Organizzazzjoni territorjali
Il-muntun tal-kastell ta' R?zne/Rositten/Rze?yca/ bil-fdalijiet tal-kastell tal-Ordni Livonjan
Barricade fi Triq J?kaba, Lulju 1991; (Il-Barrikati, Barik?des; 13?27 ta' Jannar 1991)
Il-
Latvja
(
Latvjan
:
Latvija
), uffi?jalment ir-
Repubblika tal-Latvja
(Latvjan:
Latvijas Republika
), hi
pajji?
fir-
Re?jun Baltiku
fl-
Ewropa ta' Fuq
. Hija mdawra mill-
Estonja
fit-tramuntana (tul tal-fruntiera 343 km), il-
Litwanja
fin-nofsinhar (588 km), ir-
Russja
lejn il-lvant (276 km), u l-
Bjelorussja
fil-lbi? (141 km), u magħhom taqsam il-fruntiera marittima lejn il-punent tal-
I?vezja
. B'numru ta' 2,070,371 abitant
[2]
u territorju ta' 64,589 km
2
(24,938 mi kw)
[3]
hija wieħed mill-anqas pajji?i popolati u bl-inqas densita ta' popolazzjoni tal-
Unjoni Ewropea
. Il-belt kapitali tal-Latvja hija
Riga
. Il-lingwa uffi?jali hija l-
Latvjan
u l-munita hija msejħa
Ewro
(EUR). l-pajji? għandu
klima moderata sta?jonali
.
Il-
Latvjani
huma
nies Balti?i
, kulturalment relatati mal-
Litwani
. Flimkien mal-
Finlandi?i
Livs
(jew Livonjani), il-Latvjani huma l-persuni indi?eni tal-Latvja. Il-Latvjan hija
lingwa Indo-Ewropeja
u flimkien mal-
Litwan
l-uni?i ?ew? membri superstiti tal-
fergħa Baltika
. Lingwi minoritarji indi?eni huma l-
Latgaljan
u l-lingwa Finlandi?a
Livonjana
li hija kwa?i estinta. Minkejja su??ettazzjoni għar-regola barranija mis-seklu 13 sas-seklu 20, in-nazzjon Latvjan ?ammet l-identita tagħha matul il-?enerazzjonijiet, l-aktar il-lingwa, il-kultura, u tradizzjonijiet mu?ikali sinjuri. Il-Latvja u l-Estonja jaqsmu
storja komuni
twila. I?-?ew? pajji?i huma dar għal numru kbir ta'
Russi etni?i
(26.9% fil-Latvja
[4]
u 25.5% fl-Estonja
[5]
) li uħud minnhom huma
non-?ittadini
. Il-Latvja hija storikament fil-bi??a tal-
Protestant
, ħlief għar-re?jun
Latgalja
fil-lbi?, li storikament kienet aktar
Kattolika Rumana
.
Il-Latvja hija
repubblika parlamentari
unitarja
u hija maqsuma f'118-il
divi?jonijiet amministrattivi
fejn 109 minnhom huma muni?ipalitajiet u 9 huma bliet. Hemm ukoll ħames
re?juni ta' ippjanar
:
Courland
(Kurzeme),
Latgalja
(Latgale),
Riga
(R?ga),
Vidzeme
u
Zemgale
. Ir-Repubblika tal-Latvja kienet ibba?ata fit-18 ta' Novembru, 1918. Hi kienet
okkupata u annessa
mill-
Unjoni Sovjetika
bejn l-1940?1941 u l-1945?1991 u mill-
?ermanja Na?ista
bejn l-1941?1945. Il-pa?ifika "
Rivoluzzjoni tal-Kant
" bejn l-1987 u l-1991 u l-"
Mixja Baltika
" ?ew murija fit-23 ta' Awwissu, 1989 li waslet għall-indipendenza tal-Istati Balti?i. Il-Latvja ddikjarat ir-restawr tal-
indipendenza
tagħha
de facto
fil-21 ta' Awwissu, 1991. Wara sta?nar ekonomiku fil-bidu tad-1990ijiet, il-Latvja stazzjonat il-
PGD
tal-Ewropa li waslet għall-figuri tat-tkabbir matul is-snin 1998?2006. Fil-kri?i finanzjarja globali tal-2008?2010, il-Latvja kienet l-aktar milquta mill-Istati Membri Ewropej, bi tnaqqis ta' 26.54% tal-PGD f'dak il-perjodu.
[6]
[7]
Il-kummentaturi nnutaw sinjali ta' stabbilizzazzjoni fl-ekonomija Latvjana sa mill-2010, u l-istat tal-ekonomija kompla jitjieb, kif il-Latvja għal darb'oħra saret waħda mill-ekonomiji li qed jikbru malajr tal-UE fl-2011.
[8]
[9]
Fruntieri tal-Latvja total: 1,370 km, pajji?i tal-fruntiera (4): Belarus 161 km; Estonja 333 km; Il-Litwanja 544 km; Russja 332 km.
Il-Latvja hija repubblika parlamentari b'kap tal-gvern - il-prim ministru - li jagħ?el il-kunsill tal-ministri u kap tal-istat - il-president - li għandu l-aktar rwol ?erimonjali u jinnomina lill-prim ministru. Il-gvern jibqa’ so??ett għall-approvazzjoni tal-Parlament matul kull mandat. Il-pajji? huwa subdivi? f’110 muni?ipalitajiet b’livell wieħed u 9 ibliet. Dawn għandhom il-kunsilli lokali u l-amministrazzjonijiet muni?ipali tagħhom stess.
[10]
L-aktar setturi importanti tal-ekonomija tal-Latvja fl-2018 kienu l-kummer? bl-ingrossa u bl-imnut, it-trasport, l-akkomodazzjoni u s-servizzi tal-ikel (25.4%), l-industrija (16.1%) u l-amministrazzjoni pubblika, id-difi?a, l-edukazzjoni, is-saħħa tal-bniedem u l-attivitajiet ta' xogħol so?jali (15.8%).
[10]
Il-kummer? fi ħdan l-UE jammonta għal 67% tal-esportazzjonijiet tal-Latvja (il-
Litwanja
15%, l-
Estonja
11% u l-
?ermanja
u l-
I?vezja
7%), filwaqt li barra mill-UE 14% jmorru fir-Russja u 4% fl-
Istati Uniti
.
[10]
F’termini ta’ importazzjonijiet, 75% ji?u minn Stati Membri tal-UE (il-
Litwanja
17%, il-
?ermanja
11% u l-
Polonja
9%), filwaqt li barra mill-UE 8% ji?u mir-
Russja
u 4% mill-
Kanada
.
[10]
Hemm 8 membri fil-
Parlament Ewropew
mil-Latvja.
[10]
Fil-
Kunsill tal-UE
, il-ministri nazzjonali jiltaqgħu b'mod regolari biex jadottaw il-li?ijiet tal-UE u jikkoordinaw il-politiki. Il-laqgħat tal-Kunsill jattendu għalihom regolarment rappre?entantiFittex it-traduzzjonijiet disponibbli tal-link pre?edentiEN??? tal-gvern Latvjan, skont il-qasam tal-politika li jkun qed ji?i indirizzat.
[10]
Il-Kunsill tal-UE m’għandux persuna waħda permanenti bħala president (bħal pere?empju, il-Kummissjoni jew il-Parlament). Minflok, ix-xogħol jitmexxa mill-pajji? li jkollu l-Presidenza tal-Kunsill, li jinbidel kull sitt xhur.
[10]
Matul dawn is-6 xhur, il-ministri mill-gvern ta' dak il-pajji? jippresiedu u jgħinu jiddeterminaw l-a?enda tal-laqgħat tal-Kunsill f'kull qasam ta' politika, u jiffa?ilitaw id-djalogu ma' istituzzjonijiet oħra tal-UE.
Dati tal-presidenzi Latvjani: Jan-?un 2015
[10]
Il-Kummissarju nominat mil-Latvja għall-
Kummissjoni Ewropea
huwa
Valdis Dombrovskis
, il-Vi?i President E?ekuttiv għal
Ekonomija
għas-servizz tan-Nies.
[10]
Il-Kummissjoni hija rrappre?entata f’kull pajji? tal-UE minn uffi??ju lokali, imsejjaħ “rappre?entanza”.
[10]
Il-Latvja għandha 7 rappre?entanti fil-
Kumitat Ekonomiku u So?jali Ewropew
. Dan il-korp konsultattiv ? li jirrappre?enta lil dawk li jħaddmu, il-ħaddiema u gruppi oħra ta’ interess ? huwa kkonsultat dwar il-li?ijiet proposti, biex ikun hemm idea aħjar tal-bidliet possibbli tas-sitwazzjonijiet so?jali u tax-xogħol fil-pajji?i membri.
[10]
Il-Latvja għandha 7 rappre?entanti fil-
Kumitat Ewropew tar-Re?juni
, l-assemblea tal-UE tar-rappre?entanti re?jonali u lokali. Dan il-korp konsultattiv ji?i kkonsultat dwar il-li?ijiet proposti, biex ji?gura li dawn il-li?ijiet iqisu l-perspettiva minn kull re?jun tal-UE.
[10]
Il-Latvja tikkomunika wkoll mal-istituzzjonijiet tal-UE permezz tar-rappre?entanza permanenti tagħha fi Brussell. Bħala l-“ambaxxata għall-UE” tal-Latvja, il-kompitu ewlieni tagħha hu li ti?gura li l-interessi u l-politiki tal-pajji? huma segwiti b’mod effettiv kemm jista’ jkun fl-UE.
[10]
L-ammont li jħallas kull pajji? tal-UE fil-ba?it tal-UE huwa kkalkulat b’mod ?ust, skont il-mezzi. Aktar ma tkun kbira l-ekonomija tal-pajji?, aktar iħallas ? u vi?i versa.
L-għan tal-ba?it tal-UE mhuwiex li jipprova jqassam mill-?did il-?id, i?da pjuttost jiffoka fuq il-ħti?ijiet tal-Ewropej b’mod ?enerali.
[10]
?ifri tal-2018 għal-Latvja:
[10]
Nefqa totali tal-UE fil-Latvja ? € 1.212-il biljun (ekwivalenti għal 4.14% tal-ekonomija Latvjana)
Kontribuzzjoni totali għall-ba?it tal-UE ? € 0.234 biljun (ekwivalenti għal 0.80% tal-ekonomija Latvjana)
Il-flus imħallsa fil-ba?it tal-UE mil-Latvja jgħinu biex ji?u ffinanzjati programmi u pro?etti fil-pajji?i kollha tal-UE ? bħall-bini ta’ toroq, is-sussidjar ta’ ri?erkaturi u l-ħarsien tal-ambjent.
[10]
-
Katina Baltika: il-katina umana li tgħaqqad it-tliet kapitali Balti?i: Tallinn, Riga u Vilnius (Balti kett/Baltijas ce??/Baltijos kelias)
-
Munita kommemorattiva għall-10 anniversarju tal-Katina Baltika (Munita Litwana tal-1999)
-
La plaza frente a la Catedral de Vilna se convirtio en uno de los lugares principales de la manifestacion. Mas de 40.000 personas se congregaron en ella/The square in front of the Vilnius Cathedral became one of the main locations of the demonstration. More than 40,000 people gathered there/Il-pjazza ta' quddiem il-Katidral ta' Vilnius saret waħda mill-postijiet ewlenin tad-dimostrazzjoni. Iktar minn 40,000 ruħ in?abru hemmhekk (Vilnius/Wilno)
-
La piedra "STEBUKLAS" frente a la Catedral de Vilna, en el sitio en que, de acuerdo a la leyenda, comenzaba la Cadena Baltica/The "STEBUKLAS" stone in front of the Vilnius Cathedral, on the site where, according to legend, the Baltic Chain began/Il-?ebla “STEBUKLAS” quddiem il-Katidral ta' Vilnius, fis-sit fejn, skont il-le??enda, bdiet il-Katina Baltika (Vilnius/Wilno)
-
Id-dimostranti fil-Katina Baltika jipprotestaw bħala parti mir-Rivoluzzjoni tal-Kant (Balti kett/Baltijas ce??/Baltijos kelias/Baltsky?et?z) kienet Katina Umana u Protesta kontra r-Re?im Sovjetiku Oppressiv li bdiet fit-23 ta' Awwissu 1989 għall-50 anniversarju tal-Patt Ribbentrop-Molotov (patt bejn il-?ermanja Na?ista u l-Unjoni Sovjetika biex tinvadi: il-Polonja u l-Istati Balti?i (l-Estonja, il-Latvja) u l-Litwanja)) kien hemm parte?ipazzjoni ta' 2000000 ruħ u l-għan kien li tinkiseb il-Liberta u l-Indipendenza tal-Pajji?i Balti?i taħt l-Oppressjoni u l-Okkupazzjoni Sovjetika, l-Indipendenza ta' dawn it-3 Pajji?i nkisbet fit-23 ta' Awwissu 1989.