowej Pokoju w Neviges , Velbert (1968) Worshipful Company of Goldsmiths , Londyn , Wielka Brytania [6]
1987 Tange, Kenz? Kenz? Tange   Japonia Yoyogi National Gymnasium , Tokio (1964) Kimbell Art Museum , Fort Worth , USA [8]
1988 Bunshaft, Gordon Gordon Bunshaft ?   Stany Zjednoczone Beinecke Rare Book and Manuscript Library , New Haven (1963) Art Institute of Chicago , Chicago , USA [6] [9]
Niemeyer, Oscar Oscar Niemeyer   Brazylia Katedra Matki Bo?ej z Aparecidy , Brasilia (1958)
1989 Gehry, Frank Frank Gehry   Kanada
  Stany Zjednoczone 		Walt Disney Concert Hall , Los Angeles (2003) T?dai-ji , Nara , Japonia [c] [7]
1990 Rossi, Aldo Aldo Rossi   Włochy Bonnefanten Museum , Maastricht (1990) Palazzo Grassi , Wenecja , Włochy [10]
1991 Venturi, Robert Robert Venturi   Stany Zjednoczone Sainsbury Wing w National Gallery , Londyn (1991) Palace of Iturbide , Meksyk [11]
1992 Siza Vieira, Alvaro Alvaro Siza Vieira   Portugalia Pawilon Portugalski na wystawie Expo ’98 , Lizbona (1998) Harold Washington Library , Chicago , USA [12]
1993 Maki, Fumihiko Fumihiko Maki   Japonia Tokyo Metropolitan Gymnasium (1991) Zamek na Hradczanach , Praga , Czechy [8]
1994 de Portzamparc, Christian Christian de Portzamparc ?   Francja Siedziba ambasady Francji w Niemczech, Berlin (2003) The Commons, Columbus , USA [13]
1995 And?, Tadao Tadao And?   Japonia Ko?cioł ?wiatła , Osaka (1989) Pałac wersalski , Wersal , Francja [14]
1996 Moneo, Rafael Rafael Moneo   Hiszpania Katedra Matki Bo?ej Anielskiej , Los Angeles (2002) Getty Center , Los Angeles , USA [7]
1997 Fehn, Sverre Sverre Fehn   Norwegia Norweskie Muzeum Lodowcow , Fjærland (1991) Muzeum Guggenheima w Bilbao [15]
1998 Piano, Renzo Renzo Piano   Włochy Centrum Paula Klee , Berno (2005) Biały Dom , Waszyngton , USA [16]
1999 Foster, Norman Norman Foster 1999 winner Norman Foster, giving a speech behind a lecturn   Wielka Brytania Metropolitan , Warszawa (2003) Stare Muzeum , Berlin , Niemcy [7]
2000 Koolhaas, Rem Rem Koolhaas   Holandia Casa da Musica , Porto (2003) Jerusalem Archaeological Park, Jerozolima , Izrael [17]
2001 Jacques Herzog & Pierre de Meuron   Szwajcaria Tate Modern , Londyn (2000) Monticello , Charlottesville , USA [18]
2002 Murcutt, Glenn Glenn Murcutt   Australia Berowra Waters Inn , Sydney (1983) Kapitol , Rzym , Włochy [19]
2003 Utzon, Jørn Jørn Utzon ?   Dania Sydney Opera House , Sydney (1973) Krolewska Akademia Sztuk Pi?knych ?w. Ferdynanda , Madryt , Hiszpania [20]
2004 Hadid, Zaha Zaha Hadid   Irak
  Wielka Brytania 		Centrum Heyd?ra ?liyeva , Baku (2012) Ermita? , Petersburg , Rosja [d] [7]
2005 Mayne, Thom Thom Mayne   Stany Zjednoczone Bill & Melinda Gates Hall na Uniwersytecie Cornella , Ithaca (2014) Pritzker Pavilion , Chicago , USA [21]
2006 Mendes da Rocha, Paulo Paulo Mendes da Rocha   Brazylia Narodowe Muzeum Powozow , Lizbona (2015) Pałac Dolmabahce , Stambuł , Turcja [22]
2007 Rogers, Richard Richard Rogers   Wielka Brytania Lloyd’s Building , Londyn (1986) Whitehall , Londyn , Wielka Brytania [e] [23]
2008 Nouvel, Jean Jean Nouvel   Francja Budynek Nouvela Muzeum Narodowego Centrum Sztuki Krolowej Zofii , Madryt (2005) Biblioteka Kongresu , Waszyngton , USA [7] [24]
2009 Zumthor, Peter Peter Zumthor   Szwajcaria 7132 Thermal Baths , Vals (1996) Palacio de la Legislatura de la Ciudad de Buenos Aires, Buenos Aires , Argentyna [7] [25]
2010 Sejima, Kazuyo Kazuyo Sejima &
Ry?e Nishizawa ( SANAA ) 		  Japonia Muzeum Sztuki Wspołczesnej XXI wieku , Kanazawa (2003) Ellis Island , Nowy Jork , USA
2011 Souto de Moura, Eduardo Eduardo Souto de Moura   Portugalia Estadio Municipal de Braga , Braga (2004) Andrew W. Mellon Auditorium , Waszyngton , USA [26]
2012 Wang Shu   Chiny Ningbo Museum, Ningbo (2008) Wielka Hala Ludowa , Pekin , Chiny [27]
2013 Toyoo It?   Japonia Toyoo Ito Museum of Architecture , Imabari (2011) John F. Kennedy Presidential Library and Museum , Boston , USA [28]
2014 Ban, Shigeru Shigeru Ban   Japonia Centre Pompidou-Metz , Metz (2010) Rijksmuseum , Amsterdam , Holandia [29]
2015 Otto, Frei Frei Otto   Niemcy Stadion Olimpijski , Monachium (1972) New World Center , Miami , USA [30] [31]
2016 Aravena, Alejandro Alejandro Aravena   Chile Siamese Towers, Santiago (2005) Kwatera głowna ONZ , Nowy Jork , USA [32] [33]
2017 RCR Arquitectes   Hiszpania Musee Soulages, Rodez (2014) Pałac Akasaka , Tokio , Japonia [34]
2018 Doshi, Balkrishna Balkrishna Doshi   Indie Tagore Memorial Hall, Ahmadabad (1971) Aga Khan Museum , Toronto , Kanada [35]
2019 Isozaki, Arata Arata Isozaki   Japonia Muzeum Sztuki i Techniki Japo?skiej ?Manggha” , Krakow (1994) Pałac wersalski , Wersal , Francja [36]
2020 Yvonne, Farrell Farrell Yvonne , Shelley McNamara   Irlandia

Budynek Roentgena Uniwersytetu Bocconiego , Mediolan (2008) ceremonia wirtualna [37]
2021 Anne Lacaton , Jean-Philippe Vassal   Francja L’ecole d’architecture, Nantes (2009) ceremonia wirtualna [38]
2022 Diebedo Francis Kere   Burkina Faso Szkoła podstawowa, Gando (2001) ceremonia wirtualna [39]
2023 David Chipperfield   Wielka Brytania James-Simon-Galerie w Nowym Muzeum , Berlin (2019) Agora ate?ska , Ateny , Grecja [40] [41]
2024 Riken Yamamoto   Japonia Muzeum sztuki, Yokosuka (2007) b.d. [42]

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Roche urodził si? w Irlandii.
  2. ↑ Pei urodził si? w Chinach.
  3. ↑ Gehry urodził si? w Kanadzie.
  4. ↑ Hadid urodziła si? w Iraku.
  5. ↑ Rogers urodził si? we Włoszech.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ The Pritzker Architecture Prize: History . [dost?p 2012-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-10)]. ( ang. ) .
  2. ↑ The Pritzker Architecture Prize: Ceremony and Medal . [dost?p 2012-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-28)]. ( ang. ) .
  3. ↑ People ? In the News . 23 maja, 1979. [dost?p 2017-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-17)]. ( ang. ) .
  4. ↑ Katherine Endicott: The Mexican garden revisited . 14 pa?dziernika, 2006. ( ang. ) .
  5. ↑ Nigel Reynolds: Top prize for architect who is ignored by fellow British . 23 marca, 2004. ( ang. ) .
  6. ↑ a b c d e Paul Goldberger: Architecture View; What Pritzker Winners Tell Us About the Prize . 28 maja 1988. ( ang. ) .
  7. ↑ a b c d e f g Ed Pilkington: Swiss architect untouched by fad or fashion wins prized Pritzker award . 14 kwietnia, 2009. ( ang. ) .
  8. ↑ a b Herbert Muschamp: Pritzker Prize for Japanese Architect . 26 kwietnia, 1993. ( ang. ) .
  9. ↑ The Pritzker Architecture Prize Celebrates its Tenth Anniversary Honoring Two Laureates for 1988 . ( ang. ) .
  10. ↑ Julie Iovine: Aldo Rossi, Architect of Monumental Simplicity, Dies at 66 . 5 wrze?nia, 1997. ( ang. ) .
  11. ↑ Eleanor Blau: Robert Venturi Is to Receive Pritzker Architecture Prize . 8 kwietnia, 1991. ( ang. ) .
  12. ↑ Ana Maria Ribeiro: Siza Vieira fala para casa cheia . 24 lutego, 2009. ( port. ) .
  13. ↑ Herbert Muschamp: Priztker prize goes to French architect for the first time . 2 maja, 1994. ( ang. ) .
  14. ↑ Pilar Viladas: Fashion’s New Religion . 19 sierpnia, 2001. ( ang. ) .
  15. ↑ Fernando Samaniego: El noruego Sverre Fehn recibe el Pritzker de Arquitectura en el museo Guggenheim Bilbao . 1 czerwca, 1997. ( hiszp. ) .
  16. ↑ Herbert Muschamp: Renzo Piano Wins Architecture’s Top Prize . 20 kwietnia, 1998. ( ang. ) .
  17. ↑ Koolhaas receives ‘Nobel of architecture’ in Jerusalem . CNN, 29 maja, 2000. ( ang. ) .
  18. ↑ Herzog & de Meuron Propose Castle in The Sky for Hamburg . 14 czerwca, 2005. ( ang. ) .
  19. ↑ Top honour for Australian architect . BBC News, 16 kwietnia, 2002. ( ang. ) .
  20. ↑ Prize for Opera House designer . BBC News, 7 kwietnia, 2003. ( ang. ) .
  21. ↑ Paris skyscraper to rival tower . BBC News, 28 listopada, 2006. ( ang. ) .
  22. ↑ Benjamin Forgey: Brazilian wins Pritzker Prize . 9 kwietnia, 2006. ( ang. ) .
  23. ↑ Jonathan Glancey: Rogers takes the ‘Nobel for architecture’ . 29 marca, 2007. ( ang. ) .
  24. ↑ Nouvel wins top architect’s prize . BBC News, 31 marca, 2008. ( ang. ) .
  25. ↑ Robin Pogrebin: Pritzker Prize Goes to Peter Zumthor . 12 kwietnia, 2009. ( ang. ) .
  26. ↑ Kate Taylor: Souto de Moura Wins 2011 Pritzker Architecture Prize . 28 marca, 2011. ( ang. ) .
  27. ↑ David Basulto: 2012 Pritzker Prize: Wang Shu . February 2012. ( ang. ) .
  28. ↑ Christopher Hawthorne: Japanese architect Toyo Ito, 71, wins Pritzker Prize . 17 marca, 2013. ( ang. ) .
  29. ↑ Christopher Hawthorne: Architect Shigeru Ban, known for disaster relief, wins Pritzker Prize . 24 marca, 2014. ( ang. ) .
  30. ↑ Frei Otto, 2015 Laureate . 10 marca, 2015. ( ang. ) .
  31. ↑ Pritzker Prize for Frei Otto, German Architect, Announced After His Death , Robin Pogrebin , The New York Times , March 10, 2015.
  32. ↑ Announcement . ( ang. ) .
  33. ↑ Ceremony . ( ang. ) .
  34. ↑ Announcement: Rafael Aranda, Carme Pigem and Ramon Vilalta | The Pritzker Architecture Prize . [dost?p 2017-03-01]. ( ang. ) .
  35. ↑ Announcement: Balkrishna Doshi | The Pritzker Architecture Prize . 2018. ( ang. ) .
  36. ↑ Arata Isozaki . The Pritzker Architecture Prize. ( ang. ) .
  37. ↑ Yvonne Farrell i Shelley McNamara z nagrod? Pritzkera 2020 . elle.pl.
  38. ↑ Anne Lacaton and Jean-Philippe Vassal | The Pritzker Architecture Prize [online], pritzkerprize.com [dost?p 2022-10-20] .
  39. ↑ Diebedo Francis Kere | The Pritzker Architecture Prize [online], pritzkerprize.com [dost?p 2022-10-20] .
  40. ↑ Pritzker Architecture Prize Ceremony Video Honors Sir David Chipperfield, the 2023 Laureate [online], ArchDaily, 15 listopada 2023 [dost?p 2024-03-07] ( ang. ) .
  41. ↑ Sir David Alan Chipperfield CH | The Pritzker Architecture Prize [online], pritzkerprize.com ( ang. ) .
  42. ↑ Riken Yamamoto | The Pritzker Architecture Prize [online], www.pritzkerprize.com [dost?p 2024-03-07] .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Laureaci Nagrody Pritzkera
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nagroda_Pritzkera&oldid=73754896 ”