Ivan Evanđelist ?ari? (ur. 27 wrze?nia 1871 w Dolacu , zm. 16 lipca 1960 w Madrycie ) ? chorwacki duchowny katolicki , teolog, drugi arcybiskup metropolita wszechbo?niacki od 1922 roku ^[1] . W 1940 roku został przewodnicz?cym Konferencji Episkopatu Jugosławii . Jako pierwszy przeło?ył Bibli? na nowoczesny j?zyk chorwacki . Podczas II wojny ?wiatowej nale?ał do kontrowersyjnych zwolennikow ustaszy oraz ich przywodcy Ante Paveli?a ^[2] .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Ivan ?ari? urodził si? w 1871 roku w rodzinie chorwackiej we wsi Dolac w pobli?u Travnika . Uko?czył szkoł? elementarn?, a nast?pnie ?redni? w Travniku, gdzie te? zdał egzamin dojrzało?ci . Bezpo?rednio potem podj?ł studia teologiczne w Sarajewie , ktore uko?czył w 1894 roku. W tym samym roku 22 lipca otrzymał ?wi?cenia kapła?skie w sarajewskiej archikatedrze Serca Jezusowego ^[1] .

Nast?pnie pracował jako katecheta w Instytucie ?w. Vinko w Sarajewie od 1894 roku. Dwa lata po?niej został kanonikiem archidiecezji wszechbo?niackiej. Pomi?dzy 1896 a 1908 roku był redaktorem gazet "Vrhbosna" oraz "Balkan". W 1898 roku Wydział Teologiczny Uniwersytetu Zagrzebskiego nadał mu stopie? naukowy doktora nauk teologicznych. 27 kwietnia 1908 roku papie? Pius X mianował go biskupem koadiutorem archidiecezji wszechbo?niackiej, przydzielaj?c mu jako tytularn? stolic? Caesaropolitanus ^[1] . 28 maja miała miejsce jego konsekracja biskupia. Jako biskup 28 pa?dziernika tego samego roku udzielił on sakramentu ostatniego namaszczenia wybitnemu chorwackiemu poecie Silvijowi Strahimirowi Kranj?evi?owi ^[2] . 2 maja 1922 roku na cztery lata po ?mierci abpa Josefa Stadlera obj?ł rz?dy w archidiecezji wszechbo?niackiej, ktore wcze?niej sprawował jako administrator apostolski ^[1] .

?ari? był wspołtworc? Akcji Katolickiej na terenie Bo?ni i Hercegowiny. Szczegolnie interesował si? rozwojem prasy katolickiej. W 1922 roku rozpocz?ł i przez pewien czas był redaktorem naczelnym tygodnika "Nedjelja", ktory został zdelegalizowany przez władze jugosłowia?skie . St?d te? tygodnik ten został otrzymał now? nazw? "Kri?", a nast?pnie "Katoli?ki Tjednik". Do 1941 roku zlecił wydawanie drukiem pisma "Vrhbosanske savremene knji?ice", w ktorym poruszano bie??ce sprawy archidiecezji wszechbo?niackiej ^[2] . W 1925 roku przewodził drugiej jugosłowia?skiej pielgrzymce do Watykanu , ktora odbyła si? z okazji 1000-lecia Krolestwa Chorwackiego ^[3] .

Arcybiskup ?ari? wło?ył tak?e wiele wysiłku w celu wsparcia finansowego dwoch bo?niackich seminariow duchownych, rozbudowywał Caritas , a ponadto wspierał działania misyjne. Probował zach?ci? te? młodzie? do wst?powania do zakonow, głownie franciszkanow ^[2] .

W czasie II wojny ?wiatowej po likwidacji przez faszystow pa?stwa jugosłowia?skiego i utworzeniu kolaboruj?cego z III Rzesz? Niezale?nego Pa?stwa Chorwackiego wspołpracował z tamtejszym re?imem ustaszy ^[2] .

Na krotko przed zako?czeniem działa? wojennych w 1945 roku udało mu si? opu?ci? Bo?ni? i Heregownin?, emigruj?c do Austrii . Przebywał w pałacu biskupim w Klagenfurcie pod nadzorem brytyjskim, a nast?pnie przeniosł si? na krotko do Szwajcarii i Hiszpanii , gdzie osiadł na emigracji w Madrycie. Opublikował tam nowe wydanie Nowego Testamentu w j?zyku chorwackim ^[2] . Zmarł w 1960 roku w Madrycie i został tam pochowany na Cmentarzu Almudena ^[1] . 26 kwietnia 1997 roku jego doczesne szcz?tki zostały przeniesione do krypty w ko?ciele ?w. Jozefa w Sarajewie ^[2] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Biografia na stronie Catholic Hierarchy
• Ch. Dolbeau, Ivan ?ari?, sve?enik, pjesnik i domoljub ; biografia po chorwacku