Antonius van Egypte
|
|
Vader van het kloosterleven
|
Geboren
|
251
te
Heracleopolis Magna
,
Egypte
|
Gestorven
|
356
te Colzimberg, Egypte
|
Verering
|
Rooms-Katholieke Kerk
Orthodoxe kerk
Orientaals-orthodoxe kerken
|
Schrijn
|
Sint-Juliuskerk in
Arles
(
Frankrijk
)
|
Naamdag
|
17 januari
|
Attributen
|
Bel, varken (in het Westen), boek, kruk, heremiet, St-Antoniuskruis, Tau-kruis met een bel op het einde
|
Beschermheilige voor
|
Wevers, slagers, suikerbakkers, mandenmakers, begrafenisondernemers, zakkendragers, zwijnenhoeders, varkens en huisdieren
Tegen de pest, ziekten, vuur en veeziekten
Het dorp
Sint Anthonis
|
Lijst van christelijke heiligen
|
|
Antonius van Egypte
,
Antonius-Abt
,
Antonius-Heremiet
, of
Antonius de Grote
(
Grieks
: ?β?? ?ντ?νιο?,
Abba Antonios
) (
Heracleopolis Magna
,
Egypte
,
251
?
Colzimberg
,
Egypte
,
356
) is een christelijke heilige, die bekendstaat als de vader van het kloosterleven. Zijn
naamdag
is
17 januari
.
Antonius werd geboren als kind van rijke ouders. Toen Antonius twintig jaar was, stierven zijn ouders. Hij gaf alle bezittingen aan de armen en trok zich in
eenzaamheid
in de woestijn terug. Later voegden andere christenen zich bij hem en vormden een van de eerste gemeenschappen van
monniken
in zijn
klooster van Sint-Antonius
in de
Oostelijke Woestijn
van Egypte.
Hij was de eerste monnik die vele volgelingen kreeg en staat daarom bekend als de vader van het kloosterleven. Aan Antonius wordt de eerste formulering van de metafoor van het
boek van de natuur
toegeschreven. Dit was een opvatting die de natuur ziet als een boek dat - naast de Bijbel ? gelezen kan worden als een bron van godskennis.
Een bezoeker zou Antonius gevraagd hebben hoe hij het in zijn bestaan als kluizenaar toch zonder boeken kon stellen. Het antwoord van Antonius was
Mijn boek is de gehele natuur, en ik kan dat boek lezen wanneer ik wil
.
Hij stierf op 105-jarige leeftijd en werd volgens zijn eigen instructies in een geheim graf begraven om te voorkomen dat zijn graf een plaats van verering zou worden. Al snel na zijn dood werd hij heilig verklaard.
Athanasius van Alexandrie
schreef de bekendste
biografie
over Antonius.
Het gebeente van Antonius zou rond
1070
uit
Constantinopel
naar
Saint-Antoine-l'Abbaye
in het kanton
Saint-Marcellin
(vroeger La-Motte-aux-bois in het Departement
Isere
, Arrondissement
Grenoble
) gebracht zijn en daarna verloren zijn gegaan, op enkele kleine deeltjes ("partikels") na.
Verhaald wordt dat zijn gebeente in
1491
werd overgebracht naar de Sint-Juliuskerk in
Arles
(
Frankrijk
), alwaar het volgens sommigen nog steeds zou liggen. Volgens anderen is het gebeente in Arles een (uit kerkpolitieke overwegingen vervaardigde) valse
relikwie
.
Ook zou nog een armreliek in Keulen bewaard zijn. Overigens is van deze reliek de authenticiteit evenmin zeker. Men bedenke hierbij dat Antonius een heilige uit de laat-antieke tijd was en in feite genieten de meeste relieken uit die tijd niet meer dan het voordeel van de twijfel.
In
Warfhuizen
wordt in de
kluiskerk
een Antoniusreliek bewaard, waarschijnlijk is dit van het gebeente uit Saint-Antoine.
Zijn bijnaam
Antonius met het
varken
ontstond in de
middeleeuwen
. De
Antonieten
, leden van de naar hem vernoemde verpleegorde, mochten hun varkens vrij laten rondlopen als vergoeding voor de verpleging die zij verstrekten. Op 17 januari werden deze varkens geslacht en het vlees verdeeld onder de armen.
Bekend is het verhaal van de
Verzoekingen van Sint-Antonius
. Aan Antonius zouden
demonen
zijn verschenen die poogden hem van het goede pad af te houden. Dit verhaal is een rijke inspiratiebron geweest voor vele schilders van
Jeroen Bosch
tot
Salvador Dali
.
Antonius is de
patroonheilige
van de wevers, slagers, suikerbakkers, mandenmakers, begrafenisondernemers, zakkendragers, zwijnenhoeders, varkens en huisdieren en patroon tegen de pest, ziekten,
sint-antoniusvuur
en veeziekten. In onze streken werd hij aanroepen als
pestheilige
.
Zijn
attribuut
is een
bel
. Deze is soms bevestigd aan zijn staf. De varkens van zijn orde dragen ook een bel.
Het
antoniuskruis
of taukruis is een onderscheidingsteken van de
Orde van Sint-Antonius
, een kruis in T-vorm met daaraan een zogenaamd antoniusklokje, om de hals gedragen aan een koord of keten.
Door heel de katholieke wereld zijn kerken aan Antonius van Egypte gewijd:
Nederland
Belgie
Duitsland
Italie
|
De volgende
kapellen
zijn onder andere gewijd aan Antonius van Egypte:
Belgie
Nederland
- Sint-Antoniuskapel
,
Altweert
- Sint-Antoniuskapel
,
Deurne
- Sint-Rochuskapel (Deursen)
, ook wel Sint-Antoniuskapel, in Deursen
- Sint-Antoniuskapel
,
Eckelrade
- Sint-Antoniuskapel
,
Eeneind
- Sint-Antoniuskapel
,
Geulle
- Sint-Antoniuskapel
,
Haler
- Sint-Antoniuskapel
,
Heerlen
- Sint-Antoniuskapel
,
's-Hertogenbosch
- Sint-Antoniuskapel
,
Keldonk
- Sint-Antoniuskapel
,
Klein-Zundert
- Sint-Antoniuskapel
,
Lomm
- Sint-Antoniuskapel
,
Nederweert
- Sint-Antoniuskapel
,
Neeritter
- Sint-Anthonius Abtkapel
,
Straten
,
gemeente Oirschot
- Sint-Antoniuskapel
,
Roosteren
- Sint-Antoniuskapel
,
Sevenum
- Sint-Antoniuskapel, Slek
- Sint-Antoniuskapel
,
Sinderen
- Sint-Antoniuskapel
,
Thorn
- Sint-Antoniuskapel
,
Veghel
- Sint-Antonius-Abtkapel
,
Ven-Zelderheide
- Sint-Antonius-Abtkapel
,
Wijbosch
Verenigde Staten
|
- Maakt Sint-Teunis (17 januari) de brug (het ijs),
Sint-Sebastiaan
(
20 januari
) slaat ze stuk.
- Met Sint-Teunis en Sint-Bastiaan, komen de harde koppen eerst aan.
- Sint-Antonius klaar en helder, vult 't vat en ook de kelder.
- Sint-Antoon en Sebastiaan, komen met ’t hardste van de winter aan.
Bronnen, noten en/of referenties
- P.H.E. Bertrand:
Die Evagriusubersetzung der Vita Antonii: Rezeption - Uberlieferung - Edition. Unter besonderer Berucksichtigung der Vitas Patrum-Tradition
, Utrecht 2005 (
als Online-Version
).
- Wagenaar, Christofoor:
Leven, getuigenissen, brieven van de heilige Antonius abt
, Bonheiden 1981.
|
- ↑
St.-Antonius Abt Herzele Borsbeke
.
Kerknet
(
27 april 2023
). Geraadpleegd op
23 mei 2023
.