Voor personen met de naam Enschede en de Haarlemse drukkerij, zie
Enschede
(doorverwijspagina).
Enschede
Eanske
Gemeente in
Nederland
|
|
Panorama Enschede
|
|
|
Situering
|
Provincie
|
Overijssel
Overijssel
|
COROP-gebied
|
Twente
|
Coordinaten
|
52° 13′ NB, 6° 53′ OL
|
Algemeen
|
Oppervlakte
|
142,72 km²
|
- land
|
140,83 km²
|
- water
|
1,89 km²
|
Inwoners
(1 januari 2024)
|
161.741
?
(1148 inw./km²)
|
Bestuurscentrum
|
Enschede
|
Naam inwoners
|
Enschedeers / Eanskers
|
Belangrijke verkeersaders
|
A35
,
N35
,
N18
,
N732
,
N733
,
RING
;
54
(D),
L572
(D),
L560
(D)
|
Station(s)
|
Station Enschede
,
-Kennispark
,
-De Eschmarke
,
Station Glanerbrug
|
Politiek
|
Burgemeester
(
lijst
)
|
Roelof Bleker
|
Bestuur
|
BBE
,
PvdA
,
VVD
,
CU
|
Economie
|
Gemiddeld
inkomen
(2019)
|
€ 22.600
per inwoner
|
Gem. WOZ-waarde
(2019)
|
€ 181.000
|
WW-uitkeringen
(2014)
|
41
per 1000 inw.
|
Overig
|
Postcode
(s)
|
7500-7549
|
Netnummer
(s)
|
053
|
CBS-code
|
0153
|
CBS-wijkindeling
|
zie
wijken en buurten
|
Website
|
www.enschede.nl
|
Bevolkingspiramide (2023)
|
Foto's
|
|
De
Grote Kerk
op de
Oude Markt
|
|
Enschede
(
uitspraak
ⓘ
) (
Nedersaksisch
:
Eanske,
[æ?ːnsk?]) is een
stad
en
gemeente
in
Twente
, in het oosten van de
Nederlandse
provincie
Overijssel
.
Onder de gemeente Enschede vallen, naast de stad Enschede, de dorpen
Lonneker
,
Boekelo
,
Usselo
,
Glanerbrug
en de buurtschap
Twekkelo
, die voor de adressering van brieven allemaal onder de woonplaats
Enschede
vallen. De gemeente telt 161.741 inwoners (1 januari 2024, bron:
CBS
) met circa 160 nationaliteiten. Enschede is daarmee de grootste stad van Overijssel en naar inwoneraantal de
vijftiende gemeente van Nederland
.
De oorspronkelijke gemeente Enschede had vanaf 1818 een zeer planmatige zeshoekige vorm (een van de meest planmatige van Nederland) en werd geheel omringd door de gemeente Lonneker. De grens werd in 1826 gemarkeerd door zes genummerde stenen palen van Bentheimer zandsteen. In 1884 werden delen van Lonneker geannexeerd. In 1934 werd de rest van de gemeente Lonneker geannexeerd.
De gemeente Enschede werkt samen in de
Regio Twente
en is deelnemer van het eerste uur aan de
EUREGIO
, het eerste regionale grensoverschrijdende samenwerkingsverband in Europa.
De naam Enschede is volgens de meest gangbare verklaring een verbastering van 'An die Schede' (
Anneschethe
, 1119). Het
Oudsaksische
scethia
betekende 'scheiding' of 'grens', waarmee in dit geval waarschijnlijk verwezen werd naar een
moerassig
grensgebied
.
Enschede ontstond in de
vroege middeleeuwen
als agrarische nederzetting: het centrum van een reeks buurschappen rond een aantal essen. Bij de buurschappen behoorden, behalve de landbouwgronden, ook gemene gronden, niet in het bezit van een enkele eigenaar. In de vroege middeleeuwen zijn een vijftal afzonderlijke 'marken' te onderscheiden: de Esmarke (Enschedermarke of Grote Boermarke), de Lonneker marke, de Usseler marke, de Twekkeler marke en de Driener marke. Tezamen vormden zij het richterambt Enschede. De boeren in de marken zijn in de middeleeuwen in het algemeen niet de eigenaar van de gronden die zij bewerken. Grondeigenaren zijn onder meer de bisschop van Utrecht, het klooster Werden, heren van Ottenstein. Gelegen op de zuidflank van een
stuwwal
en aan de route van
Deventer
naar
Munster
en
Osnabruck
, ontwikkelde het dorp zich gestaag. Omstreeks 1300 kreeg Enschede
stadsrechten
, die in
1325
door de Utrechtse bisschop
Jan van Diest
werden bevestigd. Het oudst bekende zegel van de stad vertoont de beeltenis van de
parochieheilige
, de
Heilige
Jakobus de Meerdere
. Dit zegel is tot aan de Munsterse oorlog (1666) in gebruik geweest. De stad werd in de 14e eeuw omringd met een ovale
grachtengordel
en vanaf ongeveer 1400 door een dubbele grachtengordel. Tussen deze grachten werd toen een aarden wal met
palissade
aangelegd.
Toen Enschede in 1325
stadsrechten
kreeg, verleende de bisschop van Utrecht ook het recht om de nederzetting te versterken. Voor 1325 was Enschede echter al omgeven door een gracht, de zogenaamde Stadsgraven. De twee bruggen over die gracht, de Veldbrug (in de huidige Marktstraat) en de Esbrug (in de Langestraat, ter hoogte van de Haverstraatpassage) waren al voor 1300 versterkt door poorten: de
Veldpoort
en de
Espoort
. Verder lag er binnen de gracht, ten oosten van de kerk, de doomshof of hoofdhof van de Esmarke. De hof was zelf ook omgeven door een brede gracht, de Borggraven, die in verbinding stond met de Stadsgraven.
In
1465
gelastte de bisschop de burgers van Enschede een houten omheining rondom de stad aan te leggen. De palissade werd gebouwd op een wal die gelegen was tussen de oude Stadsgraven en een nieuwe buitengracht. Om de stad schadeloos te stellen schonk de bisschop een stuk woeste grond buiten de Veldpoort, de zogenaamde Stadsmaten of Stadsweide. Een kleine dertig jaar later werd er aan de noordkant van de stad een bolwerk opgericht.
In 1518 werd de stad door de
Geldersen
op de bisschop veroverd. Zij maakten de vestingwerken met de grond gelijk. De constante uitvallen van bisschoppelijke bendes vanuit
Oldenzaal
noopten echter tot een nieuwe versterking van Enschede. In 1523 werd de vesting herbouwd en werd op de Markt het zogenaamde Blokhuis opgericht.
Toen
prins Maurits
op 18 oktober 1597 tijdens de
inname van de stad
voor de poorten verscheen gaf de stad zich echter zonder slag of stoot over. De vesting en de omwallingen van Enschede waren op dat moment slecht verzorgd en de staten van Overijssel waren al tijden niet meer van plan om te investeren in de vervallen stadswallen. Hoewel Maurits de oude rechten van Enschede bevestigde, verordonneerde hij wel het
ontmantelen
van de vesting. De wal werd gebruikt voor het 'toewerpen' van de buitengracht. De binnengracht bleef, zij het versmald, bestaan, evenals de twee poorten. De
militaire
rol van Enschede was met het dempen van het laatste stuk buitengracht in 1600 uitgespeeld.
Industriele revolutie en de Tweede Wereldoorlog
[
bewerken
|
brontekst bewerken
]
De stad bleef relatief onbetekenend tot in de
18e eeuw
, toen de
textielnijverheid
tot ontwikkeling kwam. Na de onafhankelijkheid van
Belgie
in 1830 werd de
textielindustrie
in Twente sterk gestimuleerd door het Rijk. De
derde stadsbrand van 1862
(de
eerste
was in 1517, de
tweede
in
1750
en ook in 1125 en 1225 was het toenmalige dorp Enschede al eens afgebrand), waarbij nagenoeg de hele stad werd verwoest, zorgde ervoor dat deze ontwikkeling in een stroomversnelling terechtkwam.
Enschede groeide uit tot het belangrijkste centrum van textielproductie in Nederland. De bevolking van de textielstad vervijfvoudigde tussen 1870 en 1900. Textielfamilies als
Van Heek
,
Ter Kuile
,
Jannink
,
Blijdenstein
,
Tattersall & Holdsworth
en
Menko
vormden een machtige
oligarchie
die een duidelijk stempel drukte op de stedelijke samenleving. De textiel heeft veel sporen nagelaten, onder andere in de vorm van voor die tijd zeer moderne woonwijken. Een belangrijk voorbeeld daarvan is de Krim (1861), de eerste wijk gebouwd voor arbeiders die omstreeks 1900 werd verwaarloosd en vervolgens rond 1935 werd afgebroken. Ook het tuindorp Pathmos (1924) en de wijk de Laares (1930) en een aantal stadsparken zijn voorbeelden van stedelijke ontwikkelingen die door, of op initiatief van textielfabrikanten tot stand zijn gekomen.
In 1891 gaf de sociaal bewogen
priester
en
parochievicaris
Alfons Ariens
in Enschede de aanzet tot de ontwikkeling van de katholieke arbeidersbeweging in Oost-Nederland. De socialistische arbeidersbeweging was de motor achter een reeks arbeidsconflicten in de textielindustrie, gericht tegen ? wat gezien werd als ? sociale wantoestanden. De arbeidersbewegingen moesten het opnemen tegen de Enschedese Fabrikantenvereniging (ook werkzaam in overig Twente en in de Achterhoek).
Tijdens de
Tweede Wereldoorlog
werd Enschede tientallen malen door bombardementen getroffen. Op 10 oktober 1943 en 22 februari 1944 werd het grootschalig gebombardeerd door geallieerde vliegers die meenden een stad in Duitsland te zien. Overigens was Enschede een positieve uitzondering in Nederland: door toedoen van onder meer de Joodse industrieel Sigmund Menko en de protestantse predikant
Leendert Overduin
konden tientallen Joden tijdig onderduiken, waardoor meer dan de helft van de
Joodse
inwoners de oorlog heeft kunnen overleven. Landelijk was dit een kwart.
In de jaren zestig van de 20e eeuw is de textielindustrie volledig teloor gegaan, ten koste van plusminus 30.000 arbeidsplaatsen. De meeste van de grote fabriekscomplexen zijn in de jaren
zeventig
en
tachtig
gesloopt
, maar enkele zijn gerenoveerd en kregen een nieuwe bestemming. Zo werden in de voormalige fabrieken van Jannink en van Van Heek woningen gerealiseerd. Daarnaast werd een deel van het Jannink-complex tot
museum
omgebouwd. Enschede ontwikkelde zich tot dienstenstad. Op 14 september 1964 opende de nieuwe Technische Hogeschool Twente (later
Universiteit Twente
) haar deuren. Het hoger beroepsonderwijs in Twente is in Enschede geconcentreerd met
Saxion
en ARTEZ hogeschool voor de kunsten. Ook is er een aantal belangrijke zorginstellingen gevestigd, onder meer het
Medisch Spectrum Twente
(MST) en revalidatiecentrum
Het Roessingh
. De grootste werkgevers van Enschede zijn de hiervoor genoemde Universiteit Twente en
Medisch Spectrum Twente
met elk ongeveer 3000 personen in dienst;
Apollo Vredestein
,
Grolsch
en
Menzis
zijn de grootste private werkgevers met respectievelijk 1500, 750 en 750 werknemers.
[1]
De binnenstad werd vanaf de jaren tachtig gerevitaliseerd door de aanleg van een autovrij stadserf en het invullen van vrijgekomen industrieterreinen met woningen, winkelcentra en kantoren.
Enschede heeft een grote
Aramese
gemeenschap. De eerste Arameeers kwamen in de jaren zeventig naar Enschede, voornamelijk vanuit
Tur Abdin
(Zuidoost-Turkije). De stad is de thuisbasis van drie Syrisch-orthodoxe kerken die voorzien in de spirituele behoeften van de circa 12.000 Arameeers van de stad.
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
Op 13 mei 2000 vond een
grote vuurwerkramp
plaats, waarbij de woonwijk
Roombeek
werd verwoest. Er vielen 23 doden (onder wie vier brandweerlieden) en bijna duizend gewonden. In oktober 2000 werd begonnen met het bouwrijp maken van een deel van het rampgebied. Op 1 mei 2001 gaf
burgemeester
Jan Mans
het officiele startsein voor het eerste
wederopbouwproject
. De wederopbouw was in 2010 voltooid.
In 2008 was de
Alphatoren
voltooid en deze
torenflat
met 91 appartementen verspreid over 29 verdiepingen is met een hoogte van 101 meter het hoogste gebouw van Enschede. In de periode 1995?2010 groeide Enschede met ongeveer 10.000 inwoners, sindsdien is de groei echter gestagneerd.
[7]
De
gemeenteraad
van Enschede bestaat uit 39 zetels. Hieronder volgt de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1986:
2
1
4
1
4
2
3
10
2
3
4
2
1
2
1
4
1
4
2
3
10
2
3
4
2
1
De 39 zetels zijn als volgt verdeeld:
- Burgerbelangen Enschede heette tot 2002
Enschede Nu
.
- De
ChristenUnie
is een voortzetting van het
GPV
.
Het
college van burgemeester en wethouders
bestaat voor de periode 2022-2026 uit een
coalitie
van vier partijen: BBE, VVD, PvdA
en ChristenUnie.
[8]
[9]
[10]
[11]
[12]
Naam
|
Partij
|
Functie
|
Portefeuille
|
Roelof Bleker
|
partijloos
|
Burgemeester
|
- Openbare orde en Veiligheid
- Handhaving Openbare Orde
- Evenementenvergunning
- Representatie
- Coordinatie gemeentelijk beleid
- Algemeen Bestuurlijke Zaken
- Klachtencommissaris en ombudsman
- Bezwaar en beroep
- Integriteit
- Regionale Samenwerking
- Internationale betrekkingen
- Strategie en Onderzoek
- Wetenschappelijke Board
- Coordinatie Lobby
|
Niels van den Berg
|
BBE
|
Wethouder
|
- Sport
- Welzijn (incl. dierenwelzijn)
- Duurzaamheid
- Energietransitie
- Jongerenwerk
- Eenzaamheid
- Wijkbudgetten
- Landelijk gebied (incl. landbouw)
- Samenlevingsgericht werken
- Personeel en Organisatie
- Aanbesteding en inkoop
- Coordinerend wethouder preventie jongeren en veiligheid
- Stadsdeelwethouder voor Oost
- Communicatie
- 1e locoburgemeester
|
Jeroen Diepemaat
|
VVD
|
Wethouder
|
- Ruimtelijke ontwikkeling (incl. projecten Kennispark, Technology Base, Stadscampus/binnenstad, Spoorzone)
- Economie (inclusief circulaire economie) en acquisitie
- Innovatie
- Grondbedrijf /Vastgoedbedrijf en huisvesting
- Wonen
- Warmtevisie
- Beleid bestemmingsplannen
- Omgevingswet
- Bedrijventerreinen
- Toerisme en recreatie
- Evenementenbeleid en citymarketing
- Cultuur
- WMO (individuele voorzieningen)
- Stadsdeelwethouder voor het Centrum
- 2e locoburgemeester
|
Arjan Kampman
|
PvdA
|
Wethouder
|
- Arbeidsmarktbeleid (incl. Sociale Werkvoorziening)
- Beroepsgerichte scholing
- Educatie
- Laaggeletterdheid
- Inkomensondersteuning
- Schuldhulpverlening
- Arbeidsparticipatie, re-integratie
- Emancipatie/inclusiviteit
- Asiel, integratie en inburgering
- Stadsdeelgewijs werken (sociale basis in de wijk/wijkteams)
- Coordinerend wethouder huisvesting aandachtsgroepen
- Stadsdeelwethouder voor Noord
- 3e locoburgemeester
|
Jurgen van Houdt
(tot 9 maart 2023)
Harmjan Vedder
(vanaf 3 april 2023)
|
ChristenUnie
|
Wethouder
|
- Jeugd & Gezin
- Publieke gezondheid en preventie
- Onderwijs (incl. huisvesting)
- Kinderopvang
- Toezicht & Handhaving sociaal
- Studentenbeleid
- Maatschappelijke opvang
- Verslavingszorg
- Vrouwenopvang
- Huiselijk geweld en kindermishandeling (inclusief KCM en VTT)
- Beschermd wonen
- Privacy en Gegevensbescherming
- Ethische commissie
- Stadsdeelwethouder voor West
- 4e locoburgemeester
|
Marc Teutelink
|
BBE
|
Wethouder
|
- Financien
- Interne en externe bereikbaarheid en openbaar vervoer
- Onderhoud leefomgeving
- Klimaatadaptatie
- Vergunningen (bouwen), toezicht & handhaving
- Externe veiligheid
- Afval en milieu
- Dienstverlening/Wet open overheid
- Digitalisering en ICT
- Aandeelhouderschappen en deelnemingen (beleid)
- Havenbedrijf
- Stadsdeelwethouder voor Zuid
- 5e locoburgemeester
|
Sinds 1980 heeft Enschede een stedenband met
Palo Alto
(Verenigde Staten). Deze stedenband werd in 2005 nog eens bekrachtigd en in 2007 sloten Palo Alto en Enschede een Economic Alliance af, met als doel om wederzijds economische groei en ontwikkeling te stimuleren. Sindsdien zijn er gezamenlijke projecten en vinden er ook regelmatig werkmissies plaats van Twentse bedrijven naar Palo Alto.
De stedenband tussen Enschede en
Dalian
(Volksrepubliek China) bestond sinds 2009. Naar aanleiding van de zusterstadrelatie zijn er vele missies geweest naar beide steden en zijn er ook enkele Memoranda of Understanding afgesloten tussen bedrijven en instellingen uit Enschede en
Dalian
. Daarnaast werkten beide steden samen op het gebied van onderwijs en cultuur: jaarlijks vond er bijvoorbeeld een kunstenaarsuitwisseling plaats.
[13]
In 2023 werd de stedenband met Dalian stopgezet.
[14]
Op 20 oktober 2020 ging Enschede tevens een partnerverband met het Duitse
Munster
aan.
[15]
Bijzonder aan de stedenband van Enschede en Munster is dat de steden dicht bij elkaar in dezelfde
EUREGIO
liggen.
Enschede ligt in de
Overijsselse
streek
Twente
op enkele kilometers van de Nederlands-Duitse grens. De dichtstbijzijnde plaats in het westen is
Hengelo
, de dichtstbijzijnde plaats in het oosten is het Duitse
Gronau
, de dichtstbijzijnde plaats in het noorden is
Oldenzaal
, de dichtstbijzijnde plaats in het zuiden is
Haaksbergen
.
Enschede vormt ruimtelijk gezien met Hengelo,
Borne
en het Duitse Gronau (
Westfalen
) een
agglomeratie
met bijna 400.000 inwoners. In de
jaren negentig
werden er plannen ontwikkeld om de gemeenten Enschede,
Hengelo
en
Borne
samen te voegen tot een gemeente
Twentestad
. In
2000
werd van dat plan afgezien, vooral omdat een in Hengelo gehouden
referendum
had uitgewezen dat er zo goed als geen draagvlak onder de plaatselijke bevolking bestond. Sinds
2001
werd intensiever samengewerkt tussen de gemeenten Enschede, Hengelo, Borne,
Oldenzaal
en
Almelo
, als
Netwerkstad Twente
. De Netwerkstad werkt samen met
Munster
en
Osnabruck
in de Stedendriehoek
MONT
(Munster, Osnabruck, Netwerkstad Twente).
De gemeente Enschede is verdeeld in vijf stadsdelen
[16]
:
- Stadsdeel Centrum
(
Binnenstad
,
Boddenkamp
,
De Bothoven
,
't Getfert
,
Hogeland Noord
,
Horstlanden-Veldkamp
,
Laares
,
Lasonder-'t Zeggelt
) Stadsdeelvoorzitter Vic van Dijk (D66)
- Stadsdeel Noord
(o.a.
Lonneker
,
Deppenbroek
,
Bolhaar
,
Mekkelholt
,
Roombeek
,
Twekkelerveld
) Stadsdeelvoorzitter Hadasa Meijer (CU)
- Stadsdeel Oost
(o.a.
Wooldrik
,
Velve-Lindenhof
,
De Eschmarke
,
't Ribbelt
,
Stokhorst
,
Dolphia
,
’t Hogeland
,
Glanerbrug
) Stadsdeelvoorzitter Annelies Futselaar (SP)
- Stadsdeel Zuid
(
Wesselerbrink
,
Helmerhoek
,
Stroinkslanden
) Stadsdeelvoorzitter Marc Teutelink (BBE)
- Stadsdeel West
(
Boswinkel
,
Ruwenbos
,
Pathmos
,
Stadsveld
,
Bruggert
,
’t Zwering
,
’t Havengebied
,
De Marssteden
,
Boekelo
,
Usselo
,
Twekkelo
) Stadsdeelvoorzitter Jelle Kort (GL)
Enschede heeft een haven aan een eindpunt van het
Twentekanaal
. Ook lopen er enkele beken door de stad. Bij de wederopbouw van de wijk
Roombeek
brachten de gemeente en het waterschap
Regge en Dinkel
grote delen van de negen kilometer lange
Roombeek
bovengronds. Deze beek begint bij voetbalvereniging Vosta en loopt door de herbouwde wijk Roombeek en stroomt vervolgens door het
G.J. van Heekpark
. Andere beken in Enschede zijn:
Volgens een onderzoek van het
Centraal Bureau voor de Statistiek
in 2010-2014 rekende 43,2% van de bevolking van de gemeente Enschede zich tot een kerkelijke gezindte of een levensbeschouwelijke groepering.
[17]
De
katholieken
vormden de veruit de grootste kerkgenootschap met 17,1% van de bevolking (circa 30.000 leden), gevolgd door de
islamieten
(6,0%). Ongeveer 5,3% van de bevolking was lid van de
Nederlandse Hervormde Kerk
, 4% was lid van de
Gereformeerde Kerken in Nederland
en 3,2% was lid van de
Protestantse Kerk in Nederland
. Het
hindoeisme
, het
boeddhisme
en het
jodendom
waren kleinere religies in de gemeente en werden beleden door respectievelijk 0,8%, 0,3% en 0,1% van de Enschedeers. Ongeveer 6,5% van de Enschedeers had een andere religie, terwijl 56,8% van de bevolking zich niet tot een kerkelijke gezindte of een levensbeschouwelijke groepering rekende.
Een overzicht van monumenten in Enschede is te vinden op de volgende pagina's:
In Enschede staan een groot aantal kerken en andere gebedsruimten. Een aantal bekende van deze gebouwen:
Aan het centrum en de singel van de stad zijn meerdere oude parken te vinden welke zijn geschonken aan de gemeente door de voormalige textielfamilies. Zo is het
Volkspark
, aangelegd op het erve Goolkate, op 2 mei 1874 door H.J. van Heek overgedragen aan de gemeenten Enschede en Lonneker. Dit park ligt tegen het centrum aan en is het oudste Volkspark van Nederland, gesticht naar Engels voorbeeld.
Aan de singel zijn verder het
G.J. van Heekpark
, het Blijdensteinpark, het Wooldrikspark, het Florapark en het Thomas Ainsworthpark te vinden.
Andere parken in de stad zijn het:
Landgoederen aan de randen van de stad:
In de stad zelf zijn geen molens, maar in de kernen Lonneker en Usselo staan korenmolens:
- Lonneker Molen
: Korenmolen van het type beltmolen, bouwjaar 1851
- Wissinks Mol
: Korenmolen van het type standermolen, bouwjaar 1802
Watertorens:
- Watertoren Hoog en Droog
: Watertoren, bouwjaar 1890
- De Janninktoren
(bouwjaar 1900): Blustoren van de voormalige katoenspinnerij Jannink & Zn.
- De Menkotoren
(bouwjaar 1912): Watertoren van de voormalige textielfabriek N.J. Menko
- De Rozendaaltoren (bouwjaar 1907): Watertoren in de voormalige textielfabriek Rozendaal, waar sinds 2008
De Museumfabriek
gehuisvest is.
Poorten:
- Poort van het voormalige Huis Hengelo: Vroeg zeventiende-eeuwse poort uit zandsteen. In 1902 verplaatst naar landgoed het Stroot
- Tuinpoort Walstraat: Naast de grote kerk is deze poort, tegenover de Walstraat 75, een van de weinige overblijfselen in het centrum van voor de derde stadsbrand van 1862
Verspreid door de stad staan
beelden
en monumenten, waaronder een aantal van stadsbeeldhouwer
Gooitzen de Jong
.
Enkele in het oog springende beelden en monumenten:
- Het verdwenen huis tussen hemel en aarde: Monument in Roombeek ter nagedachtenis van de vuurwerkramp op 13 mei 2000
- Het oorlogsmonument: Beeldengroep in het Volkspark gemaakt door kunstenaar Mari Andriessen. De beelden stellen een gijzelaar, drie jonge mensen in een concentratiekamp, verzetsstrijders, twee mannen en een vrouw, een soldaat, vrouw met dood kind en een joodse vrouw met kind voor. Elk jaar op 4 mei worden bij het monument in het Volkspark de slachtoffers van de oorlog 1940-1945 herdacht
- Indie-Monument: Een bronzen beeld van een vallende mannenfiguur in het Blijdensteinpark. Met het monument wordt uitdrukking gegeven aan de ondergane vernederingen en martelingen door de bezetter. Hier vindt ieder jaar op 15 augustus een herdenking plaats
- Ariensmonument
: Standbeeld van Alfons Ariens op het Ariensplein
- De Familie -
Het ei van Ko
: Kunstwerk voor het stadhuis, vervaardigd door Joop Hekman. De ovale van baksteen gemetselde constructie met beeldengroep kreeg na de plaatsing in 1984 al snel de bijnaam 'het ei van Ko', naar de toenmalige burgemeester Ko Wierenga.
- Twentse Schouwburg: Beeldengroep van kunstenaar Jawik Krudde, verspreid over de gevel van de voormalige Twentse Schouwburg aan de Langestraat
Enschede beschikt over twee musea: het
Rijksmuseum Twenthe
en
De Museumfabriek
.
Het
Rijksmuseum Twenthe
is voortgekomen uit een initiatief van de Twentse textielbaron
Jan Bernard van Heek
die zijn schilderijencollectie in een nieuw Rijksmuseum in Enschede wilde onderbrengen. In 1930 werd dit museum geopend.
Rijksmuseum Twenthe
exposeert wisselende tentoonstellingen van hedendaagse, moderne en klassieke kunst te zien.
De Museumfabriek
(voorheen TwentseWelle) is een museum in de wijk
Roombeek
dat is ontstaan uit een fusie van drie instellingen:
Natuurmuseum Enschede
,
Van Deinse Instituut
en
Fabriekscomplex Jannink
. In dit museum wordt het c
ultuurhistorisch erfgoed
van
Twente
gekoppeld aan het
natuurhistorisch erfgoed
, een unieke combinatie voor Nederland. Het museum werd in april 2008 geopend door toenmalig koningin
Beatrix
.
Er zijn diverse expositieruimtes voor beeldende kunst:
- Concordia
is centrum voor de kunsten in Enschede. Met zowel een ruimte op de
Oude Markt
als in de Langestraat, bieden ze zowel films als tentoonstellingen aan voor het publiek. De expositieruimte biedt onderdak aan kunst, cursussen, workshops, atelierdagen, lezingen en kunstreizen.
- Villa De Bank
is een kunstenaarsinitiatief met een kunstruimte dat solopresentaties voor jonge kunstenaars, thematentoonstellingen en internationale uitwisselingen organiseert.
- TETEM kunstruimte
, Tetem verbindt kunst en maatschappij en gelooft dat beeldende kunst een belangrijke bijdrage levert aan de kwaliteit van de samenleving en een rol speelt in de ontwikkeling van mensen. Daarom programmeert Tetem tentoonstellingen en events binnen programmalijnen die een duidelijke link hebben met actuele thema's in de samenleving.
- PLANETART
, een kunstenaarsinitiatief met kunstruimten in
Amsterdam
en Enschede. PLANETART staat bekend om haar drive en vernieuwende eigenschappen op gebied van videokunst en nieuwe technologie. Ook is PLANETART organisator van het jaarlijkse festival
GOGBOT
, dat ieder jaar 15.000 bezoekers trekt.
- Stichting
Dynamo Expo
, een expositieruimte in
Roombeek
voor jonge, talentvolle Nederlandse en Duitse kunstenaars en vormgevers.
- TANKSTATION cultureel vulpunt
, een culturele ontmoetingsplek voor jong en oud waar kunst, cultuur, educatie, wetenschap en heerlijk eten samenkomen om elkaar te stimuleren en aan te vullen. Bezoekers worden door middel van kruisbestuiving zowel met elkaar als het rijke aanbod van culturele initiatieven en activiteiten in aanraking gebracht.
- Stichting
B93
, een van de vijf atelierstichtingen in Enschede. Binnen het gebouw hebben 10 Enschedese kunstenaars een werkplek.
- Galerie Rubens
, hier kan men een doorlopende expositie van verschillende kunstenaars bezoeken.
- Galerie
Beeld & Aambeeld
, hier worden tentoonstellingen georganiseerd van zowel 'kunst aan de wand' als 'sieraden in vitrines'.
Karakteristiek voor de muziekcultuur is de Duits-Nederlandse relatie, die ontstond door de samenwerking in het grensgebied en de in de
19e
en
20e eeuw
dominante
textielindustrie
. Vooral tijdens de periode van ommekeer na de Eerste Wereldoorlog ontwikkelde zich in
Gronau
en Enschede een nauwe Duits-Nederlandse culturele samenwerking, die steeds belangrijker werd via strijkkwartetten, salonorkesten en hot dance muziekkapellen tot en met symfonieorkesten en een operettegezelschap ("
Enschedesch Opera en Operette Gezelschap
") met eigen opvoeringen. Het
harmonieorkest
van de
Muziekvereniging Wilhelmina Glanerbrug
behoort vanaf de naoorlogse periode tot de Nederlandse top. Gelijktijdig hiermee vond ook de jazz vanaf 1920 enthousiaste aanhangers.
De drie grote concertpodia voor klassieke muziek in Enschede ? het
Muziekcentrum
, de
Twentse Schouwburg
en de
Grote Kerk
? opereren sinds september 2002 onder de naam
Podium Twente
en sinds september 2011 onder de naam
Wilminktheater en Muziekcentrum Enschede
. Er is een gevarieerd aanbod van concerten, theater, jeugd- en jongerenvoorstellingen en dergelijke te bezoeken.
In november 2008 opende het
Nationaal Muziekkwartier
zijn deuren in Enschede. Een nieuw groot theater, poppodium
Atak
, het
ArtEZ Conservatorium
, het
Orkest van het Oosten
(thans Nederlands Symfonieorkest), de Muziekschool Twente, de Nationale Reisopera (thans
Nederlandse Reisopera
) en Podium Twente (thans
Wilminktheater en Muziekcentrum Enschede
) hebben zich gevestigd in dit dominante gebouw tegenover het Centrale Station in Enschede. Er komt een nieuw groot plein, het
Willem Wilminkplein
. Het plein sluit aan op de binnenstad en de
Oude Markt
. In december 2012 vond
3FM Serious Request 2012
plaats op de Oude Markt.
In de stad zijn drie bioscopen te vinden.
Met name op de
Oude Markt
en in de zijstraten zijn veel uitgaansgelegenheden te vinden, waaronder het monumentale pand
De Pakkerij
, waar de Enschedese
studentenverenigingen
te vinden zijn. Regelmatig vinden op de Oude Markt evenementen plaats, zoals beachvolleybal, het International Jazzfestival Enschede en Grolsch Summer Sounds. Er zijn ook enkele poppodia, zoals
Poppodium Metropool
, Jazzpodium de 'Tor' en Cafe Rocks aan de Hofstraat met het kleinste podium van Twente, en het
NiXenMeeR
aan de Everhardt van der Marckstraat.
De meeste evenementen vinden plaats in het centrum op de
Oude Markt
, in de gehele binnenstad, op de campus van
Universiteit Twente
of in de directe omgeving van Enschede.
De jaarlijkse
Marathon van Enschede
wordt sinds 1947 gehouden in de binnenstad. De marathon bestaat uit twee rondes van iets meer dan 21 kilometer. Naast de Marathon van Enschede faciliteert Enschede het grootste studentensportevenement van Nederland, de
Batavierenrace
. De Batavierenrace is een studentenestafette over ruim 175 km in 25 etappes van Nijmegen naar de campus van
Universiteit Twente
en is sinds 2012 volgens
Guinness Book of Records
's werelds grootste estafetteloop. Na afloop vindt het grootste studentenfeest van Europa plaats op de campus van de Universiteit Twente. In oktober wordt het
military
-evenement Military Boekelo-Enschede gehouden. Naast deze sportevenementen wordt jaarlijks de singelloop georganiseerd, een hardloopwedstrijd rond de stad.
Tevens worden er jaarlijks meerdere festivals georganiseerd. Zo heeft de stad rond Pinksteren een eigen dancefestival, Freshtival, op recreatiepark
Het Rutbeek
. Op
Koningsnacht
en
Koningsdag
vindt in de binnenstad het Koningsfestival Enschede plaats en op de campus van Universiteit Twente het hardstyle-evenement Hardfest. In mei en juni trekken foodfestivals richting Enschede. Sinds 2016 wordt jaarlijks in augustus op voormalig
Vliegbasis Twenthe
hardcore/hardstylefestival Airforce gehouden. Sinds 2022 vindt het festival
In Het Volkspark Festival
plaats in het
Volkspark
.
[18]
Enkele lokale evenementen zijn in mei Muziek in de Straten in het winkelgebied, in juni Kunst in het Volkspark, in de zomer de Grolsch Summer Sounds en in september culinair evenement Proef-Eet en technologiefestival
GOGBOT
.
In het verleden hebben ook nationale evenementen plaatsgevonden in Enschede. Op 26 juni 2010 werd de laatste uitreiking van de
TMF Awards
gehouden in het
Volkspark
. Twee jaar later was Enschede de stad voor de negende editie van
Serious Request
. Van 18 tot en met 24 december 2012 werd onder het motto
Let’s Hear it for the Babies
€13.839.731 opgehaald voor het terugdringen van babysterfte. In 2015 vond de vijfde editie van
The Passion
plaats op het Hendrik Jan van Heekplein. Andere scenes werden o.a. opgenomen bij
Universiteit Twente
, in de wijk
Roombeek
, op de
Oude Markt
, bij vliegveld Twenthe, De
Grolsch Veste
en de
Alphatoren
. In 2017 werden de halve finale en de finale van het
Europees Kampioenschap Vrouwen
gespeeld in De Grolsch Veste. De
Oranjeleeuwinnen
wonnen dit EK.
Enschede kent de op een na oudste marathon van Europa en de oudste van Nederland: de
Marathon van Enschede
. Deze wordt jaarlijks gelopen sinds 1947. Sinds 2017 is er een nieuw parcours. Jaarlijks is Enschede daarnaast de finishplaats van de
Batavierenrace
. De Batavierenrace is 's werelds grootste estafetteloop met achteraf het grootste studentenfeest van de Benelux. De race loopt van Nijmegen naar Enschede. Jaarlijks doen er meer dan 8000 studenten uit heel Nederland mee aan dit evenement.
In Enschede was als eerste een voetbalwedstrijd in Nederland te zien.
[19]
Ook kent de stad de oudste voetbalclub van Nederland:
EFC PW 1885
, opgericht op 30 juni 1885.
[20]
[21]
Ook de oudste vereniging van voetbalscheidsrechters van Nederland komt uit Enschede. Deze
Scheidsrechtersvereniging Enschede en Omstreken
(SEO) werd op 7 maart 1919 opgericht.
De Enschedese
betaaldvoetbalclub
FC Twente
werd landskampioen in
2010
en won driemaal de
KNVB beker
. De club komt anno 2023 uit in de
Eredivisie
.
De Grolsch Veste
is de thuishaven van de club en heeft een capaciteit van 30.205 toeschouwers. FC Twente komt voort uit een fusie tussen
SC Enschede
en
Enschedese Boys
. SC Enschede werd in 1926 kampioen van Nederland.
Sinds 2008 beschikt Enschede over een 400-meterijsbaan:
IJsbaan Twente
. Dit is de tweede volledig overdekte 400-meterbaan van Nederland na
Thialf
in
Heerenveen
.
Tex Town Tigers
is een succesvolle honk- en softbalvereniging uit Enschede. Het dames softbalteam speelt op het hoogste niveau en won eenmaal de Europa Cup I.
Evenals in 2007 werd Enschede in september 2008 tijdens het congres van Vereniging Sport en Gemeenten in Emmen uitgeroepen tot 'Sportgemeente van het jaar'. Het thema van de verkiezing was 'Sport dichtbij', laagdrempelig sport- en beweegaanbod op
buurt
- of
wijkniveau
. Naast een beoordeling op dit thema, vormden de
sportinfrastructuur
, financien,
(top)sportbeleid
, participatie en accommodaties ook belangrijke beoordelingsonderwerpen.
Enschede heeft meerdere opleidingsinstituten binnen haar stadsgrenzen die onderwijs op verschillende niveaus aanbieden.
- Universiteit Twente
of kortweg UT, is een
universiteit
voor technische en maatschappijwetenschappen in Enschede. Het is de enige campusuniversiteit van Nederland, omdat stafwoningen, studentenwoningen, sport- en cultuurvoorzieningen, winkels en alle faculteitsgebouwen allemaal op een terrein liggen. De UT werkt samen met de andere technische universiteiten in Nederland via de
4TU-federatie
.
- Saxion
, een Nederlandse school voor
hoger beroepsonderwijs
. Saxion is het resultaat van een
fusie
van de Hogeschool Enschede en de Rijkshogeschool IJselland in het begin van 1998. De instelling telde in 2015?2016 ruim 26.000 studenten.
- AKI Art & Design Enschede ArtEZ
, een
conservatorium
en een kunstacademie in een, gelegen in de wijk
Roombeek
en in het centrum. De kunstacademie heeft drie bacheloropleidingen. Het conservatorium
ArtEZ
is een van de 9 conservatoria in Nederland.
- In Enschede zijn er tevens meerdere locaties van het
ROC van Twente
, een regionaal opleidingencentrum voor middelbaar beroepsonderwijs en volwasseneducatie.
- Daarnaast huisvest Enschede het
ITC
, dat sinds 2010 is opgenomen als
faculteit
binnen de Universiteit Twente.
Scholen voor het voortgezet onderwijs:
Station Enschede
is sinds 2001 een 'dubbel eindstation'. Er is aan de ene kant een rechtstreekse verbinding met
Luchthaven Schiphol
,
Den Haag
en
Zwolle
en sinds 2001 weer met
Munster
en
Dortmund
. In beide gevallen is Enschede het eindstation. De treinen richting
Duitsland
worden verzorgd door de
DB Regio
, waarvan een gedeelte
kort grensverkeer
is. De overige verbindingen naar bestemmingen in Nederland worden verzorgd door de
Nederlandse Spoorwegen
en
Keolis Nederland
.
Station Enschede Kennispark
ligt in het B&S park, vlak bij de
Universiteit Twente
en
De Grolsch Veste
en wordt veelvuldig gebruikt door studenten en voetbalfans. Dit station heette tot de wijziging op 13 december 2015 Enschede Drienerlo.
Station Enschede De Eschmarke
ligt in de
Vinex-wijk
de Eschmarke. De treinen van/naar Duitsland stoppen ieder half uur bij dit station. Ook het Enschedese dorp
Glanerbrug
heeft een eigen treinstation genaamd
Station Glanerbrug
. Ook deze halte worden aangedaan door de treinen van/naar Duitsland.
Vroeger had Enschede ook rechtstreekse verbindingen met
Doetinchem
,
Winterswijk
en Oldenzaal (
Spoorlijn Boekelo - Oldenzaal EO
) en met Ahaus (
Spoorlijn Enschede-Zuid - Ahaus
). Deze lijnen zijn tussen 1934 en 1974 opgeheven en daarna grotendeels opgebroken. Alleen op het traject Boekelo-Haaksbergen rijden nog treinen van de
Museum Buurtspoorweg
. Deze voormalige spoorlijnen hadden aparte stations:
Enschede Noord
en
Enschede Zuid
.
Enschede heeft een uitgebreid busnetwerk verzorgd door
Arriva
(grotendeels onder de naam
RRReis
). Er zijn de afgelopen jaren meerdere
busbanen
gerealiseerd, die het
openbaar vervoer
, en ook de
hulpdiensten
, sneller en efficienter door de stad moeten leiden. Inmiddels liggen er vier busbanen; van het centrum langs de Zuiderval (Zuid), op de Gronausestraat (Oost) en op de voormalige spoorlijn naar Lonneker (Noord). De busbaan naar Hengelo (West) is als laatste deel aangelegd, tezamen met een herinrichting van de Hengelosestraat ter hoogte van de Universiteit en verder. Deze busbaan loopt tot aan de kruising Kuipersdijk in Hengelo. Verder verzorgt Transportbedrijf
FlixBus
internationale busdiensten van Enschede naar Parijs, Brussel, Antwerpen, Berlijn en andere Europese steden.
Om de centrumwijken van Enschede ligt een volledige ringweg met een lengte van ongeveer 8 km, die in de volksmond
de singel
wordt genoemd. Deze werd in de periode tussen 1916 en 1929 aangelegd.
[22]
De meeste belangrijke uitvalswegen sluiten aan op de singel. Enschede heeft aansluiting op het
rijkswegennet
door middel van de
A/N35
en de
N18
. Onder en aan de rand van het centrum zijn verschillende parkeergelegenheden, waarvan de bekendste en grootste de Van Heekgarage is, die zich onder het Van Heekplein bevindt. Eind 2012 is men begonnen met de bouw van een extra in- en uitgang aan de Kuipersdijk als ingang Zuid. De Van Heekgarage is de grootste ondergrondse parkeergarage van Nederland met een capaciteit van 1650 auto's.
[23]
Enschede heeft vroeger een tramdienst gekend die door de
TET
werd verzorgd. De nieuw aangelegde busbanen zijn zo aangelegd dat er de mogelijkheid is om weer tramrails aan te leggen voor de eventuele terugkeer van de tram in Enschede.
Aan de noordkant op acht kilometer van de stad ligt
Twente Airport
. Na sluiting van de
militaire
basis is de toekomst van de luchthaven zeer onzeker. In afwachting op wat komen zal, wordt door de provincie Overijssel en gemeente Enschede geprobeerd de luchthaven voor lijn- of chartervluchten te gaan gebruiken. Begin 2013 werd bekendgemaakt dat er een gegadigde voor de luchthaven is en dat diverse bedrijven zich willen vestigen als de luchthaven compact wordt in een groene omgeving. Een deel van de inwoners en bezoekers van Enschede en omgeving maakt thans gebruik van
Luchthaven Munster-Osnabruck
, die vanuit Enschede sneller te bereiken is dan
Luchthaven Schiphol
en die tevens op Nederlanders is ingespeeld.
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
Twente Index
- ↑
Staal, Teun
, "
Documentaire over Suryoye in Enschede: ‘Heeft tijd nodig’
", 27.05.2019.
Gearchiveerd
op
7 april 2022
. Geraadpleegd op 29.08.2020.
- ↑
https://www.bijbelseplaatsen.nl/onderwerpen/23
- ↑
https://www.nrc.nl/nieuws/2006/10/17/ook-arameeers-werden-door-turken-uitgeroeid-11212197-a298974
- ↑
https://dekanttekening.nl/samenleving/aramese-nederlanders-voelen-zich-thuis-in-nederland-onze-gemeenschap-kan-bloeien/?amp
- ↑
https://www.wereldvredesvlamtwente.nl/2015/03/ontmoeting-met-de-syrisch-orthodoxe.html?m=1
- ↑
CBS StatLine
, geraadpleegd aug 2019
- ↑
Coalitieakkoord 2022-2026
- ↑
Bijzondere raadsvergadering in het teken van de installatie van de nieuwe wethouders
- ↑
Nieuwe burgemeester in Rijssen-Holten
- ↑
Raadsvergadering
- ↑
Burgemeester en wethouders
- ↑
Succesvolle tweede kunstenaarsuitwisseling Enschede ? Dalian, China in Beeld
. Gearchiveerd op
2 september 2018
. Geraadpleegd op
1 november 2018
.
- ↑
Dijkgraaf, Joost
,
Gearchiveerd Tubantia.nl: Vriendschapsband tussen Enschede en Chinese stad ‘afgebouwd en stopgezet’
. DPG Media Groep (
10 mei 2015
). Geraadpleegd op
4 juni 2024
.
- ↑
Munster als partnerstad op plaatsnaamborden Enschede
.
www.enschede.nl
(
15 oktober 2020
). Gearchiveerd op
29 oktober 2020
. Geraadpleegd op
24 oktober 2020
.
- ↑
Buurtindeling
Enschede.nl (gearchiveerd)
- ↑
Centraal Bureau voor de Statistiek -
Religie en kerkbezoek naar gemeente 2010-2014
.
Gearchiveerd
op 28 juni 2021.
- ↑
In het Volkspark Festival
.
- ↑
Loes Schutte, 'Enschede bakermat van voetbalsport',
Tubantia
, 12 oktober 2012
- ↑
E.F.C. PW in Voetbal International
(gearchiveerd)
- ↑
Het begin van voetbal in Nederland
(gearchiveerd)
- ↑
Singels van Enschede
architectuurgidsenschede.nl, geraadpleegd 30 oktober 2018 (gearchiveerd)
- ↑
Van Heekgarage
parkereninenschede.nl, geraadpleegd op 9 januari 2008 (gearchiveerd)
|
Plaatsen in de gemeente Enschede