(MCM)
Аргийн тооллоор Нэгэн мянга ес?н зуудугаар оны т?м?р туулай жил. Анно Домини гэж тоолдог болсноос хойш хоёр дахь мянганы 900 дахь жил, 19-р зууны 100 дахь жил, 1900-аад он гэж тоолвол эхний жил.
- Нэгд?гээр сарын 2 – АНУ-ын т?рийн нарийн бичгийн дарга Жон Хей Хятадтай худалдаагаа сэргээх Нээлттэй хаалганы бодлого баримтлах болсоноо зарлалаа.
- Нэгд?гээр сарын 5 – АНУ-ын Жонс Хопкинсийн их сургуулийн доктор Хенри Роуленд дэлхийн соронзон орны талаарх ??рийн онолоо дэвш??лжээ.
- Нэгд?гээр сарын 9 – Италийн мэргэжлийн х?лб?мб?гийн Лацио баг Ром хотноо байгуулагдав.
- Нэгд?гээр сарын 14 – Италийн х?гжмийн зохиолч Жиакомо Пуччинигийн Тоска дуурь Италийн нийслэл Ром хотод олны х?ртээл болов.
- Нэгд?гээр сарын 14 – АНУ-ын сенат АНУ-Германы тунхагийг хэлэлцэж, улмаар тунхаг ёсоор Самоагын арлууд АНУ-ын мэдэлд шилжив.
- Нэгд?гээр сарын 28 – Монголын хаан Богд Жавзандамба хутагт Хаант Оросоос зээл х?сэв. Оросын хаант улсын Сангийн яамнаас оруулсан Богд гэгээнд олгох 30 000 рублийн зээлийн баримтан дээр Санкт Петербург хотноо Оросын цагаан хаан ??рийн гараар з?вш??рс?н цохолт хийж, Монголын шашны тэрг??нд зээл олгохыг з?вш??рс?н байна. Гэвч маргааш ?д?р нь Богд Жавзандамба хаан гэнэт зээлээсээ татгалзжээ.
- Хоёрдугаар сарын 5 – Их Британи, АНУ-ын хооронд Т?в Америкийн усан замын суваг байгуулах гэрээнд гарын ?сэг зурлаа. Гэрээ ёсоор Никарагуа улсад суваг байгуулахаар болсон юм.
- Хоёрдугаар сарын 6 – Нидерландын парламент олон улсын арбитрийн ш??хийг Гааг хотноо байгуулахыг хэлэлцэн, з?вш??рчээ.
- Хоёрдугаар сарын 27 – Германы х?лб?мб?гийн хамгийн амжилттай, агуу т??хтэй ФЦ Байерн баг Мюнхен хотноо байгуулагдав.
- Хоёрдугаар сарын 27 – Их Британийн нийслэл Лондон хотноо Британийн х?д?лм?рийн нам албан ёсоор байгуулагдлаа.
- Гуравдугаар сарын 5 – АНУ-ын тэнгисийн цэргийн хоёр х?л?г онгоц Никарагуа болон Коста Рика улсын хооронд ??ссэн маргааныг шийдвэрлэх зорилгоор Никарагуа улсад ирэв.
- Гуравдугаар сарын 15 – АНУ м?нг?ний алтан стандартанд шилжихээр болжээ.
- Гуравдугаар сарын 16 – Их Британийн археологич Сир Артур Эванс Крет арал дээрх Кноссын ордоны туурийг илр??лжээ. ??нээс гурван хоногийн дараа дэлхийд ?мн? нь илэрч байгааг?й олдворууд гарч ирсэн юм.
- Гуравдугаар сарын 18 – Нидерландын х?лб?мб?гийн хамгийн агуу т??хтэй АФЦ Аякс клуб нийслэл Амстердам хотноо байгуулагдлаа.
- Гуравдугаар сарын 27 – Японы эзлэн т?рэмгийллээс сэргийлэх зорилгоор Солонгос, ОХУ-ын тэнгисийн цэрэг эвсчээ.
- Д?р?вд?гээр сарын 9 – Францын шинжлэх ухааны академи физикч Пол Виллардын гамма туяаг цацаргалтын онолыг нь х?лээн з?вш??рчээ.
- Д?р?вд?гээр сарын 14 – Парисийн дэлхийн ?зэсгэлэн нээгдэв.
- Д?р?вд?гээр сарын 22 – Кусерригийн тулаан: Францын цэргийн х?ч Чадыг эзлэн авав. Энэ ?еэр Чадын цэргийн жанжин Рабин аль-Зубайр алагджээ.
- Тавдугаар сарын 14 – Орчин цагийн хоёр дахь удаагийн олимп Францын нийслэл Парис хотод ёслол т?г?лд?р эхлэв.
- Тавдугаар сарын 17 – Америкийн зохиолч Франк Баумын Озын гайхамшигт илбэ, шид ном хэвлэгджээ.
- Тавдугаар сарын 18 – Их Британи Тонга аралд эрх мэдлээ тогтоов.
- Тавдугаар сарын 21 – ОХУ Манжуурыг ч?л??лж эзэмшилдээ авав.
- Тавдугаар сарын 22 - Америкийн алдарт "Ассошейтэд Пресс" агентлаг Нью-Йорк хотноо байгуулагджээ.
- Тавдугаар сарын 29 – Чадын нийслэл Ндьяменад Францын командлагч Эмиль Жентиль цэргийн бааз байгуулав.
- Зургаадугаар сарын 6 – АНУ-ын ер?нхийл?гч Уиллиам МакКинли Америкийн Улаан Загалмайн нийгэмлэгийг байгуулах шийдвэрт гарын ?сэг зуржээ.
- Зургаадугаар сарын 14 – Германы парламент болох Рейхстагын шийдвэрээр Германы эзэнт г?рний тэнгисийн цэргийг ?рг?тг?х шийдвэр гаргажээ.
- Зургаадугаар сарын 25 – Хятадын даоист с?мийн ламтан Ванг Юаньлю Дунхуаны бичээсийг илр??лжээ. Энэ нь 11-р зууны эхэн ?ед Дунхуан хотд байрлах Могаогын хаданд сийлж ?лдээсэн бичээс байсан юм.
- Зургаадугаар сарын 29 – Шведийн эзэн хаан II Оскар Альфред Нобелийн гэрээслэлийн дагуу шагнал олгож байхаар бодлж, улмаар Нобелийн шагналын хороо, Нобелийн санг байгуулах зарлиг буулгажээ. Улмаар 1901 оноос эхлэн Нобелийн шагналыг олгож байхаар тогтсон юм.
- Долоодугаар сарын 1 – Австри-Унгарын эзэнт г?рний угсаа залгамжлах хунтайж Франц Фердинанд, Чехийн язгуур угсааны Софи Шотек фон Шотковатай гэрлэв. Тэд д?рв?н х??хэд т?р??лсэн билээ.
- Долоодугаар сарын 2 – Германы Фридрихшафен хотын Констанс гол дээг??р дэлхийн анхны зеппелин х??р?в.
- Долоодугаар сарын 5 – Их Британийн з??н лондонд байрлах Тамзе голын ажилчны районы х?лб?мб?гийн баг дээр ?ндэслэн одоогийн Уэст Хем Юнайтед клуб байгуулагджээ.
- Долоодугаар сарын 19 – Францын нийслэл Парис хотын з??н болон баруун хэсгийг холбосон метроны анхны шугам ашиглалтанд оржээ.
- Долоодугаар сарын 23-25 – Их Британийн нийслэл Лондон хотноо Пан-Африкийн з?вл?г??н анх удаагаа боллоо.
- Долоодугаар сарын 29 – Италийн эзэн хаан I Умберто тэрс ?зэлт Жаетано Брескид хорлогдож, амиа алдав.
- Долоодугаар сарын 31 – Австралийн 44,800 иргэн Австралийг тусгаар улс болохыг х?лээн з?вш??рч саналаа ?гчээ.
- Наймдугаар сарын 6 – Алдарт х?гжмийн зохиолч Густаф Малер д?р?вд?гээр симфонио бичиж дуусгажээ.
- Наймдугаар сарын 9 – АНУ-ын Бостон хотноо теннисний Дейвисийн цом анх удаагаа зохион байгуулагдав. Анхны тэмцээнд АНУ-ын шигшээ Британийн шигшээг хожиж т?р??лсэн юм.
- Наймдугаар сарын 21 – Испани-Америкийн дайн дууссанаас хойш анх удаагаа АНУ, Испанийн хооронд харилцаагаа сэргээх гэрээ байгуулж, гарын ?сэг зуржээ.
- Наймдугаар сарын 29 – Италийн хаан Умбертод халдаж, амь насыг нь б?рэлгэсэн Жаетана Брескид б?х насаар нь хорих ял оноожээ. Гэвч ерд?? жилийн дараа амиа хорлосон юм.
- Есд?гээр сарын 1 – Герман-Америкийн холбооны компани Эмден хотыг Нью-Йорктой холбосон 7,917 км урт кабелийн шугамыг ашиглалтанд оруулжээ. Энэ нь дэлхийн т??хэнд анхны тохиодол болсон юм.
- Есд?гээр сарын 8 – АНУ-ын Техас мужийн Галвестон хотод х?чтэй хар салхи дэгдэж, 6000 х?н амиа алдан, 38 мянган х?н орох оронг?й болсон юм. Энэ нь АНУ-д тохиосон хамгийн х?н??лтэй хар салхины нэгээр нэрлэгдсэн билээ.
- Есд?гээр сарын 12 – Шведийн тэнгисийн цэргийн адмирал Фредирик фон Оттер Шведийн хаант улсын ер?нхий сайдаар томилогдов.
- Есд?гээр сарын 22 – Францын т??хэн дэх хамгийн том ?дэшлэг зохиогдов. Уг ?дэшлэгийг тухайн ?еийн ер?нхийл?гч Эмиль Лубе зохион байгуулсан б?г??д Франц даяарх 22,695 хотын захирагч нэг дор цугларч оройн зоог барьсан байна.
- Еврд?гээр сарын 25 – Их Британийн парламент б?рэн б?рэлдэх??нээрээ огцорч улмаар 10-р сарын 1-ний ?д?р сонгууль зохион байгуулахаар болжээ.
- Аравдугаар сарын 1 – Их Британийн Олдхем хотоос 25 настай Уинстон Черчиль Ардын танхимд гиш??нээр сонгогдов. Тэрээр 222 х?ний саналаар гиш??н болсон билээ.
- Аравдугаар сарын 12 – АНУ Аугаа америкчуудын алдарын танхимийг байгуулан эхний ээлжний аугаа нэрсийг тодруулав. 100 х?ний б?рэлдэх??нтэй ш??х б?рэлдэх??н Жорж Вашингтоныг 97 х?ний саналаар, Абрахам Линкольн болон Даниел Уэбстер нарыг 96 х?ний саналаар сонгожээ.
- Аравдугаар сарын 20 – Японы ер?нхий сайдаар Ито Хиробуми хоёр дахь удаагаа сонгогдов.
- Арваннэгд?гээр сарын 3 – Дэлхийн т??хэнд анх удаа АНУ-ын Нью-Йорк хотын Медисон Ск?эр Гарденд автомашины шоу зохион байгуулагдав. Анхны шоунд 70 машин орж, 7000 х?н ?зэж сонирхжээ.
- Арваннэгд?гээр сарын 6 – АНУ-ын ер?нхийл?гчийн сонгуульд Б?гд найрамдах намаас нэр дэвшсэн Уиллиам МакКинли хоёр дахь удаагаа ер?нхийл?гч??р сонгогдов. Тэрээр сонгогчдын коллегийн 292 х?ний саналаар ер?нхийл?гч болсон юм.
- Арваннэгд?гээр сарын 11 – Пьер де Кубертин 1904 оны олимпийг АНУ-д зохион байгуулна гэдгийг зарлав.
- Арваннэгд?гээр сарын 13 – Данийн зохион б?тээгч Валдемар Поулсен дуу хураах хэрэгсэл зохион б?тээжээ. Тэрээр ??нийг телеграфон гэж нэрлэсэн юм.
- Арваннэгд?гээр сарын 22 – Мерседес компани ?йлдвэрлэсэн машинаа анх удаа шалгалтанд оруулав.
- Арванхоёрдугаар сарын 1 – АНУ Никарагуа улсын хооронд худалдааны гэрээ байгуулав.
- Арванхоёрдугаар сарын 5 – Герман, Австри-Унгар, Итали улсын хооронд хамтын ажиллагаа стратегийн т?ншлэл болгох шийдвэрт гарын ?сэг зуржээ.
- Арванхоёрдугаар сарын 19 – ОХУ-ын тэнгисийн цэрэг тусгай загварын х?л?г онгоц б?тээх шийдвэр гаргаж, ажилдаа оров.
- Арванхоёрдугаар сарын 30 – 19-р зууны с??лчийн ням гаригт зохиолч Марк Твейн "Нью-Йорк Херальд" сонинд "19-20-р зуун руу" гэх ?г??ллээ нийтл??лж байжээ.
- Дэлхий даяарх Христийн с?м??д шинэ зуунтай мэндчилэн хонх цохих ёслол ?йлджээ.
- Нэгд?гээр сарын 1 – Италийн нэрт ж?жигчин Паола Борбони (1995 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 2 – Японы кино найруулагч Мансаку Итами (1946 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 3 – Францын х?гжмийн зохиолч Морис Жобер (1940 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 4 – Дэлхийн нэгд?гээр дайны ахмад дайчин Уиллиам Янг (2007 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 5 – Францы зураач Ив Танги (1955 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 6 – Америкийн ж?жигчин Жон Синклер (1945 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 8 – Францын улст?рч, хуульч Франсуа де Ментон (1984 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 9 – Америкийн аялагч, зохиолч Ричард Халлибартон (1939 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 10 – Шведийн ж?жигчин, найруулагч Жеан Герет (1956 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 11 – Америкийн детектив зохиолч Болден Чейз (1971 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 18 – Хятадын х??хэлдэй кино б?тээгч Ван Лайминг (1997 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 22 – Германы дуучин, ж?жигчин Эрнст Буш (1980 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 24 – Украйны генетикч Теодосий Добжанскы (1975 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 30 – Аргентин гаралтай Британийн ж?жигчин Мартита Хант (1969 онд нас барсан)
- Хоёрдугаар сарын 2 – Польшийн хамгийн урт насалсан х?н Йосеф Ковальски (2013 онд нас барсан)
- Хоёрдугаар сарын 5 – Америкийн улст?рч Адлай Стивенсон (1977 онд нас барсан)
- Хоёрдугаар сарын 11 – Германы философич Ханс-Георг Гадамер (2002 онд нас барсан)
- Хоёрдугаар сарын 12 – ЗХУ-ын маршал Василий Чуйхов (1982 онд нас барсан)
- Хоёрдугаар сарын 22 – Испанийн кино найруулагч Луйз Буниель (1983 онд нас барсан)
- Хоёрдугаар сарын 25 – Машинт театрыг санаачлагч Вольфрам Хирт (1959 онд нас барсан)
- Гуравдугаар сарын 4 – Америкийн кино найруулагч Херберт Биберман (1971 онд нас барсан)
- Гуравдугаар сарын 12 – Колумбийн ер?нхийл?гч Густаво Рохас Пинилла (1975 онд нас барсан)
- Гуравдугаар сарын 13 – Нобелийн шагналт зохиолч, яруу найрагч Гиоргос Сеферис (1971 онд нас барсан)
- Гуравдугаар сарын 19 – Нобелийн шагналт химич Фредерик Жолио (1958 онд нас барсан)
- Гуравдугаар сарын 23 – Германы философич Эрих Фромм (1980 онд нас барсан)
- Гуравдугаар сарын 29 – Австралийн ер?нхий сайд Жон МакИвен (1980 онд нас барсан)
- Д?р?вд?гээр сарын 1 – Данийн автомашин жолоодогч Стефани Клаусен (1981 онд нас барсан)
- Д?р?вд?гээр сарын 3 – Английн математикч Альберт Ингам (1967 онд нас барсан)
- Д?р?вд?гээр сарын 16 – Оросын зохиолч Полли Адлер (1962 онд нас барсан)
- Д?р?вд?гээр сарын 21 – Нацистийн Германы улст?рч Ханс Фрицше (1953 онд нас барсан)
- Д?р?вд?гээр сарын 25 – Нобелийн шагналт физикч Вольфганг Паули (1958 онд нас барсан)
- Д?р?вд?гээр сарын 26 – Америкийн геофизикч Чарльз Рихтер (1985 онд нас барсан)
- Д?р?вд?гээр сарын 28 – Францын коммунист х?д?лг??ний удирдагч Морис Торез (1964 онд нас барсан)
- Тавдугаар сарын 1 – Италийн зохиолч Игнасио Силоне (1978 онд нас барсан)
- Тавдугаар сарын 6 – Хятадын биохимич Женг Ли (2010 онд нас барсан)
- Тавдугаар сарын 27 – Беларусын яруу найрагч Уладжимир Жилка (1933 онд нас барсан)
- Зургаадугаар сарын 3 – Герман гаралтай Израйлийн геологич Лео Пикард (1997 онд нас барсан)
- Зургаадугаар сарын 5 – Нобелийн шагналт Унгарын физикч Деннис Габор (1979 онд нас барсан)
- Зургаадугаар сарын 21 – Хойд Солонгосын генерал, батлан хамгаалахын сайд Чой Ён-Кун (1976 онд нас барсан)
- Зургаадугаар сарын 30 – Норвегийн аж ?йлдвэрч Альф Ихлен (2006 онд нас барсан)
- Долоодугаар сарын 4 – Францын яруу найрагч (1945 онд нас барсан)
- Долоодугаар сарын 6 – Америкийн зохиолч Фредерика Сагор Маас (2012 онд нас барсан)
- Долоодугаар сарын 29 – Нобелийн шагналт Шведийн зохиолч Эйвинд Жонсон (1976 онд нас барсан)
- Наймдугаар сарын 3 – Америкийн сэтг??лч Эрни Пайль (1945 онд нас барсан)
- Наймдугаар сарын 4 – Их Британийн хатан хаан II Элизабетийн эх Элизабет Бауэс-Лион (2002 онд нас барсан)
- Наймдугаар сарын 11 – Оросын х?гжмийн зохиолч Александер Мосолов (1973 онд нас барсан)
- Наймдугаар сарын 25 – Нобелийн шагналт Германы биохимич Ханс Адольф Кребс (1981 онд нас барсан)
- Есд?гээр сарын 3 – Финландын ер?нхийл?гч Урхо Кекконен (1986 онд нас барсан)
- Есд?гээр сарын 11 – Английн х?лб?мб?гч Жимми Брайн (1971 онд нас барсан)
- Есд?гээр сарын 22 – Америкийн химийн инженер Пол Хью Эммет (1985 онд нас барсан)
- Есд?гээр сарын 29 – Мексикийн ер?нхийл?гч Мигель Алеман Валдес (1983 онд нас барсан)
- Аравдугаар сарын 7 – Нацистийн Германы генерал, "СС"-ийн тэрг??н Хайнрих Гиммлер (1945 онд нас барсан)
- Аравдугаар сарын 10 – Америкийн нэрт ж?жигчин Хелен Хейс (1993 онд нас барсан)
- Аравдугаар сарын 17 – Америкийн ж?жигчин Жеан Артур (1991 онд нас барсан)
- Аравдугаар сарын 30 – Нобелийн шагналт Финландын биохимич Рагнар Гранит (1991 онд нас барсан)
- Арваннэгд?гээр сарын 4 – Румын улсын коммунист тэмцэгч Лукретиу Патрашкану (1954 онд нас барсан)
- Арваннэгд?гээр сарын 5 – Америкийн улст?рч Мартин Дайс Жр (1972 онд нас барсан)
- Арваннэгд?гээр сарын 8 – "Салхинд туугдагсад" зохиолоороо алдаршсан Америкийн зохиолч Маргарет Митчел (1949 онд нас барсан)
- Арваннэгд?гээр сарын 14 – Америкийн х?гжмийн зохиолч Аарон Копланд (1990 онд нас барсан)
- Арваннэгд?гээр сарын 25 – Нацистийн Германы генерал Рудольф Хос (1947 онд нас барсан)
- Арванхоёрдугаар сарын 3 – Нобелийн шагналт Австрийн химич Ричард Кун (1967 онд нас барсан)
- Арванхоёрдугаар сарын 6 – Америкийн нэрт ж?жигчин Агнес Моорхед (1974 онд нас барсан)
- Арванхоёрдугаар сарын 10 – Австралийн улст?рч Доминик Коста (1976 онд нас барсан)
- Арванхоёрдугаар сарын 25 – Польшийн математикч Антоний Зигмунд (1992 онд нас барсан)
- Нэгд?гээр сарын 5 – АНУ-ын Армийн генерал Уиллиам А.Хаммонд (1828 онд т?рс?н)
- Нэгд?гээр сарын 20 – Английн зохиолч, ш??мжлэгч Жон Раскин (1819 онд т?рс?н)
- Хоёрдугаар сарын 18 – Америкийн улст?рч Клинтон Мерриам (1824 онд т?рс?н)
- Хоёрдугаар сарын 23 – Британийн архитекторч Уиллиам Баттерфильд (1814 онд т?рс?н)
- Гуравдугаар сарын 6 – Германы зохион б?тээгч Готтлеб Даймлер (1834 онд т?рс?н)
- Гуравдугаар сарын 29 – Техасын т?м?рзамын с?лжээг ?ндэслэгч Сайрус К.Холлидей (1826 онд т?рс?н)
- Д?р?вд?гээр сарын 5 – Оттоманы цэргийн жанжин Осман Нури Паша (1832 онд т?рс?н)
- Д?р?вд?гээр сарын 19 – Австралийн эрх ч?л??ний т?л?? тэмцэгч Жеймс Доусон (1806 онд т?рс?н)
- Тавдугаар сарын 1 – Унгарын зураач Михалий Мункаши (1844 онд т?рс?н)
- Тавдугаар сарын 9 – Данийн зохиолч Карит Этлар (1816 онд т?рс?н)
- Зургаадугаар сарын 3 – Английн аялагч, зохиолч Мери Кингсли (1862 онд т?рс?н)
- Зургаадугаар сарын 19 – Баденийн г?нж Йосефине (1813 онд т?рс?н)
- Долоодугаар сарын 8 – Америкийн нийгмийн з?тгэлтэн Хенри Д.Когсуэль (1820 онд т?рс?н)
- Долоодугаар сарын 29 – Италийн хаан I Умберто (1844 онд т?рс?н)
- Наймдугаар сарын 12 – Австрийн шатарчин, анхны дэлхийн аварга Вилгельм Стайниц (1836 онд т?рс?н)
- Наймдугаар сарын 23 – Японы ер?нхий сайд Курода Киотака (1840 онд т?рс?н)
- Наймдугаар сарын 25 – Германы философич, зохиолч Фридрих Ницше (1844 онд т?рс?н)
- Есд?гээр сарын 29 – Америкийн улст?рч Самуэль Фентон Кери (1814 онд т?рс?н)
- Аравдугаар сарын 15 – Чехийн х?гжмийн зохиолч Жденек Фибич (1850 онд т?рс?н)
- Аравдугаар сарын 20 – Америкийн зохиолч Чарльз Дадли Уорнер (1829 онд т?рс?н)
- Арваннэгд?гээр сарын 22 – Английн х?гжмийн зохиолч Сир Артур Салливан (1842 онд т?рс?н)
- Арваннэгд?гээр сарын 30 – Ирландын зохиолч Оскар Уайльд (1854 онд т?рс?н)
- Арванхоёрдугаар сарын 4 – Колумби улсын 11 дэх ер?нхийл?гч Акилео Парра (1825 онд т?рс?н)
- Арванхоёрдугаар сарын 21 – Пруссийн фильд маршалл Леонхард Граф вон Блюментал (1810 онд т?рс?н)
