Flaga EZLN
Zapatystowska Armia Wyzwolenia Narodowego
(
hiszp.
Ejercito Zapatista de Liberacion Nacional
,
EZLN
) ? ruch rewolucyjny powstały dla ochrony interesow
rdzennych mieszka?cow
Meksyku
[1]
.
Termin ?zapatystowska” wywodzi si? od nazwiska historycznego chłopskiego lidera
Emiliana Zapaty
, ktorego EZLN obrała za swojego patrona
[1]
. Aktywi?ci ruchu okre?lani s? jako ?zapaty?ci“
[2]
.
Została zało?ona przez społeczno??
india?sk?
stanu
Chiapas
w 1983 roku. Pierwotnie pełniła funkcj? samoobrony, ktora miała chroni? ludno?? przed uzbrojonymi bandami, zatrudnianymi przez wła?cicieli ziemskich
[3]
. Mi?dzynarodow? sław? EZLN przyniosła rebelia zapocz?tkowana 1 stycznia 1994 roku
[3]
[2]
. Od 2 do 5 tysi?cy rebeliantow zaj?ło wtedy najwi?ksze miasta Chiapas:
San Cristobal de las Casas
, Altamirano,
Las Margaritas
i
Ocosingo
. Powsta?cy zdołali utrzyma? kontrol? nad nimi przez kilka godzin
[3]
, nast?pnie zostali oni wyparci na tereny le?ne. W walkach zgin?ło po kilkadziesi?t osob z grona partyzantow, wojska i cywilow, prawdopodobnie kilkudziesi?ciu pojmanych partyzantow zostało rozstrzelanych przez wojsko
[3]
.
12 stycznia 1994 roku rozpocz?ły si? rozmowy pokojowe pomi?dzy EZLN a rz?dem. 27 stycznia reprezentanci obu stron podpisali porozumienie o zawieszeniu broni i zwolnieniu je?cow
[3]
.
Uzbrojony zapatysta w 1999 roku
W lutym 1995 roku siły bezpiecze?stwa podj?ły si? nieudanej proby schwytania dowodcow EZLN. Operacja wywołała protesty społeczne ? na ulice miast Chiapas wyszło 100 tysi?cy zwolennikow zapatystow. W marcu parlament Meksyku przyj?ł prawo, ułatwiaj?ce załagodzenie konfliktu i wznowienie rozmow z powsta?cami. Powstała specjalna komisja, maj?ca wspiera? proces pokojowy. Trwaj?ce miesi?cami negocjacje były wielokrotnie zrywane i wznawiane
[3]
.
W lutym 1996 roku przedstawiciele EZLN i rz?du podpisali w San Andres porozumienie przyznaj?ce Indianom
autonomi?
. Postanowienia umowy nie zostały przez rz?d zrealizowane, co doprowadziło do ponownego wybuchu walk. 22-23 grudnia 1997 roku wspierana przez rz?d grupa paramilitarna zmasakrowała wie? Acteal. Zgin?ło 43-45 cywilow
[3]
[4]
.
W połowie 1998 roku wytyczono granic? mi?dzy siłami rz?dowymi a zapatystami
[3]
. Od tego czasu EZLN cz??ciowo zdemobilizowała si?. W lutym 2001 roku członkowie ruchu apelowali w
Kongresie
o realn? autonomi? dla ludno?ci tubylczej. W kwietniu tego samego roku wprowadzono ustaw? dotycz?c? uznania praw Indian. Nie spełniła ona jednak oczekiwa? zapatystow
[3]
. Rozczarowani zapaty?ci zdecydowali si? na wprowadzenie porozumie? z San Andres metod? faktow dokonanych. Rownocze?nie zawiesili oni rozmowy z rz?dem i odrzucili władz? pa?stwa. EZLN utworzył strefy autonomiczne, ktore de facto uznane zostały przez rz?d
[3]
. Pod faktyczn? władz? EZLN znalazło si? około 100 tysi?cy ludzi
[3]
.
Marsz aktywistow EZLN w 2012 roku
Do dzisiaj trwaj? walki pomi?dzy zapatystami a siłami paramilitarnymi wspieranymi przez lokaln? administracj?
[3]
. Od 1994 roku w konflikcie w Chiapas ginie około 100 osob rocznie
[3]
.
Ruch formalnie nie posiada przywodcy. Za nieformalnego lidera EZLN uchodzi
Rafael Guillen Vicente
znany szerzej pod pseudonimem ?Subcomandante Marcos”
[5]
.
Pocz?tkowo miała charakter
marksistowski
[3]
, obecnie doktryna EZLN jest synkretyczn? mieszank?
socjalizmu
,
teologii wyzwolenia
i
wolno?ciowego municypalizmu
[3]
.
Zapaty?ci nie s? rebeliantami w tradycyjnym uj?ciu tego słowa, nie d??? do przej?cia władzy w kraju. Jak sami deklaruj?, s? ruchem protestu przeciwko strukturze, ktora umo?liwiła dominacj?
korporacji mi?dzynarodowych
[1]
.
W?rod ??da? zapatystow znajduj? si? postulaty przyznania autonomii rdzennej ludno?ci, wprowadzenia
demokracji bezpo?redniej
[3]
i rezygnacji z
neoliberalizmu
[4]
.