Alfons V Afryka?czyk
(ur.
15 stycznia
1432
w
Sintrze
, zm.
28 sierpnia
1481
w Lizbonie) ? dwunasty krol Portugalii (od 1438) z dynastii
Avis
, faktycznie sprawował władz? w latach 1449?1481.
Alfons V był synem krola
Edwarda I Avis
i
Eleonory Arago?skiej
. Urodził si? i zmarł w
Sintrze
. Jako dziecko otrzymał staranne wykształcenie, przez co najprawdopodobniej przejawiał szacunek do nauki. Jego wychowawcami byli Stefan z
Neapolu
i Mateusz z
Pizy
. Po ?mierci ojca w
1438
roku, ktory zmarł na
d?um?
, Alfons V odziedziczył tron, maj?c 6 lat. Z powodu małoletnio?ci władcy regencj? miała sprawowa? jego matka Eleonora Arago?ska, ale w wyniku buntu mieszczan regentem został stryj Alfonsa ? ksi??? Coimbry infant
Piotr
? brat Edwarda I, posiadaj?cy poparcie mieszczan, głownie cechow Lizbony, ktore chciały okrzykn?? go krolem. Regent szybko zdominował młodego władc? staj?c si? jedn? z najwa?niejszych osob w krolestwie, co wi?cej Piotr był przeciwny dalszej ekspansji morskiej Portugalczykow. Po osi?gni?ciu pełnoletnio?ci Alfons odsun?ł od rz?dow Piotra i zdecydował si? zaufa? pomocy dwoch innych braci jego ojca, tzn.
Henryka ?eglarza
, ksi?cia Viseu i Alfonsa, ksi?cia Braganca. Ci dwaj ksi???ta reprezentowali odmienne stanowisko ni? Piotr. Henryk był zwolennikiem wypraw do
Maroka
i ekspedycji morskich do
Afryki
, a Alfons chciał, aby korona ponownie oparła si? o szlacht?, a nie rozgrywała przeciw niej mieszczan. Z tego powodu postanowili oni wyeliminowa? Piotra, ktorego zabito w bitwie pod Alfarrobeira w maju 1449 roku. Od tej pory rozpocz?ły si? samodzielne rz?dy Alfonsa, ktory jednak i tak realizował idee stryjow, dzi?ki ktorym uzyskał swobod?. Dlatego nie tylko zaanga?ował si? w walki w Afryce, ale rownie? pogodził dwor z wieloma rodami szlacheckimi, ktore utraciły łask? podczas rz?dow jego dziadka
Jana I
.
Gdy w 1453 Turcy zdobyli
Konstantynopol
, papie?
Mikołaj V
wezwał monarchow europejskich do
krucjaty
przeciw niewiernym. Czasy wypraw krzy?owych jednak ju? si? zako?czyły i ch?tnych nie było wielu. Jednym z tych nielicznych był krol Portugalii, ktory zobowi?zał si? wystawi? 12 tysi?cy ?ołnierzy i walczy? z Saracenami. Kiedy okazało si?, ?e krucjata na Wschod nie wyruszy, Alfons postanowił zgromadzone wojska i ?rodki u?y? w Afryce. Wyprawa krola zako?czyła si? sukcesem, a wojska krolewskie zdobyły w 1458 Al-Kasr-as-Saghir. Po?niejsza wyprawa miała mniej szcz??cia, poniewa? uległa murom
Tangeru
w 1463. Mimo to w 1471 zorganizowano now? wypraw? ktorej owocem było zdobycie
Arzili
i Tangeru. Od akcji w Afryce zyskał swoj przydomek, a sam krol w 1471 rozszerzył swoj? tytulatur?, ktora odt?d brzmiała
krol Portugalii i Algarve po tej i tamtej stronie Afryki
. Zasługi Aflonsa V zostały ju? wcze?niej dostrze?one i docenione przez papie?a Mikołaja V, ktory w 1455 wydał
bull?
Romanus pontifex
, w ktorej przyznawał krolowi portugalskiemu, jego sukcesorom i infantowi Henrykowi prawo podboju nowych terenow w Afryce, walki z niewiernymi i monopol na handel, a tym, ktorzy by Portugalii utrudniali ich dzieło, groził ekskomunik?. Po ?mierci stryja Henryka Alfons V przez jaki? czas osobi?cie interesował si? wyprawami portugalskich ?eglarzy do Afryki. Podczas jego panowania dopłyn?li oni do Przyl?dka Zielonego, Wysp Zielonego Przyl?dka,
Zatoki Gwinejskiej
oraz zaj?to wysp? Fernando Po.
Na ko?cowy okres rz?dow Alfonsa V przypadł konflikt z Kastyli?, przez ktory zaniedbał on inne sprawy, w tym tak?e kwesti? odkry? geograficznych. Po ?mierci krola
Kastylii
,
Henryka IV
, w 1474 Alfons podj?ł prob? zdobycia tronu s?siedniego krolestwa. Najechał Kastyli?, korzystaj?c z poparcia kilku pot??nych kastylijskich rodow szlacheckich. Przegrał ostateczn? bitw?, nad rzek? Toro, w 1476 z głown? konkurentk? do tronu,
Izabel? Kastylijsk?
, ktor? popierała drobna szlachta i ni?sze warstwy społecze?stwa. Po tej bitwie sprzymierze?cy Alfonsa przeszli do obozu Izabeli i jej m??a
Ferdynanda Arago?skiego
. Do unormowania stosunkow z Kastyli? doszło w 1479, gdy podpisano
traktat pokojowy
w
Alcacovas
, w ktorym w zamian za rezygnacj? z korony kastylijskiej krol portugalski otrzymał wa?ne koncesje i przywileje handlowe w Afryce.
Cho? ju? w 1477 Alfons V przekazał rz?dy swemu synowi, to faktycznie obaj sprawowali władz?. Formalnie jego syn Jan zaj?ł si? portugalsk? ekspansj? zamorsk?. Ostatnie lata ?ycia Alfons V po?wi?cił kulturze i nauce, przejawiaj?c zainteresowania literatur?, jako pierwszy władca zało?ył w Portugalii bibliotek? z siedzib? w
Coimbrze
. Podobnie jak jego ojciec, zmarł podczas epidemii d?umy.
Był dwukrotnie ?onaty:
- od 6 maja 1447 z
Izabel?, ksi??niczk? Coimbra
(1432 ? 2 grudnia 1455). Mieli razem troje dzieci:
- od 30 maja 1475 ze swoj? siostrzenic? ?
Joann? la Beltranej?
, infantk? kastylijsk? (1462?1530). Para nie miała dzieci, a ich mał?e?stwo zostało uniewa?nione przez papie?a z powodu zbyt bliskiego pokrewie?stwa.
Alfons miał jeszcze z Mari? Alvares de Carvalho nie?lubnego syna Alvaro Soaresa de Carvalho (1467?1557).