Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
De
Zevenjarige Oorlog
is de verzamelnaam van enkele oorlogen uitgevochten tussen
1756
en
1763
door vorstendommen met grondgebied in Europa en overzee ("
kolonien
"). Het
Koninkrijk Pruisen
was binnengevallen door legers van
Oostenrijk
, dat
Silezie
wilde heroveren. Oostenrijks bondgenoten
Frankrijk
en
Spanje
werden verslagen en moesten ten gevolge van de
Vrede van Parijs
een reeks kolonien afstaan aan
Groot-Brittannie
.
Tijdens de
Oostenrijkse Successieoorlog
(1740-1748) had Pruisen het grootste deel van het aan Oostenrijk toebehorende Silezie ingenomen (eerste twee
Silezische Oorlogen
). Oostenrijk wilde dit ongedaan maken en vernieuwde het bondgenootschap met
Rusland
. Groot-Brittannie dat in de Successieoorlog aan de kant van Oostenrijk had gestaan, tegen Pruisen, keerde de kaarten nu om. Koning
George II van Groot-Brittannie
was echter tevens keurvorst van
Hannover
en meende dat hij dit bezit alleen veilig kon stellen door vrede te sluiten met het militair veel sterkere Pruisen (
Verdrag van Westminster
). Groot-Brittannie, Hannover en Pruisen vormden vervolgens in de Zevenjarige Oorlog "de
Geallieerden
"
.
Groot-Brittannie was al sinds 1754 verwikkeld in de
Franse en Indiaanse Oorlog
. Dat leidde ertoe dat Frankrijk uit het kamp van de Geallieerden stapte en zich aansloot bij Oostenrijk, voorheen de 'eeuwige' erfvijand. De radicale wisseling van onder meer Groot-Brittannies en Frankrijks bondgenootschappen staat bekend als de
renversement des alliances
. In 1756 werd de oorlog in Europa geopend met de
Slag bij Minorca
, waarin een Franse vloot de Engelse vloot versloeg.
In Europa opende de Pruisische koning
Frederik de Grote
een succesvol offensief tegen Saksen. Het Saksische leger capituleerde te
Pirna, waarna
Saksen de facto Pruisisch was. De Pruisische troepen trokken vervolgens
Bohemen
binnen en sloegen na de gewonnen
Slag bij Praag
ook het beleg om
Praag
. Frederik de Grote moest dit beleg vroegtijdig afbreken om een tegen hem oprukkend Oostenrijks-Frans leger het hoofd te bieden. Hij versloeg die strijdmacht eind 1757 verpletterend in de
slagen bij Roßbach
en
Leuthen
. Frankrijk zou zijn troepen in het vervolg van de oorlog niet meer diep Duitsland insturen.
Hierna bereikten Russische troepen de streek. Nu werd Pruisen in het defensief gedwongen. In de
Slag bij Kunersdorf
(1759) verpletterden Oostenrijks-Russische troepen de Pruisen. Pruisen won nog de
Slag bij Torgau
(1760), maar was uitgeput. Het koninkrijk was de ondergang nabij, koning Frederik werd geplaagd door zelfmoordgedachten.
Dan geschiedde het
Mirakel des Hauses Brandenburg
: tsarina
Elisabeth
stierf, waardoor
Peter III
tsaar werd. Deze was geboren in Duitsland en bewonderde Frederik II. Hij sloot niet alleen vrede met Pruisen, maar besloot het ook te helpen. Peter III werd spoedig hierna vermoord, maar voor Pruisen veranderde niets. Peters vrouw
Catharina II
was weliswaar minder Pruisischgezind en liet de alliantie dan ook ontbinden, maar omdat ze geen nieuwe oorlog wenste, liet ze Pruisen verder ongemoeid.
Groot-Brittannie en Frankrijk bestreden elkaar ook buiten Europa. Dit is de reden dat soms naar de Zevenjarige Oorlog verwezen wordt als de "echte
Eerste Wereldoorlog
".
[2]
Door de nederlagen van Frankrijk in Europa verloor Frankrijk ook de bovenhand in Noord-Amerika en India. Met de Britse verovering van
Bengalen
begon de opbouw van
Brits-Indie
. In 1762 namen de Britten daarenboven de Spaanse havensteden
Havana
en
Manilla
in. De door de Britten gewonnen
Slag om Signal Hill
bij
St. John's
in 1762 was de laatste slag van de Zevenjarige Oorlog die in Noord-Amerika plaatsvond.
- (
de
)
Fussel, Marian
Der Siebenjahrige Krieg. Ein Weltkrieg im 18. Jahrhundert
. Munchen: Beck. (2010)
ISBN 978-3-406-60695-3
.
Bronnen, noten en/of referenties
|