Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz te?: inne znaczenia tego słowa .

Jastarnia

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Molo w Jastarni ? widok od strony l?du
Herb Flaga
Pa?stwo	Polska
Wojewodztwo	pomorskie
Powiat	pucki
Gmina	Jastarnia
Data zało?enia	1378 (pierwsza wzmianka)
Prawa miejskie	1973
Burmistrz	Bartosz Selin (od 2024)
Powierzchnia	4,31 km²
Wysoko??	0-12,6 m n.p.m.
Populacja  (30.06.2023) ? liczba ludno?ci ? g?sto??	2 608 [1] 605,10 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 58
Kod pocztowy	84-140
Tablice rejestracyjne	GPU
Poło?enie na mapie gminy Jastarnia Jastarnia
Poło?enie na mapie Polski Jastarnia
Poło?enie na mapie wojewodztwa pomorskiego Jastarnia
Poło?enie na mapie powiatu puckiego Jastarnia
54°41′58″N   18°40′36″E / 54,699444   18,676667
TERC ( TERYT )	2211024
SIMC	0934518
Hasło promocyjne : Jastarnia ? Gmina na wszystkie pory roku
Urz?d miejski ul. Portowa 24 84-140 Jastarnia
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodro?ach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Jastarnia ( kaszb. Jastarnio , niem. Putziger Heisternest ^[2] ) ? miasto w wojewodztwie pomorskim , w powiecie puckim , w gminie Jastarnia , na Mierzei Helskiej . W latach 1975?1998 miejscowo?? administracyjnie nale?ała do wojewodztwa gda?skiego .

Kurort nadmorski z pi?cioma letnimi k?pieliskami morskimi , portem morskim i trzema przystaniami morskimi .

Według danych z 31 grudnia 2016 r. obecny obszar miasta (wtedy w gminie miejskiej Jastarnia) miał 2734 mieszka?cow ^[3] .

1 stycznia 2017 r. Jastarnia zmieniła charakter z gminy miejskiej na miejsko-wiejsk? przez wydzielenie osobnych miejscowo?ci Juraty i Ku?nicy z Syberi? ^{[4] [5]} .

Poło?enie [ edytuj | edytuj kod ]

Wie? krolewska Jastarnia w II połowie XVI w. była poło?ona w starostwie puckim w powiecie puckim wojewodztwa pomorskiego ^[6] .

Pod wzgl?dem historycznym Jastarnia le?y na Pomorzu Gda?skim ^[7] . Etnograficznie stanowi tak?e cz??? Kaszub ^[8] .

Według regionalizacji fizycznogeograficznej Polski miasto poło?one jest na Pobrze?u Gda?skim ^[9] .

Według danych z 1 stycznia 2017 r. powierzchnia miasta wynosiła 4,31 km², co stanowi 55,3% powierzchni gminy Jastarnia ^[3] .

Toponimia [ edytuj | edytuj kod ]

Nazwa Jastarnia pochodzi od słowa Jaster , oznaczaj?cego ?jasny”, ?błyszcz?cy”. Prawdopodobnie dawna osada rybacka poło?ona była na piaszczystym wzgorzu, kolorystycznie wyro?niaj?cym si? od otoczenia, ktorym były lasy i morska woda ^[10] , st?d nazwano j? miejscem ?jasnym”.

Topograficzna nazwa miejsca powstała poprzez dodanie formantu ?-nia”, charakterystycznego dla rzeczownikow oznaczaj?cych miejsce. Zatem Jastarnia to ’miejsce jasne, jaskrawe, błyszcz?ce’ ^[10] .

Wyraz jaster , z jakiego pochodzi nazwa miasta, kojarzony jest tak?e z nazw? ?wi?ta Wielkanoc, poniewa? to wiosenne ?wi?to wyst?puje wtedy, gdy po zimie robi si? jasno . Rownie? w j?zyku kaszubskim słowo Jastra oznacza Wielkanoc ^{[10] [11]} .

Dawniej funkcjonowały nazwy kaszubskie Pucko Jastarnio , Srocze Gniozdo oraz niemiecka Heisternest . Polskimi nazwami miejscowo?ci były Jasturnia Pucka , Zesterna , Niastarnia ^[12] .

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Najstarsze ?lady zamieszkania przez człowieka na terytorium Jastarni pochodz? z I w. p.n.e. ^[11] Jastarnia ( Osternas ) pojawia si? w ?rodłach po raz pierwszy w 1378 r. przy okazji wystawienia przez Krzy?akow przywileju dla pobliskiego Helu .

W 1755 r. Urszula Przebendowska ufundowała kaplic? i szkołk?. W 1836 r. został zbudowany drewniany ko?cioł ^{[11] [13] [14]} . Obecny neobarokowy ko?cioł stanowi sztandarowy zabytek Jastarni ^[8] . Powstał w latach 30. XX w. z inicjatywy owczesnego proboszcza ks. Pawła Stefa?skiego ^[15] .

Do XX w. była wiosk? zamieszkan? w przewa?aj?cej mierze przez rybakow. W 1921 r. Jastarnia, obok Helu, wyro?niała si? najwi?ksz? liczb? ludno?ci trudni?cej si? rybołowstwem. Obie miejscowo?ci liczyły po 180 rybakow ^[16] . W okresie mi?dzywojennej w Jastarni znajdowała si? Stacja Opieki nad Matk? i Dzieckiem ^[17] . W 1934 r. wszcz?to starania o elektryfikacj?. W kwietniu 1936 r. podpisano umow? z Wielkopolsk? Społk? Elektryfikacyjn? na przeprowadzenie linii wysokiego napi?cia. Ostatecznie wojt Jastarni, Marian Stelmaszczyk podj?ł inne rozwi?zanie. W 1938 r. Jastarnia otrzymała pr?d od wojska z Helu ^[18] .

Obecna miejscowo?? ukształtowała si? z dwoch wiosek ? Boru (Jastarni Gda?skiej, Danziger Heisternest ), ktory był pod zarz?dem Wolnego Miasta Gda?ska i Jastarni (Jastarni Puckiej, Putziger Heisternest ) b?d?cej w zarz?dzie Starostwa Puckiego ^[19] . Gwałtowny rozwoj osady wi?zał si? z okresem mi?dzywojennym ? wtedy powstał tu port rybacki, a wraz z nim przysta? ?eglugi pasa?erskiej ^[8] . doprowadzono te? lini? kolejow?. 1 stycznia 1973 r. osiedle Jastarnia uzyskało prawa miejskie ^[20] . Obecnie jest przede wszystkim miejscowo?ci? turystyczn? ^[21] .

W latach 1974?2005 Jastarnia była uznana przez rz?d za miejscowo?? posiadaj?c? warunki do prowadzenia lecznictwa uzdrowiskowego , dzi?ki czemu mogły by? prowadzone tu zakłady lecznictwa ^[22] .

Transport wodny [ edytuj | edytuj kod ]

W głownej cz??ci Jastarni znajduje si? port morski Jastarnia nad Zatok? Puck? oraz 3 przystanie morskie dla rybakow ^[23] :

• ?Jastarnia I” ? pas pla?y nad Morzem Bałtyckim w pobli?u ul. Zdrojowej
• ?Jastarnia II” ? pas pla?y nad Zatok? Puck? w pobli?u ul. A. Mickiewicza i muzeum rybackiego
• ?Jastarnia III” ? pas pla?y nad Zatok? Puck? w pobli?u ul. Polnej i ul. Abrahama

Zabytki [ edytuj | edytuj kod ]

• Ko?cioł Nawiedzenia Naj?wi?tszej Maryi Panny.
• Port rybacki .
• Cmentarzowa Gora .
• Muzeum Pod Strzech? .
• Kapliczka ?wi?tej Rozalii z 1883 r. ^[24]
• Kasztanowiec biały .
• Skansen Fortyfikacji z 1939 r.
• Centrum bałtyckie w Chłapowie .
• O?rodek Oporu Jastarnia ? pozycja obronna stanowi?ca fragment Rejonu Umocnionego Hel , składaj?ca si? z czterech schronow bojowych (?Saragossa”, ?S?p”, ?Sabała” i ?Sokoł”).
• Ruiny niemieckich instalacji przeciwlotniczych.
• Zabytkowa chata rybacka z 1881 r. zbudowana z wykorzystaniem wyrzuconych przez morze cz??ci statkow i okr?tow.
• Zbiory rybackie w bosmanacie portu.
• Hotel ?Europejski” (ob. dom wczasowy ?MARIA”) z 1930 r. w stylu modernistycznym, ul. Portowa 3.
• Dom modernistyczny z 1936 r., ul. Ogrodowa 16.
• Dom modernistyczny z lat 20/30 XX w., ul. Ogrodowa 44.
• Pensjonat ?Gwiazda Morza”, 1936 r., ul. Rybacka 12.
• O?rodek Morski (ob. LOK) w stylu modernistycznym z 1930 r., ul. Rybacka 33.
• Dom modernistyczny z lat 30. XX w. ul. Sychty Ks. 107.
• Dom modernistyczny z 1926 r. ul. Sychty Ks. 111.
• Skoki spadochronowe nad Helem ^[25] .
• Wie?a obserwacyjna o?rodka badawczego torped Luftwaffe Torpedowaffenplatz Gotenhafen-Hexengrund , znajduj?ca si? na wodach Zatoki Puckiej ^[26] .
• Kino ??eglarz”, ul. Portowa 10; przed 1939 r. pensjonat ?Janina” (obecna sala kinowa była stołowk?), w l. 1939-1945 niemieckie kino propagandowe, w l. 70. sal? wyremontowano. Do dzi? zachował si? piec kaflowy i napis: ?Godziny, lata płyn?, lecz co?, wiecznie jest młode kino” ^{[27] [28]} .
• Molo na zatok? Puck? , przedłu?enie ulicy Stelmaszczyka.
• Latarnia morska .

Atrakcje turystyczne [ edytuj | edytuj kod ]

• ?cie?ka przyrodniczo-dydaktyczna ?Torfowe Kłyle (Kule)”
• Pomnik przyrody ? Kasztanowiec zwyczajny
• L?dowisko
• Czterogwiazdkowy hotel spa ?Dom Zdrojowy” ^[29]

Infrastruktura turystyczna [ edytuj | edytuj kod ]

Na terenie miasta zorganizowanych jest 6 letnich k?pielisk morskich ^[30] :

• k?pielisko Ku?nica ?Ko?cioł” ? z wej?ciem na pla?? nr 33 od ul. Helskiej, obejmuj?ce 100 m linii brzegowej;
• k?pielisko Jurata ?Mi?dzymorze” ? z wej?ciem na pla?e nr 60 od ul. Mi?dzymorze, obejmuj?ce 100 m linii brzegowej;
• k?pielisko Jastarnia ?Ogrodowa” ? z wej?ciem na pla?? nr 44 od ul. Ogrodowej, obejmuj?ce 100 m linii brzegowej;
• k?pielisko Jastarnia ?Le?na” ? z wej?ciem na pla?? nr 52 od ul. Le?nej, obejmuj?ce 100 m linii brzegowej;
• k?pielisko Jastarnia ?Nadmorska-Pla?owa” ? z wej?ciem na pla?? nr 47-48 od ul. Nadmorskiej i Pla?owej, obejmuj?ce 100 m linii brzegowej;
• k?pielisko Jastarnia ?Zdrojowa” ? z wej?cia na pla?? nr 49 od ul. Sychty oraz nr 50 od ul. Zdrojowej, obejmuj?ce 200 m linii brzegowej.

W 2013 r. sezon k?pielowy wyznaczono na okres od 1 lipca do 31 sierpnia ^[30] .

Pieni?dz lokalny [ edytuj | edytuj kod ]

Od 2006 r. na terenie gminy Jastarnia w okresie letnim prowadzona jest akcja ?Pieni?dz Lokalny”. Ma ona na celu promocj? gminy. Podczas trwania akcji tury?ci mog? zakupi? ?eton ?3 merki”. Jest on rownowarto?ci? 3 złotych polskich. Merki mo?na wymienia? w okre?lonych miejscach na towary lub usługi na terenie gminy. Organizatorem akcji jest gmina Jastarnia działaj?ca poprzez Miejski O?rodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Jastarni. Producentem ?etonow jest Mennica Polska S.A.

Dotychczas wydane zostały monety:

• Rok 2006 ? 75 lat Juraty
• Rok 2007 ? Ku?nica
• Rok 2008 ? 35. rocznica nadania praw miejskich Jastarni
• Rok 2009 ? Jubileusz Sportu
• Rok 2011 ? 80 lat Juraty

Sport [ edytuj | edytuj kod ]

W mie?cie działa klub pływacki Delfin Moksir Jastarnia ^[31] , sekcja siłowa Moksir Jastarnia oraz UKS piłki siatkowej.

Jastarnia w kulturze [ edytuj | edytuj kod ]

Jastarnia osławiona została w piosence wykonywanej przez Rudiego Schubertha pt. ?Co roku w Jastarni” ^[32] . Jastarnia jest rownie? głownym miejscem akcji powie?ci Artura Gruszeckiego pt. Tam, gdzie si? Wisła ko?czy .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Jastarnia , [w:] Słownik geograficzny Krolestwa Polskiego , t. III: Haag ? K?py, Warszawa 1882, s. 495   .
• Strona gminy Jastarnia . [dost?p 2011-02-11]. ( pol.  ?  ang.  ?  niem. )
• Biuletyn Informacji Publicznej Urz?du Miasta Jastarni . [dost?p 2011-02-11].
• Mateusz Włodarczyk: Panorama sferyczna pla?y w Jastarni . [dost?p 2011-02-11].
• Jastarnia ? informator turystyczny
• Archiwalne widoki miejscowo?ci w bibliotece Polona