Jedzenie Zamiast Bomb ( ang. Food Not Bombs , skrot. FNB ) ? społeczna inicjatywa, polegaj?ca na rozdawaniu ciepłych, wega?skich lub wegetaria?skich posiłkow ludziom biednym , bezdomnym i bezrobotnym . Akcji towarzyszy przekaz antyrz?dowy i antywojenny , a jej ide? przewodni? jest pokazanie, ?e kiedy władza wydaje pieni?dze na ? zdaniem działaczy ? niepotrzebne zbrojenia, wielu ludzi umiera z głodu .

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Food Not Bombs powstało w 1980 w Stanach Zjednoczonych w Cambridge Massachusetts za spraw? o?miu osob ^[a] . Wowczas nie miały one w planach stworzenia ruchu ogolno?wiatowego, ktory b?dzie anga?ował si? w działania na rzecz społeczno?ci lokalnych i walk? z głodem lub niesprawiedliwo?ci? społeczn? ? stało si? tak poniek?d przy okazji. Ich celem w tamtym momencie (24.05.1980) było zaprotestowanie przeciwko budowie elektrowni j?drowej Seabrook w stanie New Hampshire , ktorej stworzenie zatwierdził rz?d USA ^[2] . Podczas pokojowego protestu aresztowano jednego z aktywistow. Doprowadziło to do utworzenia grupy, ktora koncentrowała swoj? aktywno?? na organizowaniu obrony prawnej dla przyjaciela. Jednym z podj?tych działa? było zebranie pieni?dzy poprzez sprzeda? literatury oraz upieczonych ciast. I to wła?nie z tych działa? zrodził si? pomysł na utworzenie Food Not Bombs ? akcji, ktora poprzez dystrybucj? ?ywno?ci wpływałaby na zmian? społeczn?, ?rodowiskow? i działała na rzecz pokoju ? jak okre?laj? to sami aktywi?ci ^[3] .

W marcu 1981 ta sama grupa ludzi podj?ła kolejny protest przed budynkiem Bosto?skiego Banku, poniewa? okazało si?, ?e akcjonariuszami s? osoby, ktore zasiadały w radzie nadzorczej elektrowni j?drowej Seabrook. W dniu 26 marca, kiedy odbywało si? spotkanie akcjonariuszy, aktywistki i aktywi?ci przygotowali zup? i przebrali si? za włocz?gow . Ten happening miał na celu u?wiadomienie akcjonariuszom, ?e ich działania mog? prowadzi? do kolejnego załamania gospodarki, jak Wielki Kryzys , a tak?e sprawi?, ?e pewnego dnia wszyscy b?d? zmuszeni do korzystania z darmowych posiłkow. Ze wzgl?du, ?e przygotowana ?ywno?? nie mogła si? zmarnowa?, działaczki i działacze zaprosili do udziału w wydarzeniu osoby bezdomne gromadz?ce si? w okolicach Pine Street Inn. Okazało si?, ?e z zupy skorzystały nie tylko osoby bez domu, ale tak?e inni ludzie. Akcja spotkała si? z du?ym zainteresowaniem, co zaowocowało cz?stszymi spotkaniami i zaanga?owaniem si? lokalnych firm, ktore przekazywały nadwy?ki ?ywno?ci. Wega?skim wieczornym posiłkom w przestrzeni publicznej ? na Harvard Square, czy Park Street Station ? towarzyszyła muzyka oraz działania teatralne i lalkarskie . Wydarzenia te stały si? cykliczne.

Jeden z zało?ycieli ruchu ? Keith McHenry ? przeniosł si? do San Francisco , gdzie postanowił stworzy? drug? grup? pod nazw? Food Not Bombs. W ramach swoich działa? sekcja ta zdecydowała dzieli? si? co poniedziałek w południe ksi??kami oraz posiłkiem w Parku Golden Gate na ko?cu Haight Street. Aktywistkom i aktywistom zasugerowano, ?e mog? uzyska? pozwolenie od władz na swoje działania. Zło?yli wi?c pismo w Urz?dzie Rekreacji i Parkow. Do 15 sierpnia 1988 nie uzyskali jedna ?adnej odpowiedzi, natomiast podczas rozdawania ?ywno?ci do parku wkroczyło czterdziestu pi?ciu uzbrojonych policjantow , ktorzy dokonali aresztowania dziewi?ciu wolontariuszy. W nast?pnym tygodniu do akcji wydawania darmowych ro?linnych posiłkow przył?czyło si? ju? ponad sto osob, ktore przyszły na Haight Street z jedzeniem i banerami, a policja dokonała kolejnych dwudziestu dziewi?ciu aresztowa?. Tym razem stacja CNN i inne media relacjonowały aresztowania aktywistow i aktywistek na cały ?wiat. Zainspirowało to kolejne osoby do pomocy ? tym razem policja nie dokonywała ju? aresztowa?, obawiaj?c si? konsekwencji kolejnego pojawienia si? w mediach. Wydano o?wiadczenie, ?e FNB mo?e działa? na terenie zbrojowni przy Ocean Beach . Odrzucono t? propozycj?, informuj?c jednocze?nie, ?e FNB nie jest organizacj? charytatywn? , a ruchem, ktorego celem jest zmiana społeczna. Jednym z obszarow działa? jest dla nich u?wiadomienie ludzi, ?e pieni?dze, ktore wydawane s? na zbrojenia, a mogłyby zosta? przekierowane na edukacj?, opiek? zdrowotn? oraz inne usługi socjalne, co zapewniłoby rzeczywiste bezpiecze?stwo. W kolejny poniedziałek pojawiło si? ponad tysi?c osob, z czego pi??dziesi?t cztery zostały aresztowane. Po tych wydarzeniach i spotkaniu z lokalnymi władzami miasto wydało zgod? na działania FNB w wybranej przez nich przestrzeni, czyli przy Haight Street.

Od czasu, kiedy wiadomo?? o aresztowaniach pojawiła si? w głownych wiadomo?ciach na całym ?wiecie, ludzie zainspirowani tego typu działaniem, zakładali podobne grupy w swoich miastach: w Seattle , Waszyngtonie , Viktorii czy Nowym Jorku . Nowy etap działa? nast?pił po kolejnych aresztowaniach latem 1989, kiedy FNB wspierało protestami osoby bez domu. W tym czasie do akcji doł?czyły sekcje z wi?kszych miast Kanady , a tak?e z Londynu , Pragi czy Melbourne . Kiedy 17 pa?dziernika 1989 pot??ne trz?sienie ziemi odci?ło pr?d i gaz w San Francisco , okazało si?, ?e jedynie Food Not Bombs oferowało posiłki ? tak?e dla policjantow, ktorzy wcze?niej dokonywali aresztowa? wolontariuszy. Niestety aresztowania nie ustały, ale nie osłabiło to zainteresowania aktywistek i aktywistow z ro?nych stron ?wiata działaniami ruchu ^[3] . Doprowadziło to do powstania grup tak?e w Europie , Azji , Ameryce Łaci?skiej , Australii i Afryce ^{[4] [5]} .

FNB w Polsce [ edytuj | edytuj kod ]

W 2020 w Polsce działało mniej wi?cej trzydzie?ci sekcji FNB. Aktywistki i aktywi?ci działali mi?dzy innymi w: Bielsku-Białej ^[6] , Bydgoszczy, Gda?sku ^[7] , Gdyni ^[8] , Szczecinie, Olsztynie, Opolu, Warszawie ^[9] , Łodzi ^[10] , Krakowie ^[11] , Gorzowie Wielkopolskim, Gliwicach, Poznaniu, Zielonej Gorze ^[12] , Toruniu ^[13] , Lublinie ^[14] , Białymstoku ^[15] , Radomiu, Wrocławiu ^[16] , Kielcach ^[17] , Rzeszowie ^[18] , Katowicach, Jastrz?biu-Zdroju czy w Ełku ^[19] . Trudno jest odtworzy? histori? poszczegolnych sekcji, poniewa? nie wszystkie maj? swoje strony internetowe (chocia?by na portalu społeczno?ciowym Facebook) i mało ktora rzetelnie informuje o działaniach w ramach akcji. Najdłu?ej w Polsce działa FNB Wrocław, od 1997 ^[16] . Łod? doł?czyła w roku 2000 ^[10] , kolejne były sekcje w Krakowie ^[20] , Białymstoku ^[15] , Trojmie?cie ^[7] , Gliwicach ^[21] , Zielonej Gorze i Lublinie. Cz??? z nich po pewnym czasie przestawała działa? (sekcja białostocka ? działała w latach 2001-2009 i została reaktywowana w roku 2017). Nie wszystkie grupy wykazuj? stał? aktywno??. Niektore działaj? sezonowo ? w okresie zimowym (Gorzow Wielkopolski, Szczecin) lub od jesieni do wiosny (Białystok, Bielsko-Biała, Gda?sk, Krakow, Szczytno), inne działaj? cały rok (Łod?) ^[3] .

Wi?kszo?? ?rozdawek” ma miejsce w niedziel? (Białystok, Bielsko-Biała, Gda?sk, Katowice, Krakow, Płock, Szczecin, Szczytno, Zielona Gora), ale zdarzaj? si? tak?e takie w sobot? (Biała Podlaska, Lublin, Rzeszow). Cz??? sekcji wydaje posiłki co dwa tygodnie (Biała Podlaska, Katowice, Rzeszow) albo raz w miesi?cu. Spotkania maj? miejsce zwykle w pobli?u dworcow PKP, przej?? podziemnych, galerii handlowych lub pasa?y, przy stacji metra, lub na głownych placach i ulicach w godzinach od 12:00 do 19:00 ^[3] .

W Polsce par? razy dochodziło do atakow wymierzonych w FNB. Dokonane one były przez ?rodowiska nacjonalistyczne czy kibolskie , niekiedy zwi?zane z tzw. autonomicznymi nacjonalistami ^[22] . Gło?nym echem odbiły si? w mediach dwa napady, oba dokonane w 2019. Pierwszy z nich miał miejsce 5 marca w Wałbrzychu, gdzie podczas wydawania jedzenia, wolontariuszki oraz wolontariusze zostali obrzuceni kamieniami oraz butelkami przez grup? ok. 20 zamaskowanych kibicow Gornika Wałbrzych ^{[23] [24] [25]} . Drugie zdarzenie miało miejsce w Warszawie, kiedy podczas wydawania jedzenia przy stacji metra Centrum (na tzw. "Patelni"), trzech m??czyzn zaatakowało osoby wydaj?ce posiłek, a tak?e przypadkowych przechodniow ^{[26] [27] [28]} . Jak potem si? okazało, atakuj?cy byli zwi?zani z neonazistowskim ?rodowiskiem "Szturmowcow" ^{[29] [30]} .

Idea [ edytuj | edytuj kod ]

W 1992 w pa?dzierniku odbyło si? zebranie osob działaj?cych pod szyldem ?Jedzenie Zamiast Bomb”. Przybyło około siedemdziesi?ciu osob z Kanady i Stanow Zjednoczonych, ustaliły one trzy głowne idee dla ruchow FNB ^[3] :

1. Jedzenie ma by? ro?linne (wegetaria?skie lub wega?skie) dost?pne za darmo i dla ka?dego.
2. Ka?dy oddział FNB b?dzie jednostk? autonomiczn?, decyzje podejmowane b?d? na zasadach konsensusu. Nie b?dzie liderow, prezesow, dyrektorow i siedzib. Ka?da osoba działaj?ca w ramach ruchu b?dzie zach?cana do wspołdziałania i udziału w procesach decyzyjnych, tak?e te osoby, ktore oczekuj? na posiłki.
3. Food Not Bombs nie b?dzie działalno?ci? charytatywn?, tylko bezprzemocow? akcj? bezpo?redni? , ktorej celem jest zmiana społeczna ^[31] .

Pierwotnym zało?eniem ruchu Jedzenie Zamiast Bomb było rozdawanie darmowych posiłkow ka?demu, kto był głodny. Jedzenie było zdobywane głownie darmowymi ?rodkami. Działacze chodzili po rynkach, sklepach spo?ywczych i supermarketach , prosz?c o jedzenie, ktore sprzedawcy zamierzali wyrzuci? ze wzgl?du na gorsz? jako?? b?d? brak popytu . U ?rodeł ruchu le?ało prze?wiadczenie, ?e:

• pa?stwo wydaje pieni?dze na bezsensowne i niepotrzebne cele, kiedy wiele jego obywateli głoduje ;
• niszczenie nadprodukcji ?ywno?ci jest kapitalistyczn? zbrodni? , w wyniku ktorej głod stał si? problemem globalnym;
• wojny s? czynnikiem niszcz?cym społecze?stwo.

Ruch szybko wyspecjalizował si? w walce z bied? i bezdomno?ci?, w zwi?zku z tym działalno?? Jedzenia Zamiast Bomb znacznie si? poszerzyła. Na akcjach zacz?to rozdawa? ubrania (głownie star? odzie? pozyskan? od ludzi, b?d? te? znalezion? na ?mietnikach, pran? i naprawian? przez działaczy), zabawki oraz ksi??ki. Takie działania rozsławiły ruch, ktory zacz?ł rozszerza? si? na cały ?wiat; wkrotce organizacja ruchu stała si? jednolita i zintegrowana z ruchami anarchistycznymi .

Zało?enia organizacyjne [ edytuj | edytuj kod ]

Na ogolnopolskiej stronie FNB mo?na przeczyta?, ?e zało?eniami organizacyjnymi s? ^[32] :

• Uzyskiwanie mo?liwie jak najwi?kszej ilo?ci ?ywno?ci, ubra? oraz innych rzeczy rozdawanych na akcjach poprzez ich recykling (w tym reusing i upcycling )
• Podejmowanie wszelkich decyzji na zasadzie konsensusu
• Brak hierarchicznej struktury
• Zasada Otwarto?ci: otwarto?? rozprzestrzeniania ruchu (Jedzenie Zamiast Bomb mo?e utworzy? ka?da grupa ludzi, ktora tylko ma na to ochot?, bez pytania o zgod? ruchow w innych miejscach), otwarto?? ruchu na działaczy (ka?dy, kto wyrazi ch??, mo?e przyj?? na przygotowywanie b?d? rozdawanie ?ywno?ci) oraz otwarto?? społeczna ruchu (ka?dy, kto ma na to ochot?, otrzyma całkowicie darmowy posiłek).

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Ogolna strona akcji ( ang. )
• Ogolnopolska strona inicjatywy Food Not Bombs ? kopia zachowana przez Wayback Machine
• Historia organizacji