Zobacz te?: powie?? ?Gestapo” .

Ten artykuł od 2011-08 zawiera tre?ci, przy ktorych brakuje odno?nikow do ?rodeł . Nale?y doda? przypisy do tre?ci niemaj?cych odno?nikow do ?rodeł. Dodanie listy ?rodeł bibliograficznych jest problematyczne, poniewa? nie wiadomo, ktore tre?ci one u?rodławiaj?. Sprawd? w ?rodłach: Encyklopedia PWN  • Google Books  •  Google Scholar  •  Federacja Bibliotek Cyfrowych  • BazHum  • BazTech  • RCIN  • Internet Archive ( texts / inlibrary ) Dokładniejsze informacje o tym, co nale?y poprawi?, by? mo?e znajduj? si? w dyskusji tego artykułu . Po wyeliminowaniu niedoskonało?ci nale?y usun?? szablon {{Dopracowa?}} z tego artykułu.

Tajna Policja Pa?stwowa

Geheime Staatspolizei

Głowna siedziba Gestapo w Berlinie (1933)
Pa?stwo	III Rzesza
Data utworzenia	26 kwietnia 1933
Data likwidacji	8 maja 1945
Siedziba	Berlin
Szef	Heinrich Muller
Zatrudnienie	32 000 (1944)
Adres
Berlin, Prinz-Albrecht-Straße 8
Poło?enie na mapie Berlina GESTAPO
Poło?enie na mapie Rzeszy Niemieckiej GESTAPO
52°30′26″N   13°22′57″E / 52,507222   13,382500
Multimedia w Wikimedia Commons

Zobacz kolekcj? cytatow Gestapo w Wikicytatach

Zobacz hasła Gestapo i  gestapo w Wikisłowniku

Zobacz multimedia zwi?zane z tematem: Gestapo

Gestapo ^[a] ( niem.   Geheime Staatspolizei , Tajna Policja Pa?stwowa; do 1936 rownie? Gestapa , od Geheimes Staatspolizeiamt ? Urz?d Tajnej Policji Pa?stwowej ^[3] ) ? tajna policja utworzona w III Rzeszy 26 kwietnia 1933, ktora w sposob bezwzgl?dny zwalczała wszelkie przejawy oporu, rozwi?zana wraz z upadkiem III Rzeszy w 1945. Przez Mi?dzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze uznana za organizacj? zbrodnicz? ^[4] .

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

26 kwietnia 1933 roku Hermann Goring , owczesny minister spraw wewn?trznych Prus , utworzył Urz?d Tajnej Policji Pa?stwowej (niem. Geheimes Staatspolizeiamt ? Gestapa), pocz?tkowo tylko dla prowincji pruskiej. Urz?dem Tajnej Policji Pa?stwowej kierował Rudolf Diels do czerwca 1934 roku.

Pocz?tkowo Gestapo była Departamentem I-A dawnego pionu pruskiej policji politycznej Sapo. W jej skład wchodziły pocz?tkowo trzy Wydziały Głowne:

1. Administracja, organizacja i prawo;
2. Przest?pstwa polityczne;
3. Policja obronna (kontrwywiad); szefowie: radca stanu Gunther Patschowsky (1934)/kierownikiem Wydziału Wschod był komisarz Walter Kubitzki, a w 1936 roku Werner Best.

Zmiany w aparacie policyjnym III Rzeszy [ edytuj | edytuj kod ]

W 1936 urz?d obj?ł swym działaniem całe Niemcy i zmienił nazw? na Gestapo. Skrot ?Gestapo” wymy?lił najprawdopodobniej urz?dnik berli?skiej poczty, gdy? pełna nazwa nie mie?ciła si? na piecz?tce ^[5] .

10 lutego na mocy ustawy pruskiej, usankcjonowano wyj?tkowe stanowisko i okre?lono zakres działania Gestapo. Ustawa czyniła j? legaln? instytucj?, ale jednocze?nie stawiała ponad prawem. Od decyzji Gestapo nie przysługiwało prawo odwołania si? do s?du. Intencj? ustawodawcy najlepiej wyra?aj? słowa proklamacji Adolfa Hitlera z 22 pa?dziernika 1938 roku: ?wszelkie ?rodki podejmowane dla urzeczywistnienia woli wodza uwa?a si? za zgodne z prawem, nawet je?liby miały by? sprzeczne z obowi?zuj?cymi ustawami i dotychczasow? praktyk?”. Szefem całej policji niemieckiej został Heinrich Himmler , bardzo bliski wspołpracownik Adolfa Hitlera.

W tym samym roku (1936) Heinrich Himmler poł?czył Gestapo i policj? kryminaln? ( Kriminalpolizei ? Kripo) w jedn? organizacj? ? Policj? Bezpiecze?stwa ( Sicherheitspolizei ? Sipo) i podporz?dkował j? szefowi partyjnej słu?by bezpiecze?stwa ( Sicherheitsdienst ? SD), Reinhardowi Heydrichowi ^[2] . W pa?dzierniku 1939, po awansie Heinricha Himmlera na stanowisko komisarza Rzeszy do spraw umacniania niemieckich warto?ci narodowych, odpowiedzialnego za zachowanie czysto?ci rasowej na Wschodzie, funkcj? szefa Gestapo obj?ł SS-Oberfuhrer Heinrich Muller .

W latach 1939?1941 Gestapo ?ci?le wspołpracowała z NKWD w zakresie likwidacji podziemia i opozycji politycznej na terenach okupowanych przez ZSRR i III Rzesz? ^[6] .

Podporz?dkowanie administracyjne, zadania i działalno?? [ edytuj | edytuj kod ]

W latach 1939?1945 Gestapo wchodziła w skład Głownego Urz?du Bezpiecze?stwa Rzeszy ( Reichssicherheitshauptamt ? RSHA), jako jego IV departament ^[2] . Gestapo działała na terenie pa?stwa niemieckiego, oraz we wszystkich okupowanych przez III Rzesz? pa?stwach europejskich, stanowi?c głowny czynnik terroru i odgrywaj?c głown? rol? w inspirowaniu i realizowaniu zbrodniczych planow rasistowskiej polityki narodowych socjalistow . Wielu członkow Gestapo przydzielanych było tak?e do jednostek Einsatzgruppen ^[2] .

W 1934 r. Gestapo była mał? organizacj?, dysponuj?c? niewielk? liczb? opłaconych agentow i informatorow. W tym samym roku w Szczecinie działało 41 gestapowcow, tyle samo co we Frankfurcie nad Menem ; w 1935 r. w Bremie było tylko 44 funkcjonariuszy, a w Hanowerze 42. W marcu 1937 r. rejonowe biuro Nadrenii odpowiedzialne za obszar, na ktorym ?yły cztery miliony ludzi, w swej siedzibie w Dusseldorfie oraz rozmaitych oddziałach terenowych miało 281 agentow ^[7] . Gestapo przed Anschlussem Austrii zatrudniała około 7000 osob, natomiast pod koniec 1944, liczba ta wzrosła do około 32 000 funkcjonariuszy ^[8] . Według Bogusława Wołosza?skiego Gestapo ( Sipo ) zatrudniała 45 000 pracownikow oraz około 60 000 agentow i 100 000 informatorow ^[4] . W sumie z ok. 20 000 funkcjonariuszy Gestapo w Niemczech w 1939 r., 3000 było rownie? członkami SS , i to pomimo faktu, ?e od pierwszych dni Trzeciej Rzeszy ich organizacj? kierował szef SS, Heinrich Himmler ^[7] .

Siedziba centrali Gestapo od 1933 roku mie?ciła si? w budynku byłej berli?skiej Szkoły Sztuk Pi?knych, przy Prinz-Albrecht-Straße 8.

Podstawowe funkcje Gestapo jako organu defensywnego struktur bezpiecze?stwa III Rzeszy to:

1. Inwigilacja i zwalczanie przeciwnikow re?imu w granicach III Rzeszy i na obszarach okupowanych
2. Prowadzenie działa? kontrwywiadowczych
3. Przeciwdziałanie dywersji
4. Egzekutywa policyjna.

Na pocz?tku marca 1940 w Zakopanem miała miejsce wspolna konferencja radzieckiego NKWD i Gestapo, na ktorej omowiono metody pracy operacyjnej przeciwko podziemiu polskiemu i wymieniono si? informacjami, Rosjanie wydali Niemcom zbiegłych do ZSRR komunistow niemieckich i austriackich (por. Aleksander Weissberg-Cybulski ).

Działania Gestapo nie podlegały ?adnej kontroli ani zaskar?eniu przed s?dem. Wspołpracownik Himmlera, dr Werner Best (Pierwszy szef Departamentu II RSHA), uj?ł to nast?puj?co: ?Dopoki policja wykonuje polecenia przywodztwa, działa legalnie” .

W 1946 roku Gestapo została uznana za organizacj? przest?pcz?, winn? ludobojstwa i zbrodni wojennych , przez Mi?dzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze .

Struktura organizacyjna Gestapo [ edytuj | edytuj kod ]

Pocz?tkowa struktura organizacyjna Gestapo:

• Gruppe ?IV A” ? zwalczanie ruchu oporu ? kierownik SS-Oberfuhrer Friedrich Panzinger 1941-1944
  • Referat A-1: lewicowy ruch oporu
  • Referat A-2: zwalczanie sabota?u i dywersji
  • Referat A-3: prawicowy ruch oporu
  • Referat A-4: organizacje ko?cielne
  • Referat A-5: emigracja
• Gruppe ?IV B” ? opozycja ? kierownik SS-Sturmbannfuhrer Albert Hartl 1939?1944
  • Referat B-1: sprawy ?ydowskie
  • Referat B-2: wyznania religijne
  • Referat B-3: handel i rzemiosło
  • Referat B-4: prasa/propaganda
  • Referat B-5: mniejszo?ci narodowe
  • Referat B-6: przest?pstwa graniczne
• Gruppe ?IV C” ? kartoteka i areszty ? kierownik SS-Sturmbannfuhrer Fritz Rang 1941-1943
  • Referat C-1: kartoteka/akta personalne
  • Referat C-2: areszt prewencyjny
  • Referat C-3: sprawozdawczo??
  • Referat C-4: gromadzenie informacji
  • Referat C-5: nadzor
• Gruppe ?IV D” ? wielkoniemiecka strefa wpływow ? kierownik SS-Standartenfuhrer Erwin Wienman 1941-1944, SS-Standartenfuhrer Fritz Rang 1944 ? V 1945
  • Referat D-1: Protektorat Czech i Moraw
  • Referat D-2: Generalne Gubernatorstwo
  • Referat D-3: obcokrajowcy wrogich pa?stw
  • Referat D-4: kraje okupowane Europy Zachodniej
  • Referat D-5: kraje okupowane na Wschodzie
• Gruppe ?IV E” ? kontrwywiad ? kierownicy SS-Standartenfuhrer Werner Best 1936 ? 27 IX 1939, SS-Standartenfuhrer Walter Schellenberg 27 XI 1939 ? 21 VI 1941, SS-Oberfuhrer Walter Huppenkothen VII 1941 ? IV 1944, SS-Standartenfuhrer Helmut Knochen I/IV 1945, SS-Sturmbannfuhrer Horst Kopkow IV 1945.
  • Referat E-1: sprawy ogolne kontrwywiadu
  • Referat E-2: administracja i zaopatrzenie/nast?pnie: kontrwywiad gospodarczo-przemysłowy
  • Referat E-3: kontrwywiad Zachod
  • Referat E-4: kontrwywiad Połnoc
  • Referat E-5: kontrwywiad Wschod ? kier. Walter Kubitzki /Sonderkommando VES zwalczanie wywiadu i ł?czno?ci ZWZ/AK
  • Referat E-6: kontrwywiad Południe
• Gruppe ?IV F” ? słu?ba graniczna, cudzoziemcy, paszporty.

W po?niejszym czasie jeszcze powstały Gruppe ?IV-N” ? pocz?tkowo jako słu?ba ł?czno?ci Gestapo, potem jako tzw. słu?ba informacyjna (kartoteka całej agentury i kontrola efektywno?ci agenturalnego zdobywania informacji), oraz Gruppe ?IV S” ? zwalczanie ruchow partyzanckich.

We wrze?niu 1939 roku Gestapo została wł?czona do nowo utworzonego scentralizowanego organu bezpiecze?stwa RSHA jako Urz?d IV ( Amt IV ) i pozostała w jego ramach a? do rozwi?zania w 1945 roku. Po wybuchu wojny utworzono rownolegle Departament IV/B . W okresie po?niejszym dotychczasowe jednostki skomasowano w jeden Wydział IV/A , a Departament IV/B przekształcono w Wydział IV/B.

Gestapo 1944 [ edytuj | edytuj kod ]

Zale?nie od wymogow wojny struktura organizacyjna Gestapo ulegała dalszym zmianom. Na pocz?tku 1944 roku przedstawiała si? nast?puj?co:

• IV A ? Fachreferaten referaty specjalistyczne
  • IV A1: zwalczanie opozycji;
    • Ia ? komunizm, marksizm i podobnego charakteru organizacje, wroga propaganda, działania partyzanckie w Niemczech, niemieccy je?cy w obozach radzieckich
    • Ib ? ruchy reakcyjne [działania opozycyjne, monarchizm, pacyfizm, defetyzm itp.
  • IV A2: sabota?
    • 2a ? wykrywanie i zwalczanie aktow sabota?u, zabojstwa polityczne, terroryzm
    • 2b ? agenci-spadochroniarze, wykrywanie tajnych radiostacji.
  • IV A3: kontrwywiad
    • 3a ? zwalczanie obcego szpiegostwa politycznego i ujawniania tajemnicy pa?stwowej
    • 3b ? zwalczanie szpiegostwa gospodarczego, ?ledzenie sytuacji w Szwajcarii, nielegalny handel walut?.
    • 3c ? obserwacja wydarze? na i za granicami kraju, działania kontrwywiadowcze, nielegalne poruszanie si? ?rodkami transportu.
  • IV A4: opozycja ideologiczna
    • 4a ? katolicy, protestanci, organizacje religijne sekty, masoni.
    • 4b ? ?ydzi, emigranci, pozbawianie obywatelstwa niemieckiego i inne.
  • IV A5: sprawy specjalne
    • 5a ? ochrona kierownictwa partii i rz?du, zadania specjalne i inne
    • 5b ? sprawy partii i prasy
  • IV A6: słu?ba rejestracyjna i poszukiwania:
    • 6a ? rejestry osob poszukiwanych, kartoteka fotograficzna, informacja
    • 6b ? areszty zapobiegawcze
    • 6c ? robotnicy cudzoziemcy i je?cy wojenni (obozy koncentracyjne i obozy pracy)
• IV B: Landerreferaten ? referaty terytorialne kontrwywiadu
  • IV B1: terytoria zachodnie
    • 1a ? Francja, Belgia
    • 1b ? Holandia, Anglia, USA, Kanada
    • 1c ? kraje skandynawskie
  • IV B2: terytoria wschodnie
    • 2a ? tereny wschodnie i Zwi?zek Radziecki
    • 2b ? Polska
    • 2c ? Protektorat Czech i Moraw, Słowacja
  • IV B3: terytoria Europy Południowo-Zachodniej, Afryka i Ameryka Południowa
    • 3a ? kraje bałka?skie, Turcja, Bliski Wschod
    • 3b ? Szwajcaria Włochy, Hiszpania, Portugalia, Afryka, Ameryka Południowa
  • IV B4: paszporty i dowody osobiste
    • 4a ? paszporty
    • 4b ? dokumenty to?samo?ci, rejestracja i kontrola obcokrajowcow
    • 4c ? wydawanie wiz
  • IV B/A: [Arbeit] ? praca dostarczanie siły roboczej
  • IV B/G: [Grenzpolizei] ? Policja Graniczna oraz wchodz?cy w skład referatu: Zollgrenzschutz ? Urz?d Celny ? inspekcja graniczna, ochrona i rewizje.

Stopnie słu?bowe [ edytuj | edytuj kod ]

Ze ?rodeł specjalistycznych (m.in. www.powstanie-warszawskie-1944.pl ) wynika, ?e funkcjonariusze Gestapo u?ywali podwojnych stopni ? obok stopnia słu?bowego SS był tak?e stopie? policyjny.

W Gestapo obowi?zywały nast?puj?ce rangi słu?bowe i odpowiednie stopnie SS, m.in.:

• Kriminalassistent ( SS-Oberscharfuhrer )
• Kriminaloberassistent ( SS-Hauptscharfuhrer )
• Kriminalsekretar i Kriminalobersekretar ( SS-Untersturmfuhrer )
• Kriminalinspekteur i Kriminalkommissar ( SS-Obersturmfuhrer )
• Kriminaldirektor ( SS-Hauptsturmfuhrer )
• Regierungs und Kriminalrat ( SS-Sturmbannfuhrer )
• Oberregierungsrat und Kriminalrat ( SS-Obersturmbannfuhrer )
• Regierungs und Kriminaldirektor ( SS-Standartenfuhrer )

Według innych ?rodeł struktura podwojnych stopni wygl?dała nast?puj?co:

• Kriminalassistent ( SS-Rottenfuhrer )
• Kriminaloberassistent (SS-Oberscharfuhrer)
• Kriminalsekretar ?
• Kriminalobersekretar (SS-Untersturmfuhrer)
• Kriminalinspektor (SS-Obersturmfuhrer)
• Kriminalkommissar (SS-Hauptsturmfuhrer)
• Kriminaldirektor (SS-Sturmbannfuhrer)
• Regierungs- und Kriminalrat ?
• Oberregierungs- und Kriminalrat (SS-Obersturmbannfuhrer)
• Regierungs- und Kriminaldirektor (SS-Standartenfuhrer)

Umundurowanie [ edytuj | edytuj kod ]

Gestapo u?ywała stopni Sipo , aby zasugerowa? ludno?ci cywilnej przynale?no?? do policji. Czarne mundury były u?ywane przez cał? wojn? jako mundury galowe. Na co dzie? funkcjonariusze Gestapo u?ywali szarych mundurow SS oraz mundurow policyjnych SS z wykładanym kołnierzem, koszul? i czarnym krawatem.

Wszyscy funkcjonariusze Gestapo nosili na lewym r?kawie romby z inicjałami SD, gdy? to wła?nie SD sprawowała kierownicz? rol? w całej RSHA, a szefami pionow Gestapo zawsze byli oficerowie SD. Gestapo było w praktyce jedynie egzekutyw? w r?kach SD i wykonywała wszystkie jej wytyczne. Cho? cele obu pionow w wielu dziedzinach si? pokrywały (b?d? dublowały), to jednak sił? sprawcz? całego aparatu RSHA była wła?nie SD.

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• Ernst Kaltenbrunner
• Totenkopf
• OVRA
• Tokubetsu K?t? Keisatsu

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Norman Polmar, Thomas B. Allen: Ksi?ga Szpiegow. Encyklopedia , przekł. Halina Białkowska [et al.], Wydawnictwo Magnum, Warszawa, 2000. ISBN  978-83-85852-27-8 .
• Edward Crankshaw, Gestapo , przeł. Jerzy Dewitz, przedmowa Franciszek Ryszka , Warszawa, Ksi??ka i Wiedza, 1997. ISBN  978-83-05-12949-7 .
• Jan Larecki, Wielki leksykon słu?b specjalnych ?wiata. Organizacje wywiadu, kontrwywiadu i policji politycznych ?wiata, terminologia profesjonalna i ?argon operacyjny , Warszawa, Ksi??ka Wiedza, 2007. ISBN  978-83-05-13484-2 .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Kolekcja ?wiadectw dotycz?cych działalno?ci Gestapo w okupowanej Polsce w bazie ?Zapisy Terroru”