Istoria [ modificar | Modificar lo codi ]

Ans 1530  : premiereis installacions de colonias portuguesas en Brasil . Favorizeron la difusion de malautias europeas ( variola , senepion , etc.) que decimeron lei populacions indigenas.
1530  : organizacion d'una expedicion novela dau conquistador Francisco de Montejo contra lei ciutats maias . Pasmens, devesiguet sei forcas e foguet esquichat en despiech de la bastida de la fortalesa de Cam Peche .
1530  : arrestacion e execucion dau cazonci tarasc Tangaxuan II per leis Espanhous e certanei caps tarascs. Aquo entrainet una revouta aisament reprimida e la fin de l' independencia dei Tarascs .
1530  : mort de Babur , fondator de l' Emperi Mogol , que foguet remplacat per son fiu Humayun .
1531-1535  : represa de la guerra entre Etiopia e sei vesins musulmans. Ben equipats amb d' armas de fuoc e d' artilharia , lei forcas dau Sultanat d'Adel capiteron de conquistar plusors regions importantas ont assaieron de convertir lei populacions per forca.
1532  : capitada d'un cop d'estat contra lo khan d'Astrakhan Qasim II que foguet assassinat. L'autor dau complot, Aq Kubek , li succediguet. Adoptet una politica per protegir l'independencia dau Khanat contra leis ambicions deis autreis estats mongols de la region. Pasmens, aquo marquet lo comencament d'un periode d'instabilitat politica a la testa dau Khanat.
1532  : en Bretanha , adopcion d'un edicte per leis Estats dau Ducat permetent l'union amb Franca . Aquo marquet la fin de l' independencia dau ducat.
1534  : premier viatge de l'explorator frances dins la vau de Sant Laurenc (→ 1541 ).
1535  : conquista de la vila indiana de Diu per lei Portugues .
1537  : en Europa , publicacion de doas bullas pontificalas , dichas Veritas ipsa e Sublimis Deus , qu'enebigueron l' esclavatge au sen dei populacions crestianas e rementeron lo drech a la libertat e a la proprietat deis Amerindians . Pasmens, fogueron gaire seguidas per leis autoritats localas que modifiqueron gaire leis institucions colonialas .

Cultura [ modificar | Modificar lo codi ]

Sciencias e tecnicas [ modificar | Modificar lo codi ]

1533  : en trigonometria , publicacion de la premiera taula de sinus per lo matematician alemand Petrus Apianus ( 1495 - 1552 ).
1537  : publicacion de Nova scientia dau matematician italian Niccolo Fontana Tartaglia ( 1499 - 1557 ). Aquo era lo premier manuau de balistica , sciencia venguda importanta en causa de l'aumentacion de portada deis armas de setge entrainada per lo desvolopament de l' artilharia pirotecnica. Son obratge conoguet un succes important e plusors edicions ulterioras.
1539  : publicacion de New Kreutter Buch (≪ Erbari noveu dei plantas ≫ en occitan ) dau preire e botanista alemand Hieronymus Bock ( 1498 - 1554 ). I depintet 800 especias vegetalas e i prepauset una classificacion novela basada sus lei categorias d'erba, d'aubrilhon e d'aubre. Son obra conoguet un succes important e foguet regularament editada dins lo corrent dei segles XVI e XVII.

Deces [ modificar | Modificar lo codi ]

Liames internes [ modificar | Modificar lo codi ]

Bibliografia [ modificar | Modificar lo codi ]

Notas e referencias [ modificar | Modificar lo codi ]