Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Demokratyczna Republika Armenii
(
orm.
???????????? ????????? ???????????????
-
Demokratakan Hayastani Hanrapetutjun
) ? pa?stwo
ormia?skie
na
Kaukazie Południowym
, istniej?ce od 28 maja 1918 do 9 lipca 1921 roku. Pierwsze suwerenne pa?stwo ormia?skie od czasu upadku
Ormia?skiego Krolestwa Cylicji
w 1375 roku.
Demokratyczna Republika Armenii powstała z ziem historycznej Armenii, ktore w wyniku wojen Rosji z Turcj? i Persj? w XIX wieku znalazły si? w granicach
imperium rosyjskiego
. Po upadku caratu i rozpadzie centralnej władzy w Rosji władz? na
Zakaukaziu
przej?ły
gruzi?skie
, ormia?skie i
azerskie
stronnictwa niepodległo?ciowe. 10 lutego 1918 wspolny
Sejm Zakaukaski
proklamował niezale?n? od Rosji
Zakaukask? Demokratyczn? Republik? Federacyjn?
, ktora jednak rozpadła si? ju? 26-28 maja 1918 roku. Jednym z trzech pa?stw powstałych z jej rozpadu była Demokratyczna Republika Armenii.
DRA była najsłabszym z pa?stw Zakaukazia. Jak one wszystkie, była nie ustabilizowana wewn?trznie i podminowana działalno?ci? bolszewick?. Narod pa?stwowy - Ormianie - kilka lat wcze?niej został
zdziesi?tkowany przez Turcj? osma?sk?
. Obszar DRA stanowił tylko drobny ułamek obszarow zamieszkanych przez Ormian przed 1914, o nikłych zasobach gospodarczych, w dodatku zalany przez masy uchod?cow z Turcji. Odci?cie od tradycyjnych rynkow zbytu doprowadziło gospodark? do zapa?ci. Po utracie poparcia Rosji Armenia nie miała ?adnego oparcia mi?dzynarodowego, natomiast ze wzgl?dow narodowo?ciowych była skonfliktowana ze wszystkimi pa?stwami s?siednimi. Przedmiotem sporu z Gruzj? był mieszany narodowo?ciowo region
Lori
. Azerbejd?an zgłaszał roszczenia do niemal wszystkich ziem DRA. Kemalistowska Turcja nie ukrywała zamiaru likwidacji niepodległej Armenii, stanowi?cej przeszkod? w poł?czeniu z Azerbejd?anem.
Biali
Rosjanie nie uznawali niepodległo?ci pa?stw kaukaskich, a bolszewicy, wbrew propagandowym hasłom o prawie do samostanowienia narodow byłego imperium, konsekwentnie zmierzali do ich sowietyzacji.
W tej sytuacji DRA, mimo determinacji Ormian dla zachowania niepodległo?ci, pozostawała w permanentnym kryzysie wewn?trznym. Toczyła rownie? nieustanne wojny; spo?rod nich tylko
wojna z Gruzj?
w grudniu 1918 zako?czyła si? podziałem spornego obszaru pod naciskiem brytyjskim. Przez cały okres istnienia DRA trwała
wojna z Azerbejd?anem
o przynale?no??
Nachiczewanu
,
Zangezuru
i
Karabachu
, w ktorej oddziały miejscowych powsta?cow odnosiły sukcesy. ?miertelna dla DRA okazała si? natomiast
wojna z Turcj?
, w ktorej sytuacja Armenii systematycznie si? pogarszała, gro??c zaj?ciem całej DRA i - wedle wszelkiego prawdopodobie?stwa - eksterminacj? Ormian.
Maj?c przed oczami tak? perspektyw? rz?d DRA 2 grudnia 1920 skapitulował przed inwazj? Armii Czerwonej, ktora w listopadzie 1920 najechała praktycznie niemog?c? si? broni? Armeni?, w zamian uzyskuj?c obietnic? zachowania bytu pa?stwowego Armenii. Stabilizacja mi?dzynarodowa rzeczywi?cie nast?piła, ale ju? po kilku miesi?cach bolszewickiego terroru 18 lutego 1921 wybuchło w sowieckiej Armenii
powstanie antysowieckie
. Po stłumieniu go przez bolszewikow 2 kwietnia 1921 jedynym wolnym obszarem Armenii pozostały kontrolowane przez ormia?skich powsta?cow tereny gorskie na granicy z Persj?, gdzie powstała efemeryczna
Republika Gorskiej Armenii
. Jej zbrojna likwidacja przez Armi? Czerwon?, zako?czona 9 lipca 1921, oznaczała definitywny koniec niepodległo?ciowego epizodu Armenii. Jej miejsce zaj?ła
Arme?ska Socjalistyczna Republika Radziecka
.
