Karol Boromeusz Teliga (ur. 30 pa?dziernika 1808 w Bielinach , zm. 9 marca 1884 w Krakowie ), polski duchowny katolicki , teolog , profesor i rektor Uniwersytetu Jagiello?skiego .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Urodził si? i dorastał w rodzinie Jozefa i Marianny (domo Iwan) Teligow w podkieleckich Bielinach . Jego ojciec był młynarzem, tak jak dziadek Tomasz Teliga i pradziadowie z rodziny Zawadow. Jako dzier?awcy młyna Teligowie nale?eli do osob zamo?nych, co jednak nie zwalniało ich z odrabiania pa?szczyzny na rzecz folwarku biskupiego w Bielinach. Wysokie dochody pozwalały na utrzymanie licznej, licz?cej o?mioro dzieci rodziny (synowie: Franciszek, Jan Kanty Andrzej, Karol, Ignacy, Paweł, Jozef Jan i corki: Ro?a Marianna i Zuzanna) oraz wykształcenie i odpowiednie zaopatrzenie opuszczaj?cych rodzinne gniazdo dzieci. Dwoch synow wst?piło do stanu duchownego. Trzeci syn, Ignacy, rozpocz?ł studia medyczne na Uniwersytecie Warszawskim, ale nie uko?czył ich ? z powodu udziału w powstaniu listopadowym wyjechał do Galicji. Starsz? cork? Ro?? Mariann? wydano za bieli?skiego organist? Grzegorza Nowakowskiego, w po?niejszych latach rownie? młynarza w pobliskim Belnie . Andrzej Jan Kanty Teliga (pradziadek ?eglarza Leonida Teligi ) o?enił si? z Ludmił? Domicell? Kwiatkowsk?, wnuczk? ostatniego biskupiego starosty kieleckiego Jakuba Jaworskiego, a wi?c szlachciank? i cork? dzier?awcow z Kakonina. Spadkobierc? dochodowego przedsi?wzi?cia młynarskiego nad Belniank? został najmłodszy z braci Jozef. Przej?ł on osad? młynarsk? po ojcu, o?enił si? z Wiktori? z Otr?bi?skich i miał o?mioro dzieci. Karol Teliga był w 1846 roku chrzestnym jednej z młynarskich corek ? Walerii Teodory. ^[1]

Karol Teliga szkoł? ?redni? sko?czył w Kielcach , we wrze?niu 1827 rozpocz?ł studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Warszawskiego (kształcił si? zarazem w warszawskim Seminarium Duchownym) ^[2] , studia uniwersyteckie przerwało Telidze powstanie listopadowe . Po otrzymaniu ?wi?ce? kapła?skich w 1832 został proboszczem w rodzinnych Bielinach; rok po?niej przeniosł si? do Sandomierza , gdzie był profesorem, wiceregensem i wreszcie rektorem miejscowego seminarium duchownego (do 1838).

10 listopada 1835 uzyskał doktorat teologii na Uniwersytecie Jagiello?skim. 30 pa?dziernika 1837 został mianowany profesorem historii Ko?cioła na Wydziale Teologicznym tej uczelni, od roku akademickiego 1839/1840 wykładał tak?e patrystyk? . Dwukrotnie pełnił funkcj? dziekana Wydziału Teologicznego (1841/1842, 1860-1863), trzykrotnie - rektora Uniwersytetu Jagiello?skiego (1863/1864, 1867/1868, 1871/1872). Sprawował te? funkcje ko?cielne; był kanonikiem katedralnym, od 1858 proboszczem kolegiaty ?w. Floriana, a w 1862 przez sze?? miesi?cy administrował diecezj? krakowsk? (w latach 1851-1879 nie powołano pełnoprawnego biskupa krakowskiego). W 1869 roku otrzymał godno?? dziekana kapituły krakowskiej.

Jako rektor Uniwersytetu zasiadał w Sejmie galicyjskim . Był członkiem Krakowskiego Towarzystwa Naukowego; po utworzeniu Akademii Umiej?tno?ci w grudniu 1872 został jej członkiem nadzwyczajnym, podobnie jak wszyscy członkowie Krakowskiego Towarzystwa Naukowego, ktorych nie wybrano na członkow zwyczajnych nowej instytucji. Nale?ał tak?e do Rzymskiej Akademii dla Sztuk i Umiej?tno?ci oraz był protektorem krakowskiego Towarzystwa Dobroczynno?ci.

Drukiem ogłosił Kazanie ?wi?talne na pami?tk? pi?ciusetlecia rocznicy zało?enia Uniwersytetu Krakowskiego (1864) ^[3] i O stosunkach mi?dzy probostwem ko?cioła ?w. Floriana a szkoł? przy tym ko?ciele i Uniwersytetem Jagiello?skim (1868). Pochowany został w grobowcu Kanonikow na cmentarzu Rakowickim w Krakowie ^[4] .

W 2004 roku z inicjatywy prezesa Towarzystwa Przyjacioł Bielin - Sławomira Jo?wika utworzono Fundusz Stypendialny imienia Jego Magnificencji Ksi?dza Profesora Karola Teligi dla wybitnie uzdolnionej młodzie?y z gminy Bieliny . Stypendium otrzymuje co roku kilkunastu uczniow i absolwentow szkoł podstawowych i gimnazjum. ^[1]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Rafał Gerber : Studenci Uniwersytetu Warszawskiego 1808-1831. Słownik biograficzny, Ossolineum . Wrocław 1977: Zakład Narodowy im. Ossoli?skich, 1977.
• El?bieta Helena Nieciowa, Członkowie Akademii Umiej?tno?ci oraz Polskiej Akademii Umiej?tno?ci 1872-1952 , Ossolineum, Krakow 1973

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Karol Teliga ? publikacje w bibliotece Polona