Потсдам
Поглед на Потсдам
Потсдам
Управа
Зем?а	Германи?а
Покраина	Бранденбург
Округ	Урбан округ
Градоначалник	?ан ?акобс ( СДП )
Основни податоци
Површина	187,28 км 2
Надм. височина	35?114 м
Население	182.112 (31 декември 2020) [1]
- Густина	972 жит/км 2
Други информации
Часовен по?ас	CET / CEST ( UTC+1 / +2 )
Рег. табл.	P
Пошт. бр.	14401?14482
Повик. бр.	0331
Портал	www.potsdam.de
Местоположба на градот Потсдам во Бранденбург
Координати	52°24′0″N 13°4′0″E  /  52.40000° СГШ; 13.06667° ИГД  / 52.40000; 13.06667

Потсдам ( германски : Potsdam ; долнолужички : Podstupim ) ? главен град на германската со?узна покраина Бранденбург и дел од метрополитенската област Берлин/Бранденбург . Се нао?а на реката Хафел , 24 километри ?угозападно од Берлин .

Потсдам имал свои моменти на национална и светска слава. Во Германи?а го има статусот што го има Виндзор во Велика Британи?а : бил резиденци?а на пруските кралеви и германските цареви до 1918. Околу градот посто?ат низи на ме?усебно поврзани езера и уникатни културни знаменитости, како парковите и дворците на Сансуси , на?големото светско културно наследство во Германи?а. Потсдамската конференци?а , главната повоена конференци?а по Втората светска во?на поме?у победничките држави, била одржана во друга палата во областа, Сесилинхоф .

Бабелсберг, во ?угоисточниот дел на Потсдам, било главно филмско студио пред во?ната и уживало одреден успех како главен центар на европскиот филм пред падот на Берлинскиот ?ид . Студиото Бабелсберг е на?старото опсежно филмско студио во светот.

Потсдам се развивал како научен центар во Германи?а од 19 век. Денес, посто?ат три ?авни универзитети и пове?е од 30 истражувачки институти во градот.

Потекло на името [ уреди | уреди извор ]

Името ?Потсдам“ првично гласело ?Позтупими“. Главна теори?а е дека потекнала од старо западнословенскиот збор ко? означува ?под дабовите“, ^[2] односно од терминот ?pod dubmi/dubimi“.

Географи?а [ уреди | уреди извор ]

Областа била создадена од низа големи морени останати од последното ледено доба . Денес, градот има 75% зелени површини и само една четвртина урбана област. Посто?ат околу 20 езера и реки во и околу Потсдам, како Хафел , Грибницско Езеро, Темплинско Езеро , Тифско Езеро, ?унгфернско Езеро, Канал Телтов, Ха?лигско Езеро и Сакровско Езеро. На?високата точка во градот е на 114 метри надморска височина и наречена Кла?нер Равенсберг ( Kleiner Ravensberg ).

Потсдам е поделен на седум историски градски окрузи и девет нови единици ( Ortsteile ), кои му се приклучиле на градот во 2003. Изгледот на градските окрузи се прилично различни. Историските градби главно се нао?аат во окрузите во северниот дел и во центарот, додека новите градби главно се изградени во ?ужниот дел на градот.

Истори?а [ уреди | уреди извор ]

Областа околу Потсдам била населена уште од бронзено доба и била дела од Магна Германи?а опишано од Такит . По преселува?ата, Словените се доселиле и Потсдам бил веро?атно основан по 7 век како населба на Хавел?аните. Првпат бил споменат во документ од 993 како Позтупими , кога царот Отон III ?а доделил територи?ата на Опати?ата Кведлинбург, тогаш водена од неговата тетка Матилда. ^[3] До 1317 бил споменуван како мал град. Здобил градски права во 1345. Во 1573 сe уште бил мал град со околу 2.000 жители. Потсдам го загубил скоро половина од населението во Триесетгодишната во?на (1618?1648).

Посто?ан посед на Хоенцолерн од 1415, Потсдам станал познат, кога во 1660 бил избран како ловечка резиденци?а на Фридрих Вилхелм I, изборен кнез на Бранденбург-Пруси?а , ?адро на тогашната држава ко?а подоцна станала како Кралство Пруси?а . Исто така во градот се нао?але касарни на Пруси?а .

По Потсдамскиот едикт во 1685, Потсдам станал средиште на европската имиграци?а. Неговата верска слобода ги привлекла лу?ето од Франци?а ( хугеноти ), Руси?а , Холанди?а и Бохеми?а . Едиктот го забрзал порастот на населението и економската обнова.

Подоцна, градот станал резиденци?а на кралското семе?ство на Пруси?а . Величествените градби на кралските резиденции биле главно изградени во текот на владее?ето на Фридрих Велики. Една од тие е Сансуси (француски: ?без грижи“, од Георг Венцеслаус фон Кнобелсдорф , 1744), позната по не?зините формални градини и внатрешноста во рококо . Други кралски резиденции се Новиот дворец и Оранжерискиот дворец .

Во 1815 при создава?ето на покраината Бранденбург, Потсдам станал покраински главен град до 1918, ме?утоа поме?у 1827 и 1843 и по 1918 бил надминат и наследен од Берлин како покраински главен град. Покраината се состоела од два административни округа именувани по нивните главни градови Потсдам и Франкфурт на Одра .

Административен округ Потсдам [ уреди | уреди извор ]

Поме?у 1815 и 1945, градот Потсдам служел како главен град на административниот округ Потсдам ( Regierungsbezirk ). Административниот округ се состоел од поранешните окрузи Укермарк , Марк Пригниц и голем дел од Курмарк. Бил сместен поме?у Мекленбург и Померани?а на север и Саксони?а на ?уг и на запад бил ( Берлин , ко? бил урбан округ и енклава во рамките на округот поме?у 1815 и 1822, потоа припоен како урбан округ во округот и повторно откинат од Потсдам во 1875, станува??и посебна единица на 1 април 1881). На северозапад, округот се граничел со реките Елба и Хафел, а на североисток со Одра . ?угоисточната граница била со соседниот административен округ Франкфурт на Одра. Околу половина милион жители живееле во целиот округ, ко? покривал област од околу 20.700 км², поделен на тринаесет рурални окрузи, делумно именувани по нивните административни седишта: ^[4]

Градовите во округот биле мали, ме?утоа со индустрализаци?ата и преселува?ето на работната сила, некои од нив достигнале степен на урбани окрузи. Поважни градови биле Бранденбург на Хафел , Кепеник , Потсдам, Пренцлау , Шпандау и Рупин . ^[4] До 1875, исто така, Берлин бил град во рамките на округот. По неговото одво?ува?е, голем бро? негови предгради?а надвор од неговите граници станале градови, дел од нив станале урбани окрузи во округот Шарлотенбург , Лихтенберг , Риксдорф (по 1912 Но?келн) и Шенеберг (сите овие, како и Кепеник и Шпандау, биле припоени во Берлин во 1920). Урбани окрузи биле (годините го означуваат достигнува?ето на степенот на урбан округ или излегува?ето од округот Потсдам, соодветно):

Потсдам во 20 век [ уреди | уреди извор ]

Берлин бил службен главен град на Пруси?а и подоцна на Германското Царство , но судот останал во Потсдам, каде живееле многу владини службеници. Во 1914, царот Вилхелм II ?а потпишал об?авата за во?на во Новиот дворец. Градот го загубил сво?от статус на втор главен град во 1918, кога царот абдицирал на кра?от на Првата светска во?на .

На почетокот на Третиот Ра?х во 1933 се случило церемони?ално ракува?е поме?у претседателот Паул фон Хинденбург и новиот канцелар Адолф Хитлер . Ракува?ето се случило на 21 март 1933 во Гарнизонската црква во Потсдам и подоцна било наречено ?Денот на Потсдам“. Ова го симболизира со?узот на во?ската ( Reichswehr ) и нацизмот . Потсдам бил тешко оштетен при бомбардира?ето во текот на Втората светска во?на .

Дворецот Сесилинхоф бил местото на Потсдамската конференци?а , ко?а се одржувала од 17 ?ули до 2 август 1945, на ко?а победничките со?узнички водачи ( Хари Труман ; Винстон Черчил и неговиот наследник, Клемент Атли и ?осиф Сталин ) се сретнале да ?а одлучат иднината на Германи?а и повоена Европа. Конференци?ата завршила со Потсдамскиот договор и Потсдамската деклараци?а .

Владата на Источна Германи?а (службено позната како Германска Демократска Република (германски: Deutsche Demokratische Republik , DDR)) се обидела да ги отстрани симболите на прускиот милитаризам . Многу историски градби, некои од нив тешко оштетени во во?ната, биле урнати.

Кога во 1946, остатокот на покраината Бранденбург западно од лини?ата Одра-Ниса била создадена како покраина Бранденбург , Потсдам станал не?зин главен град. Во 1952, ГДР ги распуштила своите со?узни покраини и ги заменила со помали нови окрузи . Потсдам станал главен град на новиот истоимен округ до 1990.

Потсдам, ?угозападно од Берлин, се нао?ал надвор од Западен Берлин и бил одвоен од него по изградбата на Берлинскиот ?ид . ?идот со Западен Берлин не само што го изолирал Потсдам од Западен Берлин, туку и дво?но го зголемил времето за патува?е кон Источен Берлин . Мостот Глинике преку Хафел го поврзувал градот со Западен Берлин и бил средиште на некои размени на шпиони во текот на Студената во?на .

По повторното обединува?е на Германи?а , Потсдам станал главен град на новосоздадената покраина Бранденбург . Постоеле многу идеи и биле вложени многу напори за обнова на првобитниот изглед на градот, на?многу со Градскиот замок и Гарнизонската црква.

Политика [ уреди | уреди извор ]

Администраци?а [ уреди | уреди извор ]

Потсдам имал градоначалник ( Burgermeister ) и градски совет од 15 век. Од 1809, градскиот совет бил избиран со градоначалник ( Oberburgermeister ) на негово чело. Во текот на Третиот Ра?х градоначалникот бил избиран од НСДАП , а градскиот совет бил укинат; повторно бил воспоставен во претходната форма по Втората светска во?на , но слободни избори не биле одржани до повторното обединува?е на Германи?а.

Денес, градскиот совет е главната административна власт во градот. Поме?у 1990 и 1999, претседавачот на градскиот совет бил познат како ?градски претседател“, но денес називот е ?претседавач на градскиот совет“. Градоначалникот се избира на директни избори.

Ландтаг Бранденбург , парламентот на со?узната покраина Бранденбург се нао?а во Потсдам. Се планира да се пресели во Градскиот замок по неговото завршува?е.

Ме?ународни односи [ уреди | уреди извор ]

Збратимени градови [ уреди | уреди извор ]

Потсдам е збратимен со следниве градови: ^[5]

	Ополе	Полска	1973 [6]		Перу?а	Итали?а	1990
	Боби?и	Франци?а	1974		Су Фолс	?ужна Дакота , САД	1990
	?ивескиле	Финска	1985		Бон	Северна Ра?на-Вестфали?а , Германи?а	1988 [7]
	Луцерн	Шва?цари?а	2002 [8]

Образование и истражува?е [ уреди | уреди извор ]

Потсдам е универзитетски град. Потсдамскиот универзитет бил основан во 1991 како универзитет на покраината Бранденбург. Негов претходник бил Академи?ата за општествени и правни науки на ГДР ?Валтер Улбрихт“ ( Akademie fur Staats- und Rechtswissenschaften der DDR ?Walter Ulbricht“ ), образовна институци?а основана во 1948, ко?а била една од на?важните универзитети во ГДР. На самиот универзитет студираат околу 20.000 студенти.

Во 1991 била основана Високата школа како втор универзитет во градот, на ко? студираат околу 2.400 студенти.

Исто така постои и Висока школа за филм и телевизи?а ( Hochschule fur Film und Fernsehen ?Konrad Wolf“ HFF ), основана во 1954 во Бабелсберг , познат центар на германската филмска индустри?а, со пове?е од 600 студенти.

Посто?ат и неколку истражувачки центри, вклучува??и ги тие на институтот Фраунхофер за истражува?е на полимер и биомедицинско инженерство; на друштвото ?Макс Планк“ за гравитациска физика ( Институт Алберт А?ншта?н ), за колоиди и за молекуларна физиологи?а; германскиот истражувачки центар за геонауки; потсдамскиот астрофизички институт; институт за напредни студии за одржливост и потсдамскиот институт за истражува?е на вли?анието на климата.

Главни знаменитости [ уреди | уреди извор ]

Историски гледано, Потсдам бил средиште на европската имиграци?а. Неговата верска слобода ги привлекла лу?ето од Франци?а, Руси?а, Холанди?а и Бохеми?а. Ова е сe уште видвливо во културата и архитектурата на градот.

На?позната знаменитост на Потсдам е Паркот Сансуси , 2 километри западно од центарот на градот. Во 1744 кралот Фридрих Велики ?а наредил изградбата на сво?ата резиденци?а тука, каде можел да живее sans souci (?без грижи“ на француски, ко? бил говорен од страна на благородниците). Паркот поседува ботаничка градина и многу други прекрасни градби:

• Дворецот Сансуси ( Schloss Sanssouci ), релативно современ дворец на пруското кралско и германското царско семе?ство.
• Оранжерискиот дворец ( Orangerieschloss ), поранешен дворец за странски кралски гости.
• Новиот дворец ( Neues Palais ), граден поме?у 1763 и 1769 со цел прослава на кра?от на Седумгодишната во?на , во ко?а Пруси?а ?а избркала Австри?а од не?зината улога како доминантна сила во германските работи. Дворецот е многу поголем и пограндиозен од Сансуси, има над 200 соби и 400 статуи како украси. Служела како гостинска ку?а за бро?ните кралски посетители. Сега во дел од не?зе се нао?а Потсдамскиот универзитет .
• Дворецот Шарлотенхоф ( Schloss Charlottenhof ), неокласичен дворец од Карл Фридрих Шинкел изграден во 1826.
• Римските ба?и ( Romische Bader ), изградени од Карл Фридрих Шинкел и Лудвиг Перзиус во 1829-1840. Тоа е низа на згради, кои вклучуваат павил?он за ча?, ренесансна вила и римска ба?а (од каде потекнува името на целиот комплекс).
• Кинеската кужа за ча? ( Chinesisches Teehaus ), павил?он од 18 век изграден во кинески стил, модерно во тоа време.

Три порти од првобитните градски ?идини се останати и денес. На?старата е Ловечката порта ( Jagertor ), изградена во 1733. Науенската порта била изградена во 1755 близу историскиот холандски кварт. Китнестата Бранденбуршката порта (изградена во 1770, немо?те да ?а помешате со Бранденбуршката порта во Берлин) се нао?а на плоштадот Луизен на западниот влез во стариот град.

Стариот плоштад ( Alter Markt ) ? историски центар на градот. Три века била местото на кое се нао?ал Градскиот замок ( Stadtschloß ), кралски дворец изграден во 1662. Под водство на Фридрих Велики, дворецот станал зимска резиденци?а на пруските кралеви. Дворецот бил сериозно оштетен при бомбардира?ето во 1945 и уништен во 1961 од комунистичките власти. Во 2002, Портата Фортуна ( Fortunaportal ) била повторно изградена на не?зиното историско место, што било првиот чекор кон обновата на дворецот.

На Стариот плоштад, денес преовладува куполата на Црквата Св. Никола ( Nikolaikirche ), изградена во 1837 во класичен стил. Била последното дел на Карл Фридрих Шинкел , ко? ?а проектирал зградата, но не доживеал да го види не?зиното завршува?е. Била завршена од неговите ученици Фридрих Август Штилер и Лудвиг Перзиус . На источната страна на плоштадот се нао?а Старото градско собрание ( Altes Rathaus ), изградено во 1755 од холандскиот архитект ?ан Буман (1706?1776). Има карактеристична кружна кула, крунисана со позлатен Атлас , ко? го носи светот на своите рамена.

Северно од Стариот плоштат е овалната Француска црква ( Franzosische Kirche ), изградена во 1750-тите од Буман за хугенотската заедница.

Друга знаменитост на Потсдам е Холандскиот кварт ( Hollandisches Viertel ), збирка на ку?и кои се посебни во Европа, околу 150 ку?и изградени од црвени тули во холандски стил. Биле изградени поме?у 1734 и 1742 под водство на ?ан Буман, кои се користеле од холандски ма?стори и занаетчии, кои биле повикани да се населат тука од Фридрих Вилхелм I. Денес, областа е еден од на?посетуваните делови на Потсдам.

Северно од центарот на градот е руската колони?а Александровка, мала енклава на руска архитектура (вклучува??и православна капела) изградена во 1825 за група на руски имигранти. Од 1999, колони?ата е дел од светското културно наследство на УНЕСКО .

Источно од колони?ата Александровка има голем парк, Нова градина ( Neuer Garten ), ко? бил уреден во 1786 во англиски стил. Местото содржи два дворци; еден од нив, Сесилинхоф , е местото каде се одржала Потсдамската конференци?а во ?ули и август 1945. Мермерниот дворец ( Marmorpalais ) бил изграден во 1789 во класицистички стил. Во близина е Биосфера Потсдам, тропска ботаничка градина.

Друг занимлив округ на Потсдам е Бабелсберг , кварт ?угоисточно од центарот, каде се нао?аат филмските студии на Universum Film AG ( Студио Бабелсберг ) и голем парк со историски градби, како што се Дворецот Бабелсберг ( Schloß Babelsberg , неоготски дворец проектиран од Шинкел).

Научниот парк Алберт А?ншта?н е местото каде се нао?а Кулата А?ншта?н , ко? се нао?а на врвот на Телеграфенберг ( Telegraphenberg ).

Посто?ат многу паркови во Потсдам, на?голем дел од нив вклучени во светското културно наследство на УНЕСКО. Некои од нив се:

• Паркови во Потсдам
• 
  Белведере близу Сансуси
• 
  Поглед на паркот Бабелсберг на Берлин
• 
  Кинеска ку?а за ча?

Потсдам исто така има мемори?ален центар за поранешниот затвор на КГБ .

Сообра?а? [ уреди | уреди извор ]

• Железнички сообра?а? : Потсдам, вклучен во тарифната зона ?C“ ( Tarifbereich C ) ^[9] на берлинскиот ?авен превоз, е опслужуван од лини?ата С7 на С-Железница . Станици кои се опслужуваат се Грибницзе, Бабелсберг и главната железничка станица ( Hauptbahnhof ), главна станица за сите возови. Други станици во Потсдам се Шарлотенхоф, Парк Сансуси (вклучува??и ?а и монументална ?царска железничка“ ( Kaiserbahnhof )), Мединштат Бабелсберг (порано Древиц), Ребрике и Пиршха?де. Градот исто така поседува 27 километри трамва?ска мрежа .
• Патен сообра?а? : Потсдам е опслужуван од неколку автопати: А10, обиколница ко?а е подобро позната како Берлинска обиколница , А115 и е поврзан со А2 и А9. Со?узните автопати Б1 и Б2 поминуваат низ градот. Потсдам исто така поседува мрежа на градски и приградски линии на автобуси и троле?буси.

Спорт [ уреди | уреди извор ]

• Турбине Потсдам, еден од на?успешните германски женски фудбалски клубови (Бундеслига за жени)
• Бабелсберг 03, фудбалски клуб ( 3. Бундеслига )
• Олимписки тренинг-центар Потсдам
• Потсдам, рагби клуб
• Потсдамскиот маратон околу замоците ( Potsdamer Schlossermarathon ) ? маратон , ко? се одржува во ?уни секо?а година. Ил?адници при?авени ?а трчаат патеката низ замоците за поламаратон и неколку стотици ?а трчаат уште еднаш патеката за да го завршат целиот маратон.

Наводи [ уреди | уреди извор ]

Надворешни врски [ уреди | уреди извор ]

? Потсдам “ на Ризницата  ?

• Офици?ална страница (германски) (англиски)
• Интерактивна воздушна прошетка низ Потсдам Архивирано на 13 октомври 2006 г.

п р у Урбани и рурални окрузи во покраината Бранденбург во Германи?а Урбани окрузи Бранденбург на Хафел Котбус Потсдам Франкфурт на Одра Рурални окрузи Барним Горен Хафел Горен Шпревалд-Лужица Даме-Шпревалд Елба-Елстер Источен Пригниц-Рупин Меркиш-Одерланд Одра-Шпре Потсдам-Мителмарк Пригниц Телтов-Флеминг Укермарк Хафеланд Шпре-Ниса

п р у Главни градови на со?узните покраини на Со?узна Република Германи?а Главни градови на површинските покраини Висбаден ( Хесен ) Диселдорф ( Северна Ра?на-Вестфали?а )  • Дрезден ( Саксони?а )  • Ерфурт ( Тиринги?а )  • Кил ( Шлезвиг-Холшта?н )  • Магдебург ( Саксони?а-Анхалт )  • Ма?нц ( Ра?нска област-Пфалц )  • Минхен ( Бавари?а )  • Потсдам ( Бранденбург )  • Сарбрикен ( Сар )  • Хановер ( Долна Саксони?а )  • Шверин ( Мекленбург-Западна Померани?а )  • Штутгарт ( Баден-Виртемберг )  • Градови-држави 1 Берлин  • Град Бремен ( Покраина Бремен )  • Хамбург Главни градови на поранешни покраини Тибинген ( Виртемберг-Хоенцолерн , 1949?1952) Фра?бург во Бра?сгау ( ?ужен Баден , 1949?1952)  • Штутгарт ( Виртемберг-Баден , 1949?1952)  • 1 За разлика од моно-градовите држави Берлин и Хамбург, Покраината Бремен ?а сочинуваат два града, па така покраината и главниот град не се еднакви.

п р у Градови во Германи?а по население 1.000.000+ Берлин Келн Минхен Хамбург 500.000+ Бремен Диселдорф Дортмунд Дрезден Есен Ла?пциг Нирнберг Франкфурт на Ма?на Хановер Штутгарт 200.000+ Аугсбург Ахен Билефелд Бон Бохум Брауншва?г Висбаден Вупертал Гелзенкирхен Дисбург Ерфурт Карлсруе Кемниц Кил Крефелд Либек Магдебург Манха?м Менхенгладбах Минстер Оберхаузен Росток Фра?бург Хале (Зале) 100.000+ Бершки Гладбах Ботроп Бремерхафен Вирцбург Волфсбург Гетинген Дармштат Ерланген Залцгитер Зиген Золинген Инголштат ?ена Касел Кобленц Котбус Леверкузен Лудвигсхафен Ма?нц Мерс Милха?м на Рур Но?с Олденбург Оснабрик Офенбах на Ма?на Падерборн Потсдам Пфорцха?м Регенсбург Реклингхаузен Ремша?д Ро?тлинген Сарбрикен Трир Улм Фирт Хаген Хам Ха?делберг Ха?лброн Херне Хилдесха?м целосен список општини метрополитенски области градови со пове?е од 100.000 жители

п р у Седишта на окрузите во Источна Германи?а Гера Дрезден Ерфурт Зул Источен Берлин Карл Маркс Штат (Кемниц) Котбус Ла?пциг Магдебург Но?бранденбург Потсдам Росток Франкфурт (Одра) Хале Шверин