Frans I
(
Cognac
,
12 september
1494
?
Kasteel van Rambouillet
,
31 maart
1547
) werd in
1515
in
Reims
tot koning van
Frankrijk
gekroond en regeerde tot zijn dood in
1547
. Frans I was de enige zoon van
Karel van Angouleme
en
Louise van Savoye
.
Margaretha van Valois
was zijn zuster. Hij behoorde tot de linie
Valois-Angouleme
van het
Huis Valois
.
Zijn voorgangers,
Karel VIII
en
Lodewijk XII
, hadden door de
Italiaanse Oorlogen
veel tijd doorgebracht in
Italie
en maakten daar de ontwikkeling van de
renaissance
mee. Ze hadden geen hoge dunk van deze nieuwe stroming
, maar maakten wel de ontwikkeling van de
Franse renaissance
mogelijk.
Frans I wordt gezien als de eerste Franse vorst die zelf door de
renaissance
beinvloed werd. Enkele van de leraren van de jonge Frans, vooral zijn leraren Latijn Francois Desmoulins de Rochefort en Christophe de Longueil, probeerden hem de nieuwe Italiaanse ideeen bij te brengen. Zijn moeder was geboeid door de kunst van de renaissance en bracht deze passie over op haar zoon. Men kan echter niet zeggen dat Frans een humanistische opleiding heeft gekregen, daarvoor waren te weinig van zijn leraren beinvloed door de nieuwe ideeen, maar zijn opleiding vertoonde wel enkele humanistische aspecten. Toen Frans I in 1515 op de Franse troon kwam, stond hij op goede voet met vele
humanisten
. Tijdens zijn bewind kwam de culturele ontwikkeling van Frankrijk in een stroomversnelling. Aan het begin van zijn koningschap gaf hij opdracht tot de bouw van het
kasteel van Chambord
en betrok
Leonardo da Vinci
bij het ontwerp. Het ontwerp van de dubbele wenteltrap in dit paleis wordt toegeschreven aan Da Vinci, maar zeker is dat niet.
Frans I nam rond 1530 twee Italiaanse kunstenaars in dienst:
Rosso Fiorentino
en
Francesco Primaticcio
(1532).
[1]
Zij werkten in het
Kasteel van Fontainebleau
aan de decoratie, de fresco's en de
gips
pleisterornamenten
die de
wandtapijten
moesten vervangen. Hij bracht er vervolgens een deel van zijn kunstcollectie onder, inclusief de
Mona Lisa
en de
Maagd op de rotsen
(van Leonardo da Vinci). Tevergeefs verzocht hij het Vaticaan om een kopie van de
Apollo van Belvedere
en de
Laocoongroep
. Rond 1540 kwamen
Sebastiano Serlio
en
Benvenuto Cellini
naar het kasteel en vervaardigden diverse standbeelden voor de tuin en op het dak.
Tijdens zijn bewind groeide de Franse centrale staat op allerlei vlakken. Krachtens het
Edict van Villers-Cotterets
werd in 1539 het Frans de status van officiele bestuurstaal toegekend. Net als zijn voorgangers hield hij vast aan een politiek van interne versterking van zijn rijk. Hij slaagde er onder meer in
Auvergne
aan het centrale gezag te onderwerpen.
Op het gebied van onderwijs en
wetenschappen
gaf Frans I in 1539 de aanzet tot het
College Royal
, het latere
College de France
. Zo trad hij op als mecenas van verschillende kunstenaars en wetenschappers, met als bekendste Da Vinci. Hij stimuleerde ook de vertaling van klassieke werken in de Franse taal, onder andere door
Guillaume Bude
(1467-1540), op wiens suggestie de studie van het
Grieks
,
Latijn
en
Hebreeuws
bevorderd werd.
Zijn eigen macht kon Frans I aanzienlijk versterken dankzij het
Concordaat van Bologna
. Dit gaf de koning onder andere de macht om zelf kandidaten voor belangrijke functies binnen de katholieke kerk in Frankrijk te benoemen.
Op buitenlands gebied maakte hij onmiddellijk grote indruk door tijdens de
Oorlog van de Liga van Kamerijk
in 1515 de
Slag bij Marignano
voor de poorten van
Milaan
te winnen en op die manier de controle over
Lombardije
te verwerven. In 1521 kwam het opnieuw tot spanningen tussen
Frankrijk
en de
Habsburgers
om de heerschappij in Noord-Italie. Tijdens de
Italiaanse Oorlog van 1521-1526
verloor hij in 1525 de
Slag bij Pavia
en werd hij gevangengenomen door
Karel V
, die intussen keizer van het
Heilige Roomse Rijk
was geworden. Hij was verplicht de
Vrede van Madrid
(1526) te tekenen.
Op aansturen van zijn moeder Louise de Savoye, regentes tijdens zijn gevangenschap, werd de
Liga van Cognac
(zijn geboorteplaats) opgericht, een verbond tegen Karel V. Zij ging zo ver dat ze ook een
Franco-Ottomaanse alliantie
aanging met
Suleyman I
om Frans vrij te krijgen. Eenmaal vrij viel hij
Napels
aan. De oorlog werd beeindigd met de
Damesvrede van Kamerijk
en er kwam voor zeven jaar een einde aan de Italiaanse Oorlogen tussen Frankrijk en de Habsburgers.
Tijdens deze luwe periode stuurde hij
Jacques Cartier
naar de andere kant van de
Atlantische Oceaan
om een graantje mee te pikken van de
Nieuwe Wereld
.
Na de dood van de laatste hertog
Francesco II Sforza
palmde Karel V het
Hertogdom Milaan
in, goed voor een nieuwe
Italiaanse Oorlog (1535-1538)
. Deze keer kreeg Frans I steun van het
Ottomaanse Rijk
, waarbij vooral de inbreng van admiraal
Barbarossa
Khair ad-Din Pasha doorslaggevend was. Karel V was verplicht de
Vrede van Nice
te ondertekenen. Karel behield Milaan en Frans kon een groot deel van
Piemont
inlijven.
Waren de relaties tussen Frans en Karel nog goed in 1540, toen Karel een bezoek bracht aan Parijs, dan sloegen die om na de moord op de Franse ambassadeur
Antonio Rincon
in 1541. Die kwam net terug van Constantinopel, waar hij had onderhandeld met het Ottomaanse hof in verband met de nakende oorlog met het Heilige Roomse Rijk, toen hij werd onderschept en vermoord door de keizerlijke troepen. Op 12 juli 1542 verklaarde Frans de oorlog, het begin van alweer een
Italiaanse Oorlog (1542-1546)
. Geldproblemen en een tekort aan manschappen dwongen Frans naar de onderhandelingstafel. De oorlog had uiteindelijk niets opgeleverd.
Frans I leed sinds 1524 aan
syfilis
.
[2]
Eind 1530 had hij last van een
fistel
, waardoor hij niet meer op een paard kon zitten. De fistel begon te verzweren, en op 31 maart 1547 stierf hij aan een
bloedvergiftiging
en een
nierfalen
ten gevolge van die aandoening.
[3]
Hij ligt begraven in de
Kathedraal van Saint-Denis
in Parijs.
Frans trouwde op
18 mei
1514
in
Saint-Germain-en-Laye
met
Claude van Frankrijk
(Reine Claude), de oudste dochter van zijn voorganger
Lodewijk XII
, die al in 1524 overleed. Hij trouwde voor de tweede keer in 1530 met
Eleonora van Habsburg
(1498-1558), een dochter van
Filips de Schone
en
Johanna van Castilie
en daarmee een zuster van keizer Karel.
Met Claude kreeg hij volgende kinderen:
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
Samen met Primaticcio stond Rosso aan de wieg van de
manieristische
stroming in Fontainebleau. Deze stroming wordt algemeen de
School van Fontainebleau
genoemd.
- ↑
Francis Hackett,
Francois I
er
, Payot, 1984, p. 510
- ↑
Jacques Delbauwe,
De quoi sont-ils vraiment morts?
, Editions Flammarion, 2013, p. 121
|