한국   대만   중국   일본 
Biblioteka Krolewska w Sztokholmie ? Wikipedia, wolna encyklopedia Przejd? do zawarto?ci

Biblioteka Krolewska w Sztokholmie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Biblioteka Krolewska
Kungliga biblioteket
Ilustracja
Fasada budynku głownego Biblioteki Krolewskiej
Pa?stwo

  Szwecja

Miejscowo??

Sztokholm

Adres

Humlegardsgatan 26,
Humlegarden,
Stockholm

Dyrektor

Gunilla Herdenberg

Data zało?enia

1661

Wielko?? zbiorow

około 18 000 000

Rodzaje zbiorow

ksi??ki, czasopisma, r?kopisy, druki akcydensowe, afisze, ulotki reklamowe, obrazy

Filie

Statens biblioteksdepa i Balsta, Filmarkivet i Grangesberg, Biblioteksdatabasen i Strangnas

Poło?enie na mapie regionu Sztokholm
Mapa konturowa regionu Sztokholm, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Biblioteka KrólewskaKungliga biblioteket”
Poło?enie na mapie Szwecji
Mapa konturowa Szwecji, na dole znajduje się punkt z opisem „Biblioteka KrólewskaKungliga biblioteket”
Ziemia59°20′17,99″N   18°04′18,98″E / 59,338331   18,071939
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Biblioteka Krolewska [1] ( szw. Kungliga biblioteket ; w skrocie KB ) ? szwedzka biblioteka narodowa w Sztokholmie , zało?ona w 1661 roku, kiedy wprowadzono ustaw? o obowi?zku dostarczenia dla niej ka?dego wydrukowanego w Szwecji dzieła [a] [2] . Ma status samodzielnego podmiotu rz?dowego [3] . Zajmuje si? gromadzeniem, ogolnie rzecz bior?c, wszystkich wydawnictw opublikowanych w Szwecji lub w j?zyku szwedzkim.

W 1935 roku budynek Biblioteki Krolewskiej uzyskał status zabytku pa?stwowego ( szw. statligt byggnadsminne ) [4] . Jest wpisany pod numerem 21400000308227 do rejestru zabytkow Bebyggelseregistret prowadzonego przez Riksantikvarieambetet [5] .

W Bibliotece zatrudnionych jest około 350 osob, wliczaj?c jej filie w Balsta , Grangesberg i Strangnas . Ł?czna długo?? jej połek wynosi 180 km. Z jej usług korzysta rocznie około 165 000 osob, a liczba wypo?ycze? w ci?gu roku wynosi blisko 95 000 (dane za rok 2011) [6] .

Jednym z najcenniejszych eksponatow w zbiorach Biblioteki Krolewskiej jest tzw. Biblia Diabła [7] ? Codex Gigas [8] .

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Pocz?tki [ edytuj | edytuj kod ]

Kungliga biblioteket ? Sveriges nationalbibliotek (Biblioteka Krolewska ? Biblioteka Narodowa Szwecji) otrzymała swoj? pierwsz? siedzib? w zamku Tre Kronor w 1595 roku, a jej zbiory stanowiła kolekcja ksi??ek dynastii Wazow . Najstarszy spis krolewskiego ksi?gozbioru pochodzi z 1568 roku. W 1661 roku postanowiono, ?e drukarnie maj? obowi?zek dostarczenia dwoch egzemplarzy ka?dego wydrukowanego przez nich dzieła do Biblioteki Krolewskiej [4] ; w 1993 roku obowi?zek ten został rozszerzony na tworcow mediow elektronicznych [3] .

W 1697 roku w zamku Tre Kronor wybuchł po?ar, ktory pochłon?ł ponad 17 000 ksi??ek; uratowano Bibli? Diabła, ktor? podobno wyrzucono przez okno. Po wybudowaniu nowego zamku umieszczono w nim w 1768 roku Bibliotek? Krolewsk? [9] .

XIX wiek [ edytuj | edytuj kod ]

Czytelnia, ilustracja z ko?ca XIX wieku

W XIX wieku nowe maszyny drukarskie oraz tani, wytwarzany maszynowo papier sprawiły, ?e produkcja ksi??ek i innych materiałow drukowanych zacz?ła szybko wzrasta?. Wkrotce w Bibliotece, ulokowanej w połnocno-wschodnim skrzydle zamku zacz?ło brakowa? miejsca. W połowie XIX wieku zacz?to rozpatrywa? plany nowego budynku biblioteki. Architekt Gustaf Dahl otrzymał w roku 1870 formalne zlecenie na wykonanie projektu nowej Biblioteki Krolewskiej. Budynek Dahla reprezentował najnowocze?niejsze rozwi?zania w owczesnej architekturze instytucjonalnej; architekt, inspiruj?c si? mi?dzynarodowymi ideami, potraktował w sposob radykalny i perspektywiczny takie kwestie jak: czytelnie i magazyny, a tak?e wentylacj? i ochron? przeciwpo?arow?. Na lokalizacj? budynku wybrano park Humlegarden , w ktorym pierwotnie znajdował si? krolewski ogrod warzywny, przekształcony nast?pnie w park miejski. Park ten z czasem stał si? o?rodkiem ?ycia nocnego stolicy. Głownym powodem lokalizacji budynku Biblioteki w tym miejscu, była perspektywa nieograniczonych mo?liwo?ci jego rozbudowy, a tak?e ch?? uchronienia tego zaniedbanego wowczas miejsca przed dalsz? degradacj?. Uko?czony budynek Biblioteki otwarto 2 stycznia 1878 roku [8] . Rok wcze?niej Biblioteka Krolewska zyskała formalny status biblioteki narodowej [9] .

?ciany no?ne budynku wykonano z cegły . Pi?tro przeznaczone na magazyn oparto na wspornikach z ?eliwa . Z ?eliwa wykonano rownie? trzykondygnacyjne regały na ksi??ki. Konstrukcj? budynku przepruto du?ymi otworami okiennymi. Dwukondygnacyjna fasada została otynkowana i ozdobiona herbem i rozetami. Na parterze umieszczono granitowy portal , natomiast pi?tro podzielono pionowo pilastrami [5] .

XX i XXI wiek [ edytuj | edytuj kod ]

Rosn?ce zbiory Biblioteki Krolewskiej, wraz z rozszerzeniem jej działalno?ci i wzrostem liczby korzystaj?cych z jej usług sprawiły, ?e nowy budynek szybko stał si? zbyt ciasny. Zaradzono temu na pewien czas dobudowuj?c nowe, ni?sze pi?tra pomi?dzy starymi i zagospodarowuj?c w lepszy sposob strychy i inne pomieszczenia [8] . W 1920 roku architekt Axel Anderberg zaprojektował dobudow? dwoch skrzydeł do długiego na 80 m budynku Biblioteki. Ich budow? uko?czono w 1928 roku [4] . Dalsze plany rozbudowy gmachu, z powodu owcze?nie panuj?cych pogl?dow, nie zostały jednak zrealizowane [8] .

W latach 50. z powodu trudnej sytuacji lokalowej Biblioteki zlecono architektowi Carlowi Hampusowi Bergmanowi sporz?dzenie planu jej przebudowy. Przebudowa została przeprowadzona w latach 1956?1971. W jej wyniku powierzchnia Biblioteki zwi?kszyła si? dwukrotnie, mi?dzy innymi dzi?ki zbudowaniu podziemnego magazynu ksi??ek za bibliotek? [4] .

Czytelnia (2012)

W latach 80., po wielu badaniach, zaproponowano wybudowanie w poło?onych na gł?boko?ci 40 m pod parkiem jaskiniach skalnych dwoch du?ych, pi?ciopi?trowych, podziemnych magazynow, poł?czonych z budynkiem głownym szybami windowymi. Magazyny te zostały oddane do u?ytku w 1995 roku [8] . Ich ł?czna powierzchnia wynosi 18 000 m². Pierwszy z nich wkrotce si? zapełnił, chocia? zawierał a? 843 ruchome regały [3] . W 1997 roku została uko?czona obszerna przebudowa i renowacja budynku Biblioteki, wykonana według projektu architekta Jana Henrikssona, a czytelnicy otrzymali do dyspozycji nowe czytelnie. Publiczno?? zyskała rownie? dost?p do tzw. aneksu, magazynu ksi??ek zbudowanego pod ziemi? w latach 60. Po modernizacji mieszcz? si? w nim, mi?dzy innymi, sala wystawowa, audytorium i pokoj mikrofilmow. W podziemiu znalazła si? rownie? tzw. krypta, urz?dzona specjalnie dla jednego z najcenniejszych skarbow Biblioteki ? Biblii Diabła ( Codex Gigas ). Pi?tna?cie metrow poni?ej magazynu podziemnego zbudowano nowe centrum komputerowe Biblioteki Krolewskiej, oddane do u?ytku w 2002 roku. Umieszczono w nim ogolnokrajowy biblioteczny system komputerowy Libris i własny skomputeryzowany katalog Regina [8] .

W latach 2011?2013 biuro architektoniczne Murmans Arkitekter dokonalo dalszej modernizacji gmachu Biblioteki [6] .

Kradzie? ksi??ek [ edytuj | edytuj kod ]

W 2004 roku wykryto zuchwał? kradzie?, ktorej systematycznie dokonywał jeden z wysoko postawionych pracownikow Biblioteki. W wyniku wszcz?tego dochodzenia przyznał on, i? pocz?wszy od 1995 roku wynosił systematycznie stare, bezcenne ksi??ki z Biblioteki Krolewskiej oraz z innych bibliotek, jak rownie? z Akademii Szwedzkiej , by nast?pnie sprzedawa? je z zyskiem na ?wiatowych aukcjach, a uzyskane ?rodki wykorzystywa? na własne potrzeby [10] . Podejrzanemu (ktory zyskał przydomek KB-tjuven [b] ) postawiono zarzut kradzie?y; do procesu jednak nie doszło, poniewa? popełnił on samobojstwo, wysadzaj?c własne mieszkanie w powietrze [11] .

M??czyzna skradł ogołem z Biblioteki Krolewskiej 56 ksi??ek. Ich warto?? oszacowano (w przeliczeniu) na około 4 miliony złotych. W 2012 roku udało si? wytropi? w Nowym Jorku i odzyska? pierwsz? z nich, Atlas Corneliusa van Wytflieta z 1597 roku, o szacunkowej warto?ci (w przeliczeniu) 350 000 złotych, zawieraj?cy mapy obu Ameryk oraz pierwsz? map? Kalifornii [12] .

Zadania [ edytuj | edytuj kod ]

Biblioteka Krolewska w Sztokholmie

Biblioteka Krolewska ma status biblioteki narodowej Szwecji. Pocz?wszy od 1661 roku, kiedy wprowadzono po raz pierwszy ustaw? o obowi?zkowym dostarczaniu ( lagen om pliktleveranser ), zajmuje si? ona gromadzeniem, ogolnie rzecz bior?c, wszystkich publikacji wydanych w Szwecji, w tym rownie? emisji radiowych i telewizyjnych oraz, po modyfikacji ustawy o obowi?zkowym dostarczaniu, rownie? pewnych materiałow internetowych [2] .

Zadaniem Biblioteki jest nie tylko gromadzenie zbiorow, ale rownie? ich opis i katalogowanie w celu ułatwienia dost?pu do nich. Poniewa? ma ona rownocze?nie status placowki naukowo-badawczej o profilu humanistycznym i socjologicznym, zajmuje si? zakupem zagranicznej literatury z ro?nych dziedzin, takich jak historia, religioznawstwo, literaturoznawstwo, wiedza o sztuce i tym podobne. Poza tym ma ona za zadanie zakup tej zagranicznej literatury, ktora została przetłumaczona z j?zyka szwedzkiego lub dotyczy Szwecji (tak zwane Suecana ) [9] .

Czytelnie [ edytuj | edytuj kod ]

Na terenie Biblioteki_Krolewskiej w Sztokholmie znajduj? si? nast?puj?ce czytelnie [9] :

  • Stora lasesalen (czytelnia głowna) ? jest miejscem studiowania w ciszy wi?kszo?ci dost?pnego materiału
  • Forskarlasesalen (czytelnia naukowa) ? przeznaczona jest dla badaczy
  • Speciallasesalen (czytelnia specjalistyczna) ? słu?y do studiowania starych wydawnictw lub wydawnictw szczegolnie cennych, takich jak r?kopisy, mapy czy obrazy
  • Mikrofilmslasesalen (czytelnia mikrofilmow) ? jest tu dost?pna wi?kszo?? szwedzkich i du?y wybor zagranicznych gazet w postaci mikrofilmow
  • Audiovisuella salen (sala audiowizualna) ? jest miejscem udost?pniania filmu, muzyki, produkcji radiowych i telewizyjnych
  • Tidskriftslasesalen (czytelnia czasopism) ? oferuje szwedzkie i zagraniczne czasopisma o profilu humanistycznym.

Bazy danych [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliotek prowadzi i wspołdziała przy prowadzeniu kilku najwa?niejszych szwedzkich naukowych baz danych:

  • LIBRIS ? ogolnopa?stwowy katalog zawieraj?cy ponad 6,5 miliona tytułow znajduj?cych si? w ponad 300 bibliotekach badawczych i uczelnianych Szwecji
  • Svensk mediedatabas, SMDB ? zawiera okolu 8 milionow godzin szwedzkiej produkcji filmowej, telewizyjnej, radiowej i muzycznej
  • Regina ? lokalny katalog Biblioteki obejmuj?cy materiał drukowany
  • Swepub ? wyszukiwarka artykułow, sprawozda? i prac naukowych znajduj?cych si? w szwedzkich uczelniach
  • Ediffah ? wyszukiwarka r?kopisow i archiwow prywatnych [9]

Zbiory [ edytuj | edytuj kod ]

Na zbiory biblioteczne składa si? około 18 milionow eksponatow i ponad 7 milionow godzin zarejestrowanego d?wi?ku i ruchomego obrazu (dane za luty 2013). Zbiory biblioteczne obejmuj?: ksi??ki, r?kopisy, broszury, czasopisma, plakaty, wydawnictwa muzyczne i cyfrowe [2] . Biblioteka posiada ponadto w swych zbiorach prywatne archiwa znanych postaci z dziedziny kultury i polityki szwedzkiej, jak: August Strindberg , Dag Hammarskjold i Astrid Lindgren ; pierwszy z wymienionych pracował w Bibliotece w latach 1874?1882 jako młodszy asystent [9] .

Zbior ksi??ek i czasopism liczy około 2,8 miliona egzemplarzy i zajmuje blisko 74 kilometry połek magazynowych; zbiory ksi??ek powi?kszaj? si? rocznie o 600 metrow połek [13] .

Codex Gigas ? Biblia Diabła , jeden z białych krukow Kungliga biblioteket

Najstarszym zabytkiem w zbiorach Biblioteki Krolewskiej jest Codex Aureus , spisany około 750 roku, natomiast najbardziej niezwykł? ksi??k? jest prawdopodobnie Codex Gigas ? Biblia Diabła , nosz?cy z powodu swych rozmiarow i wizerunku diabła ro?ne nazwy: Codex giganteus , Gigas librorum , Fans Bibel , Hin Hales Bibel i Svartboken . Codex Gigas jest najwi?kszym na ?wiecie ?redniowiecznym r?kopisem. Ma wymiary 89 na 49 cm i wa?y 75 kg. Składa si? z 310 r?cznie pisanych stron, wykonanych prawdopodobnie ze skory ciel?cej. Jego tre?? stanowi Stary i Nowy Testament oraz kilka traktatow historycznych i medycznych. Według legendy Biblia Diabła została spisana w ci?gu jednej nocy przez mnicha, ktory w celu odkupienia swoich grzechow zawarł umow? z szatanem, dzi?ki czemu jego wizerunek znalazł si? w Biblii. Biblia powstała przypuszczalnie na pocz?tku XIII wieku w jednym z klasztorow na terenie dzisiejszych Czech . W ci?gu nast?pnych stuleci kilkakrotnie zmieniała wła?cicieli, by w 1648 roku, w ko?cowym okresie wojny trzydziestoletniej , pa?? łupem wojsk szwedzkich szturmuj?cych Prag? . Została potraktowana wraz z innymi zagrabionymi ksi??kami jako łup wojenny i wywieziona do Sztokholmu. Unikn?ła spłoni?cia w po?arze dawnego zamku krolewskiego w 1697 roku, poniewa? prawdopodobnie została wyrzucona przez okno. W 1877 roku znalazła swoje miejsce w nowej siedzibie Biblioteki Krolewskiej w Humlegarden [9] .

  • Codex Aureus
    Codex Aureus
  • De arte phisicali et de cirurgia (rękopis, fragment)
    De arte phisicali et de cirurgia (r?kopis, fragment)
  • Książka Zygmunta III Wazy
    Ksi??ka Zygmunta III Wazy

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ ?rodła ro?ni? si? co do faktu, czy chodziło o 1 czy o 2 obowi?zkowe egzemplarze.
  2. ↑ Złodziej z Biblioteki Krolewskiej.

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Biblioteki ?wiata , [w:] Encyklopedia PWN [dost?p 2015-05-13] .
  2. ↑ a b c Kungliga biblioteket: KB ? nationens minne . [dost?p 2015-05-04]. ( szw. ) .
  3. ↑ a b c Kaj Sandell: Sztokholm . Warszawa: Wiedza i ?ycie, 2001, s. 70. ISBN  83-7184-064-0 .
  4. ↑ a b c d Statens fastighetsverk: Kungliga biblioteket (KB) . [dost?p 2015-05-04]. ( szw. ) .
  5. ↑ a b Riksantikvarieambetet : Stockholm kn, KUNGLIGA HUMLEGARDEN 1 KUNGLIGA BIBLIOTEKET . www.bebyggelseregistret.raa.se. [dost?p 2015-05-04]. ( szw. ) .
  6. ↑ a b Mats Carlsson-Lenart: Underjordiska skatter . [dost?p 2015-05-04]. ( szw. ) .
  7. ↑ Bruce M. Metzger , Bart D. Ehrman : The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption, and Restoration . New York, Oxford: Oxford University Press , 2005, s. 103. ISBN  978-0-19-516122-9 . ( ang. ) .
  8. ↑ a b c d e f Catrine Arvidsson: 125 ar i Humlegarden. Kungl. biblioteket . [dost?p 2015-05-04]. ( szw. ) .
  9. ↑ a b c d e f g Kungliga biblioteket: Kungliga biblioteket Sveriges nationalbibliotek . [dost?p 2015-05-04]. ( szw. ) .
  10. ↑ Richard Aschberg, Leif Kasvi: Bibliotekarien misstankt for miljonstolder . [dost?p 2015-05-08]. ( szw. ) .
  11. ↑ Simone Soderhjelm: KB-tjuven misstankt for fler bokstolder . [dost?p 2015-05-08]. ( szw. ) .
  12. ↑ IAR : Samobojca kradł białe kruki . [dost?p 2015-05-08].
  13. ↑ Bocker i samlingarna . [dost?p 2015-05-08]. ( szw. ) .
?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Biblioteka_Krolewska_w_Sztokholmie&oldid=73983557 ”