La moneda es un instrument de pagament, en vigor en un endrech e a una epoca donats, que complis lei foncions d' unitat de compte , d'intermediari dins lei cambis de bens o de servicis e de reserva de valor. Segon lei luocs e leis epocas, es tanben un ben public gracias ai servicis que rend a la societat e un otis d'integracion economic, politic o sociau.

La moneda es un concept forca ancian qu'apareguet per la premier cop a la fin de la Preistoria , probablament en Anatolia . Per la seguida, i aguet una difusion progressiva de l'idea que se debanet en parallel d'aparicions independentas. A partir dau millenari IV av. JC, s'escampet l'usatge de monedas metallicas que fogueron a l'origina dei premierei pecas de moneda au segle VII av. JC. Aqueu sistema se difuset lentament long dei rotas comercialas anant d' Asia a Europa e foguet adoptat per lei principalei poissancas de la fin de l' Antiquitat e de l' Edat Mejana .

A la Renaissenca , l'invencion dei premierei bancas modernas en Europa entrainet l'aparicion progressiva de la moneda fiduciaria que conoguet una longa evolucion per venir la forma principala de moneda en circulacion au segle XX. D'efect, apres la Premiera Guerra Mondiala , leis estats , durament destabilizats per lei consequencias economicas dau conflicte, pogueron pas restablir lei sistemas monetaris basats sus de reservas de metaus precios (principalament d' aur ). Puei, en 1971 , l'abandon de l' escandau aur per leis Estats Units entrainet la generalizacion de la moneda fiduciaria a tota la planeta.

En parallel, lo desvolopament dei bancas entrainet una aumentacion dei depaus. Ansin, au comencament dau segle XXI, la mager part de la moneda mondiala es formada per la moneda escripturala que correspond ais escrituras dins lei registres de compte bancaris.

Istoria [ modificar | Modificar lo codi ]

Lei premierei monedas [ modificar | Modificar lo codi ]

Lo concepte de moneda sembla relativament ancian coma l'atesta la descuberta de troc d' obsidiana datant de 15 000 av. JC qu'eran distribuits au sen de certanei culturas liticas d' Anatolia . L'idea s'escampet pauc a pauc e sostenguet probablament la formacion dei rets comercialas estructuradas de la fin de la Preistoria . Quatre tipes de monedas primitivas ? largament utilizadas fins au segle XVIII ? aparagueron durant aqueu periode :

• lei materias naturalas coma la peira , lo sau (utilizat per pagar lei legions romanas ), l' ambre , lei gemmas , lei metaus (precios o non)... etc.
• lei produchs agricolas coma l'aver, lei grans ( cerealas , cacau , pebe ...), leis especias , lei pelissas, lei fuelhas de te ... etc.
• lei produchs artesanaus coma d'armas ( coteus en China Anciana, destraus dins lei pais celtics, armas de fuoc durant lo comerci triangular...), de metratges de teissuts ( Egipte , Africa , Mesoamerica ...), d'otis agricolas ( araires en China )... etc.
• leis essers umans dins lei societats esclavagistas .

En parallel, lei premiereis unitats de compte aparegueron ambe la formacion dei premiereis administracions vers 2 500 av. JC. Sovent derivadas d'unitats de massa coma la mina utilizada dins l' Emperi d'Akkad , permetian una gestion deis imposts e dei deutes per leis escribas. Pasmens, aqueu sistema se difuset pas en fora deis institucions estatalas avans la fin de l' Antiquitat .

L'expansion de la moneda metallica [ modificar | Modificar lo codi ]

Atestat tre lo millenari IV av. JC en Sardenha , l'utilizacion de metaus coma moneda se difuset pauc a pauc en Mediterranea e en Orient Mejan . Aqueu sistema era generalament basat sus de cambis de lingots . A respect deis autrei formas de moneda primitiva, presentavan probablament l'avantatge d'esser duradis e conservables. En 687 av. JC , lo rei lidian Gyges inventet lei premierei pecas de moneda en remplacant lei lingots per de troc d' electrum (aliatge d' aur e d' argent ) dotats de caracteristicas identicas (pes, talha...) e d'una marca autentificacion.

L'idea de Gyges foguet pauc a pauc adoptada per leis autrei pobles de la region. Sei successors contunieron de melhorar son invencion ambe l'instauracion dau bimetallisme durant lo reine de Cresus ( 560 - 546 av. JC ). La conquista de Lidia per Persia arrestet pas aqueleis evolucions e leis Aquemenidas adopteron tanben una moneda bimetallica apres la presa de Babilonia en 539 av. JC .

Au segle seguent, l'adopcion de pecas de moneda per lei ciutats-estats gregas pus importantas, especialament Atenas , permetet a l'idea de se difusar dins lo resta d' Europa . Dins la direccion opausada, vers Asia , China adoptet una moneda de coire durant lo reine de Qin Shi Huang ( 221 - 210 av. JC ). Utilizada per pagar lei tropas e leis imposts , demoret en circulacion fins a 1837 .

En parallel de son usatge economic, la moneda metallica aquistet pauc a pauc de rotles politics e sociaus. Ansin, permetia d'unificar politicament un espaci economic. Per exemple, foguet lo cas en China onte l'obra unificatritz de Qin Shi Huang subrevisquet a l'afondrament rapide de sa dinastia . En Europa , lei pecas romanas , que representavan lo perfieu de l' emperaire , vengueron un otis de propaganda e de glorificacion dei sobeirans . Perpetuat per Constantinoble apres la disparicion de l' Emperi d'Occident , lo sistema monetari roman influenciet lei monedas creadas per leis estats barbars e arabes que se formeron entre lei segles V e VII. En particular, en 696 , leis Omeias adopteron un sistema trimetallic basat sus un dinar d' aur forca similar au solidus bizantin qu'era la referencia internacionala dau periode.

La transicion vers lei monedas modernas [ modificar | Modificar lo codi ]

L'adopcion e la revirada de la moneda papier en China [ modificar | Modificar lo codi ]

China foguet lo premier pais qu'adoptet una moneda de papier a la fin dau segle X o a l'inici dau segle XI ^[1] . D'efect, per limitar lo raubament dei quantitats de metaus precios necessarias au comerci, lei Song dau Nord emeteron de bilhets dichs jiaozis . Lei premiers bilhets eran pintats sus de suports de fusta mai lo papier s'impauset leu per la fabricacion.

Adoptat per leis autrei dinastias chinesas dau periode, lo sistema conoguet una utilizacion intensiva per la dinastia Yuan . Aquo entrainet una crisi a partir de la fin dau segle XIV. La dinastia Ming assaiet de reprendre lo contrarotle dei jiaozis en 1374 e ne suspendiguet la convertibilitat. La valor de la moneda de papier demeniguet donc pauc a pauc. Puei, au segle XV, une tiera de revoutas causet d'emissions importantas qu'entraineron l'afondrament definitiu de la valor dei bilhets. Finalament, l'emperaire Ming Renzong ( 1424 - 1425 ) enebiguet son usatge sota pena de mort .

Lo mercantilisme e lei premierei teorias de la moneda [ modificar | Modificar lo codi ]

A partir dau comencament dau segle XVI, l'arribada de quantitats grossas de metaus precios en provenancia dei minas d' America dau Sud entrainet una aumentacion dei cambis economics e dei pretz en Europa . Dins un periode dominat per lo mercantilisme (aparegut vers 1450 ) e per lo renforcament deis estats , aquo favorizet lei premierei reflexions sus la moneda e sa gestion.

Lo premier que publiquet lo resultat de seis estudis foguet probablament lo monge polones Nicolau Copernic ( 1473 - 1573 ) qu'emetet la premiera formulacion de la teorica quantitativa de la moneda . Segon eu, una moneda trop abondosa perd sa valor ^[2] . Represa en Espanha e en Portugau per l' Escola de Salamanca , aquela idea foguet aprefondada per John Locke ( 1632 - 1704 ) e David Hume ( 1711 - 1776 ). Condamnet l'intervencion de l' Estat dins leis afaires monetaris e es a l'origina dei concepcions classicas de l'economia moderna.

Pasmens, dins lei fachs, leis estats dau periode, especialament Anglaterra , utilizeron largament l'expansion monetaria per sostenir lo desvolopament de l'industria. Lei condicions d'aquela creissenca economica (quantitats importantas de moneda e taus d'interes feble) fogueron rapidament descubertas per l' Estat e per leis industriaus . Aquo entrainet la creacion dei premierei bancas d'emission de bilhets que prefiguravan la moneda fiduciaria que remplacet ? lentament ? la moneda metallica eissida de l' Antiquitat .

Leis orfebres banquiers [ modificar | Modificar lo codi ]

Lo passatge de la moneda metallica marchanda ? es a dire que sa valor era egala a sa quantitat de metaus precios ? per una moneda fiduciaria conoguet un episodi decisiu dins la premiera mitat dau segle XVII en Europa . Per diversei rasons (sasida de metaus precios, dificultats logisticas dau transport dei pecas...), l' aristocracia e la borgesia de mai d'un pais comenceron de fisar sei reservas d' aur , d' argent e d'objectes precios a d'orfebres qu'eran alora considerats coma un refugi segur. En cambi, receberon de ≪ certificats de depaus ≫ que permetian de recuperar lei somas e leis objectes gardats.

Pauc a pauc, aquelei certificats vengueron anonims e fogueron utilizats coma mejans de pagament. En 1661 , aparegueron lei premiers bilhets europeus vertadiers en Suecia ^[3] . Autra evolucion, leis orfebres, venguts banquiers, descurbigueron qu'era pas necessari d'aver una reserva financiera egala a la totalitat dei depaus enregistrats. D'efect, la conversion dei certificats era rarament demandada e la banca podia donc utilizar lei depaus per investir. Ansin, en mai dei certificats de depaus, lei banquiers comenceron d'emetre dei titols de deute e la valor deis emissions passet rapidament la valor dei depaus.

Aqueu proces entrainava una creacion monetaria de part dei bancas e sostenguet lo desvolopament economic dau periode. En parallel, favorizet l'utilizacion d'una moneda de papier qu'era plus directament basada sus de reservas de metaus precios per una partida de l'eleit economic europeu . Pauc a pauc, l'usatge dei bilhets s'escampet au sen de la societat en despiech de quauquei reviradas coma aqueu de la banca de Law .

L'aparicion dau thaler [ modificar | Modificar lo codi ]

En fora deis inovacions liadas au papier moneda, lei Temps Modernes vegueron tanben la reaparicion d'una moneda internacionala que foguet lo thaler e sei derivats. Aparegut en 1518 dins la region dei minas de Jachymov en Boemia , era una moneda d' argent que foguet caracterizada per una estabilitat excepcionala fins a sa disparicion au comencament dau segle XX. Adoptada coma unitat de compte dau Sant Emperi Roman Germanic , foguet adoptada o utilizada per lei pais germanics (compres lei regions balcanicas que fasian partida d' Austria ), per lei Provincias Unidas , per Anglaterra e per lei colonias europeas d' America , d' Asia e d' Africa . En mai d'aquo, suscitet la creacion de monedas similaras en Franca , en Espanha e dins d'autrei pais europeus. Ensems, aquelei monedas d' argent domineron l'economia durant lei segles XVII e XVIII.

De la moneda metallica a la moneda fiduciaria [ modificar | Modificar lo codi ]

Lo declin dau bimetallisme [ modificar | Modificar lo codi ]

Leis evolucions de la Renaissenca e dei Temps Modernes permeteron l'instauracion d'un sistema bimetallic en Europa basat sus l' aur e l' argent . Pasmens, lei quantitats d' argent necessarias a son foncionament comenceron pauc a pauc de mancar. Dins lo corrent de la segonda mitat dau segle XIX, la descuberta de jaciments aurifers forca importants agravet aquela situacion ambe la produccion de 2 000 tonas d' aur entre 1851 e 1860 . Aquo representava la mitat dei quantitats extrachas durant lei quinze segles precedents e leis estats pogueron plus mantenir la paritat entre l' aur e l' argent . Lo monometallisme basat sus l' aur ( escandau aur ) venguet donc la norma.

Lei sistemas bimetallics e monometallic eran basats sus la convertibilitat de la moneda en aur o en argent . Necessitavan de reservas importantas au sen dei bancas centralas per n'assegurar la valor. Pasmens, aqueu sistema permetet tanben d'emetre mai de bilhets e de batre de pecas fachs de metaus mens precios ( coire , bronze ...) o francament banaus ( niquel ...).

Lei trebols monetaris de la Premiera Guerra Mondiala [ modificar | Modificar lo codi ]

La Premiera Guerra Mondiala ( 1914 - 1918 ) entrainet de despensas considerablas que destabilizeron prefondament l'economia mondiala. Apres la revirada dei politicas classicas, sa consequencia principala foguet un renovelament de la pensada monetaria que favorizet l'emergencia de teorias intervencionistas.

D'efect, apres la guerra, leis estats mau capiteron de restablir lo monometallisme que prevalia avans 1914 ( inflacion en Alemanha , recessions economicas deis ans 1920...). Puei, la crisi economica de 1929 escobet lei temptativas de restauracion. Dins aqueu contexte malaisat, s'impauseron leis ideas eissidas de l'obra majora de l'economista britanic John Maynard Keynes ( 1883 - 1946 ), Teoria generala de l'emplec de l'interes e de la moneda ( 1936 ), que se prononciava en favor de politicas intervencionistas menats per lei governs per assegurar lo plen emplech.

Aquelei teorias favorizeron l'emission de moneda sota forma de bilhets per favorizar la demanda e la represa economica. Aquo aumentet donc la fiduciarizacion de la moneda. En parallel, lo dolar estatsunidenc venguet la moneda dominanta en 1922 ambe la conferencia de Genoa . D'efect, venguet la soleta moneda directament convertibla en aur . La liura britanica era convertibla en dolar e leis autrei monedas eran convertiblas en dolars o en liuras. Ansin, se metet en placa un sistema mixt metallic e fiduciari dins la mager part deis pais.

Lo sistema de Bretton Woods [ modificar | Modificar lo codi ]

Adoptat en 1944 , lo sistema de Bretton Woods era un sistema mixt destinat a assegurar lo redreicament de l'economia mondiala apres la Segonda Guerra Mondiala ( 1939 - 1945 ^[4] ). Lo dolar estatsunidenc demoret l'unica moneda que gardava l' escandau aur . Leis autrei monedas eran definidas a respect dau dolar e de reglas suplementarias permetian de limitar lei devaluacions violentas deis ans 1920-1930.

En despiech de sa mixitat teorica, aqueu sistema era de facto de tipe fiduciari. D'efect, per n'assegurar l'estabilitat, una regla implicita era de pas ? o forca rarament ? demandar la conversion dei dolars en aur . En placa, lei dolars eran gardats dins leis estats per sostenir la moneda locala.

Lei monedas fluctuantas e la desmaterializacion [ modificar | Modificar lo codi ]

Lo sistema de Bretton Woods foncionet correctament fins a la crisi economica deis ans 1970. Tre 1971 , leis Estats Units d'America abandoneron oficiosament l' escandau aur ^[5] . En parallel, lei teorias keynesianas fogueron suplantadas per lei teorias neoclassicas de l' Escola Austriana e de l' Escola de Chicago que depintan la moneda coma la manifestacion d'un ordre espontaneu e condamnan l'intervencion monetaria de l' Estat .

Dempuei leis ans 1970, lei monedas son donc vengudas fluctuantas e varian entre elei segon lei variacions dei mercats financiers. Leis estats gardan la possibilitat de devaluar mai dins lei fachs, aqueu tipe de manobra es vengut rar. L'autra consequencia majora es que la fiduciarizacion de la moneda es venguda la norma universala car ges de pais a restablit l' escandau aur .

D'autra part, leis evolucions tecnologicas aparegudas a la fin dau segle XX ambe lo desvolopament dei rets informatics agueron de consequencias sus lei cambis monetaris. D'efect, la generalizacion dei [carta de credit|cartas de credit]] e dei viraments electronics remplaca mai e mai sovent l'utilizacion e la manipulacion de pecas e de bilhets. Ansin, la moneda es d'ara endavant sovent desmaterializada e l'usatge de la moneda escripturala es vengut forca frequent dins la vida vidanta.

Tipes de moneda [ modificar | Modificar lo codi ]

Moneda marchanda [ modificar | Modificar lo codi ]

Una moneda marchanda es una moneda que sa valor es egala a la valor dei bens o dei materiaus que la forman. Dominet la vida economica fins a l'aparicion de la moneda fiduciaria . D'exemples son lei monedas primitivas formadas de produchs artesanaus o agricolas e lei monedas metallicas que sa valor despendia de sa quantitat d' aur o d' argent . Uei, son usatge es vengut limitat mai existis totjorn dins l'encastre de sistemas economics informaus.

Moneda fiduciaria [ modificar | Modificar lo codi ]

Una moneda fiduciaria es una moneda que sei suports an ges de valor intrinseca. Sa valor es donc basada sus la fisanca que li dona la societat. A l'origina, lo terme designa lei pecas d' aliatges industriaus de la fin dau segle XIX e dau comencament dau segle XX. Pasmens, ambe l'abandon de l' escandau aur , la generalizacion dei bilhets e l'utilizacion de metaus a bon mercat per la fabricacion dei pecas, tota la moneda actuala es venguda fiduciaria.

Moneda escripturala [ modificar | Modificar lo codi ]

La moneda escripturala es formada dei depaus bancaris sus lei comptes corrents dins lei bancas comercialas. Es materializada per una escritura dau compte. Uei, aqueu tipe de moneda forma la mager part de la massa monetaria en circulacion (entre 80 e 90%). Amb lo desvolopament deis otis informatics , la moneda escripturala es desenant sovent numerizada.

Foncions de la moneda [ modificar | Modificar lo codi ]

Foncions economicas [ modificar | Modificar lo codi ]

La moneda a tres rotles economics essenciaus que son aquelei d' unitat de compte , de ben directament escambiable e de reserva de valor :

• coma unitat de compte , permet de definir aisament la valor d'una causa amb un escandau unic.
• coma ben directament escambiable contra totei leis autrei, es un instrument de pagament que permet d'aquistar un ben o un servici quin que siegue.
• coma reserva de valor, pou esser gardada car la moneda garda sa valor e demora perfectament liquida (es a dire qu'es immediatament utilizabla per cambiar de bens e servicis).

Foncions politicas e socialas [ modificar | Modificar lo codi ]

Ben public [ modificar | Modificar lo codi ]

Gracias a sei tres foncions economics, la moneda a un rotle fondamentau au sen dei societats. D'efect, en facilitant lei cambis de bens o de servicis, permet de rendre de servicis collectius a la comunautat ont es en circulacion. Per aquela rason, la moneda es considerat coma un ben public que pou pas faire unicament l'objecte d'una regulacion per lei financiers. Ansin, d'institucions estatalas ( bancas centralas ...) fogueron creadas per representar l'interes collectiu dins la gestion monetaria.

Otis de iearquizacion [ modificar | Modificar lo codi ]

Dins certanei societats, la moneda es un otis de iearquizacion sociala que permet de mesurar la richessa deis individus. Dins l' Emperi Roman , lo reng sociau deis abitants era directament determinat per sei revenguts. Se un sistema tant rigoros es uei rar, la richessa es totjorn un element important au sen de mai d'una societat actuala car es considerada coma un factor de capitada per una partida importanta de la populacion.

Instrument d'integracion economica e politica [ modificar | Modificar lo codi ]

La moneda es tanben un instrument d'integracion economica e politica d'una zona somesa a un meteis poder politic. Per exemple, durant l' Antiquitat , Atenas utilizet lo primat de sa moneda per renforcar son contrarotle sus la Mar Egea en exclusent l'usatge de monedas de ciutats rivalas. Autre exemple, en Occitania , la liura tornesa , adoptada per Lois IX ( 1226 - 1270 ) en 1262 , aguet un rotle important dins la mesa en placa de la dominacion francesa en suplantant pauc a pauc leis autrei monedas en circulacion e en s'impausant coma unitat de compte.

En causa de l'importancia politica de la moneda, la fabricacion de moneda faussa es una infraccion greva dempuei l'invencion de la moneda au segle VII av. JC. La mager part dei pais la classan entre lei crimes pus greus. Per exemple, en Franca , la pena de mort foguet encorruda per lei faus-monediers fins a 1832 . Uei, riscan totjorn 30 ans de preson ^[6] , co qu'es identic a la pena encorruda per un murtre sensa premeditacion ^[7] . Entre pais, la fabricacion de moneda faussa es de cops utilizada coma arma de guerra ( operacion Bernhard dau III ^en Reich contra la liura britanica...) e leis atacas contra una moneda estrangiera son d'otis d'influencia poderos entre lei mans dei poissancas pus importantas de la planeta.

Regulacion de la moneda [ modificar | Modificar lo codi ]

Lei teorias economicas principalas [ modificar | Modificar lo codi ]

Diferentei teorias modernas de regulacion de la moneda existisson. Lei pus frequentament aplicadas fan partida dei corpus classics (o liberaus ) e keynesians . Lo premier corrent es istoricament lo pus ancian qu'es aparegut au segle XVI ambe lei trabalhs de Copernic . Dominet fins a la crisi economica de 1929 avans de conoisser una longa eclipsi fins ais 1970. Durant aqueu periode, foguet suplantat per lo corrent keynesian que posa son origina dins lei preconizacions defendudas per John Maynard Keynes e lei politicas de l'apres guerra.

Per leis economistas classics, lo rotle de la moneda es unicament economic e se limita a la facilitacion dei cambis de marchandisas e de servicis. Segon l'economista Jean-Baptiste Say ( 1767 - 1832 ), la moneda es donc solament una vela qu'escond lo fach qu'un ben se cambia contra un autre ben segon la lei de l'oferta e de la demanda. Segon aquela concepcion, la quantitat de moneda en circulacion a donc un efect sus lei pretz mai pas sus lo foncionament vertadier de l'economia. La moneda auria donc un rotle neutre e tota politica monetaria deu aver per objectiu d'empedir una aumentacion de la massa monetaria que seria desconnectada de la creissenca de l'activitat economica.

Lei keynesians defendon, au contrari, una vision pus intervencionista dau rotle de l' Estat . Per elei, la politica monetaria pou influenciar e estimular l'economia e seis actors. Segon aquela concepcion, la gestion de la moneda es donc un aigre politic fondamentau. Per exemple, redurre lei taus d'interes pou crear mai de moneda e favorizar la demanda e l'investiment.

Lei bancas centralas [ modificar | Modificar lo codi ]

Lei bancas centralas son d'institucions estatalas cargadas d'aplicar la politica monetaria. Se son rotle varia en foncion dei pais , sei missions principalas son sovent :

• d'assegurar l'emission de la moneda fiduciaria e contribuir ansin a la definicion dei taus d'interes.
• de susvelhar lo foncionament dei mercats financiers e d'assegurar lo respect dei reglementacions deis institucions financieras ( bancas ...).
• de tenir lo rotle de prestaire de darrier ressort dins lo cas d'una crisi sistematica.

Dins lei pais dominats dins lei teorias economicas classicas, la banca centrala pou esser totalament o parcialament independenta dau poder politic. Per exemple, la Reserva federala deis Estats Units es dirigida per un conseu mesclant de representents designats per lo president e lo cap dau Senat e de representents eissits dei bancas privadas. Una tala delegacion es sovent acompanhada per d'objectius fixats dins leis estatuts de la banca centrala . Ansin, la Banca centrala europea a, segon lei textes, per mission unica d'assegurar l'estabilitat dei pretz au sen de l' UE .

Crisis monetarias [ modificar | Modificar lo codi ]

Dins certanei, lei mecanismes de regulacion monetaris mau foncionan e la moneda perd d’un cop una partida importanta o la totalitat de sa valor. Dicha crisi monetaria, aquela situacion entraina generalament una crisi economica greva car tot lo sistema de cambis utilizat per la societat conois de perturbacions. Au pieger, de pans entiers de l'economia son susceptibles d'esser blocats per manca de liquiditats. N'existis plusors tipes :

• la panica bancaria qu'es caracterizada per una afluencia massisa dei depausants dins lei bancas per retirar fisicament sei sous. Or, coma lei bancas an jamai pron de fons per curbir la totalitat dei depaus, lo risc de falhida es forca important. Per empachar aqueu tipe de crisi, leis estats asseguran generalament una partida dei depaus. Podon tanben organizar un plan de ≪ sauvament ≫ per provesir a la banca lei sous necessaris ai retiraments.
• l' iperinflacion qu'es una situacion marcada per una aumentacion forca rapida dei pretz qu'entraina una demenicion parallela de la valor de la moneda. Aqueu tipe de crisi es forca ancian qu'existia ja durant lo periode de la moneda metallica . Lo cas pus famos es l'iperinflacion alemanda deis ans 1920 qu'avia necessitat l'emission de bilhets de cinc miliards de marks en 1923 .
• la rompedura dau mercat interbancari qu'es caracterizat per l'afondrament dau sistema de prest qu'existis entre lei bancas . Or, sensa aquelei prests, lei bancas pus feblas podon rapidament far falhida, co que pou afeblir d'autrei bancas e entrainar pauc a pauc una falhida de tot lo sistema bancari.

Annexas [ modificar | Modificar lo codi ]

Liames internes [ modificar | Modificar lo codi ]

Bibliografia [ modificar | Modificar lo codi ]

• (en) Milton Friedman , Capitalism and Freedom , 1962.
• (en) John Maynard Keynes , The General Theory of Employment, Interest and Money , 1936.
• (fr) Frederic Lemaire, A quoi sert la monnaie , in Manuel d'economie critique , Le Monde Diplomatique, setembre de 2016 .
• (fr) Karl Marx , Le Capital , 1861.

Notas e referencias [ modificar | Modificar lo codi ]