Sabotage
is een opzettelijke actie met als doel de positie van een vijand te verzwakken. Door middel van belemmering, verstoring en/of vernietiging wordt getracht de bestaande orde schade toe te brengen.
Tijdens
oorlog
wordt het woord voornamelijk gebruikt om activiteiten te beschrijven van een individu of groep die niet met het
leger
(zoals een
buitenlandse agent
of een inheemse aanhanger) wordt geassocieerd, resulterend in het beschadigen of vernietigen van een essentiele vijandelijke faciliteit of het verwonden of doden van personen. Gewoonlijk worden voornamelijk productieve of vitale voorzieningen, zoals uitrusting, fabrieken,
stuwdammen
, publiek diensten of goederenopslag zijn doelwit voor sabotage, maar personen met een invloedrijke functie binnen de vijandelijke
commandostructuur
kunnen ook een doelwit worden van sabotage.
In tegenstelling tot een
terroristische
daad, wordt sabotage alleen gebruikt voor het aanrichten van materiele schade zonder onschuldige slachtoffers, maar het wordt niet uitgesloten als het vernietigen van het doel van essentieel belang is.
Het woord
sabotage
is ontstaan tijdens de grote
Luikse
stakingen van
1886
in het Waalse industriebekken. Men kende tijdens de
industriele revolutie
de praktijk om bij noodgevallen tijdens het weven van kleedstof, een
klomp
(schoen) in de machine te slaan om het proces onmiddellijk tot stilstand te brengen. Al snel werd deze praktijk ook toegepast om de mededinging te benadelen, maar bij stakingen werd deze techniek het neusje van de zalm.
De arbeiders bewapenden zich, en vernielden met hun klompen (Frans:
sabot
) de destijds nog zeer broze
gietijzeren
(denk aan het onderstel van oude
naaimachines
) productiemachines, en deden fabrieken en kastelen in vlammen opgaan. Arbeiders in de zware industrie droegen zeer zwaar uitgevoerde klompen, omdat ze toen ook een veiligheidsfunctie hadden, als voorloper van veiligheidsschoenen. Krachtoverbrenging was destijds vooral door tandwielen. Dus de zaak stilleggen gebeurde eenvoudig door er een klomp tussen te gooien. In opdracht van de regering herstelde generaal
Van der Smissen
de orde. Tientallen arbeiders sneuvelden op straat en een wrede repressie volgde. Anderen beschouwen als oorsprong van het woord de grote
staking
in
1905
, waarbij Belgische spoorwegarbeiders de spoorwegrails ontdeden van hun fixaties (koppelplaten), de zogenaamde schoenen (Franse benaming
sabots
). Het woord sabotage werd toen een begrip. Het verspreidde zich in alle bekende talen.
Sabotage heeft altijd een cruciale rol gespeeld in gewapende conflicten. In
1940
werd in Groot-Brittannie, onder leiding van de toenmalige Engelse premier
Winston Churchill
, een speciale groepering opgericht genaamd
Special Operations Executive
(
SOE
). Deze groep specialiseerde zich in het saboteren van belangrijke faciliteiten door zich heimelijk te bewegen achter de vijandelijke linies. Leden van de SOE waren voornamelijk gevluchte verzetsstrijders die na een intensieve opleiding in Engeland ingezet werden tegen de Duitse bezetter in hun land van herkomst.
De Franse
verzetsbeweging
heeft veel schade weten te veroorzaken door communicatienetwerken en spoorwegen op te blazen, ten behoeve van de
geallieerde
invasie op
D-Day
in
1944
.
[1]
Door de beschadiging of vernietiging van deze vitale middelen konden de Duitsers onvoldoende weerstand bieden tegen de geallieerden. Hierdoor kregen de geallieerde troepen tijd genoeg om in
Normandie
een stevige basis te creeren.
Sabotage is een essentieel onderdeel van
asymmetrische oorlogsvoering
of
guerrilla
-oorlogsvoering. Door een ongelijke balans in uitrusting, mensen of geld, is men als kleine groep of individu, genoodzaakt deze tactiek te gebruiken om strijd te kunnen leveren tegen de vijand. Hierdoor wordt sabotage doorgaans betiteld als
onwettige oorlogshandeling
en gevangen saboteurs worden tijdens oorlog meestal direct gedood voor hun daden.
Tegenwoordig wordt sabotage ook over het
internet
gebruikt door
hackers
. Het onbereikbaar maken van een internetpagina door een
Denial of Service
(
DoS
)-aanval resulteert in een belemmering voor andere internetgebruikers deze internetpagina's te bekijken. Reden voor dit soort ordeverstoring is meestal
ideologisch
,
economisch
of
emotioneel
. De elektronische saboteur tracht zoals een guerrilla-strijder in een korte tijd veel schade aan te richten, zonder zijn of haar identiteit bekend te maken.
Op die manier blijft sabotage, inhoudelijk gezien, nog steeds hetzelfde als oorspronkelijk.
Bronnen, noten en/of referenties
|