Википедиа ? Ч?л??т нэвтэрхий толь
(MCMIV)
Аргын тооллоор Нэгэн мянга ес?н зуун д?р?вд?гээр оны модон луу жил. Анно Домини гэж тоолдог болсноос хойш хоёр дахь мянганы 904 дэх он, 20-р зууны д?р?вд?гээр он, 1900-аад он гэж тоолбол д?р?в дэх жил.
- Нэгд?гээр сарын 7 - Далайд гарсан далайчид тусламж дуудах код CQD морзын кодыг бий болгов. Ерд?? хоёр жилийн дараа энэ код SOS болсон билээ.
- Нэгд?гээр сарын 12 - Хенри Фордын зохион б?тээсэн шинэ автомашин газар дээрх дээд хурдыг 147.05 км/ц болгож шинэчлэн тогтоов.
- Нэгд?гээр сарын 16 - Нью-Йорк хотын Медисон Ск?эр Гарденд олон нийтийг хамарсан бодибилдингийн нээлттэй тэмцээн зохиогдов.
- Нэгд?гээр сарын 25 - Халфорд Макиндер "Газарз?йн байршил т??хэнд хэрхэн н?л??лс?н бэ" нэртэй эрдэм шинжилгээний б?тээлийг Эзэн хааны газарз?йн нийгэмлэгт илгээснээр Геополитикийн эхлэлийг тавив.
- Хоёрдугаар сарын 7 - АНУ-ын Мерилэнд мужийн Балтимор хотод их т?ймэр дэгдэж, 30 цагийн дотор 1500 барилга б?рэн шатжээ.
- Хоёрдугаар сарын 8-9 - Л?ш?ний тулаан: Японы тэнгисийн цэрэг Манжуурын Л?ш?н боомт р?? гэнэтийн халдлага хийж, Орос-Японы дайн дэгдэв.
- Хоёрдугаар сарын 17 - АНУ-Японы харилцаан дээр тулгуурласан "Эрвээхэй хатагтай" дууриа Миланы Ла Скала театрт анх удаа тавив.
- Хоёрдугаар сарын 23 - АНУ-ын тал Панамын сувагт хяналтаа тогтоохын тулд 10 сая ам.доллар гаргахаар болжээ.
- Хоёрдугаар сарын 28 - Португалийн хамгийн алдартай х?лб?мб?гийн баг болох Бенфика нийслэл Лисабон хотноо байгуулагдав.
- Гуравдугаар сарын 3 - Германы эзэнт г?рний хаан II Вилгельм улст?рийн илтгэлээ т?х??р?мжинд бич??лсэн анхны х?н болжээ. Тэрээр "Эдисоны цилиндр"-т ??рийн илтгэлээ бич??лсэн байна.
- Гуравдугаар сарын 4 - Орос-Японы дайн: Японы арми Манжуурт 100 мянган цэрэг илгээсний дараа Орос-Солонгостой хамтарч Манжуурт цэргийн х?чээ нэмэгд??лжээ.
- Гуравдугаар сарын 26 - Хятад ажилчдыг ?мн?д Африкад гэрээгээр ажиллуулах шийдвэр гаргасан Британийн парламентийг эсэрг??цсэн иргэд Хайд цэцэрлэгт эсэрг??цлийн жагсаал зохион байгуулав. Жагсаалд 80 мянган х?н оролцжээ.
- Гуравдугаар сарын 31 - Т?вд р?? аялах Британийн экспедиц: Британийн цэргийн ангийг удирдаж явсан Френцис Янгхасбенд Т?вдийн цэргийн ядмагхан х?чийг бут цохив.
- Д?р?вд?гээр сарын 8 - Нью-Йоркын дундад д??рэгт орших Лонгакрын талбайг Таймс Ск?ер хэмээн нэрлэхээр болжээ.
- Д?р?вд?гээр сарын 19 - Торонтогын их т?ймэр хотын т?вд дэгдэв. Т?ймрийн улмаас томоохон хэмжээний хохирол гарааг?й юм.
- Д?р?вд?гээр сарын 27 - Австралийн х?д?лм?рийн нам анх удаагаа засгийн газарт багтаж ажиллахаар болов.
- Д?р?вд?гээр сарын 30 - АНУ-ын Миссури мужийн Сейнт Льюс хотод Луйзанагын олон улсын ?зэсгэлэн нээлтээ хийв.
- Тавдугаар сарын 4 - АНУ-ын арми Панамын суваг барих ажлыг эхл??лжээ.
- Германы х?лб?мб?гийн Шальке 04 баг байгуулагджээ.
- Тавдугаар сарын 5 - Т?вд р?? аялах Британийн экспедиц: Чанглод байрлаж байсан Британийн цэргийн т?р бааз руу Т?вд??д гэнэт довтолж, 200 гаруй х?н амь ?рэгдэн, Британийн тал зэр зэвсгээрээ ихээхэн хохирол амсав.
- Тавдугаар сарын 15 - Орос-Японы дайн: Л?ш?н боомтоос 15 км-ын урд Оросын б?мб?гд?гч "Амур" онгоц Японы "Яшима" онгоцыг бут ниргэж, х?лгийн багийн 496 х?н б?гд амь ?рэгдэв.
- Тавдугаар сарын 21 - Олон улсын х?лб?мб?гийн холбоо албан ёсоор байгуулагдлаа.
- Зургаадугаар сарын 10 - Ирландын алдарт зохиолч Жеймс Жойс ??рийн ирээд?йн эхнэр Нора Барнаклтай нэгэн уулзалт дээр танилцжээ.
- Зургаадугаар сарын 17 - Финляндын ер?нхийл?н захирагч Николай Бобриковт Южен Шауманн гэгч халдаж, амийг нь б?рэлгэв.
- Зургаадугаар сарын 28 - Оросын Казань хотын гол бэлгэ тэмдэг болсон Ариун эх дагины сэрэг д?рийг хулгайлж, с?йтгэсэн хэрэг гарчээ.
- Долоодугаар сарын 1 - Орчин ?еийн гурав дахь, 20-р зууны анхны олимп АНУ-ын Миссури мужийн Сейнт Льюс хотноо албан ёсоор эхэллээ.
- Наймдугаар сарын 3 - Т?вд р?? аялах Британийн экспедиц: Хурандаа Френцис Янгхасбендаар удирдуулсан Британийн цэрэг Т?вдийн Лхас хотыг эзлэв.
- Наймдугаар сарын 14 - Боливи улсын ер?нхийл?гч??р Исмаел Монтес сонгогдов.
- Наймдугаар сарын 17 - Орос-Японы дайн: Л?ш?н боомтыг эзлэх гэсэн Япончуудын ажиллагаа б?тэлг?йтэв.
- Наймдугаар сарын 18 - Австралийн ер?нхий сайд Крис Уатсон ??рийн х?сэлтээр ажлаа ?г?в. Т??ний орыг Жорж Рийд залгасан юм.
- Есд?гээр сарын 7 - Т?вдийн шашны тэрг??н Далай лам хурандаа Френцис Янгхасбендтай Англи-Т?вдийн гэрээг байгуулж, гарын ?сэг зуржээ.
- Есд?гээр сарын 25 - Ис?с Христийн хожмын ?еийн гэгээнтн??дийн с?мийн тэрг??н Жозеф Смит олон эхнэртэй байх явдлыг эсэрг??цсэн номлол гаргажээ.
- Есд?гээр сарын 26 - Шинэ Зеланд улс Загас агнуурын тухай хуулийг баталлаа.
- Аравдугаар сарын 1 - Корнеллийн анагаах ухааны их сургуульд эмч нарын нууц б?лгэм болох "Фи Дельта Эпсилон" байгуулагдав.
- Аравдугаар сарын 5 - Нью-Йоркын их сургуулийн эдийн засгийн нууц б?лгэм болох "Альфа Каппа Пси" байгуулагдав.
- Аравдугаар сарын 9 - Германы сэтг??лч Анна Рюллинг "Шинжлэх ухаанч х?м??нлэгийн з?вл?л"-ийн хуралд ижил х?йстн??дийн эрхийг хамгаалах талаар ?г хэлэв.
- Аравдугаар сарын 15 - Миннесотагийн их сургуульд инженерийн нууц б?лгэм болох "Тета Тау" б?лэглэл байгуулагдав.
- Аравдугаар сарын 19 - Филиппин улсад политехникийн их сургууль байгуулагдав.
- Аравдугаар сарын 21 - Орос-Японы дайн: Оросын Балтын тэнгисийн цэрэг Хойд Тэнгист байх Японы б?мб?гд?гч онгоцуудыг с?н??в.
- Аравдугаар сарын 27 - Нью-Йорк хотын метро ??дээ нээжээ.
- Аравдугаар сарын 28 - Панам-Уругвайн хооронд дипломат харилцааны эхлэл тавигджээ.
- Арваннэгд?гээр сарын 8 - АНУ-ын ер?нхийл?гчийн сонгуульд Б?гд найрамдах намаас нэр дэвшсэн Теодор Р??звельт, Ардчилсан намаас нэр дэвшсэн Алтон Б.Паркерийг ялав.
- Арваннэгд?гээр сарын 24 - Дэлхийн хамгийн анхны м?с з?сэгч онгоц б?тээгдэв.
- Арванхоёрдугаар сарын 3 - Одон оронч Чарльз Диллон Перрин Бархасбадь гарагын хамгийн том дагуул болох Хималиаг нээв.
- Арванхоёрдугаар сарын 4 - Данийн Консерватив залуучуудын холбоог Карл ф.Херманн ??сгэн байгуулав.
- Арванхоёрдугаар сарын 10 - Чарльзтоны коллежийн нууц б?лгэм болох "Пи Каппа Фи" байгуулагдав.
- Арванхоёрдугаар сарын 27 - Петер Пэн Лондон хотны театрт анх удаа тоглогджээ.
- Арванхоёрдугаар сарын 31 - Нью-Йорк хотын Таймс Ск?ерийн талбайд нийтээрээ шинэ жилээ угтах ёслол анх удаагаа зохион байгуулагдлаа.
- Нью-Йорк хотод Стайвесантын ахлах сургууль ??дээ нээв.
- Алкохол нь з?рхний шигдээст х?ргэдэг эсэхийг анх удаа судалжээ.
- Нэгд?гээр сарын 10 - Америкийн тайз дэлгэцийн алдарт ж?жигчин Рей Болгер (1987 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 18 - Английн алдарт ж?жигчин Гари Грант (1986 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 26 - Нобелийн энхтайвны шагналт, Ирландын улст?рч Шон МакБрайд (1988 онд нас барсан)
- Хоёрдугаар сарын 11 - Шинэ Зеландын 26 дахь ер?нхий сайд Сир Кейт Холяк (1983 онд нас барсан)
- Хоёрдугаар сарын 20 - ЗХУ-ын Сайд нарын з?вл?лийн дарга Алексей Косыгин (1980 онд нас барсан)
- Гуравдугаар сарын 2 - Америкийн х??хдийн зохиолч Др.Сьюсс (1991 онд нас барсан)
- Гуравдугаар сарын 5 - Б?гд найрамдах Хятад улсын Батлан хамгаалахын сайд Мау Пан Ц? (1987 онд нас барсан)
- Гуравдугаар сарын 26 - Грекийн ер?нхий сайд Зенофон Золотас (2004 онд нас барсан)
- Д?р?вд?гээр сарын 6 - Баруун Германы канцелор Курт Георг Кайсингер (1988 онд нас барсан)
- Д?р?вд?гээр сарын 8 - Нобелийн шагналт Английн эдийн засагч Жон Хикс (1989 онд нас барсан)
- Д?р?вд?гээр сарын 22 - Америкийн физикч Ж.Роберт Оппенхаймер (1967 онд нас барсан)
- Тавдугаар сарын 6 - Нобелийн шагналт Шведийн зохиолч Харри Мартинсон (1978 онд нас барсан)
- Тавдугаар сарын 11 - Испанийн нэрт уран б?тээлч, зураач Сальвадор Дали (1989 онд нас барсан)
- Тавдугаар сарын 21 - Америкийн нэрт найруулагч, ж?жигчин Роберт Монтгомери (1981 онд нас барсан)
- Зургаадугаар сарын 2 - Тарзаны д?рээрээ олонд танигдсан, усанд сэлэгч Жонни Вайсмюллер (1984 онд нас барсан)
- Зургаадугаар сарын 7 - Аргентин улсын яруу найрагч Франциско Лопез Мерино (1928 онд нас барсан)
- Долоодугаар сарын 2 - Францын теннисч, бизнесмэн Рене Лакост (1996 онд нас барсан)
- Долоодугаар сарын 12 - Нобелийн шагналт Чилийн яруу найрагч Пабло Неруда (1973 онд нас барсан)
- Долоодугаар сарын 24 - ЗХУ-ын Тэнгисийн цэргийн адмирал Николай Герасимович Кузнецов (1974 онд нас барсан)
- Долоодугаар сарын 28 - Нобелийн шагналт ЗХУ-ын физикч Павель Черенков (1990 онд нас барсан)
- Наймдугаар сарын 3 - Мексикийн алдарт ж?жигчин Долорес дел Рио (1983 онд нас барсан)
- Наймдугаар сарын 7 - Нобелийн энхтайвны шагналт Америкийн дипломатч Ральф Бунч (1971 онд нас барсан)
- Наймдугаар сарын 12 - Оросын эзэнт г?рний хунтайж Алексей Николайевич (1918 онд нас барсан)
- Наймдугаар сарын 16 - Нобелийн шагналт Америкийн химич Вендэлл Мередит Стенли (1971 онд нас барсан)
- Наймдугаар сарын 22 - БНХАУ-ын дарга Ден Сиаопинг (1997 онд нас барсан)
- Есд?гээр сарын 15 - Италийн с??лчийн эзэн хаан II Умберто (1983 онд нас барсан)
- Есд?гээр сарын 29 - Английн нэрт ж?жигчин Грийр Гарсан (1996 онд нас барсан)
- Аравдугаар сарын 1 - Энэтхэгийн коммунист лидер А.К.Гопалан (1977 онд нас барсан)
- Аравдугаар сарын 3 - Нобелийн шагналт Америкийн химич Чарльз Ж.Педерсен (1989 онд нас барсан)
- Аравдугаар сарын 20 - Канадын улст?рч Томми Дуглас (1986 онд нас барсан)
- Арваннэгд?гээр сарын 16 - Нигерийн ер?нхийл?гч Ннамди Азикиве (1996 онд нас барсан)
- Арваннэгд?гээр сарын 22 - Нобелийн шагналт Францын физикч Луй Нийл (2000 онд нас барсан)
- Арванхоёрдугаар сарын 7 - Америкийн нэрт дуу оруулагч Кларенс Неш (1985 онд нас барсан)
- Арванхоёрдугаар сарын 18 - Оскарын шагналт найруулагч Жорж Стивенс (1975 онд нас барсан)
- Арванхоёрдугаар сарын 25 - Нобелийн шагналт Германы химич Герхард Херцберг (1999 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 7 - Грекийн зохиолч Эммануэль Ройдес (1836 онд т?рс?н)
- Хоёрдугаар сарын 15 - АНУ-ын сенатор Марк Ханна (1837 онд т?рс?н)
- Гуравдугаар сарын 5 - Армийн шуудангийн ?йлчилгээг санаачлагч Жон Лоутер ду Плат Тейлор (1829 онд т?рс?н)
- Гуравдугаар сарын 17 - Хаан III Жоржын ачх?? Кембрижийн г?н, хунтайж Жорж (1819 онд т?рс?н)
- Д?р?вд?гээр сарын 10 - Испанийн хатан II Изабелла (1830 онд т?рс?н)
- Тавдугаар сарын 1 - Чехийн суут х?гжмийн зохиолч Антонин Дворак (1841 онд т?рс?н)
- Тавдугаар сарын 7 - Перу улсын 30 дахь ер?нхийл?гч Мануэль Кандамо (1841 онд т?рс?н)
- Зургаадугаар сарын 16 - Финляндын ер?нхийл?н захирагч Николай Бобриков (1839 онд т?рс?н)
- Зургаадугаар сарын 22 - Австрийн ер?нхий сайд Карл Риттер фон Стремайр (1832 онд т?рс?н)
- Долоодугаар сарын 3 - Зионист х?д?лг??нийг ?ндэслэгч Теодор Херцл (1860 онд т?рс?н)
- Долоодугаар сарын 14 - ?мн?д Африкийн ер?нхийл?гч Пол Крюгер (1825 онд т?рс?н)
- Долоодугаар сарын 15 - Оросын суут зохиолч Антон П.Чехов (1860 онд т?рс?н)
- Наймдугаар сарын 10 - Францын 68 дахь ер?нхий сайд Пьерре Валдек-Россеу (1846 онд т?рс?н)
- Наймдугаар сарын 29 - Османы султан V Мурад (1840 онд т?рс?н)
- Есд?гээр сарын 24 - Нобелийн шагналт физикч Нильс Риберг Финсен (1860 онд т?рс?н)
- Аравдугаар сарын 15 - Саксонийн хаан Жорж (1832 онд т?рс?н)
- Арваннэгд?гээр сарын 28 - Чехийн ж?жигчин Фанни Янушек (1829 онд т?рс?н)
Шведийн Нобелийн хорооноос энэ удаагийн физикийн салбарын шагналыг нар жаргах ?зэгдлийг шинжлэх ухаанаар тайлбарлаг электромагнетик цацрагыг гаргаж ирснийх нь т?л?? Лорд Рилейд олгосон бол Химийн шагналыг Агаарын инерцийн даралтыг судласных нь т?л?? Сир Уиллиам Рамсид олгосон юм. Харин эр??л мэндийн шагналыг Рефлексийн судалгаанд тулгуурлан Иван Павловд олгосон бол Уран зохиолын шагналыг ??рийн орны хэл дээр гайхалтай зохиол б?тээл туурвиснийх нь т?л?? Францын зохиолч Фредерик Мистрал, Испанийн зохиолч Хосе Эчгарай нарт олгожээ. Энхтайвны Нобелийн шагналыг Олон улсын хуулийн судалгааны Олон улсын Дрой судалгааны х?рээлэнд гардуулсан байна. Та б?хэнд Нобелийн шагналтнуудыг танилцуулъя.
- физикийн салбарын Нобелийн шагнал - Лорд Рилей
- Химийн салбарын Нобелийн шагнал - Сир Уиллиам Рамси
- Эр??л мэндийн салбарын Нобелийн шагнал - Иван Петрович Павлов
- Уранзохиолын салбарын Нобелийн шагнал - Фредерик Мистрал, Хосе Элчгарай
- Нобелийн энхтайвны шагнал - Олон улсын Дрой судалгааны х?рээлэн
