FIAT

Fabbrica Italiana Automobili Torino

Siedziba FIATa w Turynie (2013)
Pa?stwo	Włochy
Region	Piemont
Siedziba	Turyn
Adres	Corso Giovanni Agnelli 200, 10135 Turyn
Data zało?enia	11 lipca 1899 [1]
Forma prawna	społka akcyjna
Prezes	Olivier Francois
Udziałowcy	Stellantis (100%)
brak wspołrz?dnych
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

FIAT ? włoskie przedsi?biorstwo zajmuj?ce si? produkcj? samochodow osobowych, sportowych, dostawczych i rajdowych z siedzib? w Turynie . Zostało zało?one 11 lipca 1899 roku przez Giovanniego Agnellego ^[1] pod stanowi?c? rozwini?cie akronimu FIAT nazw? Fabbrica Italiana Automobili Torino ( pol. ?Włoska Fabryka Samochodow w Turynie”). Obecnie przedsi?biorstwo wchodzi w skład mi?dzynarodowego koncernu Stellantis .

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Przedsi?biorstwo zajmuj?ce si? produkcj? samochodow zało?one zostało w Turynie 11 lipca 1899 roku przez grup? pomysłodawcow, w tym m.in. hrabiego Roberta Biscarettiego di Ruffi? oraz porucznika kawalerii Giovanniego Agnellego ^[2] . W tym samym dniu podpisany został w Palazzo Bricherasia akt zało?ycielski społki Societa Anonima Fabbrica Italiana di Automobili w Turynie. Trzydziestu pierwszych udziałowcow wniosło kapitał w wysoko?ci 800 tysi?cy lirow ^[2] . Po przej?ciu w listopadzie tego samego roku istniej?cej manufaktury samochodowej braci Ceirano przy Corso Dante rozpocz?to rok po?niej produkcj? pojazdow pod własn? mark?. Pierwszym pojazdem był model 3½ HP składaj?cy si? z powozu ze składan? brezentow? budk? nad tylnym siedzeniem, nap?dzany dwucylindrowym silnikiem benzynowym , chłodzonym ciecz?, o pojemno?ci 657 cm³ i mocy 3,5 KM ^[2] . Cztery lata po?niej akcje firmy trafiły na giełd? , a firma uruchomiła swoj? fili? m.in. w Nowym Jorku ^[3] .

Przed wybuchem I wojny ?wiatowej władze koncernu podj?ły decyzj? o budowie dwoch nowych fabryk. Pierwsz? fabryk? w Lingotto oddano do u?ytku w 1922 roku, druga za? fabryka Mirafiori oddana została do u?ytku dopiero w 1939 roku. W 1924 roku firma uruchomiła produkcj? licencyjnych pojazdow osobowych i ci??arowych w fabryce w Moskwie . Wraz z pocz?tkiem lat 50. XX wieku now? specjalno?ci? marki stała si? produkcja odrzutowych samolotow my?liwskich dla sił powietrznych NATO ^[3] .

W maju 1966 roku podpisana została umowa licencyjna na produkcj? modelu Fiat 124 oraz budow? w Zwi?zku Radzieckim zakładu WAZ , poło?onego w Togliatti . Rok po?niej koncern przejmuje społki Autobianchi , OM , CMSA oraz wi?kszo?ciowy pakiet udziałow w firmie Magneti Marelli i Weber, a w 1969 roku staje si? wła?cicielem marek Ferrari oraz Lancia . W wyniku wspołpracy z francuskim koncernem PSA w 1978 roku powstaje społka Sevel Sud , ktora w 1981 roku uruchamia fabryk? samochodow dostawczych w Val di Sangro we Włoszech. W 1979 roku powstał holding pod nazw? Fiat S.p.A. , w ktorego skład weszły marki: Fiat, Lancia, Autobianchi, Abarth oraz Ferrari. Rok po?niej koncern przejmuje mark? specjalizuj?c? si? w budowie pojazdow dostawczych ? Iveco , a cztery lata po?niej tak?e przedsi?biorstwa Alfa Romeo oraz Maserati .

17 kwietnia 2007 roku powołana zostaje społka Fiat Professional zajmuj?ca si? produkcj? aut dostawczych. W tym samym roku w tureckiej Bursie uruchomiona zostaje w fabryce Tofa? wspolnie z francuskim koncernem PSA produkcja małych aut dostawczych ^[1] . W maju 2008 roku Fiat odkupuje od serbskiego rz?du pakiet 70% akcji przedsi?biorstwa Zastava .

29 stycznia 2014 roku Fiat uko?czył pi?cioletni proces przej?cia ameryka?skiego koncernu motoryzacyjnego Chrysler , w ktorego efekcie utworzona została społka Fiat Chrysler Automobiles (FCA), ktorej formalna siedziba ulokowana została w Holandii , a praktyczna ? ze wzgl?dow podatkowych ? w Wielkiej Brytanii . Akcje nowej społki notowane s? na giełdach w Nowym Jorku i Mediolanie , a akcje dotychczasowych akcjonariuszy Fiata wymieniono w stosunku 1:1 na akcje FCA. Nowa społka stała si? siodmym, najwi?kszym producentem samochodow na ?wiecie ^[4] .

31 pa?dziernika 2019 roku koncern FCA wszedł w alians z koncernem PSA Groupe . Tym samym zostanie powołany wielki motoryzacyjny gigant o warto?ci nawet 50 miliardow dolarow. Fuzja ma przynie?? rocznie ok. 4 miliardow dolarow oszcz?dno?ci, a na jej czele stanie prezes FCA John Elkann, natomiast Carlos Tavares, prezes Grupy PSA zostanie dyrektorem generalnym. W skali ?wiatowej alians b?dzie prawdopodobnie czwart? najwi?ksz? motoryzacyjn? sił?, ze sprzeda?? ok. 4,16 miliona samochodow rocznie. ^[5] Według informacji przekazanych przez firmy, nowy koncern ma działa? pod nazw? "Stellantis", ktora wywodzi si? od łaci?skiego czasownika "stello, stellare", oznaczaj?cego "l?ni? jak gwiazda" ^[6] .

Fiat w Polsce [ edytuj | edytuj kod ]

Historia polskiego oddziału marki Fiat rozpoczyna si? w 1921 roku, kiedy to w Warszawie rozpocz?ta została budowa fabryki samochodow. Inwestycj? t? jednak przerwano na rzecz stacji obsługi pojazdow marki Fiat.

W 1931 roku podpisana została umowa licencyjna, na podstawie ktorej w Polsce w Pa?stwowych Zakładach In?ynierii w Warszawie montowano modele 508 oraz 621 . 22 grudnia 1965 roku pomi?dzy Fiatem a Motoimportem zawarta została umowa licencyjna na uruchomienie w warszawskiej Fabryce Samochodow Osobowych na ?eraniu produkcji nowoczesnego samochodu osobowego ? Fiata 125p powstałego na bazie modelu 125 . Jego produkcj? uruchomiono w 1967 roku.

W 1973 roku w Fabryce Samochodow Małolitra?owych w Bielsku-Białej oraz Tychach uruchomiono produkcj? modelu 126p ^[2] .

W czerwcu 1991 wdro?ono do produkcji Fiata Cinquecento, ktory dwa lata po?niej zdobył drugie miejsce w konkursie Car of the Year 1993 .

22 maja 1992 roku na bazie FSM powstała społka Fiat Auto Poland z 90% udziałem koncernu Fiat.

Wiosn? 1998 Cinquecento został zast?piony przez model Seicento . Do tego czasu wyprodukowano 1 164 478 sztuk tzw. ?CC”, z czego wyeksportowano 863 254.

22 wrze?nia 2000 zako?czono w Bielsku-Białej produkcj? Fiata 126, jako ostatnie wykonano ponad 1000 sztuk w z naklejk? ?Maluch Happy End”.

W kwietniu 2003 w fabryce ?wi?towano wyprodukowanie milionowego Seicento, a w całej społce ? sprzeda? trzymilionowego samochodu.

W maju 2003 rozpocz?to produkcj? modelu Panda , ktory wszedł do sprzeda?y we wrze?niu tego samego roku. Zdobył on presti?owy tytuł European Car of The Year 2004 .

Rok po?niej zaniechano produkcji samochodow w Bielsku-Białej, powodowało to rozwini?cie tam produkcji podzespołow samochodowych, silnikow i skrzy? biegow.

W maju 2007 rozpocz?to produkcj? Fiata 500 , ktory zdobył tytuł European Car of The Year 2008 . Uruchomienie jego produkcji spowodowało modernizacj? i automatyzacj? fabryki, m.in. w spawalni znajduj? si? 384 roboty, obsługiwane przez 500 pracownikow.

6 wrze?nia 2007 ?wi?towano wyprodukowanie w Tychach milionowego Fiata Panda.

W 2007 zakład Fiat Auto Poland w Tychach doł?czył do presti?owego grona przedsi?biorstw ?World Class Manufacturing”, tj. posiadaj?cych i stosuj?cych najlepsze i najskuteczniejsze metody zarz?dzania systemem produkcyjnym w skali ?wiatowej.

W okresie stycze?-maj 2009 Fiat był najpopularniejsz? mark? na rynku Polskim, z udziałem 10,6% w rynku. Sprzedano m.in. 4048 szt. Fiatow Panda , 3529 szt. Fiatow Grande Punto , 2074 szt. Fiatow Bravo , oraz 1703 sztuki Fiatow 500 (ł?cznie 15 001 samochodow). ^[7]

W 2011 roku produkcja nast?pnej generacji Fiata Pandy została przeniesiona z Tychow do fabryki w Pomigliano d'Arco koło Neapolu , w zamian za produkowany dotychczas w Termini Imerese na Sycylii model Lancia Ypsilon ^[8] . W połowie 2011 w tyskim zakładzie rozpocz?to produkcj? Lancii Ypsilon II .

W grudniu 2012 zakład poinformował o konieczno?ci zwolnienia około 1500 pracownikow, ograniczeniu produkcji i zako?czeniu produkcji modelu Panda. Ogolne przychody przedsi?biorstwa w 2012 przekroczyły 14 150 mln złotych, przychody ze sprzeda?y wyniosły ponad 14 100 mln złotych ^[9] .

Zakład w Tychach był w 2009 najwi?ksz? fabryk? Fiata w Europie ^[10] , a drug? co do wielko?ci na ?wiecie, po brazylijskiej fabryce w Betim . Samochody produkowane przez ?Fiat Auto Poland” s? eksportowane do 68 pa?stw, m.in. do Japonii (w 2008 trafiły tam 4174 auta), a ten eksport stanowi około 3% warto?ci wszystkich transakcji tego rodzaju w skali kraju.

Fiat obecnie [ edytuj | edytuj kod ]

Wspołcze?nie, Fiat wchodz?cy w skład utworzonego w 2021 roku konglomeratu Stellantis zajmuje si? głownie produkcj? samochodow osobowych oraz dostawczych . Koncern ten stał si? wielk? grup? przemysłow? z bran?y motoryzacyjnej, ktora produkuje tak?e samochody ci??arowe , autobusy , traktory , maszyny rolnicze, silniki , a w przeszło?ci tak?e samoloty .

W skład grupy Stellantis wchodz?:

• Fiat Auto ? samochody osobowe i dostawcze

• 

  Abarth ? samochody usportowione na bazie modeli Fiata
• CNH Global ? maszyny rolnicze (pod mark? New Holland i Case IH ) i budowlane
• Alfa Romeo ? samochody osobowe klasy premium
• Maserati ? samochody luksusowe
• Lancia ? samochody osobowe klasy ?redniej i premium ( Europa )
• Chrysler - samochody osobowe klasy ?redniej i premium ( Stany Zjednoczone )
• Dodge - samochody osobowe i sportowe ( USA )
• Jeep ? samochody terenowe

• 

  Ram Trucks ? samochody dostawcze
• Iveco ? samochody ci??arowe, dostawcze oraz autobusy
• Irisbus - autobusy i trolejbusy (cz??? Iveco )
• Zastava ? serbska fabryka motoryzacyjna

• 

  Comau ? sprz?t i systemy produkcyjne
• Teksid ? wyroby metalurgiczne
• Fiat Powertrain Technologies ? silniki dla przemysłu motoryzacyjnego, okr?towe, agregaty pr?dotworcze itp.
• Automotive Lighting Poland ? lampy i o?wietlenie samochodowe
• Fiat Business Solutions ? usługi
• Itedi ? wydawnictwo i komunikacja

Dawne marki motoryzacyjne wchodz?ce w skład grupy:

• Autobianchi
• Innocenti
• Officine Meccaniche
• Magneti Marelli ? komponenty motoryzacyjne (sprzedane w 2018 r. ^[8] )

Produkty [ edytuj | edytuj kod ]

Modele samochodow [ edytuj | edytuj kod ]

Obecnie produkowane (Europa) [ edytuj | edytuj kod ]

Samochody osobowe	Model	Nadwozie	Segment	Debiut modelu	Okres produkcji obecnej wersji	Face lifting
	500	Hatchback	A	2007	od 2007	2018
	Panda	Hatchback	A	1980	od 2011	2016
	Tipo	Hatchback Sedan Kombi	C	2015	od 2016	2020
Kabriolety	Model	Nadwozie	Segment	Debiut modelu	Okres produkcji obecnej wersji	Face lifting
	500C	Cabrio	A	2009	od 2009	2015
Crossovery	Model	Nadwozie	Segment	Debiut modelu	Okres produkcji obecnej wersji	Face lifting
	500X	Crossover	B	2014	od 2014	2018
Minivany	Model	Nadwozie	Segment	Debiut modelu	Okres produkcji obecnej wersji	Face lifting
	500L	Minivan	B	2012	od 2012	2017
Kombivany i vany	Model	Nadwozie	Segment	Debiut modelu	Okres produkcji obecnej wersji	Face lifting
	Qubo	Kombivan	B	2007	od 2007	2016
	Doblo Kombi	Kombivan	C	2000	od 2010	2014
	Talento Kombi	Van	E	2016	od 2016
Dostawcze	Model	Nadwzoie	Segment	Debiut modelu	Okres produkcji obecnej wersji
	Fiorino	Kombivan	B	1977	od 2007	2016
	Doblo	Kombivan	C	2000	od 2010	2014
	Talento	Van	D	2016	od 2016
	Ducato	Van	E	1981	od 2006	2014

  Osobny artykuł: Lista samochodow Fiat .

Samoloty [ edytuj | edytuj kod ]

Fiat produkował m.in. samoloty w wytworni lotniczej Fiat Aviazione . Fiat był głownym dostawc? my?liwcow dla lotnictwa włoskiego w okresie mi?dzywojennym i II wojny ?wiatowej . Od 1969 roku gał?? lotnicza przedsi?biorstwa weszła w skład koncernu Aeritalia , po?niej Alenia .

Niektore typy samolotow produkowane przez przedsi?biorstwo Fiat:

• Fiat CR.20
• Fiat CR.32
• Fiat CR.42
• Fiat G.12
• Fiat G.50
• Fiat G.55
• Fiat G.56
• Fiat RS.14
• Fiat BR.20
• Fiat G.91

Wa?ne osobisto?ci [ edytuj | edytuj kod ]

• Dante Giacosa
• Giovanni Agnelli ? zało?yciel marki, pocz?tkowo sekretarz społki, nast?pnie w latach 1902?1945 prezes i dyrektor generalny firmy
• Sergio Marchionne ? wieloletni dyrektor generalny firmy

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• Fiat Automoveis
• Polski Fiat

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Zdzisław Podbielski : Pojazdy włoskie . WKŁ , Warszawa 1986, s. 65?142. Seria: ?Poznajemy Samochody Osobowe ?wiata”, ISBN  83-206-0540-7 .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Serwis koncernu Fiat . fiatgroup.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-08-20)].
• Felieton o samochodzie marki Fiat w kronice PAT w bazie Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej