Giuseppe Fortunino Francesco Verdi
(10 ta' Ottubru, 1813,
Roncole
- 27 ta' Jannar, 1901,
Milan
), kien
kompo?itur
romantiku Taljan. Ix-xogħol tiegħu, magħmul essenzjalment minn opri li jikkombinaw il-qawwa melodika mal-forza psikolo?ika u le??endarja, huwa wieħed mill-aktar importanti fl-istorja tat-teatru mu?ikali.
Verdi kien wieħed mill-kompo?ituri ta' opri Taljani l-aktar influwenti tas-seklu 19, b'influwenza li nistgħu nqabbluha ma' dik ta'
Bellini
,
Donizetti
,
Puccini
u
Rossini
. Ix-xogħlijiet tiegħu huma spiss rappre?entati fit-teatri tal-opra tad-
dinja
kollha u ?erti melodiji mill-opri tiegħu ilhom ħafna li saru parti mill-
kultura
popolari, bħal, pere?empju, "
La donna e mobile
" minn
Rigoletto
, "
Brindisi
" minn
La Traviata
, "
Va, pensiero
" minn
Nabucco
jew il-"
Mar? Trijonfali
" minn
Aida
. L-opri ta' Verdi għadhom jiddominaw ir-repertorju ta
l-arti
lirika, seklu u nofs wara li nħolqu.
Verdi ma tantx kien impenjat politikament. Madankollu kien jawtorizza l-u?u tal-imma?ni u tax-xogħlijiet tiegħu fil-pro?ess tal-unifikazzjoni tal-
peni?ola
Taljana. Għal dir-ra?uni, Verdi sar, flimkien ma'
Garibaldi
u
Cavour
, figura emblematika tar-
Risorgimento
.
[1]
Huwa beda’ juri x-xewqa għall-
mu?ika
meta kien għadu ?għir u r?ieva ftit lezzjonijiet mill-organista tar-raħal. Missieru, Carlo Verdi, kien jieħu ħsieb lukanda u ħanut tal-mer?a; kien fqir biex jagħti lit-tifel tiegħu
edukazzjoni
tajba, imma t-tifel għogbitu n-nota ta’ Antonio Barezzi (merkant u dilettant tal-mu?ika fil-Belt ta’ Busseto) li nkora??ih u assistih fl-edukazzjoni mu?ikali. Minbarra li kkopja partijiet u emula l-organista tal-belt, Verdi beda jikteb bi??iet mill-mu?ika għas-So?jeta Filarmonika Lokali u għall-knisja wkoll.
[2]
Fl-eta’ ta’ tmintax-il-sena, Barezzi tah bor?a ta’ studju biex imur Milan u jistudja fiil-Konservatorju. Huwa ma ?iex milqugħ minħabba l-eta imma baqa’ Milan għal tliet snin, jistudja ma’ Vincenzo Lavigna, mu?i?ista fl-orkestra tat-teatru La Scala. Fl-1834 Verdi rritorna f’Busseto biex jitħarre?, bl-appo?? tal-Maestro tal-kappella. Inħatar bħala Maestro tal-Mu?ika għall-
Komunisti
u kellu rwol importanti fil-ħajja tal-Belt.
Fl-1836 huwa ??ewweg lil Margherita Barezzi, it-tifla tal-Patrun tiegħu. Giuseppe Verdi miet fl-1901 fl-eta ta' 88 sena.
L-ewwel opra tiegħu, "Oberto", ?iet a??ettata għall-provi f’La Scala. Wara xhur ta’ posponimenti, fl-aħħar li kienet ipprodu?iet fl-1839 kienet su??ess kbir meta ppubblikah Giovanni Ricordi. Il-mu?ika Taljana ?iet ippublikata tant li l-kumpanija għamlet il-qligħ mill-mu?ika ta’ Verdi.
- Oberto, Conte di San Bonifacio
(Teatro La Scala ta' Milan, 17 ta' Novembru 1839)
- Un giorno di regno
(Teatro La Scala ta' Milan, 5 ta' Settembru 1840)
- Nabucco
(Teatro La Scala ta' Milan, 9 ta' Marzu 1842)
- I Lombardi alla prima crociata
(Teatro La Scala ta' Milan, 11 ta' Frar 1843)
- Ernani
(Gran Teatro La Fenice ta'
Venezja
, 9 ta' Marzu 1844)
- I due Foscari
(Teatro Argentina ta'
Ruma
, 3 ta' Novembru 1844)
- Giovanna d'Arco
(Teatro La Scala ta' Milan, 15 ta' Frar 1845)
- Alzira
(Teatro di San Carlo ta'
Napli
, 12 ta' Awwissu 1845)
- Attila
(Gran Teatro La Fenice ta' Venezja, 17 ta' Marzu 1846)
- Macbeth
(Teatro della Pergola ta'
Firenze
, 14 ta' Marzu 1847)
- I masnadieri
(Her Majesty's Theatre ta'
Londra
, 22 ta' Lulju 1847)
- Jerusalem
(Opera national ta'
Pari?i
, 26 ta' Novembru 1847)
- Il corsaro
(Teatro Grande ta'
Trieste
, 25 ta' Ottubru 1848)
- La battaglia di Legnano
(Teatro Argentina ta' Ruma, 27 ta' Jannar 1849)
- Luisa Miller
(Teatro San Carlo ta' Napli, 8 ta' Di?embru 1849)
- Stiffelio
(Teatro Grande ta' Trieste, 16 ta' Novembru 1850)
- Rigoletto
(Teatro La Fenice ta' Venezja, 11 ta' Marzu 1851)
- Il trovatore
(Teatro Apollo ta' Ruma, 19 ta' Jannar 1853)
- La traviata
(Teatro La Fenice ta' Venezja, 6 ta' Marzu 1853)
- Les vepres siciliennes
(Opera national ta' Pari?i, 13 ta' ?unju 1855)
- Simon Boccanegra
(Teatro La Fenice ta' Venezja, 12 ta' Marzu 1857)
- Aroldo
(Teatro Nuovo ta'
Rimini
, 16 ta' Awwissu 1857)
- Un ballo in maschera
(Teatro Apollo ta' Ruma, 17 ta' Frar 1859)
- La forza del destino
(Teatru Mariinskij ta'
San Pietruburgu
, 10 ta' Novembru 1862)
- Don Carlos
(Opera national ta' Pari?i, 11 ta' Marzu 1867)
- Aida
(Teatru tal-Opra tal-
Kajr
, 24 ta' Dicembru 1871)
- Otello
(Teatro La Scala ta' Milan, 5 ta' Frar 1887)
- Falstaff
(Teatro La Scala ta' Milan, 9 ta' Frar 1893)
- ^
Phillips-Matz, Mary Jane (1993).
Verdi: A Biography
. Oxford: Oxford University Press. ISBN
978-0-19-313204-7
.
- ^
Parker, Roger (1998), "Verdi, Giuseppe", in Sadie, Stanley (ed.),
The New Grove Dictionary of Opera
,
4
, London: Macmillan Publishers, p. 933,
ISBN 978-0-333-73432-2
.