Ten artykuł dotyczy polityka. Zobacz te?: inne osoby o tym nazwisku .

Aleksander Zawadzki

Data i miejsce urodzenia	16 grudnia 1899 Ksawera , Krolestwo Polskie
Data i miejsce ?mierci	7 sierpnia 1964 Warszawa , Polska
Przewodnicz?cy Rady Pa?stwa
Okres	od 20 listopada 1952 do 7 sierpnia 1964
Przynale?no?? polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Pierwsza dama	Stanisława Zawadzka
Poprzednik	Bolesław Bierut
Nast?pca	Edward Ochab
Członek Rady Pa?stwa
Okres	od 8 czerwca 1949 do 27 czerwca 1950
Przynale?no?? polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Wiceprezes Rady Ministrow
Okres	od 28 kwietnia 1950 do 21 listopada 1952
Przynale?no?? polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Wiceprezes Rady Ministrow
Okres	od 20 stycznia 1949 do 10 czerwca 1949
Przynale?no?? polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Aleksander Zawadzki , ps. Kazik , Wacek , Bronek , Jeden (ur. 16 grudnia 1899 w Ksawerze , zm. 7 sierpnia 1964 w Warszawie ) ^[1] ? polski polityk i działacz komunistyczny, generał dywizji ludowego Wojska Polskiego , kierownik Centralnego Wydziału Wojskowego KC KPP , przewodnicz?cy tajnego Centralnego Biura Komunistow Polski przy KC WKP(b) (1944), oficer polityczny ? zast?pca ds. polityczno-wychowawczych Naczelnego Dowodcy Wojska Polskiego (1944?1945), członek Biura Politycznego KC PPR (sierpie? 1944?1948) i Sekretariatu KC PPR (1948), członek KC PZPR i Biura Politycznego KC PZPR (1948?1964), przewodnicz?cy Centralnej Rady Zwi?zkow Zawodowych (1949?1950). Dwukrotny wiceprezes Rady Ministrow (1949 i 1950?1952), przewodnicz?cy Ogolnopolskiego Komitetu Frontu Narodowego , a nast?pnie Frontu Jedno?ci Narodu oraz przewodnicz?cy Rady Pa?stwa (1952?1964). Poseł do Krajowej Rady Narodowej , na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I , II i III kadencji ^[2] . Budowniczy Polski Ludowej .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Syn Wawrzy?ca ^[3] , z zawodu hutnika ^[4] i Marianny z domu Chojkowskiej ^[5] . Urodził si? w kolonii robotniczej Ksawera mi?dzy B?dzinem a D?brow? Gornicz? . Dzi?ki stosunkowo dobrej pozycji materialnej rodziny mogł podj?? nauk? w miejscowej szkole powszechnej . W wyniku wypadku jaki doznał jego ojciec, w 1913 został zmuszony do przerwania nauki i podj?cia pracy. Po wybuchu I wojny ?wiatowej wyjechał na roboty rolne do Turyngii ^[6] . Pracował tam do 1917, kiedy to za uderzenie majstra został aresztowany i wysłany do obozu dla je?cow wojennych w Erfurcie . Po ucieczce z niego znalazł si? na Gornym ?l?sku , gdzie podj?ł prac? w Kopalni W?gla Kamiennego w Bytomiu i w hucie w Siemianowicach ?l?skich . Po wybuchu rewolucji w listopadzie 1918 w Niemczech przekroczył granic? niemiecko-polsk? i zamieszkał w D?browie Gorniczej, gdzie w grudniu 1918 zgłosił si? jako ochotnik do Wojska Polskiego ^[6] . Został przydzielony do 11 pp . W szeregach 24 pp brał udział w walkach w obronie Lwowa , a nast?pnie w działaniach wojennych na Froncie Litewsko-Białoruskim wojny polsko?bolszewickiej . W 1921 został zdemobilizowany jako podoficer rezerwy WP w stopniu plutonowego , po czym powrocił do D?browy Gorniczej. Za udział w walkach w 1920 został odznaczony Krzy?em Walecznych ^[7] .

Po powrocie z wojny pocz?tkowo był bezrobotny, a nast?pnie pracował w Kopalni W?gla Kamiennego ?Pary?” w D?browie Gorniczej. Tam te? zetkn?ł si? z ruchem komunistycznym i wst?pił do Zwi?zku Młodzie?y Komunistycznej w Polsce . Od 1923 był sekretarzem Komitetu Dzielnicowego ZMK w D?browie Gorniczej oraz członkiem Zarz?du Okr?gowego ZMK, w tym czasie został członkiem Komunistycznej Partii Robotniczej Polski ^[4] . Poniewa? był poszukiwany przez Policj? Pa?stwow? za działalno?? w ZMK, został skierowany do Okr?gu Łodzkiego, wchodz?c przy tym w skład Komitetu Centralnego ZMK w Polsce. Na terenie Okr?gu Łodzkiego działał do 1924, po czym został skierowany do szkoły partyjnej w Moskwie , gdzie przebywał kilka tygodni. Po powrocie do Polski pod pseudonimem ?Kazik” działał w Okr?gu Radom KPP, nast?pnie na terenie Kielc i Radomia . W styczniu 1925 został skierowany na teren Zagł?bia D?browskiego , aby odbudowa? rozbit? organizacj? KPP na tym terenie. Z uwagi na to, ?e był tam zbyt znany, zadania tego nie wykonał ? skierowano go wi?c na teren Białegostoku , Grodna i Pi?ska . 9 lipca 1925 został aresztowany w Wilnie pod zarzutem udziału w zabojstwie szpiega i prowokatora Policji Pa?stwowej odpowiedzialnego za aresztowania członkow Zarz?du Okr?gowego KPP w D?browie Gorniczej. W grudniu 1925, pomimo braku dowodow na jego udział w tym zabojstwie, został skazany na sze?? lat wi?zienia. Kar? odbywał w wi?zieniach w Kielcach, Łom?y i Drohobyczu . Z wi?zienia wyszedł 2 marca 1932, a poniewa? był chory, został skierowany przez KPP na leczenie w ZSRR . Tam leczył si? i uczył w szkole partyjnej WKP(b) i OGPU pod Moskw?.

Do Polski powrocił w maju 1934. 27 maja 1934 został aresztowany przez Urz?d ?ledczy PP na terenie Warszawy ^[4] . W areszcie przebywał bez wyroku do lutego 1935, gdy został zwolniony za kaucj? . Po wyj?ciu z wi?zienia został kierownikiem Centralnego Wydziału Wojskowego KC Komunistycznej Partii Polski. Wydział ten zajmował si? działalno?ci? wywiadowcz?, agitacyjn? i werbunkow? w Wojsku Polskim. 13 stycznia 1936 został ponownie aresztowany w czasie akcji policyjnej przeciwko Centralnemu Wydziałowi Wojskowemu KC KPP. Zarzucono mu wtedy działalno?? na szkod? Rzeczypospolitej Polskiej. Proces odbywał si? w dniach 4?21 kwietnia 1938 i wraz z Aleksandrem Zawadzkim, ktory był głownym oskar?onym, s?dzono jeszcze 55 osob. Zawadzki został skazany na kar? 15 lat pozbawienia wolno?ci. Po utrzymaniu w mocy wyroku z 23 listopada 1938 przez S?d Apelacyjny, osadzono go w wi?zieniu w Brze?ciu . Przebywał tam do wrze?nia 1939 , gdy po agresji ZSRR na Polsk? miasto zostało zaj?te przez Armi? Czerwon? .

Podj?ł prac? na terenie okupacji sowieckiej , pracował w urz?dzie rejonowym w Pi?sku . Po ataku Niemiec na ZSRR został ewakuowany do miejscowo?ci Aksaj pod Stalingradem . W sierpniu 1942 wcielony został do batalionu budowlanego Armii Czerwonej. Budował umocnienia w rejonie Stalingradu. Po interwencji szefa Mi?dzynarodowki Komunistycznej Georgi Dymitrowa został zdemobilizowany w listopadzie 1942 z powodu choroby serca ^[8] , po czym oddelegowano go na tyły frontu. Po kilku miesi?cach został gornikiem w kopalni w?gla kamiennego na połnoc od Nowosybirska . Po rozpocz?ciu formowania 1 Polskiej Dywizji Piechoty im. Tadeusza Ko?ciuszki , skierowany został przez WKP(b) do obozu w Sielcach nad Ok? , gdzie dotarł w połowie wrze?nia 1943 ^[9] . Pocz?tkowo dostał przydział do 6 pp w stopniu starszego sier?anta . Po dwoch tygodniach przybyły do Sielec gen. Karol ?wierczewski w spisach znalazł jego nazwisko, po czym 24 wrze?nia 1943 mianował go na stopie? porucznika i wyznaczył na stanowisko zast?pcy szefa Wydziału O?wiatowego 1 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR . W grudniu 1943 został mianowany na stanowisko zast?pcy dowodcy do spraw wychowawczych 1 Korpusu w stopniu pułkownika . W 1944 wst?pił do Polskiej Partii Robotniczej ^[4] . W kwietniu 1944 otrzymał awans na stopie? generała brygady . W ci?gu 8 miesi?cy awansował ze stopnia starszego sier?anta do stopnia generała brygady. Wyznaczony został na stanowisko zast?pcy dowodcy 1 Armii Polskiej w ZSRR ds. polityczno-wychowawczych. Od 5 maja 1944 był szefem Polskiego Sztabu Partyzanckiego , przewodnicz?cym tajnego Centralnego Biura Komunistow Polski przy Komitecie Centralnym WKP(b) (od 10 stycznia 1944 do sierpnia 1944) oraz członkiem Prezydium Zarz?du Głownego Zwi?zku Patriotow Polskich . 22 lipca 1944 mianowany zast?pc? do spraw polityczno-wychowawczych Naczelnego Dowodcy Wojska Polskiego .

Od sierpnia 1944 był członkiem Biura Politycznego Komitetu Centralnego PPR ^[10] . 21 stycznia 1945 został mianowany pełnomocnikiem Rz?du Tymczasowego na wojewodztwo ?l?skie i 28 stycznia obj?ł władz? w Katowicach ^[11] . Nast?pnie od 11 marca 1945 do 31 pa?dziernika 1948 był wojewod? ?l?skim ^[12] . W lutym 1945 został awansowany do stopnia generała dywizji . W tym okresie blisko wspołpracował z Jerzym Zi?tkiem . Zawadzki stworzył specjaln? komisj?, ktora je?dziła do dowodztwa Armii Czerwonej do Legnicy , by przekona? ich do zako?czenia wywozek sprz?tu i ludzi ze ?l?ska ^[5] . W sierpniu 1945 jego interwencja u marsz. Konstantego Rokossowskiego doprowadziła do uwolnienia 12 tys. Gorno?l?zakow przetrzymywanych na terenie dawnego obozu Auschwitz przed wywozk? na wschod w gł?b ZSRR ^[13] . Pełnił szereg funkcji w PPR, a nast?pnie od 1948 w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej : w 1948 członek Sekretariatu KC PPR i Biura Organizacyjnego KC PPR, w PZPR pełnił funkcje: członka Biura Organizacyjnego Komitetu Centralnego (1948?1954), członka KC i Biura Politycznego KC (od 1948), sekretarza KC (1948?1954). Od 21 stycznia do 10 czerwca 1949 był wiceprezesem Rady Ministrow , nast?pnie od 5 czerwca 1949 do 28 kwietnia 1950 przewodnicz?cym Centralnej Rady Zwi?zkow Zawodowych i ponownie wicepremierem w okresie od 28 kwietnia 1950 do 20 listopada 1952. Był głownym pomysłodawc? i inicjatorem budowy Pałacu Kultury Zagł?bia w D?browie Gorniczej , ktory oddano do u?ytku w styczniu 1958 ^[14] . W listopadzie 1949 został członkiem Ogolnokrajowego Komitetu Obchodu 70-lecia urodzin Jozefa Stalina ^[15] .

W latach 1949?1950 członek Rady Pa?stwa , nast?pnie od 20 listopada 1952 jej przewodnicz?cy ^[16] . Funkcj? t? sprawował do swojej ?mierci. 6 marca 1953 stan?ł na czele Ogolnonarodowego Komitetu Uczczenia Pami?ci Jozefa Stalina ^[17] . W tym okresie skorzystał z prawa łaski wobec m.in. płk. Franciszka Skibi?skiego . Na pogrzebie Bolesława Bieruta w marcu 1956 powiedział: ?Umarł Bolesław Bierut, ale ?yje zwarta jak monolit nasza partia” ^[18] . Podczas wydarze? polskiego pa?dziernika i po?niej zaliczany w PZPR do frakcji tzw. natoli?czykow , sceptycznie nastawionych do reform i liberalizacji systemu gospodarczo-politycznego kraju ^[19] . W grudniu 1956 wzi?ł w Poznaniu udział w pierwszych od wielu lat oficjalnych pa?stwowych uroczysto?ciach upami?tniaj?cych wybuch powstania wielkopolskiego . Zmian? podej?cia władz do ?rodowiska powsta?czego tłumaczył w nast?puj?cy sposob ^[20] :

W latach 1954?1956 członek Prezydium, od 14 sierpnia 1956 przewodnicz?cy Ogolnopolskiego Komitetu Frontu Narodowego. Od 4 stycznia 1958 był przewodnicz?cym Ogolnopolskiego Komitetu Frontu Jedno?ci Narodu . W pa?dzierniku 1959 był przewodnicz?cym polskiej delegacji w Pekinie na obchodach 10-lecia proklamowania Chi?skiej Republiki Ludowej , co odnotowała chi?ska kronika filmowa ^{[21] [22]} .

Zmarł 7 sierpnia 1964 w Warszawie i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Pow?zkach (kwatera A28-tuje-10/11) ^[23] . Po jego ?mierci w Polsce zarz?dzono 3-dniow? ?ałob? narodow? ^[24] . Na czele delegacji zagranicznych, ktore wzi?ły udział w uroczysto?ciach pogrzebowych stali m.in. przewodnicz?cy Prezydium Rady Najwy?szej ZSRR Anastas Mikojan , przewodnicz?cy Zgromadzenia Narodowego CSRS Bohuslav Lastovicka, członek Biura Politycznego KC Socjalistycznej Partii Jedno?ci Niemiec Friedrich Ebert , przewodnicz?cy Prezydium Zgromadzenia Narodowego Ludowej Republiki Bułgarii Georgi Trajkow, członek Biura Politycznego KC W?gierskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej Sandor Gaspar, I zast?pca przewodnicz?cego Rady Ministrow Rumu?skiej Republiki Ludowej Gheorghe Apostol , minister obrony narodowej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii gen. armii Ivan Gosnjak, zast?pca przewodnicz?cego Prezydium Wielkiego Churału Ludowego Mongolskiej Republiki Ludowej Badzaryn Szirendew . Obecne były tak?e delegacje partii komunistycznych z innych krajow ^[25] .

Awanse [ edytuj | edytuj kod ]

• starszy sier?ant ? wrzesie? 1943
• podporucznik ? b. d.
• porucznik ? wrzesie? 1943
• kapitan ? koniec 1943
• major ? stycze? 1944
• podpułkownik ? 1944
• pułkownik ? 1944
• generał brygady ? 19 maja 1944
• generał dywizji ? 6 lutego 1945

Ordery i odznaczenia [ edytuj | edytuj kod ]

• Order Budowniczych Polski Ludowej (22 lipca 1954) ^[26]
• Krzy? Wielki Orderu Odrodzenia Polski
• Order Sztandaru Pracy I klasy (15 grudnia 1949) ^[27]
• Krzy? Komandorski z Gwiazd? Orderu Odrodzenia Polski (27 stycznia 1946) ^[28]
• Order Krzy?a Grunwaldu II klasy
• Krzy? Kawalerski Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzy? Walecznych (1920)
• Krzy? Partyzancki (12 czerwca 1946) ^[29]
• ?l?ski Krzy? Powsta?czy
• Medal za Warszaw? 1939?1945 (17 stycznia 1946) ^[30]
• Złota odznaka honorowa ?Za Zasługi dla Warszawy” (1960) ^[31]
• Odznaka honorowa "Za zasługi dla Gda?ska" (1960) ^[32]
• Odznaka honorowa ?Zasłu?ony dla Warmii i Mazur” (1960) ^[33]
• Złota odznaka ?Zasłu?onemu w rozwoju wojewodztwa katowickiego” (1960) ^[34]
• Odznaka "Budowniczy Nowej Huty" (1959) ^[35]
• Gwiazda I klasy Czechosłowackiego Wojskowego Orderu Lwa Białego ?Za zwyci?stwo” (1949) ^[36]
• Wielka Wst?ga Orderu Krolewskiego Kambod?y ( Kambod?a , 1956) ^[37]
• Ła?cuch Orderu Białej Ro?y Finlandii ( Finlandia , 1960) ^[38]
• Wielki Ła?cuch Orderu Narodowego Krzy?a Południa ( Brazylia , 1962) ^[39]
• Wielki Ła?cuch Orderu Orła Azteckiego ( Meksyk , 1963) ^[40]
• Wielka Gwiazda Orderu Jugosłowia?skiej Gwiazdy ( Jugosławia , 1964) ^[41]
• Order Gwiazdy Republiki Indonezyjskiej ( Indonezja , 1961) ^[42]

Upami?tnienie [ edytuj | edytuj kod ]

W latach 1967?1990 Aleksander Zawadzki był patronem Katowickiej Brygady Obrony Terytorialnej w Zabrzu - Makoszowach i Gliwicach ^[43] . Zarz?dzeniem Ministrow Obrony Narodowej, Szkolnictwa Wy?szego i O?wiaty z dnia 12 pa?dziernika 1965 ufundowana została Nagroda im. Aleksandra Zawadzkiego ^[44] . W 1983 jego imi? nadano Wojskowym Zakładom Graficznym w Warszawie ^[45] .

W radzieckim filmie wojennym ?ołnierze wolno?ci (1977) w re?. Jurija Ozierowa w rol? gen. Aleksandra Zawadzkiego wcielił si? aktor Zygmunt Biernat ^[46] . W 1977 Edmund Zbigniew Szaniawski zrealizował film dokumentalny po?wi?cony ?yciu i działalno?ci Aleksandra Zawadzkiego ^[47] .

Jego imieniem nazwano wiele ulic w całej Polsce. W lutym 1991 ulic? jego imienia w Warszawie przemianowano na Tadeusza Bora-Komorowskiego ^[48] . Do 2017 był patronem ulic m.in. w Szczecinie ^[49] i Sochaczewie ^[50] . Zostały one zmienione na mocy tzw. ustawy dekomunizacyjnej. W kilku miejscowo?ciach nadal pozostały ulice Aleksandra Zawadzkiego, ale ich patronem jest polski biolog ^[51] . Z kolei w Zielonej Gorze jedna z ulic do 1991 upami?tniała Aleksandra Zawadzkiego - przywodc? komunistycznego, za? w 1991 w ramach dekomunizacji otrzymała imi? Tadeusza Zawadzkiego "Zo?ki" .

16 grudnia 1979, w 80. rocznic? urodzin Aleksandra Zawadzkiego, w D?browie Gorniczej odsłoni?ty został jego pomnik. Zdemontowano go jesieni? 1990 ^{[52] [53] [54]} . Był te? patronem Katowickiej Brygady Obrony Terytorialnej ^[55] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Tomasz Leszkowicz: Spadkobiercy Mieszka, Ko?ciuszki i ?wierczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pami?ci historycznej . Warszawa: Wydawnictwo Instytut Pami?ci Narodowej, 2022. ISBN  978-83-8229-588-7 .

• p
• d
• e

Pierwszy rz?d Jozefa Cyrankiewicza (1947?1952)

W dniu zaprzysi??enia

Jozef Cyrankiewicz (PPS) Władysław Gomułka (PPR) Antoni Korzycki (SL) Wincenty Baranowski (SL) Jan D?b-Kocioł (SL) Konstanty D?browski (PPS) Stefan Dybowski (SL) Michał Kaczorowski (PPS) Włodzimierz Lechowicz (SD) Tadeusz Michejda (SP) Hilary Minc (PPR) Zygmunt Modzelewski (PPR) Edward Osobka-Morawski (PPS) Bolesław Podedworny (SL) Jozef Putek (SL) Jan Rabanowski (SD) Stanisław Radkiewicz (PPR) Kazimierz Rusinek (PPS) Wincenty Rzymowski (SD) Stanisław Skrzeszewski (PPR) Henryk ?wi?tkowski (PPS) Michał ?ymierski (PPR)

Po?niejsi członkowie rz?du

Adam Rapacki (PPS) Wacław Szymanowski (SL) Aleksander Zawadzki (PZPR) Władysław Wolski (PZPR) Tadeusz Dietrich (PZPR) Tadeusz Gede (PZPR) Bolesław Rumi?ski (PZPR) Marian Spychalski (PZPR) Eugeniusz Stawi?ski (PZPR) Ryszard Nieszporek (PZPR) Konstanty Rokossowski (PZPR) Kazimierz Mijal (PZPR) Hilary Chełchowski (PZPR) Witold Jarosi?ski (PZPR) Mieczysław Popiel (PZPR) Julian Tokarski (PZPR) Jerzy Sztachelski (PZPR) Roman Piotrowski (PZPR) Jan Rustecki (PZPR) Adam ?ebrowski (PZPR) Ryszard Strzelecki (PZPR) Stefan J?drychowski (PZPR) Czesław B?bi?ski (PZPR) Mieczysław Hoffmann (PZPR) Bolesław Jaszczuk (PZPR) Marian Minor (PZPR)

• kursywa ? ministrowie, odwołani przed ko?cem istnienia rz?du