Borneo Topography
Organizzazzjoni territorjali
Il-
Brunej
uffi?jalment in-
Nazzjon tal-Brunej
(Malajan: Negara Brunei Darussalam, Jawi: ????? ????? ?????????,
Għarbi
: ???? ??????, ??? ??????), hu stat sovran li jinsab fuq il-kosta tat-tramuntana tal-
g?ira
ta'
Borneo
, fix-Xlokk tal-
Asja
. Apparti mill-kosta taiegħu mal-
Baħar tan-Nofsinhar ta?-?ina
, huwa kompletament imdawwar mill-istat ta'
Sarawak
,
Malasja
, u huwa separat f'?ew? partijiet mill-distrett Sarawak ta'
Limbang
. Huwa l-uniku stat kompletament sovran fuq il-g?ira ta'
Borneo
. Il-bqija tal-g?ira tappartieni għall-
Malasja
u l-
Indone?ja
. Il-Popolazzjoni tal-Brunej kienet ta' 401,890 f'Lulju 2011.
Fruntiera tal-Brunej: il-Malasja 266 km.
-
Bandar Seri Begawan
-
Kuala Belait
Ħlief għall-pjanura kostali dejqa, it-territorju tal-Brunej huwa pjuttost wieqaf, għalkemm jilħaq elevazzjoni baxxa. L-ogħla qu??ata tal-pajji?, il-Muntanja Bukit Pagon (1850 metru), li tinsab fil-Lvant, hija parti mill-Muntanji tal-Iran.
Il-Brunej għandu 1% tal-wi?? tal-G?ira ta' Borneo.
Il-Brunej huwa maqsum fl-4 distretti (daerah) ta': Belait, Brunei/Muara, Temburong u Tetong. Id-distretti huma suddivi?i fi 38 muni?ipalita (mukims).
Is-Sultanat tal-Brunej (Jawi: ??????? ?????) jew sempli?ement il-Brunej (/b r uː ? n a?/ broo-NY) kien sultanat Malajan, i??entrat fil-Brunej, fuq il-kosta tat-tramuntana tal-g?ira ta’ Borneo, fix-Xlokk tal-Asja. Il-Brunej sar stat sovran madwar is-seklu 15, meta kiber sostanzjalment wara l-waqgħa ta' Malacca f'idejn il-Portugi?i, infirex fi?-?oni kostali ta' Borneo u l-Filippini, qabel ma naqas fis-sekli 17. u XVIII. L-ewwel ħakkiem jew sultan tal-Brunej kien Musulman. Sar protettorat Brittaniku fis-seklu 19.
Il-fehim tal-istorja tal-ex Sultanat tal-Brunej huwa pjuttost diffi?li peress li bilkemm tissemma fis-sorsi kontemporanji ta '?mienu, kif ukoll hemm nuqqas ta' evidenza dwar in-natura tiegħu. M'hemm l-ebda sors lokali jew indi?enu li jipprovdi evidenza għal xi wieħed minn dan. Bħala ri?ultat, it-testi ?ini?i ?ew invokati biex tinbena l-istorja tal-bidu tal-Brunej. Boni f'sorsi ?ini?i probabbilment jirreferi għall-Punent ta' Borneo, filwaqt li l-awtoritajiet lokali jsostnu li Poli (婆利), probabbilment li jinsab f'Sumatra, jirreferi għall-Brunej ukoll.
Fis-seklu 13, l-annali ?ini?i, Nanhai zhi, irrapportaw li l-Brunej invada jew amministra Sarawak u Sabah, kif ukoll ir-renji Filippini ta': Butuan, Sulu, Ma-i (Mindoro), Malilu (il-lum Manila), Shahuchong (illum Manila). (Jum Siocon jew Zamboanga), Yachen (Oton, darba parti minn Madja-as Kedatuan), u Wenduling (lum Mindanao), li jer?għu jiksbu l-indipendenza tagħhom f'data aktar tard. Ma?-?mien evolviet f'Pon-i u kien stat vassalli tal-Imperu Majapahit, i??entrat fuq Java.
Fis-seklu 14, il-Brunej jidher li kien so??ett għal Java. Il-manuskritt tal-?avani? Nagarakretagama, miktub minn Prapanca fl-1365, semma lil Barune bħala l-istat vassalli ta' Majapahit, li għalih kien meħtie? iħallas ?ieħ annwali ta' 40 katis ta' ganfor.
Wara li Majapahit invada l-Brunej, ir-renji su??etti tiegħu fil-Filippini, li kienu formalment taħt l-imperu tiegħu, irribellaw kontra l-Brunej, li l-mexxej tiegħu kien ir-renju tal-qedem ta’ Sulu, li assedjah u saqruh.
Bl-imperu tagħha stess (tal-Brunej) marret, jidher li ?ie mnaqqas għal qalbu mill-Bajja tal-Brunej. Issa ħallas ?ieħ annwali ta' 40 kati ta' ganfor lill-Imperatur Majapahit. Imma l-agħar kien għadu ?ej. L-1369 jimmarka n-nadir assolut tal-fortuni tal-Brunej, peress li f'dik is-sena ?ie mke??i mis-sudditi pre?edenti tiegħu, is-Suluks. Il-Brunej tant kienu bla difi?a li kellhom ji?u salvati mill-flotta Majapahit, li ke??iet lill-intruders, li telqu mgħobbija b'bottina enormi u ħadu ?-?ew? perli prezzju?i.
??Robert Nicholl, “Brunej Skopert mill-?did: Studju ta?-?minijiet Bikrin”
Is-sultanat kien maqsum fi tliet sistemi tradizzjonali tal-art magħrufa bħala kerajaan (proprjeta tal-kuruna), kuripan (proprjeta uffi?jali) u tulin (proprjeta privata ereditarja).
Status: Vassall tal-Imperu Majapahit (1368-1408), Stat Sovran (1408-1888); Kapitali: Kota Batu (1368-1660), Kampong Ayer (1660-1920); Lingwi Komuni: Brunei Malay, Old Malay, Old Tagalog, Kapampangan, Għarbi u Bornean; Reli?jon:
I?lam Sunni
; Gvern: Monarkija; Sultani: 1368?1402 Sultan Muhammad Shah, 1425?1432 Sharif Ali, 1485?1524 Bolkiah, 1582?1598 Mohamed Hassan, 1828?1852 Omar Ali Saifuddin II, 1885?1888 Hashim Jalilul Alam Aqamaddin; Storja: Twaqqif tas-Sultanat-1368, Sar protettorat Brittaniku-1888; Munita: Barter, Cowrie, Piloncitos u aktar tard Brunei pitis.
Is-Sultanat ta' Sarawak kien renju Malajan, li jinsab fid-Divi?joni ta' Kuching tal-lum, Sarawak. Ir-renju twaqqfet fl-1599, wara l-inva?joni tal-ex Renju ta 'Santubong u s-Sultanat ta' Brunei aktar tard. Rat ir-renju ta' sultan wieħed, Sultan Tengah, Prin?ep tal-Brunej, magħruf bħala Ibrahim Ali Omar Shah Ibni Sultan Muhammad Hassan ta' Sarawak. L-istat stabbilixxa relazzjoni mill-qrib mal-Brunej u Johor.Fsawwar regoli dinasti?i mar-renji Malajani tal-madwar fil-Punent ta' Borneo, inklu?i s-sultanati ta' Sambas, Sukadana u Tanjungpura-Matan. Ir-renju ?ie xolt wara l-qtil tas-Sultan Tengah fl-1641. L-amministrazzjoni tat-territorju mbagħad ?iet sostitwita minn gvernaturi lokali Malajani maħtura tal-Brunej, u ngħaqdu mill-?did i?-?ona fil-Brunej qabel l-era tar-Raja l-Bajda.
-
Bandiera
-
Is-sistema politika tal-Punent ta' Borneo, is-seklu 17, b'Sarawak bl-aħmar. Is-saltniet li stabbilixxew relazzjoni mill-qrib ma' Sarawak huma illustrati bil-kulur, filwaqt li saltniet oħra ?irien huma rappre?entati bil-kannella ?ar.
-
Il-Moskea Jamek tas-Sultanat Sambas. Il-wasla tas-Sultan Tengah f'Sambas irrevoluzzjonat l-ex renju hindu u biddlu f'sultanat Musulman Malajan. Id-dar attwali ta' Sambas tra??a n-nisel tagħha lis-Sultan ta' Sarawak.
-
Mausoleum tas-Sultan Ibrahim Ali Omar Shah f'Santubong, Sarawak.
Skont Salahsilah Raja-Raja Brunei (Royal Annals of Brunei), l-istat ?ie stabbilit wara l-mewt tas-Sultan Muhammad Hassan, il-monarka tal-Imperu tal-Brunej li ħakem bejn l-1582 u l-1598. Il-mewt tas-sultan rat l-intronizzazzjoni ta' Abdul Jalilul. Akbar, l-akbar prin?ep ta’ Muhammad Hassan bħala Sultan tal-Brunej. Madankollu, Pengiran Muda Tengah oppona l-inkurunazzjoni ta’ Abdul Jalil Akbar, u sostna li l-istatus ta' Abdul Jalilul kien invalidu peress li l-prin?ep il-kbir twieled qabel ma missieru sar sultan, b'kuntrast mal-Pengiran li twieled wara tat-tlugħ ta’ missieru fuq it-tron, għalhekk jemmen li kellu d-dritt superjuri li jiret is-saltna.
Di?a anti?ipa din it-tilwima, is-Sultan tal-Brunej li kien għadu kif ?ie nkurunat ħatar lill-Pengiran Muda Tengah Sultan ta' Sarawak, territorju tal-fruntiera 'l bogħod mill-qalba ?entrali tar-renju tal-Brunej. Il-partit Pengiran kien akkumpanjat minn aktar minn 1,000 suldat mit-tribujiet Sakai, Kedayan u Bunut, kollha kemm huma indi?eni ta' Borneo. Klikka tan-nobbli tal-Brunej segwitu wkoll biex ti?viluppa s-sistema ta' amministrazzjoni fir-renju l-?did. Illum, diversi komunita Malaja ta' Kuching u Sambas jistgħu jintra??aw l-ori?ini tagħhom minn dawn il-pijunieri.
Is-sultan il-?did bena palazz imsaħħaħ f'Sungai Bedil, Santubong, u bawwar i?-?ona fil-kapitali rjali, ?udizzjarja u amministrattiva tar-renju. Beda jaħtar lid-deputati u d-delegati tiegħu, u inkorpora fis-sistema tal-gvern il-po?izzjonijiet ta’ Datu Seri Setia, Datu Shahbandar Indera Wangsa, Datu Amar Setia Diraja u Datuk Temenggong Laila Wangsa. Huwa ?ie pproklamat sultan wara li temm is-sistema ta' amministrazzjoni tar-renju l-?did, li j?orr l-isem reali tas-Sultan Ibrahim Ali Omar Shah. Skont ir-rekords Sambas Royal, Sultan Tengah Manga kien magħruf bħala Sultan Abdul Jalil.
Kapitali: Santubong; Lingwi Komuni: Malaj Klassiku; Reli?jon:
I?lam
, animi?mu lokali; Gvern: Monarkija; Sultan: Sultan Ibrahim Ali Omar Shah (1599?1641); Storja: It-twaqqif ta' Sarawak-1599, Qtil tas-Sultan Tengah-1641.