Dit artikel is gesjreve (of begos) in 't
Mestreechs
. Laes
hie
wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs omgaon.
De lagune vaan Venezie gezeen vaanoet
Landsat
Venetie
(
Italiaans
:
Venezia
;
Venetisch
:
Venesia
) is 'n stad in
Italie
, op e paar eilendsjes in de
Adriatische Zie
, besjut door 'n
lagune
. Ze is de hoofstad vaan de
glieknaomege provincie
. De stad had bij de leste registratie vaan
2017
261.728 inwoeners. Op naobereilen is eineg industrie gevesteg, mer al mie es 'n iew is
toerisme
de veurnaomste inkomstebron. De stad heet zelfs veur Italie hiel vaol historische gebouwe en heet e roondoet uniek karakter doortot ze mie waoterweeg es straote heet: 't mieste verkier geit per boet.
't Dogenpalies
Venetie woort gestiech door inwoeners vaan Noord-Italie die in
568
vluchde veur de
Longobarde
, die 't land binnevele. In later iewe lokde 't ouch de
Franke
oonder
Pepien III
neet de stad te vereuvere. Oeteindelek woort de stad 'n oonaofhenkeleke stadsstaot, dee de Adriatische zie en de len daorumheen gong behierse. Vaanaof de
tiende iew
woort Venetie besteurd door 'ne heertog, in 't lokaal dialek
doge
. Vaanaof de
twelfde iew
woort deen doge gekoze.
In de twelfde iew won Venetie ouch de mach euver ummer groeter gebejer: iers euver de koste vaan
Dalmatie
, um de
pirate
dao weg te kinne hawwe, en euver
Zuid-Tirol
, boemet 'n handelsroute nao
Duitsland
geeupend woort. Venetie gong ziech ummer mier op d'n
Orient
riechte: 't vereuverde stokker vaan
Griekeland
(boe-oonder
Korfoe
en
Kreta
), en opende handelsroutes met islamitische rieke. In
1204
speulde de doge 't veerdeg veur de
Veerde Kruustoch
nao
Constantinopel
um te bouge en die stad in te numme. Dao vestegde 't 't
Latiens Keizerriek
, wat inkel tientalle jaore standhoolt. Intosse waor
Genua
veur de
Tyrrheense Zie
gewore wat Venies veur de Adriatische Zie waor en begos 'n niks-oontzeende concurrentiestried tosse bei stadsstaote, die deks es
oorloge op vreemde groond
woorte oetgevochte.
In de
Vreugmodernen Tied
verveel de polletieke mach vaan Venetie, mer bleef 't cultureel oonverminderde importantie. Zoe sjreef
Antonio Vivaldi
hei zien meisterwerke en woorte oonneumelek vaol
palazzi
gebouwd. Ouch waor 't 'n vrijhave veur aandersdinkende oet gaans Italie, veural veur
protestante
, wat de staot op diplomatieke conflikte met de
paus
kaom te stoon. Op
4 miert
1678
woort Vivaldi hei gebore.
In
1797
kaom aon mie es doezend jaor zelfstendegheid 'n eind, wie
Napoleon
de stad vereuverde. 't
Congres vaan Wene
herstelde de souvereiniteit ouch neet: Venetie woort bij 't
Keuninkriek Lombardije
geveug. Daodoor kaom ze in
1866
bij
Italie
. In d'n
twintegsten iew
kraoge de eilendsjes ummer mie las vaan verzakking en euvertoerisme; tege 't ierste heet me e verbod op 't oppoompe vaan water oet de bojem vaan Venetie zelf, en, sinds
2003
, met de bouw vaan 'n
stormvloodkering
.
De San-Marcobasiliek
De ganse stad is tot
UNESCO
-erfgood verklaord; dit zien de veurnaomste monuminte.
- De
San-Marco-kerk
- 't
Piazza San Marco
- 't
Grande Canale
; de hoofverkiersveen vaan de binnestad
- De
San Giorgio Maggiore
- 't
Dogepaleis
- 't
Ca' d'Oro
- De
Damiatebrogk
- De
Brogk vaan de Zochte
- 't
Palazzo dei Camerlenghi
