한국   대만   중국   일본 
Овиди? ? Википеди?а Пре?ди на содржината

Овиди?

Ова е добра статија. Стиснете тука за повеќе информации.
Од Википеди?а ? слободната енциклопеди?а
Овиди?
Статуа од Еторе Ферари (1887) во спомен на прогонството на Овиди? во Томис (денешна Констанца , Романи?а )
Роден/а Публи? Овиди? Назон [a]
20 март 43 п.н.е
Сулмо , Итали?а , Римско Царство
Починат/а 17 или 18 година од нашата ера (возраст 58?60)
Томис , Мала Скити?а , Римско Царство
Занима?е поет
Жанр Елеги?а , Еп , Драма

Публи? Овиди? Назон , познат како Овиди? (20 март 43 пр. н. е ? 17/18 година) ? римски поет ко? живеел за време на владее?ето на императорот Октави?ан Август . [б 1] То? бил современик на постарите поети Вергили? и Хораци? , со кои се смета за темел на  римската книжевност . Квинтили?ан  го сметал за последниот римски елегичар. [1] Уште за време на животот, Овиди? уживал огромна популарност, но Август го протерал од Рим во провинци?ата на брегот на Црното Море , каде што останал до смртта. Самиот Овиди? своето прогонство го нарекол ?поема и грешка“ ( латински: carmen et error ) но неговата дискретност при дискуси?ата за причините на прогонот, придонела за многу шпекулации ме?у историчарите.

Овиди? бил првиот голем римски поет ко? ?а започнал сво?ата кариера за време на владее?ето на императорот Август. [2] . То? е на?познат по делата: ?Метаморфози“ (во 15 книги), ? Уметноста на ?убовта “ ( латински : Ars Amatoria ) и ?Фасти“ ( латински: Fasti ), познато и како ?Шесте книги на календарот“. Неговата поези?а ?а имитирале многу поети во Доцната антика и во средниот век  и таа имала исклучително вли?ание врз западната уметност и книжевност. Делото Метаморфози се смета за еден од на?важните извори на класичната митологи?а . [3]

Живот [ уреди | уреди извор ]

Овиди? зборувал пове?е за сво?от живот отколку пове?ето други римски поети. Информациите за неговата биографи?а потекнуваат пред с? од неговата поези?а, а особено од делото ?Таги“ ( латински: Tristia 4.10), каде дава долг автобиографски извешта? за неговиот живот. Други извори за неговиот живот даваат Сенека Постариот и Марко Фаби? Квинтили?ан .

Ра?а?ето, детството и бракот [ уреди | уреди извор ]

Втора статуа на Овиди? од Еторе Ферари на П?аца XX Сетембре, Сулмона, Итали?а.

Овиди? се родил во Сулмо (денешна Сулмона ), источно од Рим , во богато еквитанско семе?ство , на 20 март, 43 п.н.е. [4] Тоа била знача?на година во римската политика [б 2] Овиди? учел реторика во Рим ка?  Арели? Фуск и ка? Порци? Латро , заедно со брат му, ко? бил одличен во ораторство . [5]

Татко му сакал Овиди? да учи  реторика за да се занимава со право и со политика , но ве?е во раната младост Овиди? се определил за поези?ата . Според Сенека Постариот , на Овиди? подобро му лежела емоционалната, отколку аргументативната реторика. По смртта на неговиот брат, на дваесетгодишна возраст, Овиди? се откажал од правото и почнал да патува во  Атина , Мала Ази?а и Сицили?а . [6] Извршувал помали ?авни функции, како еден од триумвиратите , [7] еден од центумвирите [8] и еден од децемвирите [9]  но си дал оставка за да продолжи со поези?ата , веро?атно околу 29-25 п.н.е, одлука ко?а татко му ?а осудувал. [10]

Овиди?, приказ на профилот

Овиди? почнал да пишува стихови уште во раната младост, како што самиот кажува во една сво?а автобиографска песна, сe што се обидел да напише било стих ( quid-quid temptabam scribere versus erat ). [4] Првиот рецитал на Овиди? е датиран околу 25 година п.н.е, кога то? имал осумнаесет години. [11] То? бил еден од поетите околу патронот Марк Валери? Месала Корвин  и бил при?ател со поетите во кругот на Мецена . Во делото ?Таги“ ( Trist. 4.10. 41?54), Овиди? го споменува при?ателството со Мацер , со Секст Проперци? и со Хораци? и сосем малку се познавал со Вергили? и Алби? Тибул , соработник во кругот на Месала , на чии елегии во голема мера се восхитувал. Овиди? бил многу популарен во времето на неговите први дела, но подоцна, во 8 година од нашата ера, бил протеран од Рим од страна на императорот Август .

До неговата триесетгодишна возраст, то? трипати се оженил и двапати се развел. Имал една ?ерка, од ко?а дочекал и внуци. [12] Неговата последна жена на неко? начин го поврзала со вли?ателните патрикии Фабии кои му помогнале во неговиот егзил во Томис . [13]

Воведните стихови на Овиди? во ? Метаморфози

Книжевен успех [ уреди | уреди извор ]

"Овиди? го споредува универзумот со ?а?це" - (Илустраци?а за " Метаморфози " на Овиди?, Белги?а , Фландри?а, 15 век)

Првите 25 години од книжевната кариера Овиди? ги поминал првенствено во пишува?е елегиски стихови со еротски теми. [14]  Хронологи?ата на овие на?стари дела не е сигурна но историчарите нив сепак ги подредиле според дати. За на?стар труд се смета делото ? Хероини “ ( латински: Heroides ), писма на митолошките хероини до нивните отсутни ?убовници, кои можеби биле об?авени во 19 година п.н.е, иако датумот останува неизвесен. [15] Автентичноста на некои од овие песни е дискутабилна, но веро?атно ова прво издание ги содржело првите 14 песни од збирката. Првите пет книги од збирката ? ?убови“ ( латински: Amores ), сери?а еротски поеми упатени до ?убовницата Корина, се смета дека биле об?авени во 16-15 година п.н.е. Првите три книги од зачуваната верзи?а, според епиграмот на првата книга, се смета дека биле об?авени околу 8-3 година п.н.е. Ме?у публикациите на двете издани?а на ?убови може да се датира премиерата на неговата трагеди?а ? Меде?а“ , на ко?а ? се восхитувале во антиката, но ко?а пове?е не постои.

Следната поема на Овиди?, ? Бо?ата на лицето “ ( латински: Medicamina Faciei) , фрагментарно дело за третманите на женската убавина, му претходела на делото, ? Уметноста на ?убовта“ , пароди?а на дидактичка поези?а и прирачник во три книги за заведува?ето и интригата, ко? се датира во 2 година од нашата ера (Книгите 1-2 некаде во 1 година п.н.е. [16] ). Овиди? можеби во неговата поези?а во прогонот го идентификува ова дело како песната , ко?а била една од причините за неговиот егзил. По ? Уметноста на ?убовта“ , следи делото ? ?убовни лекови “ ( латински: Remedia Amoris),  истата година. Со ово? корпус на елегиска, еротска поези?а Овиди? си направил место поме?у водечките римски елегичари Гал, Тибул и Проперти?, ме?у кои себеси се гледал како четврти претставник [15] .

До 8 година, то? го завршил неговиот на?амбициозен труд, ? Метаморфози , хексаметарска   епска поема во 15 книги. Делото е енциклопедиски каталог на преобразбите во грчката и римската митологи?а , од по?авата на космосот до апотеозата на ?ули? Цезар . Приказните се следат една со друга во раскажува?ето за човечки суштества преобразени во нови тела: дрва, карпи, животни, цве?и?а, со?везди?а и сл. Истовремено, то? работел на делото ? Фасти “, поема во шест книги во елегичен дистих на тема на календарот на римските празници и астрономи?ата . Композици?ата на оваа поема била прекината поради егзилот на Овиди? и се смета дека то? престанал да работи на поемата во Томис. Веро?атно во ово? период биле напишани, доколку се на Овиди?, двостраните писма во Хероините (16-21).

Прогонството во Томис [ уреди | уреди извор ]

Овиди? протеран од Рим (1838) слика од  ?. М. В. Тарнер .

Во 8 година, Овиди? бил протеран во Томис, денешна Констанца , на Црното Море , со ексклузивна интервенци?а на императорот  Август , без никакво учество на Сенатот или на било ко? римски суди?а . [17] Ово? настан оставил белег на цела негова следна поези?а. Овиди? напишал дека причината за неговото прогонство биле  carmen et error (песна и грешка), [4] [18] тврде??и дека неговото злосторство е полошо и од убиство, [19] поштетно и од поези?а. [20]

Внуците на императорот, ?ули?а Помладата  и Агрипа Постум , исто така, биле протерани приближно во истото тоа време. Сопругот на ?ули?а, Луци? Емили? Паул , бил осуден на смрт за заговор против Август , заговор за ко? Овиди? можеби знаел. [21] ?улискиот закон за брак од 18 година п.н.е. , ко? промовирал  моногамен брак, а пре?убата се сметала за престап, бил новина ка? Рим?аните . Пишува?ата на Овиди? во ?Уметноста на ?убовта“ поттикнувале пре?уба. То? можеби бил протеран поради ова дело, кое се чинело субверзивно во однос на законите на императорот. Сепак, во поглед на долгото време кое поминало поме?у об?авува?ето на делото (1 година п.н.е) и прогонството (8 година), некои автори сугерираат дека Август веро?атно ?а искористил поемата само како оправдание за нешто посериозно. [22]

Островот на Овиди? ( романски: Insula Ovidiu), каде се претпоставува дека умрел Овиди? (остатоците од римска вила посто?ат), северно од Констанца ( Романи?а ).

Факти за прогонството [ уреди | уреди извор ]

Есента, во 8 година од нашата ера, со едноставен указ издаден од страна на императорот Октави?ан Август [23] , Овиди? бил прогонет од Рим и му било доделено живеалиште во Мала Скити?а (денешна Добру?а ), на брегот на Понт-Еуксин (денешно Црно Море ), во Томис (денешна Констанца ), место каде што живеело население составено од Гети и од Грци [24] . Указот стапилна сила без никакво суде?е, со тоа се избегнала правна дебата и причините за истиот остануваат мистери?а. При прогонот добил статус на relegatus со што то? го изгубил правото на римско гра?анство и имотот му бил конфискуван, но то? останал слободен гра?анин, нему било одземено богатството и не му била нарушена слободата да ?а продолжи кариерата како писател и да комуницира со сопругата и со при?ателите. [25] Така то? со богатстото и со своите робови пристигнал во Томис во пролетта во 9 година, далеку од Рим , на остров во близина на брегот (ко? денес се нао?а во лагуната во северниот дел на Констанца ) каде ?а изградил сво?ата вила и ги поминал последните години од животот. Казната на Овиди? била привремена, ад темпус , а не тра?на, па врз основа на тоа, Овиди? зел обврска да молчи. Од самиот поет дознаваме дека то? со тек на овие години во прогонство, го научил ?азикот на Гетите и Сарматите [26] , развил односи со кралот Котис III од соседната Траки?а [27] и по смртта на Август, во форумот на Томис пред Гетите прочитал песна што ?а напишал на нивниот ?азик во чест на императорот и ко?а тие со ентузи?азам ?а прифатиле. [28] То? во Томис ги напишал неговите последни стихови, ? Таги “ и ? Писмата “, кои содржат исповеди полни со меланхоли?а , изразува??и ?а неговата носталги?а , неговата болка и тага поради егзилот. По егзилот ниедно од неговите дела пове?е го немало во ?авните библиотеки . [29] Овиди? залудно се обидувал да се врати во Рим. Преку своите мо?ни при?атели, то? го молел императорот Август да му дозволи да се врати во Рим, а подоцна го молел и императорот Тибери? , но неговите молби не вродиле со успех. [4] По неговата смрт, и покра? неговата желба, семе?ството не можело да си дозволи да го донесе неговото тело во Рим и то? на?веро?атно бил закопан во Томис. Сепак, на островот не е на?ден гробот ко? го носи неговото име, но точно е и дека површината на ово? остров е намалена поради ерози?ата од времето кога римската вила била таму, пред две ил?ади години.

Статуа на Овиди? во Констанца, Романи?а (1900 година)

Творештвото на Овиди? во прогонство [ уреди | уреди извор ]

Замислен портрет на Овиди?

Во прогонство, Овиди? напишал две збирки поези?а, ?Таги“ и ?Писма од Црното Море“ ( латински: Epistulae ex Ponto) , во кои се покажува неговата тага и осаменост. Со тоа што бил далеку од Рим, то? немал пристап до библиотеките и на то? начин можеби бил принуден да престане да го пишува делото ?Фасти“, поема за римскиот календар , од ко?а се зачувани само првите шест книги, од ?ануари до ?уни.

Петте книги на ?Таги“, сери?а елегии кои го изразуваат оча?от на поетот во егзил и бараат негово вра?а?е во Рим, се датирани до 9-12 година. ?Писма од Црното Море“, сери?а писма до при?атели во Рим од кои бара да му помогнат да се врати дома се сметаат за негови последни композиции. Првите три книги веро?атно биле об?авени во 13 година а четвртата книга ме?у 14 и 16 година. Поези?ата во прогонот е особено емотивна и лична. Во ?Писмата“ то? од жителите на Томис бара при?ателство (во ?Таги“ тие се застрашувачки варвари ). Заради занимаци?а напишал трактат на рибарството, имено, дидактичка поема со наслов ?Рибарство“ ( латински: Halieutica ), од ко?а останале 136 стиха, памфлет насловен ?Ибис“, клетви за неверството на лажен при?ател, како и некои описи на Траки?ците кои живееле околу Томис.

Овиди? тагувал за Рим и за неговата трета жена, пишува??и многу песни за неа. Дел од песните се за императорот Август а дел се за него, за при?ателите во Рим, а понекогаш и за самите песни, изразува??и ?а неговата осаменост и надеж за повлекува?е на егзилот. [30]

Хипотези за прогонството [ уреди | уреди извор ]

За причините на прогонот биле изнесени различни хипотези. Самиот Овиди? пишува: ?Две главни обвинува?а ?а предизвикаа мо?ата загуба, една песна и една грешка.“ [31] . Песната поради ко?а го налутил императорот, е ?Уметноста на ?убовта“ [32] Оваа збирка му донела репутаци?а на Овиди? на ?учител на бесрамната пре?уба“, [б 3] во времето кога Август се трудел со закон да го наметне новиот морал, а Рим?аните биле принудени да ги почитуваат одредбите на новите закони [33] . За грешката ко?а била фатална, Овиди? тврди дека то? само бил наб?удувач:

?Не реков ништо, не изустив никаква навреда, виновни зборови не ми се измолкнаа при виното, само затоа што сум видел престап, без да го знам тоа однапред, удри?а по мене. Вината ми е што сум имал очи“.

Гастон Боасие, во неговата студи?а посветена на прогонството на Овиди?, претпоставува дека ?убовниот однос ме?у ?ерката на Август - ?ули?а - и поетот го налутила императорот. Но, хронологи?ата апсолутно противречи на оваа хипотеза, биде??и откако Август ги открил развратите на неговата ?ерка, поме?у 5 и 2 година п.н.е. [б 4] таа посто?ано била следена а потоа ?а прогонил на островот Пандатари?а , а од 5 година, во Региум во Калабри?а , каде нико? не смеел да ? се приближи, па затоа невозможно било да постоела некаква интрига поме?у неа и Овиди?. [25] Некои од хипотезите тврделе дека грешката на Овиди? била поради учество на церемонии посветени на култот на египетската божица Изида [34] [35] и наклоноста кон неопитагоре?ството [36]

Овиди? во Нинбершката хроника во XCIIIv

Ваквите не?асни причини околу прогонот на Овиди? довеле до бро?ни теории од страна на историчарите. Средновековните текстови не даваат веродосто?ни об?аснува?а и нивните толкува?а се чинат извлечени само од пишува?ата на Овиди?. [37]  Самиот Овиди? напишал доста во сво?а одбрана, честопати дава??и не?асни или противречни показатели. [38]

Во 1923 година, историчарот ?.? Хартман предложил теори?а ко?а малкумина ?а земаат предвид: дека Овиди? никогаш не бил протеран од Рим и дека целото негово дело од прогонот е резултат на неговата плодна имагинаци?а. Оваа теори?а била поддржана и отфрлена во 1930-тите. Во 1985 година, истражувачкиот труд од Фитон Браун изнесол нови аргументи во прилог на теори?ата. [39] Ме?у причините дадени од страна на Браун се дека прогонството на Овиди? се споменува само во неговото дело и во ?сомнителни“ пасуси на Плини? Постариот [40] и Стати? [41] и ка? ниеден друг автор с? до 4 век [42] , дека авторот на ? Хероини “ бил во можност да го одвои поетското "?ас" од личниот и реалниот живот и дека информациите за географи?ата на Томис ве?е биле познати според Вергили? , Херодот па и самиот Овиди?, во неговите ? Метаморфози “. [б 5] [43] Потврдокорните историчари, се противеле на ваквите хипотези. [44] Еден од главните нивни аргументи е дека Овиди? никогаш не би го оставил делото ?Фасти“ недовршено, главно затоа што тоа дело ?е му осигурало статус на врховен поет. [45]

Овиди? умрел во Томис, во 17 или 18 година. [46] Се смета дека делото ?Фасти“, било об?авено посмртно. [47] Во декември 2017, прогонот на Овиди? и офици?ално бил укинат од страна на Советот на градот Рим . [48]

Книжевни жанрови [ уреди | уреди извор ]

Овиди?. Фреска од Лука Си?орели, Орв?етска катедрала , 15 век.

Овиди? оставил богато и разновидно творештво кое се состои од пове?е дела: ?Песни за ?убовта“ (во три книги), ?Хероики“, ?Вештинана ?убовта“ (во три книги), ?Лекови за ?убовта“, ?Метаморфози“ (во 15 книги), ?Фасти“ (во шест книги), ?Песни на тагата“ (во пет книги) и ?Писма од Понт“ (во четири книги). Овиди? бил ?роден поет“ ко? уживал голема популарност и, иако во неговата поези?а нема возвишени мисли, то? се наметнал како пример на латинскиот уметнички облик. [49]

Дела [ уреди | уреди извор ]

Хероиди [ уреди | уреди извор ]

Меде?а на фреска во Херкуланеум .

Делото ?Хероиди“ ( латински: Heroides (?Хероини“) или Epistulae Heroidum - ?Писма на хероините“) е збирка од 21 поема во елегичен дистих , напишани во форма на писма на жените упатени до нивните отсутни ?убовници [50] во кои тие ги изразуваат нивните емоции на носталги?а и копнеж, молби за нивно вра?а?е и алузии за нивните идни де?ства во рамки на личната митологи?а . Автентичноста на збирката е доведена во праша?е. Таа опфа?а нов тип на композици?а без паралела со претходната книжевност. [51]

Илустраци?а на Филида и Демофон во ?Хероини“, Венеци?а, 16 век.

Првите 14 писма се смета дека ?а сочинувале првичната об?авена збирка на поеми ?напишани“ од хероините Пенелопа , Филида , Брисеида , Федра , Енона , Хипсипила , Дидона , Хермиона , Де?анира , Ари?адна , Канака , Меде?а , Лаодами?а и Хиперместра до нивниот отсутен ?убовник. Писмото 15 од историската Сафо до Фаон , се чини лажно (иако се спомнува во ?убови 2.18) поради неговата должина, недостатокот на интеграци?а во митолошката тема и неговото отсуство од средновековните ракописи. [52] Последните писма (16-21) се составени во пар и се состо?ат од писмо до ?убовникот и одговор ( Парис и Елена , Херо и Леандер, Аконти? и Сидипа ). Тие се сметаат за подоцнежно дополнува?е на корпусот, биде??и Овиди? никогаш не ги споменува.

Овиди? и Корина

?убови [ уреди | уреди извор ]

??убови“ ( латински: Amores) е збирка (во три книги) ?убовна поези?а во елегичен дистих , следе??и ги конвенциите на елегичниот жанр што го развиле Тибул и Проперти?. Елеги?ата потекнува од нив но Овиди? бил иноватор во жанрот. Овиди? го менува водачот на неговите елегии од поетот , во ?убовта. Ова префрла?е на фокусот од триумф на поетот кон триумф на ?убовта е прв од ваков вид за ово? жанр на поези?а. Оваа иноваци?а на Овиди? може да се сумира како користе?е на ?убовта како метафора за поези?ата. [53] Книгите ги опишуваат многуте аспекти на ?убовта и се фокусираат на односот на поетот со ?убовницата наречена Корина. Книга 1 содржи 15 песни. Во првата, Овиди? ?а кажува намерата да напише епска поези?а , ко?а била спречена од Купидон ко? му украл една стапка (претвора??и го хексаметарот во пентаметар ). Песната 4 е дидактичка и ги опишува принципите кои Овиди? ?е ги развие во Уметноста на ?убовта . Песната ?а воведува Корина по име. Песните 8 и 9 се занимаваат со Корина, ко?ашто ?а продава не?зината ?убов за подароци, додека 11 и 12 го опишуваат неуспешниот обид на поетот да оствари средба со неа. Песната 14 зборува за експеримент на Корина во бое?е на косата а 15 ?а нагласува бесмртноста на Овиди? и на ?убовните поети.

Втората книга има 19 песни. Воведната песна раскажува како Овиди? ?а напуштил гигантомахи?ата во корист на елеги?ата . Песните 2 и 3 се молби да му дозволат на поетот да ?а види Корина а песната 6 е жале?е за мртвиот папагал на Корина. Песните 7 и 8 се занимаваат со врската на Овиди? со слугинката на Корина и не?зиното открива?е, а 11 и 12 се обидуваат да ?а спречат Корина да отиде на одмор. Песната 13 е молитва до Изида за болеста на Корина, 14 е песна против абортусот а 19 е предупредува?е до мажите.

Книгата 3 има 15 песни. Воведната песна ги опишува олицетворената Трагеди?а и Елеги?а во борба за Овиди?. Песна 2 опишува посета на трките, 3 и 8 се фокусираат на интересот на Корина за другите мажи, 10 е поплака упатена до Церера поради не?зиниот празник ко? бара воздржува?е, 13 е песна за празникот на ?унона а 9 тажалка за Тибул . Во песната 11 Овиди? пове?е не сака да ?а ?уби Корина и жали за песните што ги напишал за неа. Последната песна е збогува?е со еротската муза . [54]

Грижа за лицето [ уреди | уреди извор ]

Трето датирано дело е ?Грижа за лицето“ ( латински: Medicamina Faciei Femineae ). Околу стотина елегии останале од оваа песна за третмани за убавина на женското лице, што се чини како пароди?а на сериозната дидактичка поези?а . Стилот не е различен од пократските хеленистички дидактички дела на Никандер и Аратус.

Уметноста на ?убовта [ уреди | уреди извор ]

      Si quis in hoc artem populo non novit amandi,
           hoc legat et lecto carmine doctus amet. [55]

?Уметноста на ?убовта“ или ?Вештината на ?убовта“ ( латински: Ars Amatoria) е дидактичка елегична песна во три книги, за вештината на заведува?ето и ?убовта. Првата книга им се обра?а на мажите и ги учи како да ги заведе жените; втората, исто така, им се обра?а на мажите и ги учи како да ги задржат ?убовниците; додека третиот дел ги поучува жените на техниките на заведува?е. [50] Првата книга започнува со повикува?е на Венера , каде Овиди? се воспоставува себеси како аморис (1.17) - учител на ?убовта. Втората книга се повикува на Аполон и започнува со раскажува?е на приказната за Икар . Овиди? ги советува мажите да избегнуваат да даваат премногу подароци, да се грижат за сво?от изглед, да ги кри?ат работите, да ги пофалат ?убовниците. Опишана е грижата на Венера за прокреаци?ата, како и помошта на Аполон во задржува?ето на ?убовникот. Книгата завршува со бара?ето на Овиди?, ?учениците“ да ?а шират неговата слава.

Книга 3 започнува со одлуката на Овиди? да ги насочи жените против неговото уче?е во првите две книги. Овиди? им дава на жените детални упатства за изгледот, укажува??и им да избегнуваат премногу украси, ги советува да читаат поези?а, да научат да играат игри, да спи?ат со лу?е од различна возраст, да флертуваат и да воздивнуваат. Книгата завршува со желбата жените да го следат неговиот совет и да ?а прошират неговата слава, веле??и: " Учител ни беше Овиди? " ( латински: Naso magister erat) .

Лекoви за ?убовта [ уреди | уреди извор ]

?Лекови за ?убовта“ (латински: Remedia Amoris ) е елеги?а ко?а предлага лек за ?убовта. Песната им се обра?а на мажите и го критикува самоубиството како средство за бега?е од ?убовта а потоа, повикува??и се на Аполон , продолжува да им кажува да не одложуваат, да не бидат мрзливи при справува?е со ?убовта, да ги избегнуваат своите партнерките, да не прават маги?а , да ?а видат ?убовницата неподготвена, да имаат други ?убовници, да ги изгорат старите писма и никогаш да не бидат ?убоморни. Некои ?а толкуваат оваа песна како затвора?е на дидактичкиот циклус ?убовна поези?а на Овиди? и кра? на неговата еротска елегиска поези?а. [56]

Метаморфози (Преобразби) [ уреди | уреди извор ]

Лондонското издание на Метаморфози (1632)

?Метаморфози“, на?амбициозното и на?познато дело на Овиди?, се состои од каталог од 15 книги напишани во дактилен хексаметар за преобразби во грчката и римската митологи?а поставени во лабава мито-историска рамка. Зборот ?метаморфози“ е од грчко потекло и значи ?преобразби“. Соодветно, ликовите во ова дело се подложени на многу различни преобразби. Во рамки на речиси 12.000 стихови, се споменуваат речиси 250 различни хеленски и италски митови. [50] Секо? мит е поставен на отворено, каде што смртниците често се чувствителни на надворешни вли?ани?а. Песната стои во традици?ата на митолошката и етиолошката каталошка поези?а, како што е ?Каталог на жените“ на Хесиод , Ети?а на Калимах , ?Хетереумена“ на Никандер и ?Метаморфози“ на Партени?.

Смртта на Прокрида , од П?еро ди Козимо (c. 1486?1510)

Првата книга го опишува формира?ето на светот, возрастите на човекот, поплавата, приказната за силува?ето на Дафне од страна на Аполон и И?а од страна на ?упитер . Втората книга започнува со Фетон и продолжува да ?а опишува ?убовта на ?упитер со Калиста и Европа . Третата книга се фокусира на митологи?ата на Теба со приказните на Кадмо , Актеон и Пенте? . Четвртата книга се фокусира на три пара ?убовници: Пирам и Фисба , Салмакида и Хермафродит , Персе? и Андромеда . Петтата книга се фокусира на песната на Музите и се опишува силува?ето на Прозерпина . Шестата книга е збирка приказни за соперништвото поме?у боговите и смртниците, почнува??и од Арахна и завршува??и со Филомела . Седмата книга е за Меде?а , како и за Кефал и Прокрида . Осмата книга е за летот на Дедал , ловот на калидонски сви?и и разликата поме?у Филемон и Бавкида и Ерисихтон . Деветтата книга е за Херакле и инцестуозната Библида . Десеттата книга се приказни за осудената ?убов, како онаа на Орфе? .

Кеик во бурата . Гравура од Виргил Солис според Метаморфози на Овиди?, Книга XI

Единаесеттата книга го споредува бракот на Пеле? и Тети?а со ?убовта на Кеик и Алкиона. Дванаесеттата книга ги опишува подвизите на Ахил , битката на кентаурите и Ифигени?а . Тринаесеттата книга зборува за натпреварува?ето на Ахил и Полифем . Четиринаесеттата го опишува патува?ето на Енеас, Помона и Вертонус и Ромул. Последната книга започнува со филозофско предава?е на Питагора и обожува?е на Цезар. Кра?от на песната е пофалба за Август и го изразува верува?ето на Овиди? дека неговата песна му ?а донела бесмртноста.

При анализата на ?Метаморфози“, фокусот е во организаци?ата на огромниот матери?ал и податоци. Г. Б. Конте ?а нарекол поемата ?галери?а на различни литературни жанрови“. [57]

Фасти [ уреди | уреди извор ]

Делото ?Фасти“ или ?Слави“ се нарекува и ?Книга на календарот“ и во него хронолошки се толкуваат разни римски празници и обичаи. [50] Од оваа втора амбициозна поема, на ко?а Овиди? работел пред прогонот, се зачувани шест книги. Шесте книги го покриваат првиот семестар од годината, со тоа што секо?а книга е посветена на друг месец од римскиот календар (од ?ануари до ?уни). Такво нешто претходно не било забележано во римската литература . Се чини дека Овиди? планирал да ?а опфати целата година, но не можел да го заврши делото поради неговото прогонство. Како и Метаморфози , Фасти требало да биде долга песна што ?а следи етиолошката поези?а на постари писатели како Калимах и некои понови како Проперти?, во неговата четврта книга. Песната минува низ римскиот календар , об?аснува??и ги потеклото и обичаите на важните римски празници, навра?а??и се на митски приказни и дава??и астрономски и зем?оделски информации соодветни на сезоната. Песната на почетокот на?веро?атно му била посветена на Август , но можеби смртта на царот го поттикнала Овиди? да ?а промени посветата во чест Германик . [58]

Ибис [ уреди | уреди извор ]

?Ибис“ е елеги?а во 644 реда напишана во егзил, во ко?а Овиди? користи блескава низа митски приказни за проколнува?е и напад на непри?ателот. То? го цитира Калимах како инспираци?а и ги повикува сите богови да ?а направат неговата клетва ефикасна. Песната завршува со молитва дека боговите му ?а исполнуваат клетвата.

Таги [ уреди | уреди извор ]

?Таги“ ( латински: Tristia) се состои од пет книги елегии кои Овиди? ги напишал во прогонот во Томис. Книга 1 содржи 11 песни. Првата е обра?а?е на Овиди? до неговата книга за тоа како треба да де?ствува кога ?е пристигне во Рим. Песната 3 ?а опишува неговата последна но? во Рим, песните 2 и 10 патува?ето на Овиди? во Томис, 8 е за предавството на при?ателот, и 5 и 6 за ло?алноста на неговите при?атели и сопруги. Во последната песна Овиди? се извинува за квалитетот и тонот на неговата книга, чувство кое одекнува низ целата збирка.

Книга 2 се состои од долга песна во ко?а Овиди? се брани себеси и сво?ата поези?а, користи преседани за да го оправда своето дело и го моли императорот за прошка.

Книгата 3 во 14 песни е за животот на Овиди? во Томис. Првата песна го опишува пристигнува?ето на неговата книга во Рим за да ги прона?де делата на Овиди?. Песните 10, 12 и 13 се за годишните времи?а поминати во Томис, 9 за потеклото на местото, а 2, 3 и 11 се за неговото емотивно страда?е и копнежот за дома. Последната песна е извинува?е за неговата работа.

Книга 4 има 10 песни кои се обра?аат на при?ателите. Песната 1 ?а изразува неговата ?убов кон поези?ата и утехата што таа ?а носи а 2 го опишува триумфот на Тибери?. Песните 3-5 се за при?атели, 7 бара?е за преписка и 10 е автобиографи?а.

Последната книга со 14 песни е за сопругата и при?ателите. Песните 4, 5, 11 и 14 се наменети за неговата сопруга, 2 и 3 се молитви до Август и Бах, римскиот бог на виното, 4 и 6 се за при?атели, 8 за непри?ателот. Песната 13 бара писмо, додека со 1 и 12 им се извинува на неговите читатели за квалитетот на неговата поези?а.

Писма од Црното Море ( Понтики ) [ уреди | уреди извор ]

?Писма од Црното Море“ ( латински: Epistulae ex Ponto) е збирка од четири книги, со вкупно 40 песни, напишани за време на прогонството. Песните главно се бара?а до при?ателите да се заземат ка? членовите на импери?алното семе?ство, дискусии за пишува?е со при?ателите и описи на животот во прогонство. [50] Првата книга има 10 песни во кои Овиди? ?а опишува состо?бата на неговото здрав?е (10), неговите надежи, спомени и копнежот за Рим (3, 6, 8) и неговите потреби во прогонството (3). Книгата 2 содржи бара?а до Германик (1 и 5) и разни при?атели да зборуваат во негово име во Рим, додека то? го опишува сво?от оча? и животот во прогонството. Книга 3 има девет песни во кои Овиди? ? се обра?а на неговата сопруга (1) и на разни при?атели. Вклучено е раскажува?ето на приказната за Ифигени?а во Таврис (2), песната против критики (9) и сонот на Купидон (3). Книга 4, последното дело на Овиди?, во 16 песни зборува за при?ателите и го опишува сво?от живот во егзилот. Песните 10 и 13 ?а опишуваат зимата и пролетта во Томис, песната 14 е пофалба за Томис, 7 ?а опишува географи?ата и климата, а 4 и 9 се честитки до при?ателите за нивните совети и бара?а за помош. Песната 12 му е упатена на Тутикан , чие име, се жали Овиди?, не се вклопува во стихот. Последната песна му е упатена на непри?ателот кого Овиди? го моли да го остави на мира. Последниот елегичен дистих е следниот: ?Каде е радоста во прободува?е на вашиот челик во моето мртво месо? / Не остана место каде што можат да се направат свежи рани.“ [59]

Значе?е и вли?ание [ уреди | уреди извор ]

Критика [ уреди | уреди извор ]

Делата на Овиди? се толкувале на различни начини во текот на вековите со ставови кои зависеле од општествените, религиозните и книжевните контексти на различни периоди. Познато е дека во тек на сво?от живот, то? ве?е бил познат и критикуван. Во ?Лекови за ?убовта", Овиди? ги критикува лу?ето кои сметале дека неговите книги се дрски. [60]

Морализираниот Овиди? (1484)

Подоцна, Овиди? станал еден од на?познатите и на?вли?ателните римски поети во средниот век и ренесансата . [61]

Писателите во средниот век го користеле неговиот труд како начин да читаат и пишуваат за теми пошироки од тие што ги налагала Библи?ата . [62] Во средниот век, било напишано обемно француско дело ? Морализираниот Овиди? “ ( француски: Ovide moralise) кое морализира 15 книги од ?Метаморфози“. Делото извршило големо вли?ание во европската книжевност а поези?ата на Овиди? дала инспираци?а за ренесансната иде?а за хуманизмот, и поттикнало многу ренесансни сликари и писатели.

За првпат ги засакав книгите откако уживав во приказните на ?Метаморфози“ од Овиди?. На околу седум или осум години почнав да ги читам, биде??и беа на мо?от ма?чин ?азик и тоа беше на?лесната книга што ?а знаев и чи?а содржина на?добро одговараше на мо?ата нежна возраст. (?Есеи“, Мишел де Монте?). [63]

Во Шпани?а , Сервантес исто така се повикал на ? Метаморфози “ како платформа за инспираци?а на неговиот роман ? Дон Кихот “, каде укажува на тоа да се биде внимателен со сатирите биде??и тие можат да испратат поети во егзил, судбина што го снашла Овиди?. [64]

Делакроа , Овиди? ме?у Скитите , 1859. Национална галери?а (Лондон).

Во 16 век , некои езуитски школи во Португали?а истргнале неколку пасуси од Метаморфозите на Овиди?. Иако Езуитите во неговите песни гледале елегантни композиции досто?ни да им се презентираат на учениците за образовни цели, сепак сметале дека неговите дела како целина можат штетно да вли?аат на учениците. [65]

Во Англи?а , во 16 век, делата на Овиди? биле критикувани. Архиепископот од Кентербери и епископот од Лондон наредиле современиот превод на ?убовните песни на Овиди? ?авно да бидат запалени во 1599 година. Пуританците од следниот век го гледале Овиди? како пагански поет ко? шири неморално вли?ание. [66] ?он Дра?ден составил познат превод на Метаморфози во текот на 17 век , кога Овиди? бил преработен [...] според неговата слика [67]

Романтичното движе?е од 19 век , Овиди? и неговите песни ги сметале ?задушени, досадни, прекумерно формализирани и без вистинска страст“. [67] Романтичарите ги претпочитале неговите поезии од времето на прогонството. [68] Сликата Овиди? ме?у Скитите , насликана од Делакроа , ги отсликува последните години на поетот во егзил во Скити?а , а неа ?а виделе Бодлер , Гот?е и Едгар Дега . [69] Бодлер ?а искористил можноста да напише долг есе? за животот на прогонет поет како Овиди?. [70] Ова покажува дека романтичарите споделувале интерес за темата ко?а ?а опфа?а и онаа на несфатениот гени?. [71] Во минатото, поемите од егзилот не поттикнувале неко? посебен интерес. [72]

Во романот ? Наспроти “, францускиот писател Жорис-Карл Уисманс ?а нарекува поези?ата на Овиди? ?водникави блуеници“. [73]

Вли?анието на Овиди? [ уреди | уреди извор ]

Уметност и книжевност [ уреди | уреди извор ]

Топоними?а [ уреди | уреди извор ]

Во Итали?а, на Овиди? му е посветена улица во Рим, во близина на Кастел Сант Ангело. Исто така, името на Овиди? го носат и:

  • Универзитетот ?Овиди?“, Констанца (Романи?а),
  • Овидиу, романска општина,
  • Овидиопол, град на ?угозападна Украина ,
  • Овиди?, место во САД ,
  • Многу улици, училишта и библиотеки во Романи?а го носат името Овидиу.

Надворешни врски [ уреди | уреди извор ]

Поврзано [ уреди | уреди извор ]

Белешки [ уреди | уреди извор ]

  1. На латински, прекарот Naso означува ?неко? со нос“, т.е. ?Носко“. Кога зборува за себе во своите песни, Овиди? се ословува со прекарот, биде??и името Овиди? не се вклопува во елегичниот дистих .
  2. Една година пред ра?а?ето на Овиди?, се случило убиството на ?ули? Цезар , настан што го предизвикал кра?от на републиканскиот режим. По смртта на Цезар, следела сери?а на гра?ански во?ни и со?узи (види: Римски гра?ански во?ни ), до победата на внукот на Цезар, Октави?ан (подоцна наречен Август) врз Марк Антони? (поддржувач на Цезар), што довело до нов политички режим.
  3. ?Ме обвинуваат дека сум учител на бесрамната пре?уба“. Овиди?, Таги , II, 212.
  4. Во 2 година п.н.е, ?убовникот на ?ули?а бил осуден на смрт.
  5. Делото ?Фести“ (Книгите на календарот) на Овиди? останало недовршено. ? Метаморфози“ ?а завршил во годината на егзилот и недостигал само финалниот преглед. Додека бил во егзил, Овиди? рекол дека то? никогаш не го сторил финалниот преглед на поемата.

Наводи [ уреди | уреди извор ]

  1. Quint. Inst. 10.1.93
  2. Fergus Millar (1993), ?Ovid and the Domus Augusta: Rome Seen from Tomoi“, Journal of Roman Studies , 83, p. 6.]
  3. Mark P. O. Morford, Robert J. Lenardon (1999), Classical Mythology . Oxford University Press, p. 25. ISBN   0-19-514338-8 ISBN   978-0-19-514338-6
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 ?Publije Ovidije Nazon“, во: Rimska lirika . Beograd: Rad, 1964, стр. 100.
  5. Seneca, Cont. 2.2.8 and 9.5.17
  6. Trist. 1.2.77
  7. Trist. 4.10.33?4
  8. Trist. 2.93ff.; Ex P. 5.23ff.
  9. Fast. 4.383?4
  10. Trist. 4.10.21
  11. Trist. 4.10.57?8
  12. Hornblower, Simon; Spawforth, Antony; Eidinow, Esther (2014). The Oxford Companion to Classical Civilization . Oxford University Press. стр. 562. ISBN   978-0-19-870677-9 .
  13. Brill's New Pauly: Encyclopaedia of the Ancient World s.v. Ovid
  14. The most recent chart that describes the dating of Ovid's works is in Knox. P. "A Poet's Life" in A Companion to Ovid ed. Peter Knox (Oxford, 2009) pp.xvii?xviii
  15. 15,0 15,1 Trist. 4.10.53?4
  16. Hornblower, Simon; Antony Spawforth (1996). Oxford Classical Dictionary . Oxford University Press. стр. 1085.
  17. See Trist . II, 131?132.
  18. Ovid, Tristia 2.207
  19. Ovid, Epistulae ex Ponto 2.9.72
  20. Ovid, Epistulae ex Ponto 3.3.72
  21. Norwood, Frances (1963), ?The Riddle of Ovid's Relegatio“, Classical Philology , p. 158
  22. Jose Gonzalez Vazquez (trans.), Ov. Tristes e Ponticas (Editorial Gredos, Madrid, 1992), p.10 and Rafael Herrera Montero (trans.), Ov. Tristes; Cartas del Ponto (Alianza Editorial, Madrid, 2002). The scholars also add that it was no more indecent than many publications by Propertius , Tibullus and Horace that circulated freely in that time.
  23. Ovide, Tristes , II, 131-135.
  24. Ovide, Tristes , V, 7, 11.
  25. 25,0 25,1 Jerome Carcopino, , Flammarion, 1963, p. 59 a 170 : L'exil d'Ovide, poete neopythagoricien
  26. Ovide, Tristes , V, 12, 58 ; Pontiques , III, 2, 40 et IV, 13, 19-25.
  27. Ovide, Pontiques , II, 9.
  28. Ovide, Pontiques , IV, 13, 35-36.
  29. Ovide, Tristes , III, 1, 65 ; Pontiques , I, 1, 5.
  30. Првите два стиха на Tristia ?а изразуваат неговата беда: Parve ? nec invideo ? sine me, liber, ibis in urbem; ei mihi, quod domino non licet ire tuo!
  31. ≪  Предлошка:Latin . Ovide, Tristes , II, 207.
  32. Ovide, Tristes , V 12, 48 et I, 1, 68.
  33. Carcopino 1963 , стр. 81 a 88.
  34. Leon Herrmann , La faute secrete d'Ovide , dans la Revue de philosophie et d'histoire , XVII, Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article695 et suiv.
  35. Salomon Reinach , Mythes, cultes et religions , Paris, 1912, IV, Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article69-79 (reedition de l'article paru dans la Revue de philologie , 1910, Ouvrage utilisé pour la rédaction de l'article342-349.)
  36. Ovide l’evoque par des periphrases , selon l'usage de ses disciples qui ne nommaient jamais le Maitre par son nom : Metamorphoses , XV, 60 et suiv. ; Tristes , III, 3, 59-63.
  37. J. C. Thibault, The Mystery of Ovid's Exile (Berkeley-L. A. 1964), p.20?32.
  38. Вкупно 33 из?ави, според Thibault ( Mystery , p. 27?31).
  39. Cf. the summary provided by A. Alvar Ezquerra, Exilio y elegia latina entre la Antiguedad y el Renacimiento (Huelva, 1997), p. 23?24
  40. Naturalis Historia , 32.152: "His adiciemus ab Ovidio posita animalia, quae apud neminem alium reperiuntur, sed fortassis in Ponto nascentia, ubi id volumen supremis suis temporibus inchoavit".
  41. Silvae , 1.2, 254?255: "nec tristis in ipsis Naso Tomis".
  42. Short references in Jerome ( Chronicon , 2033, an. Tiberii 4, an. Dom. 17: "Ovidius poeta in exilio diem obiit et iuxta oppidum Tomos sepelitur") and in Epitome de Caesaribus (I, 24: "Nam [Augustus] poetam Ovidium, qui et Naso, pro eo, quod tres libellos amatoriae artis conscripsit, exilio damnavit").
  43. A. D. F. Brown, "The unreality of Ovid's Tomitan exile", Liverpool Classical Monthly 10.2 (1985), p. 20?21.
  44. J. M. Claassen, ?Error and the imperial household: an angry god and the exiled Ovid's fate“, Acta classica: proceedings of the Classical Association of South Africa 30 (1987), p. 31?47.
  45. Although some authors such as Martin (P. M. Martin, "A propos de l'exil d'Ovide... et de la succession d'Auguste", Latomus 45 (1986), p. 609?11.) and Porte (D. Porte, "Un episode satirique des Fastes et l'exil d'Ovide", Latomus 43 (1984), p. 284?306.) detected in a passage of the Fasti (2.371?80) an Ovidian attitude contrary to the wishes of Augustus to his succession, most researchers agree that this work is the clearest testimony of support of Augustan ideals by Ovid (E. Fantham, Ovid: Fasti. Book IV (Cambridge 1998), p. 42.)
  46. Smith, R. Scott (2014-03-15). Ancient Rome: An Anthology of Sources (англиски). Hackett Publishing. ISBN   1624661165 .
  47. Green, Steven J. (2004-01-01). Ovid, Fasti 1: A Commentary (англиски). BRILL. стр. 22. ISBN   9004139850 .
  48. Henley, Jon (16 December 2017). ?Ovid's exile to the remotest margins of the Roman empire revoked“ . The Guardian . Посетено на 16 December 2017 .
  49. Jevrosima Dra?kovi?, ?Razvitak rimske lirike“, во: Rimska lirika . Beograd: Rad, 1964, стр. 112.
  50. 50,0 50,1 50,2 50,3 50,4 ?Publije Ovidije Nazon“, во: Rimska lirika . Beograd: Rad, 1964, стр. 101.
  51. Knox, P. Ovid's Heroides: Select Epistles (Cambridge, 1995) pp.14ff.
  52. Knox, P. pp.12?13
  53. Athanassaki, Lucia (1992). ?The Triumph of Love in Ovid's Amores 1, 2“. Materiali e discussioni per l'analisi dei testi classici . No. 28: 125?141. JSTOR   40236002 .
  54. Conte, G. p. 343
  55. Book 1 Стих 1, 2: ?Ако не ?а знаеш уметноста на ?убовта, прочита? ?а мо?ата книга, и ?е бидеш 'доктор' за ?убов во иднина“.
  56. Conte, G. Latin Literature a History trans. J. Solodow (Baltimore, 1994) pg.346
  57. Conte, G. pg.352
  58. Herbert-Brown (2009), G. ?Fasti: the Poet, the Prince, and the Plebs“, pp. 126ff.
  59. PoetryInTranslation.com
  60. Ov. Rem . VI, 6.
  61. See chapters II and IV in P. Gatti, Ovid in Antike und Mittelalter. Geschichte der philologischen Rezeption, Stuttgart 2014, ISBN   978-3-515-10375-6 ; Peter Green (trad.), The poems of exile: Tristia and the Black Sea letters ( University of California Press , 2005), p.xiii. ISBN   0-520-24260-2 , ISBN   978-0-520-24260-9
  62. Robert Levine, ?Exploiting Ovid: Medieval Allegorizations of the Metamorphoses“, Medioevo Romanzo XIV (1989), pp. 197?213.
  63. Michel de Montaigne , The complete essays of Montaigne (translated by Donald M. Frame), Stanford University Press 1958, p.130. ISBN   0-8047-0486-4 ISBN   978-0-8047-0486-1
  64. Frederick A. De Armas, Ovid in the Age of Cervantes (Toronto: University of Toronto Press, 2010), pp. 11?12.
  65. Agostinho de Jesus Domingues, Os Classicos Latinos nas Antologias Escolares dos Jesuitas nos Primeiros Ciclos de Estudos Pre-Elementares No Seculo XVI em Portugal (Faculdade de Letras da Universidade do Porto , 2002), Porto , p.16?17.
  66. Ovid's Metamorphoses , Alan H. F. Griffin, Greece & Rome , Second Series, Vol. 24, No. 1 (Apr., 1977), pp. 57?70. Cambridge University Press.
  67. 67,0 67,1 Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref> ; нема зададено текст за наводите по име PeterXIII2 .
  68. Peter Green (trad.), The poems of exile: Tristia and the Black Sea letters (University of California Press, 2005), p. xiv. ISBN   0-520-24260-2 , ISBN   978-0-520-24260-9
  69. ?Recent Acquisitions, A Selection: 2007?2008“, in The Metropolitan Museum of Art Bulletin , v. 66, no. 2 (Fall, 2008).
  70. Timothy Bell Raser, The simplest of signs: Victor Hugo and the language of images in France , 1850?1950 (University of Delaware Press, 2004), p.127. ISBN   0-87413-867-1 , ISBN   978-0-87413-867-2
  71. Matt Cartmill, A View to a Death in the Morning: Hunting and Nature Through History , Harvard University Press, 1996, p.118?19. ISBN   0-674-93736-8
  72. Ovid (2005). The Poems of Exile: Tristia and the Black Sea Letters . Преведено од Green, Peter. University of California Press. стр. xxxvi. ISBN   0520931378 .
  73. Карл Уисманс, Наспроти . Скоп?е: Темплум, 2011, стр. 44.
  74. Peron, Goulven. L'influence des Metamorphoses d'Ovide sur la visite de Perceval au chateau du Roi Pecheur, Journal of the International Arthurian Society, Vol. 4, Issue 1, 2016, p. 113-134.
  75. Tavard, George H. Juana Ines de la Cruz and the Theology of Beauty: The First Mexican theology, University of Notre Dame Press, Notre Dame, IN, 1991, pp/104-105
  76. Reynolds, Gillian (April 13, 2004). ?Tune in, and turn back the clock“ . The Daily Telegraph . London.
  77. Broadcast on the Canadian Broadcasting Corporation, CBC Radio One, Dec. 18 and 19, 2008.
  78. ?Метаморфози на охридски театар вечер на Стоби“ . Ти Реков Ми Рече (англиски) . Посетено на 2018-02-08 .
  79. Ovid. ?ELEGY XI: WEARY AT LENGTH OF HIS MISTRESS' INFIDELITIES, HE SWEARS THAT HE WILL LOVE HER NO LONGER“ . Sacred Texts . Посетено на November 14, 2015 .
  80. Faherty, Allanah Faherty (November 9, 2015). ?5 Things You Might Have Missed in The Walking Dead 'Now ' . MoviePilot . Архивирано од изворникот на 2015-11-17 . Посетено на 2018-02-08 .


Стати?ата Овиди? е добра стати?а. Таа исполнува одредени критериуми за квалитет и е дел од инкубаторот на Википеди?а .