Sabotado
estas intenca difektado de ma?ino a? ilaro, fu?ado de tasko, ks, por malgrandigi la profitojn a? potencon de la mastro, de la reganta klaso a? ?tato, a? de malamika armeo.
La
ligno?uo
(
franclingve
≪sabot≫) estis simbole uzita de la
anar?iistoj
dum la
19a jarcento
(ideo disvolvita ?efe de
Emile Pouget
dum la batalo por la okhora labortago) kaj komence de la
20a jarcento
(kvankam ?i tiu simbolo ne plu estas uzata nun).
La franca vorto? ≪sabot?≫ estas ver?ajne la radiko de la vorto ≪saboti≫, ?ar la laboristoj kiuj deziris ferion a? volis batali kontra? la mastro por malpli multaj laborhoroj eble ?etis ligno?uon en la ma?inojn de
fabriko
a?
farmo
, tiel difektante la ilon, kiu ne plu funkciis ?is kiam la ma?ino estos riparita. ?i tiu agado embarasis la mastron.
Pli ver?ajne, ?i tiu simbolo referencas al la ligno?uo uzita de la frothaltigistoj a? sabotistoj, kiuj oportune metis lignan a? metalan kojnon sur fervojo por malrapidigi vagonojn kiuj malsupreniris el la apartigejo.
En la milita terminaro, la vorto uzi?as por priskribi la agadon de individuo a? grupo sendependaj (ekzemple eksterlanda aganto a? rezistanto), aparte kiam la sabotado provokas la detruon a? difekton de produkta a? ?efa celo, kiel ekipa?oj, fabrikoj, publikaj servoj a? stokejo.
Male al la terorismaj agoj, la sabotado ne unue celas mortigi homojn. La sabotistoj estas kutime konsiderataj kiel kontra?le?aj malamikaj batalantoj, ekzemple pola
heroo
de la
greka rezistomovado
Jerzy Iwanow-Szajnowicz
.
Sabotado en laborejo okazas kiam
laboristoj
detruas a? difektas sian labormaterialon, a? iel malebligas la glatan disvolvi?on de la laborado. Tio povas esti parto de grupa agado, a? iniciato de unu a? kelkaj laboristoj reage al personaj atakoj. Radikalaj laboristaj unui?oj kiel la
Industriaj Laboristoj Tutmondaj
(ILT/IWW) foje defendas sabotadon kiel rimedon por memdefendo a? rekta agado kontra? neakcepteblaj laborkondi?oj.
La ILT-anojn influis la laborsindikataj ideoj de Vil?jo Hajvudo (
Big Bill Haywood
), kiu en 1910 konati?is kun sabotado vizitante
E?ropon
.
La eksperimento, kiu havis la plej da?ran influon al Hajvudo estis lia observo de ?enerala striko de francaj fervojistoj. Lacigitaj atendi de la
parlamento
respondon al iliaj demandoj, fervojistoj forlasis siajn laborpostenojn ?ie en la lando. La registaro respondis per la sendo de armea ta?mento kontra? la strikantoj kaj ordonis al ili ree labori. Ne malkura?igitaj, la laboristoj translokis la strikon al la laborejo. Subite, ili ne plu kapablis ta?ge plenumi iun ajn taskon. Difekti?eblaj varoj forgesi?is dum semajnoj sur flankvojoj. Senda?oj al
Parizo
estis erare direktitaj al
Liono
a?
Marsejlo
.
?i tiu batalmetodo, kiun la francoj nomis ≪sabotado≫ montri?is tiam sukcesa, kaj impresis Hajvudon.
En 1915,
Ralph Chaplin
kreis la bildon de batalpreta nigra kato, kiu i?is la simbolo de ILT por sabotado.
Por la ILT-anoj, sabotado signifis ia ajnajn malpliigon de efikeco, inkluzive de malrapidigo, strikado a? inventema fu?ado de labortaskoj.
Iuj grupoj nun orienti?as al detruado de poseda?oj por tuj ?esigi median detruon a? por videbligi siajn protestojn kontra? modernaj te?nologia?oj, kiujn ili taksas malutilaj al la tero kaj al ties lo?antoj. La usona agentejo
FBI
kaj aliaj uzas la terminon ≪eko-terorismo≫ por nomi la tiucelan dama?adon de privataj poseda?oj. Defendantoj de ?i tiu agadrimedo opinias ke poseda?oj ne povas esti timigitaj, kaj ke pli ?uste estus nomi tion sabotado. Kontra?uloj, male, opinias ke posedantoj ja povas estas teruritaj.
En
Filadelfio
, ekzistas anar?iisma librejo nomi?anta
Wooden Shoe
(ligno?uo en la
angla
).
Stanislavo Belov
(2019-06-04)
“Sabotisto” (Saboteur): Alfred Hitchcock kiel propagandisto
(
esperante
).
Blogger
. Alirita 2019-06-15.