Холера ( байыркы грек тилинен χολ? ≪желчь≫ и ??ω ≪теку≫) ? адамдын ичеги-карынын жабыркатып, организмди суусуздандыруучу катуу кармаган жугуштуу оору .

Себеби [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

?т? коркунучтуу ( карантин ) ооруларга кирет. Бул оорунун булагы болуп оорулуу киши же анын козгогучун алып ж?р??ч?л?р эсептелет. Холераны ?т?рг? окшогон микроб ? вибриондор козгойт. Оорулуулар жана козгогучту алып ж?р??ч?л?р вибриондорду ?з?н?н за?ы, кусундусу менен тышка б?л?п чыгарып, айланасындагы тамак-аш, идиш-аяк, кийим-кече, т?ш?нч?-орундарды, агын сууларды булгашат. Соо киши болсо мындай булганган сууну кайнатпай ичкенде, дааратканадан кийин колун жуубай, тамак-аш жегенде, оорулуулар колдонгон идиш-аяктарды, жуулбаган буюмдарын кармаганда холераны жугузуп алышат. Вибриондорду таратууда чымындардын да ролу чо?. Оорунун козгогучтары жала? гана ооз аркылуу кирет. Айрыкча холеранын суу менен таралышы коркунучтуу. Агын сууларга т?шк?н вибриондор тез к?б?й?п топтолот. Аларды ичкен, сууга т?шк?н, кир чайкаган жана башкалар керек-жаракка жумшаган учурда далай кишиге жугуп, оору массалык т?рд? тарап, эпидемияга айланат. Холера жуккандан тартып алгачкы белгилер пайда болгончо к?б?нч? 2?3 к?н ?т?т (инкубациялык мезгил).

Белгилери [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

Оору катуу кармайт, негизги белгилери капысынан башталат. К?т?лб?г?н жерден ич ?т? баштайт. Суткасына 30?35 жана андан да к?п ?т?т, кусат. Оорулуунун ичи токтолбой ?т?п, тез-тез кускандыктан организм к?п суюктукту жоготуп, дароо арыктайт, ээктери, мурун , кулактары к?г?р?п, к?зд?р? ичине кирип, ??? бозорот; кол-буттары шалдырайт, алакандарынын териси кир жуугандай болуп бырышат. Дене температурасы т?м?нд?йт, тамырдын кагышы начарлайт, бирок эс-акылы ордунда болот. Ичинин ?т?ш? к?ч?п, за? бара-бара т?с?н жоготуп, боз суюктукка айланат. Бул белгилер холеранын ?т? оор т?р?нд? болот. Организм суюктукту к?п жоготкондуктан ж?р?к, б?йр?к, ?пк?н?н иши начарлайт, кан коюуланат. Убагында медициналык жардам к?рс?т?лб?с? оорулуу майып болуп калат.

Эль-Тор холерасы [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

Эль-Тор холерасында оорулуунун ичи тез-тез ?тп?йт, к?п куспайт, суюктукту анча жоготпогондуктан анын жалпы абалы анча деле начарлабайт. Бирок алар узакка чейин вибриондорду тышка б?л?п чыгарып, оорунун булагы болуп калат. Холераны соо адамдардын арасына таратат. Демек Эль-Тор холерасынын белгилери башка жугуштуу ичеги-карын ооруларынан (дизентерия, сальмонеллёз, энтерит, гастроэнтероколит жана башкалар) к?п айырмаланбайт. Ошондуктан оорунун негизги белгилери (капысынан ич ?т??, кусуу жана башкалар) пайда болсо, аны ж?н?к?й эле тамактан уулануу же к?пт?? болгондуктан деп к???л бурбай коюу абдан жа?ылыштык. Ичеги-карын оорулардын кандай гана т?р? болбосун, алардын белгилери байкалары менен врачка кайрылуу зарыл. Холеранын алдын алуу ?ч?н оорулуу менен бирге болгондорду 5 суткага чейин изолятордо кармап лабораториялык текшер??д?н ?тк?р?ш?т. Чет ?лк?л?рд?н оорунун киришине жол берб??, калкты таза суу менен камсыз кылуу, тамак-ашты сактоонун эрежелерин бил??, ?зд?к гигиенага к???л буруу, чымындарды кырып жок кылуу зарыл.

Колдонулган адабият [ т?з?т?? | булагын т?з?т?? ]

• Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы редакциясы. ≪Ден - соолук≫ Медициналык энциклопедия. - Ф.:1991, ISBN 5-89750-008-8