Германски ?азик
(самонар.
Deutsch
) ?
?азик
од групата на
западни германски ?азици
ко? има одредени сличности со
англискиот
и
холандскиот
?азик. Како ма?чин ?азик го зборуваат околу 100 милиони говорници и е еден од водечките светски ?азици, како и прв ?азик ко? нашироко се зборува во
Европската Уни?а
[2]
[3]
.
Географска распространетост
[
уреди
|
уреди извор
]
Германскиот ?азик на?многу се зборува во
Германи?а
(каде што е прв ?азик на пове?е од 95% од населението),
Австри?а
(89%) и
Шва?цари?а
(65%). Исто така, германскиот го зборуваат и мнозинство од населението во
Луксембург
и
Лихтеншта?н
.
Други европски заедници кои го зборуваат германскиот ?азик се нао?аат во Северна
Итали?а
(во покраината
Болцано
и во некои општини во други покраини), во источните кантони во
Белги?а
, во француските региони
Елзас
и
Лорена
, како и во некои гранични села од поранешниот ?ужен
?иланд
во
Данска
.
Заедници кои зборуваат германски исто така се нао?аат во делови од
Чешка
,
Словачка
,
Унгари?а
,
Полска
,
Романи?а
,
Срби?а
,
Руси?а
и
Казахстан
.
Насилните протерува?а од Руси?а после
Втората светска во?на
и големите емиграции во Германи?а во осумдесеттите и деведесеттите години, иселиле пове?е од овие заедници. Германски зборува и странското население како и некои од потомците во
Босна
,
Бугари?а
,
Кипар
,
Хрватска
,
Египет
,
Грци?а
,
Израел
,
Мароко
,
Холанди?а
,
Португали?а
,
Скандинави?а
,
Словени?а
,
Шпани?а
,
Турци?а
и
Обединетото Кралство
.
Заедници кои зборуваат германски посто?ат и во поранешната германска колони?а
Намиби?а
во
?ужна Африка
, ко?а е независна држава од
1990
година, како и во други зем?и во кои има германски емигранти како што се
Канада
,
Мексико
,
Доминиканска Република
,
Парагва?
,
Уругва?
,
Чиле
,
Перу
,
Венецуела
(каде што е развиен ди?алектот
алемен колониеро
),
?ужноафриканска Република
и
Австрали?а
. Во Намиби?а,
германските Намиби?ци
ги задржале германските образовни институции.
Во
Бразил
на?голема концентраци?а на германски говорници има во
?ужно Рио Гранде
,
Санта Катарина
,
Парана
,
Саун Пауло
и
Еспирито Санто
.
Знача?на концентраци?а на потомци кои зборуваат германски има во
Аргентина
(5 милиони), Венецуела, Парагва? и Чиле (3 милиони). Во дваесеттиот век, преку 100 000 германски политички бегалци и претприемачи се преселиле во
Латинска Америка
, во зем?и како
Костарика
,
Панама
,
Венецуела
и Доминиканската Република, и основале енклави во кои се зборува германски ?азик. Како што се зборува, постои мала германска емиграци?а во
Порторико
. Скоро сите жители на градот
Помероде
во државата Санта Катарина во Бразил можат да зборуваат германски.
Според американскиот попис од
2000
година, германскиот во
Соединетите Американски Држави
, после англискиот,
шпанскиот
,
кинескиот
и
францускиот
, е петти по ред на?зборуван ?азик во домовите (околу 1,4 милиони). Оттука произлегува дека во Соединетите Американски Држави се нао?а една од на?големите концентрации на лу?е кои зборуваат германски надвор од Европа. Државите
Северна Дакота
и
?ужна Дакота
се единствените држави во кои германскиот, после англискиот, е на?честиот ?азик ко? се зборува во домовите (вториот на?зборуван ?азик во другите држави е шпанскиот или францускиот). Навестува?е за германската присутност се нао?а во ими?ата на некои места како
Нов Улм
и многу други градови во
Минесота
,
Бизмарк
(главниот град на државата),
Минхен
,
Карлсруе
и
Стразбур
во Северна Дакота,
Нов Браунфелс
и
Минстер
во
Тексас
и
Кил
,
Берлин
и
Урмантаун
во
Висконсин
. Во текот на дваесеттиот век, многу од потомците на емигрантите од осумнаесеттиот и XIX век продолжиле да зборуваат германски дома, но мала популаци?а од постари (како и од помлади жители) може да се сретне во
Пенсилвани?а
(
Амишите
,
Хатеритите
,
Данкардсите
и некои
Менонити
, кои низ истори?ата зборувале
хатерски германски
и
западен средногермански
, комбинаци?а од
пенсилвански германски
),
Канзас
(Менонити и
Поволшките Германци
), Северна Дакота (хатерски Германци, Менонити,
руски Германци
и
балтички Германци
), ?ужна Дакота,
Монтана
, Тексас, Висконсин,
Инди?ана
,
Орегон
,
Луизи?ана
и
Оклахома
. Во раниот дваесетти век, имиграци?ата била зачестена во
Сент Луис
,
Чикаго
,
?у?орк
,
Милвоки
,
Питсбург
и
Синсинати
. Според последниот попис во
2006
година, во Канада има 622 650 германски говорници, додека лу?ето со германско потекло (
германските Кана?ани
) ги има низ целата зем?а. Заедници кои зборуваат германски делумно можат да се сретнат во
Британска Колумби?а
(118 035) и
Онтарио
(230 330). Во градот
Киченер
во Онтаиро постои голема и динамична општина ко?а одамна е наречена Берлин. Германските имигранти имале важна улога во трите големи урбани реони во зем?ата:
Монтреал
,
Торонто
и
Ванкувер
, имигрантите кои се доселиле после Втората светска во?на успеале да го зачуваат вли?анието на германскиот ?азик во нивните соседства и квартови. Во првата половина на дваесеттиот век, пове?е од милион германски Кана?ани,
германско-канадскиот ?азик
го претвориле во трет ?азик ко? на?многу се зборува, после францускиот и англискиот. Во
Мексико
исто така има три големи групи жители со германско потекло, на?многу во градовите:
Град Мексико
,
Пуебла
,
Мацалтан
,
Тапачула
и бро?но население раштркано низ државите:
Чихуахуа
,
Дуранго
и
Закатекас
. Се зборува и дека жители со германско потекло има во соседните градови околу
Гвадалахара
,
Халиско
и пове?е во Северно Мексико каде германското вли?ание се има пренесено во мексиканската култура. Стандарден германски се зборува во богатите германски заедници во Пуебла, градот Мексико,
Нов Леон
,
Сан Луис Потоси
и
Кинитана Ро
.
Германските ди?алекти кои се зборуваат или се зборувале во колонии или заедници кои ги основале германските говорници наликуваат на ди?алектите во регионите од каде што потекнуваат основачите.
Тексашки германски
е ди?алект ко? се зборува во областите од Тексас кои се колонизирани, како
?у Браунфелс
и
Фредериксбург
.
Плаутдич
е малцински ?азик ко? го зборуваат заедниците на Менонитите во Северно Мексико и пове?е од 200 000 лу?е во Мексико. Пенсилванискиот холандски е германски ди?алект ко? го зборуваат Амишите од Пенсилвани?а, Инди?ана и
Оха?о
.
Хатеритскиот германски е погорен германски ди?алект од
австробаварското нареч?е
на германскиот ?азик ко? го зборуваат заедниците на Хутеритите во Канада и во Соединетите Американски Држави. Хутеритскиот се зборува во американските држави:
Вашингтон
, Монтана, Северна Дакота, ?ужна Дакота и Минесота и во канадските покраини
Алберта
,
Саскачеван
и
Манитоба
. Неговите говорници припа?аат на некои хатеритски групи, но сепак посто?ат говорници ме?у постарите генерации
Прерилити
(потомците од Хатеритите кои одлучиле да не се населат во колонии). Хатеритските деца кои растат во колонии прво учат и зборуваат хатеритски германски, пред да учат англиски - стандардниот ?азик на опкружува?ето во приватното целодневно училиште. И покра? тоа, многу колонии настрана од целодневните училишта продолжуваат со училишта во кои се учи
германска граматика
. Во Австрали?а, во државата
?ужна Австрали?а
, нагласен бран на германскиот ?азик од
Пруси?а
пристигна во ил?ада осумстотини и четириесеттите години (особено од регионот на
Шлеска
). Со долготра?ната изолаци?а од други германски говорници и контакт со
австралискиот англиски
, некои укажувале на новосоздаден единствен ди?алект познат како
бароски германски
, ко? на?многу се зборувал во долината
Бароса
во близина на
Аделаида
. Продолжил да се користи како прв ?азик во дваесеттиот век, но неговата употреба сега е ограничена на неколку постари говорници. Постои и значаен
германски креолски
, наречен
унзердо?ч
, ко? го зборуваат неколку постари жители во поранешната колони?а на Германи?а во
Папуа Нова Гвине?а
, низ
Микронези?а
и во северните делови на Австрали?а (т.е. во кра?брежните делови на
Квинсленд
и
Западна Австрали?а
). Постои сериозен ризик од негово изумира?е, но струч?аците прават напори да се оживее интересот за ово? ?азик.
Според
Глобал Рич
(
2004
), 6,9% од интернет корисниците се Германци. Според
Нец-тип
(
2002
) 7,7% од мрежните места се напишани на германски ?азик, праве??и го единствен после англискиот во европската ?азична група. Некои постари статистики од
1998
година, откриваат дека германскиот е трет на?популарен ?азик ко? се користи на интернет, по англискиот и
?апонскиот
.
Истори?ата на ?азикот започнува со формалната германска промена на согласките за време на миграцискиот период, разделува??и ги од старите отмени ди?алекти на
Стара Саксони?а
. На?старите сведоче?а за стариот отмен германски потекнуваат од раштрканите написи на
постар футарк
, особено во
Алемани?а
од шестиот век и од на?старите разбирливи текстови (
Хилдебрандслид
,
Муспили
и
Мерсбург Инканте?шнс
) создадени до деветтиот век. Во ова време
стариот саксонски
припа?а на северноморската германска културна сфера, а непристо?ниот саксонски пове?е би потпаднал под германско отколку под англо-фризиско вли?ание за време на
Светото Римско Царство
.
Биде??и Германи?а била разделена на пове?е различни држави, единствената сила за унифицира?е или стандардизаци?а на германскиот ?азик во периодот од неколку стотици години била претпочита?ето на писателите да се обидат да пишуваат на начин ко? би бил разбирлив во што е можно пове?е региони.
Кога
Мартин Лутер
?а превел
Библи?ата
(
Новиот завет
во
1522
година, а
Стариот завет
бил об?авен во делови и завршен во
1534
година), сво?от превод на?многу го засновал врз бирократскиот стандарден ?азик ко? се зборувал во
Саксони?а
(
зексише канцлаишпрахе
), исто така познат и како
ма?снер-до?ч
(германски ко? се зборувал во градот
Ма?сен
). ?азикот се засновал врз источниот погорен германски и источните
средногермански ди?алекти
и зачувал голем дел од граматичкиот систем на средногорниот германски (ко? не е сличен со германските ди?алекти кои се зборувале во Средна и Горна Германи?а, кои ве?е во тоа време започнале да го губат падежот
генитив
и
претеритумот
). Во почетокот, преписите на Библи?ата имале долг список за секо? регион, во ко? непознатите зборови биле преведени на регионалниот ди?алект. Римокатолиците во почетокот го одбиле преводот на Лутер и се обиделе да создадат нивни сопствени католички стандарди (
гема?нес до?ч
) кои сепак се разликувале од ?протестантскиот германски“ само во некои ситни детали. Создава?ето стандарден ?азик траело до средината на осумнаесеттиот век, со што то? бил нашироко прифатен, на то? начин завршува??и го периодот на раниот нов
горногермански
.
До околу 1800 година, стандардниот германски бил речиси исклучиво
пишан ?азик
. Во ова време, лу?ето во модерна северна Германи?а, кои зборувале ди?алекти многу поразлични од стандардниот германски, го изучувале стандардниот германски речиси како странски ?азик и се обидувале да го изговорат што е можно поблиску до вистинскиот изговор. Прирачниците за нормативен изговор сметале дека изговорот на северниот германски е стандарден ?азик. Сепак, фактичкиот изговор на стандардниот германски се разликувал од еден до друг регион.
Германскиот бил ?азикот на тргови?ата и управува?ето во
Хабсбуршката Импери?а
, ко?а опфа?ала големи области од Средна и Источна Европа. Сe до средината на XIX век, германскиот бил ?азик на гра?аните во поголем дел од импери?ата. Ова укажува на тоа дека говорникот бил трговец, урбанит. Некои градови како
Прага
и
Будимпешта
, биле постепено германизирани во годините после нивното вклучува?е во Хабсбуршката Импери?а. Други градови како
Братислава
, биле основани во тоа врме и од почетокот биле германски. Неколку градови како
Милано
, останале негерманизирани, но сепак многу градови како Прага, Будимпешта, Братислава и
?уб?ана
во ова време на?прво биле германски и покра? тоа што биле опкружени со територии на кои се зборувале други ?азици.
Втората конференци?а за правопис во
1901
година, завршила со комплетна стандардизаци?а на германскиот ?азик во неговата пишана форма, додека
до?че буненшпрахе
ве?е имал создадено правила за германскиот, три години порано, кои потоа станале задолжителни за општиот германски изговор
[4]
.
Медиумите и пишаните дела, скоро сите се создаваат на стандарден германски ко? е разбирлив во сите области каде што се зборува германски. Првиот речник од
бра?ата Грим
, чии шеснаесет делови биле издадени поме?у
1852
и
1860
година, останал на?разбирлив водич за зборовите во германскиот ?азик. Граматичките и правописни правила на?прво се по?авиле во
1860
година во прирачникот
Дуден
. Во
1901
година била об?авена стандардната дефиници?а на германскиот ?азик. Сe до
1998
година не биле об?авени никакви офици?ални измени на овие правила, кога
германската реформа за чита?е
од
1996
година била офици?ално об?авена од страна на владините претставници од сите зем?и во кои се зборува германски ?азик
[5]
. Пред реформата,
правописот на германскиот ?азик
се нао?ал во осумгодишен транзициски период во ко? реформираниот правопис се учел во пове?е училишта, додека и традиционалниот и реформираниот правопис постоеле во медиумите.
Реформата од 1996 година и потоа
[
уреди
|
уреди извор
]
Германската правописна реформа од 1996
година довела до ?авни контроверзни и знача?ни расправи. Некои државни парламенти (со?узни држави, како
Северна Ра?на-Вестфали?а
и
Бавари?а
) не сакале да ?а прифатат. Во еден момент расправи?ата пристигнала до на?високиот суд, ко? дал кратко из?аснува?е, потврдува??и дека државите треба да одлучат сами за себе и дека реформата ?е била офици?ално правило само во училиштата, а секо? друг ?е продолжел да пишува онака како што претходно имал научено. Десет години подоцна, без никакви интервенции од страна на федералниот парламент, главната преработка била внесена во
2006
година, пред почетокот на учебната година. Некои традиционални правописни правила, конечно биле поништени во
2007
година. Единствениот сигурен и лесен знак за распознава?е дали текстот е во согласност со реформата е ss (сс) на кра?от од зборовите како што се dass и muss. Класичниот правопис го забранува ово? завршеток, а наместо користи daβ и muβ.
Стандардниот германски не потекнува од традиционалните ди?алекти во одредени региони, туку од пишаниот ?азик. Сепак, посто?ат места во кои традиционалните регионални ди?алекти биле заменети со стандарден германски, ова е случа? во големи делови од
Северна Германи?а
, но и во голем бро? градови во други делови од зем?ата.
Стандардниот германски се разликува регионално ме?у зем?ите во кои се зборува во зборовниот фонд и некои разлики во изговорот, дури и во граматиката и пишува?ето. Оваа вари?аци?а не смее да се помеша со вари?аци?ата на локалните ди?алекти. Иако регионалните вари?ации на стандардниот германски примиле неко? одреден степен на вли?ание од локалните ди?алекти, тие се многу различни. Со тоа, германскиот се смета за плуралистички ?азик. Зависно од ситуаци?ата, говорниците во пове?е региони употребуваат мешавина од многу ди?алектни и стандардни вари?анти.
Во подрач?ата во Шва?цари?а во кои се зборува германски, многу често се користат мешавини од ди?алекти и стандарден ?азик, а употребата на стандардниот германски е пове?е насочена кон пишаниот ?азик. Како резултат на тоа, оваа ситуаци?а се нарекува
меди?ална диглоси?а
. Стандардниот
шва?царски германски
се користи во шва?царскиот, а
австрискиот стандарден германски
во австрискиот образовен систем.
Стандардниот германски е службен ?азик во
Лихтеншта?н
. Сво?от службен стгатус во Германи?а го дели со
данскиот
и
фризискиот
, кои се малцински ?азици. Во
Австри?а
со
словенечкиот
,
хрватскиот
и
унгарскиот
, во Шва?цари?а со францускиот,
итали?анскиот
и
ретороманскиот
, во Белги?а со холандскиот и францускиот и во Луксембург со францускиот и
луксембуршкиот
. Како локален службен ?азик се користи во Итали?а (во провинци?ата Болцано или Бозен на германски) како и во градовите
Шопрон
(Унгари?а),
Краул
(Словачка) и во неколку градови во Романи?а. То? е службен ?азик (со итали?анскиот) на
Ватиканската шва?царска гарда
.
Германскиот има офици?ално признат статус како офици?ален или помошен ?азик во Данска (регионот на ?ужен ?иланд), Итали?а (
Гресониска Долина
), Намиби?а, Полска (регионот
Ополе
) и во Руси?а (
Ашово
и
Халбштат
).
Германскиот е еден од дваесет и трите
службени ?азици
на Европската Уни?а со на?голем бро? родени говорници во Европската Уни?а и веднаш по англискиот, пред францускиот, е втор на?зборуван ?азик во Европа.
Германски како странски ?азик
[
уреди
|
уреди извор
]
Германскиот, по шпанскиот, е трет на?изучуван странски ?азик во зем?ите во кои се зборува англиски. Германскиот е главен ?азик во Европа, со околу 90-95 милиони говорници (2010), или 13,3% од сите Европе?ци, е вториот на?зборуван ма?чин ?азик во Европа, по
рускиот
, пред францускиот (65 милиони говорници во 2004 година) и англискиот (64,2 милиони говорници во 2004 година). Според тоа, германскиот ?азик е прв на?зборуван ?азик во Европската Уни?а, а втор странски ?азик ко? на?многу го знаат гра?аните од Европската Уни?а. То? е еден од службените ?азици во Европската Уни?а и еден од трите ?азици со кои се служи
Европската комиси?а
, покра? англискиот и францускиот. Триесет и два проценти од гра?аните од петнаесет зем?и од Европската Уни?а, велат дека можат да разговараат на германски (без разлика дали како ма?чин, втор или странски ?азик). Ова е потпомогнато од широката распространетост и достапност на германскиот преку кабелските или сателитските телевизии. Германскиот бил и останува
лингва франка
во средна, источна и ?ужна Европа.
Германскиот е дел од западната група ?азици од германската ?азична фамили?а, што е дел од индоевропската група. Германскиот ди?алектен континуум, традиционално е поделен на
горногермански
и
долногермански
.
Вари?аци?ата ме?у германските ди?алекти е различна, но соседните ди?алекти се разбирливи ме?усебно. За лу?ето кои го знаат само стандардниот германски, некои ди?алекти не се разбирливи. Сепак, сите германски ди?алекти припа?аат на ди?алектниот континуум од горногермански и
долносаксонските ?азици
.
Среднодолногерманскиот
бил
лингва франка
на
Ханзата
. То? бил доминантен ?азик во Северна Германи?а. Ова се променило во шеснаесеттиот век кога во
1534
година била испечатена Библи?ата од страна на Мартин Лутер. Се смета дека ово? превод е важен чекор напред кон еволуци?ата на раниот нов горногермански. Целел кон тоа да биде разбирлив за странскиот аудиториум и се засновал на?многу врз средните и погорните германски вари?анти. Раниот нов горногермански станал попрестижен од долносаксонскиот, станува??и ?азик на науката и литературата. Во тоа време, на?мо?ните германски држави се нао?але во Средна и Источна Германи?а.
Осумнаесеттиот и XIX век биле обележани со масовно уче?е на стандардниот германски во училиштата. Нискиот саксонски полека бил потиснуван, то? не бил ништо друго освен ?азик ко? необразованите лу?е го зборувале дома. Денес, нискиот саксонски може да се подели на две групи: нискосаксонски вари?анти со умерен прилив на стандарден германски и вари?анти од стандарден германски со нискосаксонско вли?ание познат како
мисингш
. Понекогаш вари?антите на нискиот саксонски и нискиот франконски се групираат заедно, биде??и двата не се засегнати од согласната промена на горногерманскиот. Сепак, делот од населението способен да го зборува и одговара или да го разбира, од Втората светска во?на па до денес посто?ано расте.
Горногерманскиот
се дели на:
средногермански
, горнофранконски и посеверен германски. Средногерманските ди?алекти ги опфа?аат: рипуарскиот, ра?нскофранконскиот, среднохесенскиот, источнохесенскиот, севернохесенскиот, тириншкиот, северниот горносаксонски, горнопрускиот и горносаксонскиот. То? се зборува во ?угоисточна Холанди?а, источна Белги?а, Луксембург, делови од Франци?а и делови од Германи?а, поточно ме?у реката
Ма?на
и ?ужниот кра? на
Лоуландс
. Модерниот стандарден германски на?многу се заснова врз средногерманскиот, но треба да се забележи дека вообичаениот (но лингвистички неточен) германски термин за современ стандарден германски е
хохдо?ч
, што значи горногермански.
Двата
горнофранконски ди?алекти
се источнофранконски и ?ужнофранконски.
Погорните германски ди?алекти опфа?аат: северниот австробаварски, средниот австробаварски, ?ужниот австробаварски, швапскиот, источнофранконскиот,
горноалеманскиот
, на?горниот
алемански
и на?долниот алемански. Тие се зборуваат во делови од ?ужна Германи?а, Лихтеншта?н, Австри?а и во деловите во кои се зборува германски во Шва?цари?а и Итали?а.
Вимисорис
е горногермански ди?алект во Полска, а
затмариш
и
зибенбургиш
се горногермански ди?алекти во Романи?а. Вари?антите на горниот стандарден германски ?азик ко? го зборувале Евреите
Ашкенази
(на?многу во поранешниот
Советски Со?уз
) имаат неколку оригинални обележ?а кои на?често се сметаат како одделен ?азик,
?идиш
. То? е единствениот германски ?азик ко? не ?а користи
латинската азбука
и не?зиното стандардно писмо.
Германските ди?алекти наспроти вари?антите на стандардниот германски
[
уреди
|
уреди извор
]
Во германската лингвистика, германските ди?алекти се разликуваат од вари?антите на стандардниот германски.
- Германските ди?алекти се традиционалните локални вари?анти. Некои од нив се тешко разбирливи за неко? ко? го познава само стандардниот германски. Ди?алектите често се разликуваат од стандардниот германски во
зборовниот фонд
,
фонологи?ата
и
синтаксата
. Ако се користи точната дефиници?а за ?азикот ко? се заснова на заемна разбирливост, многу германски ди?алекти би требало да се одделни ?азици, но вакви размислува?а не се карактеристични за германската лингвистика.
- Вари?антите на стандардниот германски се однесуваат на различни локални вари?анти од плурицентричниот стандарден германски, кои незначително се разликуваат само во зборовниот фонд и фонологи?ата. Во некои региони, особено во Северна Германи?а, вари?антите ги имаат заменето традиционалните германски ди?алекти.
Германскиот е
флексивен ?азик
со три
граматички рода
. Посто?ат голем бро? зборови кои произлегуваат од ист корен, иако посто?ат други ?азици кои се пофлексивни.
Деклинаци?а на определениот член во стандардниот германски ?азик
| Падеж
|
м.р.
|
с.р.
|
ж.р.
|
множина
|
| Номинатив
|
der
|
das
|
die
|
die
|
| Датив
|
dem
|
dem
|
der
|
den
|
| Генетив
|
des
|
des
|
der
|
der
|
| Акузатив
|
den
|
das
|
die
|
die
|
Германските именки флектираат во:
Еден од четирите падежи: номинатив, генитив, датив и акузатив.
- Еден од трите рода: машки, женски или среден. Понекогаш, именските завршетоци го откриваат граматичкиот род на именката. На пример, именките кои завршуваат на: унг (-ung), шафт (-schaft), ка?т (-keit) или ха?т (-heit) се именки од женски род, додека именките кои завршуваат на хен (-chen) или ла?н (-lein) (деминутивни форми) се од среден род, а именките кои завршуваат на измус (-ismus) се од машки род.
- Имаат два бро?а: еднина и множина.
И покра? тоа што, на?често германскиот се наведува како одличен пример за високофлексивен ?азик, степенот на флекси?а е помалку застапен отколку во стариот германски или во другите индоевропски ?азици како што се: латинскиот, старогрчкиот или санскритот, или на пример во современиот
ирски
или руски. Со четири падежи и три рода, плус множината, посто?ат 16 можни различни комбинации од падежи и пол/бро?, но во моментов посто?ат само шест форми на определен член, ко? е искористен за шеснаесетте можности. Флекси?ата по падеж на самата именка, е потребна во еднината ка? силните именки од машки или среден род во генитивот или понекогаш во дативот. Двата од овие случаи го губат начинот да бидат заменети во неформалниот говор. Дативната наставка во многу контексти се смета за нешто што е застарено и често се отфрла, но сe уште се користи во неформалниот говор и пишаниот ?азик. Слабите именки од машки род, споделуваат заеднички падежни наставки за генитив, датив и акузатив во еднината. Именките од женски род не се деклинираат во еднината. Множината има флекси?а во датив. Сe на сe, во германскиот посто?ат седум флексивни наставки (не брое??и ги оние за множина):-с (-s), -ес (-es), -н (-n), -нс (-ns), -ен (-en), -енс (-ens), -е (-e).
Во германскиот правопис именките и пове?е зборови со синтетичка функци?а се пишуваат со голема буква, што на читателите треба да им олесни да откри?ат каква функци?а има зборот во реченицата (Am Freitag gehe ich einkaufen = Во петок одам да купувам). Ова е вообичаена оригинална практика во германскиот ?азик, иако то? е историски близок со други ?азици како данскиот и англискиот.
Како пове?е германски ?азици, германскиот создава именки сложенки каде првата именка ?а определува категори?ата дадена од втората именка, на пример: Strandtasche (Strand-плажа, Tasche-ташна) торба за на плажа. За разлика од англискиот во ко? сложенки или комбинации од подолги именки често се пишуваат во отворена форма со празно место, германскиот (како и другите германски ?азици) скоро секогаш ?а користи затворената форма без празни места, на пример Autobahn-автопат. Како и германскиот, така и англискиот овозможува произволни долги сложенки, но сепак тие се поретки.
На?долгиот германски збор, ко? е во употреба е: Rindfleischetikettierungsuberwachungsaufgabenubertragungsgesetz, ко? значи: потпишан закон за надзорна должност на поплаки.
Глаголите во стандардниот германски флексираат во:
Една од основните класи на кон?угаци?а, слаби и силни (како во англискиот), всушност дополнително постои и трета класа позната како мешани глаголи, во ко?а постои комбинаци?а од слаби и ?аки структури.
- Три лица: прво, второ и трето.
- Два бро?а: еднина и множина.
- Три начини: индикатив, императив и кон?уктив.
- Два залога: актив и пасив. Пасивот се дели на статичен и динамичен.
- Разликата поме?у граматичките аспекти е изведена со комбинирана употреба на кон?уктив и/или претеритум, со што нико? или и двата се во индикативен залог. Како самостоен кон?уктивот искажува информаци?а од втора рака, кон?уктивот заедно со претеритум формира кондиционална реченица, а претеритумот самосто?но изразува едноставен индикатив (во минато време) или функционира како (буквална) алтернатива за информаци?а од втора рака.
- Разликата поме?у перфективниот и прогресивниот аспект во секо?а разво?на фаза е продуктивна категори?а од постариот ?азик и во скоро сите документирани ди?алекти, но денес е ригорозно исклучен од пишана употреба во неговата нормализирана форма.
- Раз?аснува?е на комплетните наспроти некомплетнитеформи.
Значе?ето на основните глаголи може да биде об?аснето и некогаш радикално променето преку употребата на одреден бро? претставки. Некои претставки сами по себе имаат одредено значе?е. Претставката zer-- (-цер) се однесува на разделува?е на нештата, како во глаголот зерсцхнеиден (сечи). Употребата на претставката ver - (-фер) се сре?ава во бро?ни глаголи со голем бро? различни значе?а, на пример: versuchen (се обидува), verteilen (разнесува), verstehen (разбира).
Други примери ги вклучуваат: haften (лепи), verhaften (задржува), kaufen (купува), verkaufen (продава), fahren (вози), erfahren (да искуси).
Многу германски глаголи имаат делива претставка, на?често со прилошка функци?а. Во глаголите во лична форма претставката се одво?ува и се пренесува на кра?от од реченицата. На пример: mitgehen значи ?оди со” а разделено би изгледало вака:Gehen Sie mit? (Дали доа?ате со мене?)
Генерално, збороредот е помалку ригорозен отколку во современиот англиски. Посто?ат два вообичаени зборореди, еден за главните реченици, а друг за споредните реченици. Во нормалните исказни реченици глаголот секогаш се нао?а на втора позици?а, а во праша?а, извици и желби се нао?а на прва позици?а. Во споредни реченици глаголот треба да се по?авува сосема на кра?от, но често во говорот ова правило не се почитува.
Германскиот бара глаголскиот елемент (главен или помошен глагол) во реченицата да се по?авува на втора позици?а. Елементот на главниот интерес се по?авува на кра?от од реченицата.
Der alte Mann gab mir gestern das Buch. (Старецот вчера ми ?а даде книгата. нормален ред)
Das Buch gab mir gestern der alte Man. (Книгата ми ?а даде вчера старецот.) Das Buch gab der alte Mann mir gestern. (Книгата ми ?а даде старецот вчера.)
Gestern gab mir der alte Mann das Buch. (Вчера старецот ми ?а даде книгата. Нормален-ред)
Mir gab der alte Mann das Buch gestern. (Ми ?а даде вчера старецот книгата.)
Ако во исказните реченици во англискиот ?азик
подметот
не се по?ави пред
прирокот
, реченицата може да биде погрешно разбрана. Ова не е случа? во германскиот ?азик.
Кога помошен глагол е во сегашно време, то? се по?авува во втора позици?а, а главниот глагол на кра?от од реченицата. Ова е посебно забележително во создава?ето на перфектот, со што сe уште се можни бро?ни зборореди. На пример:
Der alte Mann hat mir heute das Buch gegeben. (Старецот ми ?а даде книгата денес)
Heute hat der alte Mann mir das Buch gegeben. (Денес старецот ми ?а даде книгата)
Во речениците во кои се употребува модален глагол, глаголот во основна форма стои на кра?от од реченицата. На пример, реченицата ?Should he go home?” (Дали то? треба да оди дома?) на современ англиски, на германски би била преформулирана и би гласела ?Soll er nach Hause gehen?”
Во германските споредни реченици сите глаголи се насобираат на кра?от од реченицата. Помошните глаголи во идно време, пасив, модални глаголи и глаголи во перфект, можат да доведат до долг син?ир од глаголи на кра?от на реченицата. Во вакви конструкции, past participle се претставува со претставката -ge и често се заменува со инфинитив. wusste nicht, dass der Agent einen Nachschlussel hatte machen lassen.
He knew not that the agent a picklock had make let.
Голем дел од германскиот зборовен фонд потекнува од германската гранка од индоевропската ?азична фамили?а, иако посто?ат помал бро? знача?ни зборови кои потекнуваат од латинскиот и грчкиот ?азик, како и од рранцускиот и во последно време од англискиот. Истовремено, успешноста на германскиот ?азик во создава?ето еквиваленти за странските зборови е одлична, со што Ноткер Лабео можел да ги преведе монографиите на
Аристотел
на чист (стар горногермански) во децениите после ил?адитата година. Севкупно, германскиот има помалку зборови-заемки од романските ?азици, отколку што има англискиот од холандскиот ?азик.
Кова?ето нови, автохтони зборови на германскиот му дало зборовен фонд проценет на 40.000 зборови уште пред деветтиот век, во споредба со латинскиот ко? има пишана традици?а од околу 2.500 години во импери?а ко?а владеела со Медитеранот, ко? денес нема пове?е од 45.000 зборови.
Дури и денес многу дискретни неакадемски движе?а се обидуваат да ?а унапредат Ersatz (замената) на речиси сите странски со стари зборови, ди?алектни или нови германски алтернативи. Се смета дека ова, исто така ?е помогне во шире?ето на модерни или научни идеи поме?у помалку образованите и со тоа ?е го демократизира и ?авниот живот.
Современиот германски научен зборовен фонд има девет милиони зборови и зборовни групи (засновани на анализи од 35 милиони реченици од корпусот во Ла?пциг, ко? ве?е во ?ули 2006 година вклучи вкупно 500 милиони зборови.)
Германскиот ?азик во пишува?ето ?а користи латинската азбука. Покра? 26-те стандардни букви, има три самогласки со
преглас
(
Umlaut
), имено a, o, u, како и есцет (остро с), β.
Текстовите кои се напишани на Германски ?азик се лесно препознатливи, како по прегласовите и одредени правописни правила-Германскиот е единствениот водечки ?азик во ко? сите именки се пишуваат со голема почетна буква, и честата по?ава на долги сложенки (на?долгиот германски збор содржи 63 букви).
Германски ?азик
|
|
|
| Писмо
|
латиница
|
| Пример
|
Прв член од ?Деклараци?ата за човекови права“
|
| Текст
|
Alle Menschen sind frei und gleich an Wurde und Rechten geboren. Sie sind mit Vernunft und Gewissen begabt und sollen einander im Geiste der Bruderlichkeit begegnen.
|
| Македонски
|
Сите човечки суштествa се ра?aaт слободни и еднакви по достоинство и правa. Tиe се обдарени со разум и совест и требa да се однесувaaт еден кон друг во дуxот на општо човечкaтa припaдност.
|
| Портал: ?азици
|
Пред германската реформа за правописно пишува?е од 1996 година, β ги заменало -ss после долгите самогласки, двогласи (дифтовзи) и пред согласки, зборовни или делумни зборовни завршетоци. Во реформираното правописно пишува?е, β ги заменило ss само после долги самогласки и двогласи. Пред да постои голема буква β, секогаш кога била потребна голема буква се пишувале големи SS. Исклучок е употребата на β во правни документи и форми во кои се пишуваат ими?а со голема почетна буква. За да се избегне забуна со слични ими?а, ?β” се користи наместо ?SS” (па тогаш ?е биде:,,KREβLEIN” наместо ?KRESSLEIN,,). Големата буква β била предложена и вклучена во Unicode (единствениот код), но сe уште не е признаена како стандарден германски. Всушност β не се користи во Шва?цари?а.
Самогласките со
преглас
(a, o, u) често се транскрибираат со ае, ое и уе, ако прегласите не се достапни на тастатурата. На истиот начин β може да се транскрибира со SS.. Германските читатели ги разбираат тие транскрипции (иако изгледаат невообичаено), но ако се достапни прегласите тие се избегнуваат, биде??и се сметаат за несоодветно правописно пишува?е. (Во Вестфален и Шлезвиг-Холшта?н, посто?ат ими?а на градови и семе?ства во кои дополнително е има продолжен ефект на самогласка, на пример:Raesfeld [?raːsf?lt]Coesfeld [?koːsf?lt] i Itzehoe [?ts??hoː], но оваа употреба на буквата е после а/о/у не се по?авува во денешниот правописен начин на пишува?е зборови).
Не постои општа спогодба за тоа каде, во кои сортирачки делови се по?авуваат овие прегласи. Телефонските именици ги заменуваат со основната самогласка по ко?а следува е. Некои речници, го сортираат секо? преглас како посебна буква после основната самогласка, многу зборови со преглас кои пове?е се користат се нао?аат веднаш после истиот збор, без преглас. Како еден пример во телефонскиот именик, Arzte се по?авува после Adressenverlage” но пред Anlagenbauer (биде??и A е преместена пред Ае). Во речник Arzte доа?а после Arzt, но во некои речници Aрзте и сите други зборови кои започнуваат на ?A” можат да се по?ават после сите зборови кои започнуваат на ?А“. Во некои постари речници, почетните Schi i St се сметаат како посебни букви и се наведени како одделни внесува?а после С, но на?често се сметаат како S+C+H i S+T.
За оние кои ги користат програмите на Микрософт виндоуз (Microsoft Windows) на своите лични сметачи, кои немаат тастатури QWERTY за да пишуваат букви со прегласи, без разлика дали станува збор за случаи со голема или мала буква, или пак Есцет (β), следе??и ги инструкциите преку копчи?ата со броеви како и копчи?ата Num Lock и копчето Alt, можат да ги пишуваат буквите со преглас. (Тие можат да бидат алтернативни, зависно од софтверот ко? се употребува.)
Кога лампичката на копчето Num Lock свети, се притиска на копчето Alt и потоа се внесува четирицифрен бро?, користе??и ги копчи?ата со броеви. Знакот ?е се по?ави на екранот веднаш штом се ослободи копчето Аlt.
Пишува?ето буква ?а” со преглас вклучува: пишува?е на четирицифрениот бро? 0228, што значи: (вклучена светилка на) Num Lock + (притиснато копче) Аlt + (рачно внесени) 0228 и ослободува?е на копчето Аlt.) Четирицифрените броеви и другите знаци кои се користат за пишува?е самогласки со преглас се: 0196 за голема буква А со преглас (A), 0214 за голема буква О со преглас (O), 0220 за голема буква со У со преглас (U), 0223 за Есцет (β), 0246 за мала буква о со преглас (o) и 0252 за мала буква у со преглас (u).
Слична спогодба може да се користи и ка? воведните наводници (знаците за цитат) кои се нао?аат под ?маската” на 99 (за разлика од англискиот, во ко? се нао?аат под 66) на почетокот на реченицата со употреба на четирицифрениот бро? 0132 како во ?Guten Morgen!”.
До пред раниот дваесетти век, германскиот се печател на?многу во печатарски слогови со црни букви (на?многу во фрактур, но исто така и во швабахер) и се пишувал со соодветен ракопис (на пример Карент и Шутерлин). Овие вари?анти од латинската азбука биле многу поразлични од серивот или сана сериф печатени слогови антиква кои денес се користат, а всушност ракописните форми се тешки за чита?е. Сепак, печатените форми биле утврдени за да бидат почитливи кога германските ?азици се користат за печате?е. Назис на?прво ги унапреди Фрактур и Швабахер, иако подоцна во 1914 година ги укинал, тврде??и дека овие букви биле евре?ски. Фрактурскиот ракопис останува присутен во секо?дневниот живот преку сообра?а?ните знаци, знаците кои водат до пабови, пивски брендови и други форми на реклами, каде што се употребени да изразуваат одредена рустикалност и старост.
Соодветната употреба на долгото c (langes s) е многу важна за да се напише текст со фрактурски печатарски слогови. Исто така многу печатарски слогови антиква го користат долгото ц. Постои специфичен збир од правила кои се применуваат за употребата на долгото c во германските текстови, но ретко се користат во Antiqua. Ко? било случа? на ниско ц во почетокот на слогот би можело да биде долго с, како спротивност на завршниот слог с или кратко с (на?честата вари?анта на буквата с), ко?а го означува кра?от на слогот, на пример во разликува?ето на зборовите Wachtube i Wachstube.
Самогласките во германскиот ?азик (невклучува??и ги
дифтонзите
) се по?авуваат во кратки и долги вари?анти, што е детално прикажано во следната табела:
|
A
|
A
|
E
|
I
|
O
|
O
|
U
|
U
|
| кратки
|
/a/
|
/?/
|
/?/, /?/
|
/?/
|
/?/
|
/œ/
|
/?/
|
/?/
|
| долги
|
/aː/
|
/?ː/
|
/eː/
|
/iː/
|
/oː/
|
/øː/
|
/uː/
|
/yː/
|
Кратко /?/ се реализира како [?] во нагласени слогови (вклучува??и го и акцентира?ето на вториот слог), а како [?] во ненагласени слогови. Треба да се забележи дека нагласеното кратко /?/ може да се пишува и со е и со a. Општо земено, кратките самогласки се отворени, а долгите затворени. Единствениот исклучок е отворениот звук /?ː/ од долгото A во некои вари?анти од германскиот, /?ː/ и /eː/ се претопуваат во [eː], отстранува??и го ово? недостаток. Во то? случа? паровите како Baren/Beeren (мечки/зрнести плодови) или Ahre/Ehre (жито или пченица/почит) стануваат хомофонични (истозвучни). Во пове?е вари?анти од стандардниот германски, ненагласено /?r/ не се изговара како [?r], туку како вокално [?].
Сe уште не е целосно предвидено дали одредена самогласка претставува кратка или долга фонема, иако посто?ат следниве правилности:
- Ако самогласката се нао?а на кра?от од слогот или после неа следува една согласка, на?често се изговара како долга (на пример: Hof[hoːf]).
- Ако по самогласката следува дво?на согласка (на пример ff, ss или tt) ck, tz или согласна група (на пример st или nd), скоро секогаш се изговара кратко (на пример: hoffen [?h?f?n]). Дво?ните согласки се користат само за оваа функци?а, продолжените самогласки да ги означат како кратки. Согласката сама по себе никогаш не се изговара продолжено или удвоено.
И двете од овие правила имаат исклучоци. На пример: и покра? првото правило hat [hat] ?has’’ има краток изговор, a Mond [moːnt], 'moon и покра? второто правило има долг изговор. Не постои општо правило, за и кое не е ниту во комбинаци?ата ие (продолжува??и го), ниту после него да следува дво?на согласка или група (скратува??и ?а). Во одредени случаи посто?ат регионални разлики: во Средна Германи?а (Хесен), о во сопственото име ?Hoffman” (Хофман) се изговара долго, додека многу други Германци би го изговориле кратко. Истото се применува и на е во географскиот назив,,Mecklenburg” (Мекленбург) за лу?ето во то? регион. Зборот Stadte (градови) неко? (Жан Хофер, Телевизи?а АРД) го изговара со кратка самогласка [??t?t?], а друг (Мариета Сломка, ЗДФ Телевизи?а) со долга самогласка [??t?ːt?]. Сe на сe, самогласката после ко?а следува ch може да биде кратка (Fach [fax], Kuche[?k?c?] ]ку?на) или долга (Suche [?zuːx?] bara, Bucher[?byːc?r] книги). Според тоа Лацхе е хомограф: Lache [laːx?] пудлица и Lache [lax?] начин на смее?е.
Германските согласки можат да ги формираат следниве диграфи (во пишува?ето) и дифтонзи (во изговара?ето). Забележете дека изговорот на некои од нив (ei, au, eu) е многу поразличен од она што се очекува има??и ги предвид буквите од кои се составени.
| Пишува?е
|
ai, ei, ay, ey
|
au
|
au, eu
|
| Изговор
|
/a??/
|
/a??/
|
/???/
|
Ди?аграфот ie” генерално ?а претставува фонемата /iː/ ко?а не е дифтонг. Во пове?е вари?анти /r/ на кра?от на слогот се вокализира, но сепак по?авата на самогласка по ко?а следува вокализирано /r/ не се смета за дифтонг: Bar[b?ː??] мечка, er [eː??] то?, wir [viː??] ние, kurz [k???ts] кратко, Worter [vœ??t?] зборови.
Во пове?е вари?анти од стандардниот германски имаат предност основите на зборовите кои започнуваат на самогласка.
Со приближно 25 фонеми, германскиот согласен систем експонира просечен бро? на
согласки
во споредба со други ?азици. Една од на?забележителните е невообичаеното слеано /p?f/. Подолу се прикажани сите согласки во ?азикот.
- /x/ има два
алофони
, [x] i [c], во зависност од тоа дали се нао?а во предни или задни самогласки.
- /r/ има три алофони во слободни вари?ации: [r], [?] i [?]. Во завршетокот на слогот, алофонот [?] се ?авува во многу вари?анти.
- Звучните /b/, /d/, /?/ се обезвучуваат во /p/, /t/, /k/ кога се нао?аат во завршна позици?а на зборот.
- Безвучните /p/, /t/, /k/ се аспирантни, освен кога се предводени од сибилант.
- Таму каде што нагласениот слог започнува на самогласка, самиот слог е предводен од [?]. Биде??и присуството на [?]. се подразбира од контекстот, не се смета за фонема.
- /d??/ i /?/ ?авуваат само во зборови од странско потекло
- C (c) сама по себе не е германска буква. Во поза?мените зборови на?често се изговара [t?s] (пред a, aу, е, i, o, u, ?) или [k] ? (пред a, o, u и согласки). Комбинаци?ата ck, како и во англискиот се користи да укаже на тоа дека претходната самогласка е кратка.
- Ch се по?авува многу почесто и се изговара како [c] (после a, ai, au, e, ei, eu, i, o, u и согласки, во деминутивната наставка - chen” на почетокот на зборот) или [x] (после a, au, o, u). Ch никогаш не се по?авува на почеокот на вистински германски збор. Не постои единстевен договор за изговара?ето на цх кога се нао?а на почетокот на зборот. На пример, зборот Chemie (хеми?а) може да се изговори: [keː?miː], [ceː?miː], или [?eː?miː] во зависност од ди?алектот.
- Dsch се изговара [d??] (како ? во Jungle), но се по?авува и во неколку заемки.
- F се изговара како [f] во father, (татко).
- H на почетокот на слогот се изговара [h] како во home (После самогласка е безвучна и само ?а продолжува самогласката.
- ? се изговара [j] во германските зборови ("Jahr" [jaː?]). Во поновите заемки, пове?е или помалку се следи изговорот онаков каков што е во ?азикот од ко? потекнува зборот.
- L секогаш се изговара [l],а никогаш *[?] (,,темно Л,,)
- Q постои само во комбинаци?а со u и се по?авува и во германските и латинските зборови ("quer"; "Qualitat"). Диграфот qu се изговара [kv].
- R на?често се изговара како грлен глас (нагласено ресично стру?но [?] или ресично [?]) наспроти самогласка или согласка ("Rasen" [??aːz?n]; "Burg" [bu?k]). Сепак, во говорениот германски на?често се вокализира после самогласка ("er" почесто се изговара како [???] ?"Burg" [bu?k]). Во некои вари?анти р се изговара како ??азично” r (венечно [r]).
- С на германскиот се изговара [z] (како во "Zebra"), ако се нао?а на почетокот на слогот (на пример во Sohn [zoːn]),или пак [s] (на пример: Bus [b?s]). Во Австри?а и Шва?цари?а секогаш се изговара [s] SS [s] укажува на тоа дека претходната самогласка е кратка. St и Sp на почетокот на зборови од германско потекло се изговараат [?t] i [?p], соодветно.
- β (буквата ко?а ?а има само на германскиот, наречена ? scharfes s” или Есцет) е поврзува?е на две соседни букви s и sz и секогаш се изговара [s]. Подолго време ги заменува сс на кра?от од слогот или зборот (на пример "ich muss" → "ich muß"; "ich musste" → "ich mußte"). Во зборот се контрастира со ss [s], укажува??и на тоа дека претходната самогласка е долга. Употребата на β била ограничена од страна на последната германска реформа за правописно пишува?е и долго време не се употребувала на местото на сс после кратки самогласки (на пример ich muß i ich mußte секогаш се изговарале со кратко U/U). Шва?цари?а и Лихте?ншта?н ?а укинале уште во 1934 година.
- Sch се изговара [?] (како ?sh” vo Shine).
- Tion во латинските заемки се изговара [tsion].
- V се изговара [f] во зборови со германско потекло (на пример Vater [?faːt?]) и [v] во пове?ето други зборови (на пример Vase [?vaːz?]).
- W се изговара [v] како во англискиот збор ?vacation (на пример was [vas])
- Y се по?авува само во заемки и вообичаено се смета за самогласка.
- Z секогаш се изговара [t?s] (на пример zog [t?soːk]). Tzu укажува на тоа дека претходната самогласка е кратка.
Германскиот ?азик нема некои забни стру?ни согласки (како англиското
th
). Гласот
th
англискиот ?азик сe уште го има преживеал во
стариот горногермански
и потоа исчезнал во германскиот ?азик со промената на согласките поме?у осмиот и десеттиот век. Некогаш е можно да се на?де паралела поме?у германскиот и англискиот ?азик, со заменува?е на англиското th со d во германскиот. Thank на германски Dank, this на германски dies, that на германски das, thou (стара лична заменка за второ лице еднина) на германски du, think на германски denken, thristy на германски durstig и многу други примери.
Исто така, gh во германско-англиските зборови, изговорено на неколку различни начини во современиот англиски (како ф), често може да се поврзе со германското ch: to laugh-lachen, through i thorough-durch, high-hoch, naught-nichts и така натаму.
Сродство поме?у германскиот и англискиот
[
уреди
|
уреди извор
]
Голем дел од англискиот зборовен фонд е сроден со германските зборови, иако заедничкото потекло може да биде прилично неразбирливо поради бро?ните промени во фонетиката (на пример промената на согласките во горногерманскиот), значе?е и правопис.
На пример:
Промената на p→ff во горногерманскиот доведе до некакво сродство на германскиот Schiff и англискиот ship
Поза?мени германски зборови во англискиот
[
уреди
|
уреди извор
]
Англискиот има многу заемки од германскиот и тоа на?често без никакви промени во пишува?ето.
| Германски збор
|
Англиска
заемка
|
Значе?е на германскиот збор
|
|
|
|
| Angst
|
angst
|
страв
|
| Ansatz
|
ansatz
|
почеток/ запис
|
| Anschluss
|
anschluss
|
врска / пристап / присоединува?е
|
| Automat
|
automat
|
автоматска машина/автомат
|
| Bildungsroman
|
bildungsroman
|
новела во ко?а се зборува за личниот разво? или образование на главниот лик
|
| Blitz
|
Blitz
|
блесок / молскавично
|
| Delikatessen
|
delikatessen/delicatessen
|
вкусна храна
|
| Doppelganger
|
doppelganger
|
неко? да личи на неко? друг
|
| Edelweiß
|
edelweiss
|
цве?ето
еделва?с
(
рунолист
)
|
| Fest
|
fest
|
славе?е/празник
|
| Gedankenexperiment
|
Gedankenexperiment
|
измислен експеримент
|
| Gelandesprung
|
gelandesprung
|
скока?е во воздух со алпинистичка опрема
|
| Gemutlichkeit
|
gemuetlichkeit
|
?убезност/срдечност/друштвеност
|
| Gestalt
|
Gestalt
|
форма или облик / шема
|
| Gesundheit!
|
Gesundheit! (Amer.)
|
здрав?е / На здрав?е! (кога неко? кива)
|
| Heiligenschein
|
heiligenschein
|
метео. ?сонцето с?ае“
|
| Hinterland
|
hinterland
|
простор зад фронталната лини?а
|
| kaputt
|
kaput
|
нешто не е во согласност со редот/не работи
|
| Katzenjammer
|
katzenjammer
|
мамурлак
/неко? е мамурен
|
| Kindergarten
|
kindergarten
|
детска градинка (може да биде и претшколска)
|
| Kitsch
|
kitsch
|
кич, лажна уметност / нешто што е направено само за продажба
|
| Kraut
|
kraut
|
лековита билка/растение, а во некои ди?алекти зелка
|
| Leitmotiv
|
leitmotif
|
ла?тмотив, водечки мотив
|
| plundern (v.)
|
to plunder
|
лит. ?присилно одзема?е на добра“ (вистинско значе?е ?да се одзема мебел“) поза?мено од страна на англискиот за во триесеттите години
|
| Poltergeist
|
poltergeist
|
лит. ?гласови од дух" (артефактска сложенка, не е чисто германска)
|
| Realpolitik
|
realpolitik
|
дипломати?а заснована пове?е на цели отколку на идеали
|
| Reich
|
reich
|
ра?х, царство
|
| Rucksack
|
rucksack
|
ранец (Руцк→"Рuцкен" што значи "грб")
|
| Schadenfreude
|
schadenfreude
|
злорадост
|
| Sprachraum
|
sprachraum
|
лит. ?место/соба/простор“: каде што се зборува одреден ?азик
|
| Ubermensch
|
ubermensch
|
натчовечко
|
| verklemmt
|
verklemmt
|
неко? е повлечен / резервиран
|
| Waldsterben
|
waldsterben
|
изумира?е на растителната природа
|
| Wanderlust
|
wanderlust
|
желба, задоволство или склоност за патува?е или пешаче?е
|
| Weltanschauung
|
weltanschauunge
|
лит. ?сфа?а?е на светот“: идеологи?а
|
| Wunderkind
|
wunderkind
|
вундеркинд
, лит. ?чудо од дете“
|
| Zeitgeist
|
zeitgeist
|
лит. ?духот на времето“: духот на староста; трендот во тоа време
|
Промоци?а на германскиот ?азик
[
уреди
|
уреди извор
]
Употребата и изучува?ето на германскиот ?азик се промовираат од страна на бро?ни организации.
Гетеовиот институт
(наречен по славниот германски писател
?охан Волфганг фон Гете
) ко? е поддржан од владата, цели кон тоа да го подобри познава?ето на германската култура и ?азик во европски рамки и низ светот. Ова се прави со одржува?е изложби и конференции со теми кои се поврзани со Германи?а и обезбедува?е пракса и туторство во изучува?ето и употребата на германскиот ?азик. На пример, во Гетеовиот институт се предава уверение за владее?е на германски ?азик.
Германската државна радио-телевизи?а До?че веле (Deutsche Welle) е еквивалент на британскиот Би-Би-Си Ворлд сервис (BBC World Service) и овозможува радио и телевизиски пренос во Германи?а и многу други зем?и во светот.
- ↑
Mikael Parkvall, "Varldens 100 storsta sprak 2010" (The World's 100 Largest Languages in 2010), in
Nationalencyklopedin
- ↑
2,0
2,1
Ammon, Ulrich (November 2014).
?Die Stellung der deutschen Sprache in der Welt“
(1. изд.). Berlin, Germany: de Gruyter.
ISBN
978-3-11-019298-8
.
- ↑
?German 'should be a working language of EU', says Merkel's party“
.
The Daily Telegraph
. 18 June 2013.
- ↑
Dieter Nerius:
Die Rolle der II. Orthographischen Konferenz (1901) in der Geschichte der deutschen Rechtschreibung.
In: Zeitschrift fur deutsche Philologie (
ISSN
0044-2496
), 119. Jahrgang 2000, Nr. 1, S. 30?54.
- ↑
Upward, Chris (1997).
?Spelling Reform in German“
.
Journal of the Simplified Spelling Society
.
J21
: 22?24, 36. Архивирано од
изворникот
на 23 September 2014.
- Ма?кл Кла?н, Германскиот ?азик во променлива Европа (1995 г.)
ISBN 0-521-49970-4
- ?ор? О. К?урми, Граматика на Германскиот ?азик (1904, 1922 г.)
- Ентони Фокс, Структурата на Германскиот ?азик (2005 г.)
ISBN 0-19-927399-5
- Рут Х. Сандерс, Германски ?азик: Биографи?а на ?азикот (Издание од Универзитетот Оксфорд, 2010 г.) 240 страни. Комбинира историски, лингвистички и антрополошки перспективи во ?биографи?ата” на Германскиот.
- Гетеов институт: Организаци?а спонзорирана од Владата, за промовира?е на Германскиот ?азик и култура.
- Интернет-курс по германски ?азик: вклучува часови кои ги опфа?аат изговорот, зборовниот фонд и граматиката.
- Германска книга со фрази на
Википатува?е
(Wikitravel).
- Речници ?Лео“: Портал на германски ?азик ко? вклучува: германско-англиски, германско-француски, германско-шпански, германско-итали?ански, германско-кинески и германско-руски речници, со форуми и опци?а за пребарува?е.
- Бесплатен курс по германски ?азик.
 |
Издание на
Википеди?а
? слободната енциклопеди?а на
[[:{{{код}}}:| германски ?азик]]
|
|
?азичен статус
|
|---|
|
|
|---|
| | Службени ?азици
| | |
|---|
| | Регионални ?азици
| |
|---|
| |
|
|
|---|
| | офици?ален ?азик
| |
|---|
| | признати малцински ?азици
| |
|---|
|
|
|---|
| | офици?ален ?азик
| |
|---|
| | признати национални малцински ?азици
| |
|---|
| | признати етнички малцински ?азици
| |
|---|
|
|
|---|
| | офици?ален ?азик
| |
|---|
| | признати малцински ?азици
| |
|---|
|
|
|