Europese Unie
|
|
|
Verdragen
Verdragen tot toetreding
Overige verdragen
|
|
|
De
Europese Unie
(
EU
) is een uit 27
Europese
landen bestaand statenverband. De EU vindt haar oorsprong in de
Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal
en de
Europese Economische Gemeenschap
, in 1958 gevormd door zes landen (
Belgie
, de
Bondsrepubliek Duitsland
,
Frankrijk
,
Italie
,
Luxemburg
en
Nederland
). In de jaren erna groeiden de
Europese Gemeenschappen
in omvang door de
toelating
van nieuwe lidstaten en in macht door het uitbreiden van hun zeggenschap. Het
Verdrag van Maastricht
uit 1992, in werking getreden in 1993, vormde de huidige Europese Unie. De laatste aanpassing aan de constitutionele basis was in 2009 met het (in 2007 ondertekende)
Verdrag van Lissabon
. In 2020 trok voor het eerst een lidstaat zich terug uit de Europese Unie, namelijk het
Verenigd Koninkrijk
.
De EU opereert via een systeem van onafhankelijke
supranationale
instituten en door de lidstaten
intergouvernementeel
gemaakte besluiten. Belangrijke instituten van de Europese Unie zijn onder andere de
Europese Commissie
, de
Raad van de Europese Unie
, de
Europese Raad
, het
Europese Hof van Justitie
en de
Europese Centrale Bank
. Het
Europees Parlement
wordt iedere vijf jaar gekozen door
inwoners van de unie
. Soms wordt, ook in officiele stukken, de term
Europa
als
totum pro parte
gebruikt waar feitelijk de Europese Unie of een van haar instituten bedoeld wordt.
[4]
De EU heeft een
gemeenschappelijke interne markt
ontwikkeld via een gestandaardiseerd rechtssysteem dat in alle lidstaten geldt. Binnen het
Schengengebied
(bestaande uit EU- en niet-EU-staten) zijn paspoortcontroles afgeschaft. Het EU-beleid richt zich op het vrij laten bewegen van arbeid, goederen, diensten en kapitaal, het uitvaardigen van wetgeving op het gebied van justitie en binnenlandse zaken en het aanhouden van een gemeenschappelijk beleid op het gebied van handel, landbouw, visserij en regionale ontwikkeling. Een monetaire unie, de
eurozone
, is gevestigd in 1999 en bestaat sinds januari 2023 uit 20 landen. De EU heeft permanente diplomatieke vestigingen over de wereld en wordt vertegenwoordigd in de
Verenigde Naties
, de
WTO
, de
G8
en de
G20
. In 2012 werd aan de Europese Unie de
Nobelprijs voor de Vrede
toegekend, die werd uitgereikt op 10 december 2012 en namens de EU in ontvangst genomen door
Herman Van Rompuy
,
Martin Schulz
en
Jose Manuel Barroso
.
Na de
Tweede Wereldoorlog
vatte het idee post dat
Europese integratie
de enige manier was om af te rekenen met het vergaande
nationalisme
dat het continent tot dan toe geteisterd had.
Jean Monnet
,
Robert Schuman
en
Konrad Adenauer
presenteerden in een toespraak in 1950 het
Schumanplan
dat een oplossing moest bieden voor het
Duitse probleem
van potentiele
herbewapening
. Een jaar later werd de
Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal
(EGKS) opgericht door het tekenen van het
Verdrag van Parijs
door Belgie, de Bondsrepubliek Duitsland (West-Duitsland), Frankrijk, Italie, Luxemburg en Nederland.
De EGKS bleek zo succesvol dat in 1957 besloten werd tot een verdere integratie. Het
Verdrag van Rome
, getekend door dezelfde zes landen, richtte de
Euratom
en de
Europese Economische Gemeenschap
op. In 1967 werden de drie organisaties door tekening van het
Fusieverdrag
samengevoegd, waarna ze verder werkten onder de naam
Europese Gemeenschappen
(EG). Dit leidde tot de oprichting van de Commissie, de Raad en het Parlement.
In 1973 werden Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk lid van de EG. Griekenland werd lid in 1981, Spanje en Portugal in 1986. In 1990 traden de deelstaten uit de voormalige
DDR
toe tot de Bondsrepubliek en daarmee ook tot de EG. Het
Verdrag van Maastricht
, getekend in 1992, betekende de oprichting van de Europese Unie. Het legde de basis voor verdere vormen van samenwerking op het gebied van buitenlands en veiligheidsbeleid, op juridisch en intern vlak, en in de vorming van de
Economische en Monetaire Unie
. De
Verdragen van Schengen
zorgden voor een
Europese interne markt
. In 1995 werden Oostenrijk, Finland en Zweden lid van de EU.
De
euro
werd ingevoerd in 2002. In 2004 werden tien nieuwe landen lid van de EU:
Cyprus
,
Estland
,
Hongarije
,
Letland
,
Litouwen
,
Malta
,
Polen
,
Slovenie
,
Slowakije
en
Tsjechie
. In 2007 kwamen
Bulgarije
en
Roemenie
erbij, waarmee het aantal EU-lidstaten op 27 kwam. Om te zorgen dat de Unie ook na deze uitbreiding goed bestuurbaar bleef, werd in 2007 het
Verdrag van Lissabon
getekend. Op 1 juli 2013 trad
Kroatie
als 28e land toe tot de Unie.
Op 23 juni 2016 sprak de bevolking van het Verenigd Koninkrijk in een
referendum
zich uit voor het verlaten van de Europese Unie. Op 29 maart 2017 werd Artikel 50 uit het
EU-verdrag
door
Theresa May
geactiveerd. Daarmee waren de procedures die voorafgingen aan de uittreding van het Verenigd Koninkrijk definitief van start gegaan. Op 31 januari 2020 verliet het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie officieel. Deze zogeheten
brexit
was de eerste keer dat een geheel land uit de EU trad (in 1985 trad Groenland uit de EG, maar Groenland geldt als een autonoom deel van Denemarken). Als gevolg hiervan doet de Unie demografisch en economisch een stap terug op het wereldtoneel en verloor het een van de beide kernmachten.
Tijdlijn met daarin de evolutie van de structuur van de Europese Unie:
Sinds 1 februari 2020 omvat de Europese Unie 27 lidstaten, een grondgebied van 4.475.757 km² en ongeveer 447 miljoen
inwoners
.
[5]
Indien men de Europese Unie als een land zou beschouwen, neemt zij qua grondgebied de zevende plek in op de wereldranglijst en qua bevolkingsgrootte ? na
China
en
India
? de derde.
De Europese Unie en de
Schengenzone
zijn geen synoniemen. Er zijn niet-EU-landen die zich in het Schengengebied bevinden (IJsland, Liechtenstein, Noorwegen, Zwitserland, Monaco, San Marino en Vaticaanstad) en EU-land Ierland maakt geen deel uit van het Akkoord van Schengen.
Het hele eiland Cyprus maakt sinds 2004 deel uit van de Europese Unie, het noordelijk deel van Cyprus wordt echter sinds 1974 bezet door Turkije, dat daarmee een deel van het EU-grondgebied bezet.
[6]
Hier komt een overzicht van de huidige leden en sinds wanneer deze lid zijn van de EU of haar voorgangers.
1 januari 1952
1 januari 1973
|
1 januari 1981
1 mei 1986
3 oktober 1990
1 januari 1995
|
1 mei 2004
|
1 januari 2007
1 juli 2013
|
- ¹ betreft in praktijk vooral het Europese deel van Nederland, de Caribische delen van het Koninkrijk hebben een
andere status
- ² uitsluitend (Europees) Denemarken, niet het eveneens bij het
Koninkrijk Denemarken
behorende
Groenland
of
Faeroer
- ³ tot 1 februari 2020; dit was inclusief
Gibraltar
, maar exclusief het
Brits Kroonbezit
(dat niet tot het Verenigd Koninkrijk behoort); het
referendum van 23 juni 2016
heeft ertoe geleid dat het VK per 31 januari 2020 de Europese Unie verliet.
[7]
Een aantal lidstaten van de Europese Unie bezit overzeese gebiedsdelen. De zogenaamde
ultraperifere gebieden
maken integraal deel uit van de Europese Unie. Tot deze gebieden behoren de Canarische eilanden, de Franse overzeese departementen, de Franse overzeese gemeenschap Saint-Martin en de Portugese eilandengroepen de
Azoren
en
Madeira
(artikel 349 van het
verdrag betreffende de werking van de Europese Unie
[VWEU]).
Een andere status is de status van
landen en gebieden overzee
, waartoe onder meer
Aruba
,
Curacao
,
Sint Maarten
(zelfstandige landen binnen het
Koninkrijk der Nederlanden
) en
Caribisch Nederland
behoren.
Volgens het
EU-verdrag
kan iedere
Europese staat
lid worden van de EU, mits alle andere lidstaten hiermee instemmen.
[8]
Dit principe van
unanimiteit
betekent dat een huidige lidstaat de toetreding van een kandidaat-lidstaat kan blokkeren.
De criteria waaraan de lidstaten moeten voldoen staan beschreven in de
Criteria van Kopenhagen
. Onderdeel van deze criteria is het volledig overnemen van het
acquis communautaire
.
Er zijn negen kandidaat-lidstaten:
- Albanie
(sinds juni 2014)
- Bosnie en Herzegovina
(sinds december 2022)
- Montenegro
(sinds december 2010, toetredingsonderhandelingen geopend juni 2012)
- Noord-Macedonie
(sinds december 2005)
- Servie
(sinds oktober 2011, toetredingsonderhandelingen geopend januari 2014)
- Turkije
(sinds december 1999, toetredingsonderhandelingen geopend oktober 2005)
- Moldavie
(sinds 23 juni 2022, toetredingsonderhandelingen geopend december 2023)
- Oekraine
(sinds 23 juni 2022, toetredingsonderhandelingen geopend december 2023)
- Georgie
(sinds 14 december 2023)
De zeven instellingen van de Europese Unie zijn:
[9]
Andere instanties zijn:
[10]
Er is ook een groot aantal EU-lichamen, vaak ingesteld door tweedegraads wetgeving, die een speciaal doel voor ogen hebben. Deze lichamen worden de
agentschappen van de Europese Unie
genoemd.
[11]
De
Europese Unie heeft een begroting
van circa 130 miljard euro per jaar, gefinancierd door afdrachten uit de lidstaten. De EU-uitgaven vinden ook grotendeels plaats in en onder verantwoordelijkheid van de lidstaten. De
Europese Rekenkamer
beoordeelt jaarlijks of deze uitgaven volgens de regels en dus rechtmatig zijn gedaan. Voor 2012 was dit oordeel nog nooit positief geweest, omdat er te veel fouten werden gemaakt bij de besteding door de lidstaten en er onvoldoende controle op de besteding werd geconstateerd.
Zo'n driekwart van de inkomsten van de EU bestaan uit bijdragen door de lidstaten. De rest bestaat uit eigen middelen. De eigen inkomsten zijn
invoerrechten
die door de EU-landen worden geheven op producten die afkomstig zijn van landen buiten de EU, landbouwheffingen op goedkopere landbouwproducten die van buiten de EU worden geimporteerd en een vast percentage van de
btw
-opbrengst van de lidstaten.
[12]
De bijdragen van de lidstaten zijn gerelateerd aan de omvang van de nationale economie, het
bruto nationaal inkomen
(BNI). De BNI-afdracht van elke lidstaat is van twee factoren afhankelijk. De
begroting
van de EU mag geen tekort hebben. De BNI-afdracht is daarom variabel en dekt het verschil tussen alle uitgaven en de eigen middelen van de EU. Het aandeel van het BNI van de lidstaten in het EU-totaal wordt gehanteerd als verdeelsleutel. Het Nederlandse aandeel in het totale EU-BNI is iets minder dan 5%; Nederland betaalt dus iets minder dan 5% van het berekende verschil.
De Europese Unie gaf in 2011 zo'n 130 miljard euro uit. Dat is circa 1% van het
bruto binnenlands product
van de (toen 27) landen samen. Ter vergelijking, het nationale budget van Frankrijk is ongeveer 800 miljard euro. In tegenstelling tot de nationale begrotingen mag de Europese Unie geen begrotingstekort hebben. Alle uitgaven moeten door de inkomsten worden gedekt.
Ruim 40% van de totale begroting van de EU gaat naar de agrarische sector en de plattelandsontwikkeling. Dat is daarmee de grootste uitgavenpost op de begroting.
Een andere belangrijke uitgavenpost van de EU wordt gevormd door de zogenoemde structuur- en
cohesiefondsen
. Deze fondsen voor duurzame groei hebben tot doel de onderlinge economische verschillen tussen de regio’s te verkleinen en de
economische structuur
in de EU te verbeteren. Bij dit laatste spelen de aanleg van
infrastructuur
, plattelandsontwikkeling en bevordering van de werkgelegenheid een rol van betekenis. Het geld gaat voornamelijk naar arme regio's in de EU, maar ook naar rijkere landen, bijvoorbeeld voor de herstructurering van oude industriegebieden en
scholing
.
De verdeling in 2011 was als volgt:
Omschrijving
|
Bedrag in euro
|
% van totale uitgaven
|
Gemeenschappelijk landbouwbeleid
|
57.374.500.000
|
44,3%
|
Duurzame groei
|
54.731.600.000
|
42,3%
|
Administratie
|
8.359.300.000
|
6,5%
|
De Europese Unie als mondiale partner
|
7.102.200.000
|
5,5%
|
Burgerschap, vrijheid, veiligheid en recht
|
1.827.300.000
|
1,4%
|
Totaal:
|
129.394.900.000
|
100,0%
|
Te zien valt dat de kosten van de EU-administratie ongeveer 7% van de begroting uitmaken. Dit betreft de salarissen van de Europese ambtenaren, vertaal- en huisvestingskosten. Het totale personeelsbestand van de EU is 40.000, vergelijkbaar met dat van een ministerie in veel lidstaten.
In een onderzoek naar de EU-afdrachten tussen 2000 en 2015 meldde het
Centraal Bureau voor de Statistiek
dat Nederland tussen 2000 en 2015 naar verhouding de grootste nettobetaler was van alle EU-lidstaten.
[13]
De EU is gegrondvest op twee verdragen: het
Verdrag van Maastricht
en het
Verdrag van Rome
. Latere verdragen hebben daarop voortgebouwd. Bij het
Verdrag van Lissabon
zijn deze twee verdragen geamendeerd en hernoemd naar respectievelijk
Verdrag betreffende de Europese Unie
en het
Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie
. Daarnaast is er nog een apart verdrag voor
Euratom
.
Er is een aantal manieren waarop de Commissie, het Parlement en de Raad tot
Europese wetgeving
komen, waarvan de belangrijkste de
gewone wetgevingsprocedure
is. Zoals boven reeds vermeld is de Commissie de enige instelling met initiatiefrecht. Nieuwe wetsvoorstellen moeten vervolgens door het Parlement en de Raad worden goedgekeurd.
Sinds het Verdrag van Lissabon heeft ook de burger initiatiefrecht. Dit houdt in dat een miljoen burgers, afkomstig uit een significant aantal lidstaten, de Commissie kunnen vragen een voorstel te doen, als het tenminste om een bevoegdheid van de EU gaat.
[14]
De precieze werking van dit initiatiefrecht moet nog verder worden uitgewerkt.
De Europese Unie kent een aantal rechtsinstrumenten, waarvan de belangrijkste de
Europese verordening
en de
Europese richtlijn
zijn. Een verordening heeft directe rechtskracht, terwijl een richtlijn eerst in nationale wetgeving moet worden doorgevoerd.
Voor de EU geldt het
Handvest van de grondrechten van de Europese Unie
. Tevens is in het op 1 december 2009 inwerking getreden Verdrag van Lissabon vastgelegd dat de Europese Unie zal toetreden tot het
Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens
(EVRM) (artikel 6 lid 2 van het Verdrag betreffende de Europese Unie). Dit maakt het aan EU-zijde mogelijk om toe te treden tot het EVRM. De Raad van Europa moest echter wel wijzigingen doorvoeren in het EVRM om de toetreding door de EU mogelijk te maken. In april 2013 is er, na drie jaar onderhandelen, een ontwerpverdrag betreffende de toetreding door de EU tot het EVRM gepresenteerd.
[15]
Dit verdrag moet worden geratificeerd door de EU, de lidstaten van de EU en de lidstaten van de Raad van Europa. De lidstaten van de EU zijn alle individueel al lidstaat van de Raad van de Europa en dus partij bij het EVRM.
De EU volgt het beginsel van bevoegdheidstoedeling, hetgeen betekent dat ze enkel optreedt op de beleidsonderwerpen die de lidstaten de EU hebben toegedeeld. Bevoegdheden die niet aan de Unie zijn toegedeeld, behoren toe aan de lidstaten.
[16]
De bevoegdheden van de Europese Unie ten opzichte van de lidstaten zijn in het Verdrag van Lissabon
[17]
expliciet vastgelegd. Ze worden ingedeeld in drie categorieen:
- Exclusieve bevoegdheden: enkel de EU kan op deze domeinen optreden. De lidstaten kunnen enkel nog de beslissingen van de EU uitvoeren.
- Gedeelde bevoegdheden: Zowel de EU als de lidstaten kunnen wetgevend optreden. Indien de EU wetgeving in deze sectoren uitvaardigt hebben de EU-regels wel voorrang op de nationale wetten die eventueel al bestonden. De meeste EU-bevoegdheden zijn van dit type.
- Ondersteunende, coordinerende en aanvullende bevoegdheden: zoals de naam het zegt mag de EU het beleid van de lidstaten in deze sectoren ondersteunen, aanvullen of coordineren. De lidstaten behouden echter altijd de volledige wetgevende vrijheid. De EU mag op deze gebieden geen harmonisatie tussen de verschillende nationale stelsels nastreven. Meestal nemen dit type bevoegdheden de vorm aan van een financiele bijdrage vanwege de EU.
Exclusieve bevoegdheid voor de Unie
Enkel de Unie mag op deze gebieden wetgeving aannemen en internationale akkoorden sluiten.
|
Gedeelde bevoegdheid met de lidstaten
Lidstaten mogen geen wetten aannemen die afbreuk doen aan reeds aangenomen Europese wetgeving
- de
interne markt
- sociaal beleid
- economische, sociale en territoriale samenhang
- landbouw
en visserij, behalve de instandhouding van de vispopulatie
- milieu
- consumentenbescherming
- vervoer
- trans-Europese netwerken
- energie
- de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht
- gemeenschappelijke veiligheidsvraagstukken op het gebied van
volksgezondheid
|
Aanvullende bevoegdheid voor de Unie
Handelingen van de Unie mogen enkel het beleid van lidstaten ondersteunen, coordineren of aanvullen
|
De EU werkt volgens het
subsidiariteitsbeginsel
. Volgens dit beginsel komt de Unie alleen in actie als Europese samenwerking doeltreffender is dan eigen initiatieven van de afzonderlijke EU-landen, behalve als het gaat om onderwerpen waarvoor de EU exclusief bevoegd is.
[18]
Sinds het Verdrag van Lissabon is hier ook een rol voor de nationale parlementen weggelegd. Elk nationaal parlement kan aangeven of en waarom het een bepaald voorstel in strijd vindt met dit beginsel. In dat geval treedt een tweeledig mechanisme in werking.
[19]
- Als een derde van de nationale parlementen het voorstel strijdig vindt met het subsidiariteitsbeginsel, moet de Commissie het opnieuw in overweging nemen. Zij kan het voorstel dan handhaven, wijzigen of intrekken.
- Als een meerderheid van de nationale parlementen het voorstel strijdig vindt maar de Commissie voet bij stuk houdt, treedt een bijzondere procedure in werking. De Commissie moet duidelijk maken waarom, maar het Europees Parlement en de Raad besluiten uiteindelijk of zij de wetgevingsprocedure willen voortzetten of niet.
Een nationaal parlement kan ook naar het Hof van Justitie stappen als het meent dat een wet in strijd is met het subsidiariteitsbeginsel.
Volgens het
evenredigheidsbeginsel
dient het optreden van de Unie niet verder te gaan dan wat nodig is om de doelstellingen van de Verdragen te verwezenlijken.
[20]
De lidstaten van de Europese Unie hebben in de loop van de tijd een aanzienlijke hoeveelheid
soevereiniteit
overgedragen aan de Europese Unie. De Europese Unie heeft als zodanig meer macht dan welke andere niet-soevereine regionale organisatie ook. Op verschillende terreinen begint de EU te lijken op een
bondsstaat
of een
statenbond
. De Unie blijft echter gebaseerd op verdragen tussen lidstaten, waaruit volgt dat de Unie slechts bestaat vanuit de wil van de lidstaten. Een lidstaat kan zich binnen twee jaar terugtrekken uit de Unie en wijzigingen aan de verdragen moeten door alle lidstaten individueel worden geratificeerd.
In dit opzicht lijkt de Europese Unie het meest op een statenbond, die in tegenstelling tot een bondsstaat niet soeverein is en dus ook slechts bestaat bij de gratie van de lidstaten. Een statenbond in de traditionele zin van het woord heeft echter veel meer macht, vooral op het gebied van buitenlandse zaken en defensie. De meeste mensen classificeren de Europese Unie daarom als een structuur
sui generis
, een unieke vorm van samenwerking tussen landen.
Sinds de oprichting bij het Verdrag van Maastricht bezit de Unie rechtspersoonlijkheid.
[21]
Dit machtigt de Unie overigens geenszins wetgevend of anderszins op te treden buiten de bevoegdheden die de lidstaten haar in de verdragen hebben toegedeeld.
Binnen de EU bestaat een spanningsveld tussen
intergouvernementele
en
supranationale
tendensen. Intergouvernementalisme is een methode van besluitvorming in internationale organisaties waarbij de macht bij de lidstaten ligt en beslissingen met unanimiteit genomen moeten worden. Afgevaardigden van de regeringen of van gekozen vertegenwoordigingen hebben uitsluitend adviserende of uitvoerende functies. De meeste internationale organisaties hebben tegenwoordig een intergouvernementele grondslag.
Supranationalisme is een andere methode van besluitvorming. Hier ligt de macht bij onafhankelijke afgevaardigden van de regeringen of van gekozen vertegenwoordigingen. Lidstaten hebben nog steeds macht, maar moeten deze delen met andere instanties. Bovendien worden beslissingen nu bij meerderheid van stemmen genomen. Het kan dan ook gebeuren dat een lidstaat, gedwongen door andere lidstaten, een beslissing tegen zijn wil moet uitvoeren.
Beide vormen van besluitvorming hebben aanhangers binnen de EU. Voorstanders van supranationalisme redeneren dat dit het proces van integratie kan versnellen. Wanneer beslissingen de unanieme goedkeuring van alle betrokken regeringen vereisen, kan het jaren duren voor een besluit valt, als het er al ooit van komt. Voorstanders van intergouvernementalisme argumenteren dat supranationalisme de soevereiniteit en het democratisch gehalte van afzonderlijke staten in gevaar brengt en menen dat de legitimiteit van gemeenschappelijke besluiten alleen afgeleid kan worden van de legitimiteit van de nationale regeringen. Frankrijk is traditioneel een voorstander van een intergouvernementele EU geweest. Dit geldt ook voor
eurosceptische
landen als het Verenigd Koninkrijk en Denemarken. Landen als Belgie, Duitsland en Italie neigen meer naar de supranationale benadering. In de praktijk balanceert de EU tussen beide. Deze balans is echter een moeizaam compromis, dat vaak tot ingewikkelde besluitvormingsprocedures leidt.
Binnen de EU wordt gestreefd naar
economische integratie
van de lidstaten. Zo heeft de EU een
gemeenschappelijke markt
en is er een gemeenschappelijke munt tussen de 20 landen van de
eurozone
.
[22]
Als een handelsblok beschouwd heeft de EU een
bruto binnenlands product
van 18,14 biljoen
dollar
in 2008.
[1]
Dat is 30% van het wereldtotaal. Daarmee is de EU de grootste economie ter wereld. Het is eveneens de grootste exporteur ter wereld,
[1]
de op een na grootste importeur
[1]
en de grootste handelspartner van vele grote landen als
India
en
China
.
[23]
[24]
[25]
170 van de 500 grootste bedrijven ter wereld hebben hun hoofdzetel in de EU.
[26]
Organisatie
|
Oppervlakte
(in km²)
|
Bevolking
|
NNP (PPP)
(miljoen $)
|
NPG (PPP)
(in $ per hoofd)
|
Lid-
staten
|
NAFTA
|
21.588.638
|
430.495.039
|
12.889.900
|
29.942
|
3
|
UZAN
|
17.715.335
|
366.669.975
|
2.635.349
|
7187
|
12
|
EU
|
3.977.487
|
446.800.000
|
18.164.752
|
36.484
|
27
|
AU
|
29.797.500
|
766.848.000
|
1.515.000
|
1896
|
53
|
ASEAN
|
4.497.493
|
553.900.000
|
2.172.000
|
4044
|
10
|
GOS
|
22.402.200
|
290.000.000
|
1.500.000
|
5000
|
12
|
Grote
landen
|
|
|
|
|
Deelstaten
|
India
|
3.287.590
|
1.065.070.607
|
3.033.000
|
2900
|
34
|
China
|
9.596.960
|
1.298.847.624
|
6.449.000
|
5000
|
33
|
VS
|
9.631.418
|
293.027.571
|
10.990.000
|
37.800
|
50
|
Canada
|
9.984.670
|
32.507.874
|
958.700
|
29.800
|
13
|
Rusland
|
17.075.200
|
143.782.338
|
1.282.000
|
8900
|
89
|
Cijfers uit 2003. Blauw voor het grootste, groen voor het kleinste van de vergeleken blokken.
[27]
De EU wordt omschreven als een "opkomende supermacht". In termen van nominaal bruto binnenlands product is de Europese Unie de derde grootste economische regio ter wereld, na de
Verenigde Staten
en de
China
. De overgrote meerderheid van de lidstaten biedt een van de hoogste levensstandaarden ter wereld, zoals gemeten door de
Human Development Index
.
De EU heeft gezorgd voor een
Europese interne markt
. De interne markt omvat een ruimte zonder binnengrenzen waarbinnen economische productiefactoren (goederen, personen, diensten en kapitaal) zich vrijelijk kunnen bewegen.
[28]
De Europese Unie vormt samen met
IJsland
,
Liechtenstein
en
Noorwegen
(verenigd in de
Europese Vrijhandelsassociatie
) de
Europese Economische Ruimte
(EER). Ook
Zwitserland
heeft bilaterale afspraken met de EU.
De Unie omvat ook een
douane-unie
. Dit houdt in dat er geen heffingen zijn in het verkeer tussen lidstaten onderling en dat er een gemeenschappelijk douanetarief is voor betrekkingen met derde landen.
[29]
Zie
Euro
voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
De euro is de munteenheid van de
Economische en Monetaire Unie
, een groep van 20 EU-lidstaten die de euro als betaalmiddel hebben ingevoerd. Daarnaast wordt de euro nog in zes andere Europese landen gebruikt:
Andorra
,
Monaco
,
Vaticaanstad
,
San Marino
,
Kosovo
en
Montenegro
. Daarmee is de euro het dagelijkse betaalmiddel van zo'n 330 miljoen Europeanen. De euro functioneert als de op een na grootste
reservemunt
en is de op een na vaakst verhandelde munt ter wereld. De
Europese Centrale Bank
in
Frankfurt
is verantwoordelijk voor het monetair beleid binnen de
eurozone
. De euro heeft het geldverkeer binnen de Europese Unie aanzienlijk vereenvoudigd; waar vroeger met minstens een tiental verschillende
valutawaarden
gerekend werd, geldt er nu een.
Ook op justitieel en politieel vlak wordt samengewerkt. Zo wordt er in het kader van
Europol
samengewerkt tussen de verschillende politiemachten, er is een
Europese Politieacademie
en de mogelijkheid tot een
Europees aanhoudingsbevel
.
Eurojust
is een samenwerkingsverband tussen aanklagers.
Frontex
houdt zich bezig met de buitengrens. Er bestaat een
Schengen Informatie Systeem
.
Het landbouwbeleid was een van de eerste domeinen waar de bevoegdheden volledig op het Europese niveau lagen. In de beginjaren van het Europese landbouwbeleid werd een systeem van prijssteun opgezet: producenten van landbouwproducten kregen voor hun producten gegarandeerde minimumprijzen. Overschotten werden opgekocht. Dit systeem werkte goed om na de Tweede Wereldoorlog vanuit een tekortsituatie naar
zelfvoorziening
te evolueren. Maar dit systeem botste al snel tegen zijn limieten aan: grote overschotten en uit de hand lopende budgettaire kosten. Naar deze overschotten werd ook wel verwezen aan de hand van de begrippen
boterberg
,
melkplas
en
wijnzee
. In de jaren 90 en 2000 werden daarop hervormingen uitgewerkt. Tegenwoordig is de steun die boeren krijgen gekoppeld aan bepaalde voorwaarden inzake milieu, voedselveiligheid en dierenwelzijn en is de steun niet meer direct gerelateerd aan de geproduceerde hoeveelheid. Sinds deze hervormingen is het Europese landbouwbeleid ook conform de regels van de
Wereldhandelsorganisatie
(die in 1995 werd opgericht).
In 2016 kwam de energie die de EU gebruikte uit
aardolie
(33%),
aardgas
(24%),
steen-
en
bruinkool
(15%),
uranium
(14%) en uit
duurzame energiebronnen
(14%). In totaal werd 1.600 miljoen
ton olie-equivalent
(Mtoe) gebruikt (circa 67.000
PJ
of 19.000
TWh
). Deze totale energie is niet de energieproductie of het eindgebruik, maar de zogeheten
TPES
(
total primary energy supply
).
Ongeveer 30% van de TPES ging verloren, vooral bij elektriciteitsopwekking met kolen en uranium en bij transport. Voor eindgebruikers resteerde 1040 Mtoe, waarvan 240 Mtoe gebruikt werd in de vorm van 2790 TWh aan elektriciteit. 8% van de fossiele energiebronnen werd gebruikt voor niet-energetische producten zoals smeermiddelen, asfalt en petrochemicalien.
Van de aardolie wordt 86% geimporteerd. Datzelfde geldt voor 72% van het aardgas en voor 97,48% van het uranium. Vooral de afhankelijkheid van Rusland wordt als bedreigend gezien. Zie ook:
Russisch-Oekraiens gasconflict 2006
,
Wit-Russisch-Russisch gasconflict 2004
en
Nord Stream
.
De uitstoot van
koolstofdioxide
was 3200 megaton, omgerekend 6,3 ton per persoon. Het wereldgemiddelde was 4,4 ton per persoon.
In de periode 2012-2016 daalde de energieproductie van de EU 5%. De opgewekte hoeveelheid zonne- en windstroom steeg 50% en dekte 13% van de totale elektriciteitsproductie.
[31]
De EU tracht de infrastructuur tussen de lidstaten te verbeteren, bijvoorbeeld door de aanleg en verbetering van
trans-Europese Netwerken
(TEN). Het gaat hier dan om vervoers-, telecommunicatie- en energie-infrastructuur.
Een ander Europees netwerk is het satellietnavigatiesysteem
Galileo
. Het wordt gebouwd door de Europese Unie in samenwerking met de
Europese Ruimtevaartorganisatie
(ESA). Het netwerk zal naar verwachting in 2019 volledig operationeel zijn. Er zullen in totaal zo'n 30 satellieten gelanceerd worden. Galileo wordt vooral gebouwd om de Europese afhankelijkheid van de Verenigde Staten te verkleinen, de VS hebben namelijk de volledige controle over het
global positioning system
(gps). Ook zou het Galileo-systeem veel nauwkeuriger worden dan de Amerikaanse tegenhanger.
[32]
Een ander project is
Single European Sky
. Het Europese luchtruim is namelijk sterk gefragmenteerd; elk land organiseert zijn eigen
luchtverkeersleiding
. Veel vliegtuigen volgen dan ook niet hun kortste weg naar hun bestemming (bijvoorbeeld ook omdat ze rond een militair gebied moeten vliegen). Single European Sky moet tot een hogere efficientie leiden, een vermindering van de CO
2
-uitstoot en een verlaging van de kosten voor de passagiers.
Het grensoverschrijdende spoorwegverkeer wordt bevorderd door het subsidieren van nieuwe verbindingen (in het kader van het TEN-programma) en de invoering van het
European Rail Traffic Management System
, dat op den duur de meer dan 20 verschillende
treinbeinvloedingssystemen
moet vervangen die in de Europese landen bestaan. Onder druk van de Europese Unie heeft
Zwitserland
het
AlpTransit
-project uitgevoerd, een grootschalige verbetering van de spoorverbindingen door de
Alpen
. In ruil daarvoor mocht Zwitserland een kilometerheffing invoeren voor zwaar vrachtverkeer.
Financieel verkeer binnen de EU en een aantal geassocieerde landen is sterk vereenvoudigd door de
Single Euro Payments Area
(SEPA) in combinatie met het
IBAN
. SEPA-betalingen zijn gratis voor de gebruiker en zijn (bijna) net zo snel als binnenlandse betalingen. Dankzij SEPA kan men bijvoorbeeld een Zwitsers salaris op een Nederlandse bankrekening ontvangen en in buitenlandse winkels betalen met de betaalpas.
Op dit moment bestaan er grote economische verschillen tussen de meer en minder welvarende regio's van de EU, zeker na de recente uitbreiding. Tussen de rijkste en armste regio zit zelfs zo'n factor 10 verschil. De Europese Unie probeert deze verschillen te verkleinen door middel van bijvoorbeeld de
Structuurfondsen
en het
Cohesiefonds
.
Onderwijs is een van de gebieden waarin de EU enkel een ondersteunende rol heeft. Het beleid is vooral gericht op het stimuleren van uitwisselingen, het meest zichtbaar in het
ERASMUS
-programma. Het is een initiatief van de Europese Commissie voor het hoger onderwijs in de EU. Doel is om uitwisseling onder Europese studenten en docenten/staf te bevorderen. Sinds de oprichting in 1987 hebben zo’n 2 miljoen studenten van het programma gebruikgemaakt.
[33]
Er wordt ook steun verleend aan het
Bolognaproces
, dat echter een initiatief van de
Raad van Europa
is en niet van de EU.
Op het gebied van onderzoek wordt bijvoorbeeld meegewerkt aan
ITER
, een fusiereactor die in de EU wordt gebouwd. De Unie heeft een waarneemstatus in
CERN
. Ze heeft afspraken met
ESA
en werkt samen met
ESO
, maar deze organisaties staan verder los van de EU.
Door middel van de
Framework Programmes for Research and Technological Development
financiert de EU wetenschappelijk onderzoek op verschillende gebieden. Het huidige, achtste
framework program
, dat de naam
Horizon 2020
draagt, heeft een budget van naar verwachting 80 miljard euro voor de periode 2014-2020, en is daarmee een van de belangrijkste bronnen van onderzoeksfinanciering in de Europese landen. Ter vergelijking, de
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
heeft een jaarbudget van ongeveer 650 miljoen euro, en in armere EU-landen zijn de budgetten naar verhouding kleiner. De
Europese onderzoeksraad
en het naar
Marie Curie
vernoemde beurzenprogramma
[34]
zijn onderdeel van de
framework programmes
. De verschillende acties dienen vaak specifieke politieke doelen, zoals het naar de EU (terug)halen van goede onderzoekers, het bevorderen van mobiliteit van onderzoekers, het aanmoedigen van internationale samenwerking en het bevorderen van economische groei door (technische) innovatie.
De Europese Unie voert tal van handelsbesprekingen met derde landen of groepen van landen, en onder meer:
Lidstaten vormen hun eigen buitenlands beleid. De Unie kan initiatief nemen als het wenselijk is met een stem te spreken. Er is een
hoge vertegenwoordiger van de Unie voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid
. Deze stroomlijnt het optreden van de Unie naar buiten toe, zich baserend op unanieme besluiten van de lidstaten.
[35]
De hoge vertegenwoordiger wordt bijgestaan door de
Europese dienst voor extern optreden
.
Militaire bevoegdheden zijn een nationale aangelegenheid. Lidstaten kunnen op vrijwillige basis civiele en militaire middelen ter beschikking van de EU stellen voor gemeenschappelijke operaties.
[36]
Binnen de EU wordt er steeds meer gestreefd naar een gemeenschappelijk defensiebeleid, onder andere door de oprichting van het
Europees Defensieagentschap
. Dit zou kunnen leiden tot een gemeenschappelijke defensie. Dit doel wordt ook kenbaar gemaakt in de
preambule
van het
Verdrag betreffende de Europese Unie
:
VASTBESLOTEN een gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid te voeren met inbegrip van de geleidelijke bepaling van een gemeenschappelijk defensiebeleid dat tot een gemeenschappelijke defensie zou kunnen leiden, overeenkomstig de bepalingen van artikel 42, daarbij de Europese identiteit en onafhankelijkheid versterkend, teneinde vrede, veiligheid en vooruitgang in Europa en in de wereld te bevorderen
Lidstaten zijn ook verplicht elkaar te helpen in het geval dat een van hen wordt aangevallen.
Eventueel kunnen een groep van lidstaten in het kader van
nauwere samenwerking
besluiten tot een verdergaande samenwerking op het gebied van defensie.
Een voorbeeld van een huidige Europese militaire operatie is
Operatie Atalanta
, die als doel heeft de piraterij voor de
Somalische
kust te stoppen. Het gaat om de eerste militaire operatie op zee voor de Europese Unie.
[37]
De EU-instituten en -lidstaten zijn gezamenlijk de grootste donor van
nood-
en
ontwikkelingshulp
(
ODA
) in de wereld,
[38]
met een totaal van meer dan 70 miljard euro (2021).
[39]
De EU-instituten waren in 2022 met 23 miljard dollar de derde grootste donor, na de
Verenigde Staten
(55 miljard) en
Duitsland
(35 miljard).
[40]
In 2021 was het gemiddelde budget voor ontwikkelingssamenwerking van de EU-landen 0,49% van het bbp. In 2022 behaalden vier lidstaten streefcijfer van 0,7%:
Denemarken
(0,7%),
Duitsland
(0,83%),
Zweden
(0,9%) en
Luxemburg
(1,0%).
[40]
De Europese Unie heeft ongeveer 450 miljoen inwoners.
[41]
Op het hele Europese continent wonen ongeveer 745 miljoen mensen. De EU heeft een netto bevolkingsgroei, wat vooral gedreven wordt door een netto
immigratie
in de meeste lidstaten.
[42]
[43]
De Europese Unie omvat 7,3% van de totale wereldbevolking, terwijl het 3% van de landoppervlakte op de wereld kent. Met een
bevolkingsdichtheid
van 109 inw./km² is de EU een van de dichtstbevolkte regio’s van de wereld. Ruim 70% van de bevolking leeft in stedelijk gebied. Het Europese netwerk van steden is gemiddeld dichter dan in andere delen van de wereld, met overwegend middelgrote in plaats van grote steden. De meerderheid van de EU-inwoners woont in steden met een grootte tussen de 250.000 en 5 miljoen inwoners.
[44]
Er zijn in de EU zes steden met meer dan drie miljoen inwoners, en negentien steden die een tot drie miljoen inwoners hebben.
[45]
De 24 officiele talen van de instituten van de Europese Unie zijn:
Alle besluiten van de instellingen worden vertaald in alle officiele talen. Europese burgers hebben daarnaast het recht zich te wenden tot de Europese instellingen in een van de officiele talen en hebben het recht in dezelfde taal antwoord te krijgen. Naast de 24 officiele verdragstalen worden er ook veel regionale minderheidstalen gesproken. Om de meertaligheid te garanderen werkt de EU met vertalers en
tolken
.
De Europese Unie is een
seculier
orgaan, zonder formele relaties met wat voor religie dan ook en zonder vermelding van religie in huidige of voorgestelde verdragen.
[47]
Tijdens discussies omtrent de ontwerptekst van de
Europese Grondwet
en later het
Verdrag van Lissabon
waren er voorstellen om naar het
christendom
en/of
God
te verwijzen in de inleiding van de tekst. Dit idee stuitte echter op veel weerstand, waardoor het uiteindelijk niet werd aangenomen.
[48]
De oppositie tegen de inleiding zoals hij zonder vermelding van religies was geworden, werd mede veroorzaakt doordat de Oudheid en de Verlichting wel genoemd werden, waardoor de preambule volgens sommigen geen recht deed aan de geschiedenis en christelijke bron van de Europese beschaving.
[49]
De gedachte om te verwijzen naar het jodendom en christendom komt voort uit het gegeven dat het christendom de dominante religie was in alle huidige EU-lidstaten, en dat nog steeds is in de meeste van deze staten. Het christendom in de Europese Unie kan ruwweg verdeeld worden in het
rooms-katholicisme
, een brede hoeveelheid
protestantse kerken
(vooral in
Noord-Europa
) en de
Oosters-orthodoxe kerken
(vooral in
Zuidoost-Europa
). Andere religies, vooral de
islam
en het
jodendom
, komen ook voor. Er leven in de Europese Unie ruwweg meer dan een miljoen joden
[50]
en 13
[51]
tot 16
[52]
miljoen moslims.
Elk jaar wordt door het Europees Parlement een
culturele hoofdstad van Europa
gekozen. Het doel hiervan is de rijkdom, de verscheidenheid en de gemeenschappelijke kenmerken van de Europese culturen tot hun recht te laten komen en ertoe bij te dragen dat de burgers van de Europese Unie elkaar beter leren kennen.
Als erkenning voor zijn werk heeft de Europese Unie de onderscheidingen ontvangen:
- 2012 Nobelprijs voor de Vrede
[53]
[54]
"Voor de bijdrage van meer dan zes decennia aan de bevordering van vrede en verzoening, democratie en mensenrechten in Europa".
Voetnoten
- ↑
a
b
c
d
CIA - The World Factbook
- ↑
+1 tot +3 tijdens de
zomertijd
; Franse overzeese
departementen
, UTC ?4 tot +4.
- ↑
Gebruikt door lidstaten in de
Eurozone
en
instellingen van de EU
. Sinds het Verdrag van Lissabon de officiele munteenheid van de EU.
- ↑
Standpunten politieke partijen over Europa
, EenVandaag.nl
- ↑
(
en
)
EU enlargement on 1 July 2013
, Eurostat, geraadpleegd op 1 juli 2013
- ↑
https://european-union.europa.eu/principles-countries-history/country-profiles/cyprus_nl#:~:text=Het%20hele%20eiland%20Cyprus%20is,reisdocumenten%2C%20zijn%20EU%2Dburgers
.
- ↑
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/brexit/vraag-en-antwoord/wanneer-verlaat-het-verenigd-koninkrijk-de-eu
.
Gearchiveerd
op 26 december 2020.
- ↑
Verdrag betreffende de Europese Unie, Artikel 49.
- ↑
Verdrag betreffende de Europese Unie, Artikel 13.
- ↑
Europa.eu
.
Gearchiveerd
op 14 mei 2011.
- ↑
Europa.eu
.
Gearchiveerd
op 1 mei 2013.
- ↑
Hoe functioneert de begroting van de EU?
.
Gearchiveerd
op 14 mei 2011.
- ↑
CBS.nl d.d. 16 december 2016: Nederland deze eeuw grootste nettobetaler van de EU
.
Gearchiveerd
op 5 februari 2023.
- ↑
Verdrag betreffende de Europese Unie, Artikel 11, onderdeel 4.
- ↑
(
en
)
Officieel ontwerp van het toetredingsverdrag
- ↑
Verdrag betreffende de Europese Unie, Artikel 5, onderdeel 2.
- ↑
Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, Eerste deel, Titel I.
- ↑
Verdrag betreffende de Europese Unie, Artikel 5, onderdeel 3.
- ↑
Verdrag van Lissabon op Europa.eu
- ↑
Verdrag betreffende de Europese Unie, Artikel 5, onderdeel 4.
- ↑
Verdrag betreffende de Europese Unie, Artikel 47.
- ↑
De Europese Commissie: De euro
- ↑
China now EU's biggest import market
. People's Daily Online (31-01-2007).
Gearchiveerd
op
4 juni 2008
. Geraadpleegd op
22 juli 2007
.
- ↑
EU now biggest trading partner of China
. Chinese Embassy (15-09-2006).
Gearchiveerd
op
6 oktober 2008
. Geraadpleegd op
4 april 2008
.
- ↑
India and the EU: strategic partners?
. Centre for European Reform (februari/maart 2006). Gearchiveerd op
21 november 2008
. Geraadpleegd op
4 april 2008
.
- ↑
Fortune Global 500: Countries
. CNN Money (23-07-2007).
Gearchiveerd
op
9 augustus 2007
. Geraadpleegd op
24 augustus 2007
.
- ↑
CIA World Factbook
2004, IMF WEO Database
- ↑
Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, artikel 26.
- ↑
Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, artikel 28.
- ↑
The European Power Sector in 2020 / Up-to-Date Analysis on the Electricity Transition
.
ember-climate.org
. Ember and Agora Energiewende (25 January 2021).
Gearchiveerd
op 25 January 2021.
- ↑
(
en
)
IEA
[1]
Show data table, select Balances, Electricity or Key indicators
- ↑
Europa Nu: GALILEO
.
Gearchiveerd
op 1 juli 2023.
- ↑
Europa Nu: Studeren in een ander land van de Europese Unie
.
Gearchiveerd
op 1 juli 2023.
- ↑
(
en
)
Marie Skłodowska-Curie Actions
.
Gearchiveerd
op 19 februari 2022.
- ↑
Verdrag van Lissabon - Vragen en antwoorden
- ↑
Verdrag betreffende de Europese Unie, Artikel 42, onderdeel 1.
- ↑
EU gaat voedseltransporten Somalie beschermen, Radio Nederland Wereldomroep.
- ↑
(
en
)
Development Co-operation Profiles - European Union institutions
.
OECD Library
. Geraadpleegd op
13 augustus 2023
.
- ↑
(
en
)
Official development assistance: the EU and its member states remain the biggest global provider
.
Europese Raad
(
18 juli 2022
). Geraadpleegd op
13 augustus 2023
.
- ↑
a
b
(
en
)
Official development assistance (ODA)
.
OECD Library
. Geraadpleegd op
13 augustus 2023
.
- ↑
(
en
)
Facts and figures on life in the European Union
.
Europese Unie
. Geraadpleegd op
13 augustus 2023
.
- ↑
Eurostat
,
EU25 population rises until 2025, then falls
(PDF). Europa (web portal) (
8 april 2005
). Gearchiveerd op
16 februari 2008
. Geraadpleegd op
14 juli 2007
.
- ↑
Muenz, Rainer
,
Europe: Population and Migration in 2005
. Migration Information (2006).
Gearchiveerd
op
20 augustus 2007
. Geraadpleegd op
14 juli 2007
.
- ↑
(
en
)
Urban Data Platform Plus - The future of cities
.
Europese Commissie
. Geraadpleegd op
13 augustus 2023
.
- ↑
(
en
)
Eurostat regional yearbook 2014 - 14. Focus on Europan Cities
(pdf).
Eurostat
Pag.290-291 (2015). Geraadpleegd op
13 augustus 2023
.
- ↑
Eurobarometer 225 (juni 2005): "Social values, Science and Technology" door Eurostat
- ↑
(
nl
)
Europese Unie: "Geconsolideerde versies van het verdrag betreffende de Europese Unie en van het verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap"
.
Gearchiveerd
op 25 maart 2023.
- ↑
(
en
)
"Merkel gives up on God in EU treaty"
EUobserver
- ↑
(
en
)
Thinking about Europe as a Community
.
Central European University Press
. Geraadpleegd op
13 augustus 2023
. "However, the debate on the preamble gave rise to significant conflicts. First we refused to mention Europe’s religious heritage, then we forgot to talk about Christianity or the Judeo-Christian heritage and cited only the Enlightenment tradition alongside the Greeks and Romans. The compromise solution that was provisionally accepted carries a weak, indeed obscure message."
- ↑
(
en
)
"Terms of Survival: The Jewish World Since 1945" door Robert S. Wistrich (pagina 2)
- ↑
Mapping the Global Muslim Population: A Report on the Size and Distribution of the World’s Muslim Population
(PDF).
Pew Research Center
(October 2009), 31?32. Gearchiveerd op
19 maart 2013
. Geraadpleegd op 11-11-2009.
- ↑
(
de
)
Islam.de: "In Europa leben gegenwartig knapp 53 Millionen Muslime"
.
Gearchiveerd
op 30 januari 2023.
- ↑
(
en
)
The Nobel Peace Prize 2012
.
NobelPrize.org
.
Gearchiveerd
op
19 mei 2022
. Geraadpleegd op
18 mei 2022
.
- ↑
(
en
)
Nobel Prize awarded organisations
.
NobelPrize.org
.
Gearchiveerd
op
19 mei 2022
. Geraadpleegd op
18 mei 2022
.
Literatuur
- Ever Closer Union
tweede editie - Desmond Dinan, The European Union Series, uitgeverij Palgrave,
ISBN 0-333-69352-3
(paperback)/
ISBN 0-333-71695-7
(hardcover)
- Een deel van de tekst op deze pagina of een eerdere versie daarvan is afkomstig van de website van de
Europese Unie
- Hoe Europa ons leven beinvloedt - dr.
Hendrik Vos
& Rob Heirbaut - Standaard Uitgeverij -
ISBN 9789002223600
. (Belgisch Boek over de Europese Unie in eenvoudig taalgebruik zonder jargon)
- Naslagwerk:
Zo werkt Europa
(Dirk Sterckx)
ISBN 978-90-6768-868-0
|
1901:
Dunant
,
Passy
·
1902:
Ducommun
,
Gobat
·
1903:
Cremer
·
1904:
Institut de Droit International
·
1905:
Von Suttner
·
1906:
Roosevelt
·
1907:
Moneta
,
Renault
·
1908:
Arnoldson
,
Bajer
·
1909:
Beernaert
,
Balluet d'Estournelles de Constant
·
1910:
IPB
·
1911:
Asser
,
Fried
·
1912:
Root
·
1913:
La Fontaine
·
1917:
ICRC
·
1919:
Wilson
·
1920:
Bourgeois
·
1921:
Branting
,
Lange
·
1922:
Nansen
·
1925:
Chamberlain
,
Dawes
·
1926:
Briand
,
Stresemann
·
1927:
Buisson
,
Quidde
·
1929:
Kellogg
·
1930:
Soderblom
·
1931:
Addams
,
Butler
·
1933:
Angell
·
1934:
Henderson
·
1935:
Von Ossietzky
·
1936:
Lamas
·
1937:
Cecil
·
1938:
Office international Nansen pour les refugies
·
1944:
ICRC
·
1945:
Hull
·
1946:
Balch
,
Mott
·
1947:
Friends Service Council
,
American Friends Service Committee
·
1949:
Orr
·
1950:
Bunche
·
1951:
Jouhaux
·
1952:
Schweitzer
·
1953:
Marshall
·
1954:
Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen (UNHCR)
·
1957:
Pearson
·
1958:
Pire
·
1959:
Noel-Baker
·
1960:
Luthuli
·
1961:
Hammarskjold
·
1962:
Pauling
·
1963:
ICRC
,
IFRC
·
1964:
King
·
1965:
UNICEF
·
1968:
Cassin
·
1969:
Internationale Arbeidsorganisatie
·
1970:
Borlaug
·
1971:
Brandt
·
1973:
Kissinger
,
Le đ?c Th?
·
1974:
MacBride
,
Sat?
·
1975:
Sacharov
·
1976:
Williams
,
Corrigan
·
1977:
Amnesty International
·
1978:
Sadat
,
Begin
·
1979:
Moeder Teresa
·
1980:
Esquivel
·
1981:
Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen (UNHCR)
·
1982:
Myrdal
,
Robles
·
1983:
Wał?sa
·
1984:
Tutu
·
1985:
IPPNW
·
1986:
Wiesel
·
1987:
Arias
·
1988:
VN-vredesmacht
·
1989:
Gyatso
·
1990:
Gorbatsjov
·
1991:
Suu Kyi
·
1992:
Menchu
·
1993:
Mandela
,
De Klerk
·
1994:
Arafat
,
Peres
,
Rabin
·
1995:
Rotblat
,
Pugwash Conferences on Science and World Affairs
·
1996:
Ximenes Belo
,
Ramos-Horta
·
1997:
ICBL
,
Williams
·
1998:
Hume
,
Trimble
·
1999:
AzG
·
2000:
Dae-jung
·
2001:
VN
,
Annan
·
2002:
Carter
·
2003:
Ebadi
·
2004:
Maathai
·
2005:
IAEA
,
El-Baradei
·
2006:
Grameen Bank
,
Yunus
·
2007:
Gore
,
IPCC
·
2008:
Ahtisaari
·
2009:
Obama
·
2010:
Liu
·
2011:
Johnson Sirleaf
,
Gbowee
,
Karman
·
2012:
Europese Unie
·
2013:
OPCW
·
2014:
Satyarthi
,
Yousafzai
·
2015:
Kwartet voor Nationale Dialoog in Tunesie
·
2016:
Santos
·
2017:
ICAN
·
2018:
Mukwege
,
Murad Basee
·
2019:
Ahmed
·
2020:
Wereldvoedselprogramma
·
2021:
Ressa
,
Moeratov
·
2022:
Bjaljazki
,
Memorial
,
Centrum voor Burgerlijke Vrijheden
·
2023:
Mohammadi