Jessica Phyllis Lange
[1]
[2]
(ur.
20 kwietnia
1949
w
Cloquet
) ?
ameryka?ska
aktorka
,
producentka filmowa
,
fotografka
i
filantropka
. Laureatka licznych wyro?nie?, w tym dwoch
Nagrod Akademii Filmowej (Oscarow)
,
Tony
, trzech
Emmy
,
Nagrody Gildii Aktorow Ekranowych
oraz pi?ciu
Złotych Globow
. Była tak?e nominowana do
Nagrod Brytyjskiej Akademii Filmowej (BAFTA)
,
Nagrody Laurence’a Olivera
i
Nagrody Gildii Ameryka?skich Producentow Filmowych
. Jest 22. w historii laureatk?
potrojnej korony aktorstwa
(Oscara, Tony i Emmy)
[3]
.
Ma tytuł
ambasadorki dobrej woli
UNICEF
[4]
.
Urodziła si? w
Cloquet
w stanie
Minnesota
jako corka Dorothy Florence (z domu Sahlman; 1913?1998) i Alberta Johna Langego (1913?1989)
[5]
. Ze strony matki ma korzenie
fi?skie
[6]
, ze strony ojca ?
niemiecko
-
holenderskie
[6]
. Uko?czyła Cloquet High School w Cloquet
[7]
. W 1967 rozpocz?ła studia ze sztuki i fotografii na
University of Minnesota
[8]
. W 1971 po?lubiła fotografa Paco Grande
[9]
, z ktorym ?yła w ?rodowisku
bohemy
. Mał?e?stwo podro?owało po Stanach Zjednoczonych i
Meksyku
, po czym przeprowadziło si? do
Pary?a
. Tam Lange uczyła si?
pantomimy
i pracowała jako tancerka w Opera-Comique
[9]
. Po powrocie do Stanow w 1973 roku pracowała w
Nowym Jorku
jako kelnerka i
modelka
.
Została odkryta przez producenta
Dino De Laurentiisa
, ktory w 1976 roku powierzył jej rol? w filmie
King Kong
[10]
.
Cho? debiut filmowy Lange został zmia?d?ony przez krytyk?, film okazał si? hitem kasowym i przyniosł jej
Złotego Globa
dla najlepszej ekranowej debiutantki. Kolejn? rol? zagrała dopiero w 1979 roku w
Całym tym zgiełku
Boba Fosse’a
. W
latach 80.
zagrała w serii kinowych przebojow. W 1983 roku jako pierwsza osoba od czterdziestu lat zdobyła dwie nominacje do
Nagrody Akademii Filmowej
w tym samym roku. Podczas
55. ceremonii wr?czenia Oscarow
odebrała nagrod? dla
najlepszej aktorki drugoplanowej
za komedi?
Tootsie
, ponadto była nominowana w kategorii
najlepszej aktorki pierwszoplanowej
za rol?
Frances Farmer
w dramacie
Frances
[10]
.
Kolejne nominacje do Oscara zgarn?ła za filmy
Pułapka
(1984),
Słodkie marzenia
(1985) i
Pozytywka
(1989)
[10]
.
W
latach 90.
zagrała mi?dzy innymi w
M??czy?ni nie odchodz?
(1990),
Przyl?dku strachu
(1991),
Bł?kicie nieba
(1994) i
Tytusie Andronikusie
(1999). Za rol? w
Bł?kicie nieba
zdobyła Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej. Po?niejsze znacz?ce pozycje filmowe w karierze Lange to
Du?a ryba
(2003),
Broken Flowers
(2005) oraz filmy telewizyjne
Normalny
(2003) i
Szare ogrody
(2009), ktore przyniosły jej pierwsz? w karierze nagrod?
Emmy
, przyznan? w kategorii najlepszej aktorki w filmie telewizyjnym lub miniserialu
[10]
.
Lange jest tak?e aktork? teatraln?. W latach 90. wcielała si? na
Broadwayu
i
West Endzie
w rol?
Blanche DuBois
w
Tramwaju zwanym po??daniem
(t? sam? rol? zagrała w telewizyjnej adaptacji sztuki). Po?niej wyst?powała tak?e w
Zmierzchu długiego dnia
i
Szklanej mena?erii
. W 2016 zdobyła
Nagrod? Tony
za rol? pierwszoplanow? w
Zmierzchu długiego dnia
. Tym samym stała si? 22. w historii laureatem
potrojnej korony aktorstwa
, gromadz?c na swoim koncie najwa?niejsze nagrody: filmow? (Oscara), teatraln? (Tony) i telewizyjn? (Emmy).
W ostatnich latach kariera Lange skupia si? głownie na działalno?ci telewizyjnej. W 2011 aktorka po raz pierwszy wyst?piła w serialu, doł?czaj?c do głownej obsady
American Horror Story
stacji
FX
. Serial okazał si? telewizyjnym przebojem, przywrocił Lange du?? popularno?? i przyniosł dwie kolejne nagrody Emmy oraz Złoty Glob
[11]
. Do 2014 aktorka zagrała w nim cztery ro?ne postacie w czterech pierwszych seriach, po czym zrezygnowała z dalszego udziału w serialu. W 2017 wcieliła si? w
Joan Crawford
w serialu
Konflikt
, ktory rownie?
wyprodukowała
. W 2018 powrociła do
American Horror Story
, by wyst?pi? go?cinnie w jednym odcinku
osmej serii
.
Jessica Lange jest tak?e fotografk?. Wydała cztery ksi??ki ze swoimi fotografiami, a jej prace pokazywano podczas wystaw w galeriach sztuki. W 2016 osobi?cie otworzyła swoj? wystaw? w Galerii Miejskiej BWA w
Bydgoszczy
. Jej wizyta w Polsce zwi?zana była z festiwalem filmowym
Camerimage
, gdzie odebrała honorow? Nagrod? im.
Krzysztofa Kie?lowskiego
.
Legenda
|
Oczekuje na premier?
|
1980?1989
|
|
---|
1990?1999
|
|
---|
2000?2009
|
|
---|
2010?2019
|
|
---|
2020?2029
|
|
---|
1920?1939
|
|
---|
1940?1959
|
|
---|
1960?1979
|
|
---|
1980?1999
|
|
---|
2000?2019
|
|
---|
2020?2039
|
|
---|
1936?1959
|
|
---|
1960?1979
|
|
---|
1980?1999
|
|
---|
2000?2019
|
|
---|
2020?2039
|
|
---|
1940?1959
|
|
---|
1960?1979
|
|
---|
1980?1999
|
|
---|
2000?2019
|
|
---|
2020?2039
|
|
---|
1940?1959
|
|
---|
1960?1979
|
|
---|
1980?1999
|
|
---|
2000?2019
|
|
---|
2020-2029
|
|
---|
1980?1999
|
|
---|
2000?2019
|
|
---|
2020?2039
|
|
---|
1970?1979
|
|
---|
1980?1999
|
|
---|
2000?2019
|
|
---|
2020?2039
|
|
---|
Złoty Glob
dla nowej gwiazdy roku w kategorii aktorka