Шимал Атлантика Кесаматны Организациясы
,
НА?ТО
,
Шимал Атлантика Альянс
(
ингил.
North Atlantic Treaty Organization
,
NATO
;
фр.
Organisation du traite de l'Atlantique nord
,
OTAN
) ?
аскер-политика блокду
.
1949 джылны
4-чю апрелинде
АБШ-да
къуралгъанды. Аллында НАТО-гъа АБШ,
Канада
,
Исландия
,
Уллу Британия
,
Франция
,
Бельгия
,
Нидерландла
,
Люксембург
,
Норвегия
,
Дания
,
Италия
эм
Португалия
киргендиле. Бу орталыкъчы къралла бла аланы къоркъуусузлукъларыны юсюнден кенгешиу ючюн ≪трансатлантика форумуду≫
[1]
.
НАТО-ну баш нюзюрю ?
БМО-ну
Уставыны тамалында
Европа
бла
Шимал Америкада
бютеу членлерини эркинлиги бла къоркъуусузлугъуну гарантия этиудю. Бу нюзюрге джетер ючюн НАТО кесини политика эмда аскер потенциалын керекли джерде эмда керекли бир марда бла хайырландырады.
1999 джыл
басмаланнга стратегия концепциягъа кёре, эм баш муратлары НАТО-ну быладыла:
? Евро-атлантика регионда къоркъуусузлукъ бла мамырлыкъны сакълау;
? къоркъуусузлукъну проблемаларыны юсюнден кенгешиулеге форум болуу;
? НАТО-гъа кирген къралланы къайсысыныда агрессияда неда аннга къоркъуу болса джакълау;
? къаугъала башланнгынчы эффектив халда тыйыу эмда кризис болгъан джерледе болушлукъ этиу;
? Евро-атлантика региондагъы башха къралла бла иш бирликни, партнерлукъну айнытыу.
НАТО-ну баш политика органы ? НАТО-ну Кенгешиди, ол къошулгъан къралланы барысындан да келечиледен къуралады эмда кесини олтурууларын НАТО-ну Генерал секретарыны башчылыгъында бардырады. Шимал-Атлантика кенгеш кесини тюбешиулерини тыш ишлени министрлерини, кърал башчыланы эмда правительстволаны башчыларыны дараджасында бардырады. Бегимлери бютеу барысы да разы болса къабыл этиледи. Сессияланы арасында НАТО-ну Кенгешини функцияларын НАТО-ну Хамандагъы кенгеши бардырады, ары посол рангда хар къошулгъан къралны келечиси киреди.
Организацияны баш аскер-политика органына,
1966 джылны
декабрындан башлаб Аскер планланыуну комитети саналады, ол джылда эки кере джыйылады, ары джакълауну министрлери киредиле. Сессияланы арасында Аскер планланыуну комитетини функцияларын Аскер планланыуну хамандагъы комитети тындырады, арыда НАТО-ну кенгешине кибик посол рангда къралладан келечиле киредиле.
НАТО-ну баш аскер органы ? Аскер комитетди, ол къошулгъан къралланы генерал штабларыны тамадаларындан эмда
Исландияны
граждан келечисинден (аскери болмагъаны себебли) къуралады, джылда эки кереден аз джыйылмайды. Аскер комитетге эки зона бойсунадыла:
Европа
бла
Атлантика
. Европада баш аскер башчылыкъны хаманда американ генерал джюрютеди. Аннга юч бёлек бойсунады: Шимал-Европа, Ара-Европа эмда Къыбыла-Европа. Олтурууланы арасында Аскер комитетни функцияларын Хамандагъы аскер комитет тындырады.
НАТО-ну баш органларына дагъыда ? Ядролукъ планланыуну комитети да саналады. Бу комитет джылда эки кере джыйылыучанды, джакълау министрлени джараджасында.
НАТО-ну официал тиллери ?
ингилиз
эмда
француз
тилледиле.
НАТО-ну Кенгешини штаб-фатары
Брюсселдеди
(
Бельгия
).
НАТО талай европачы эмда
Европаны
хоншулары болгъан къралла бла иш бирлик ючюн келишиуге къол салгъанды. Бу къралла бла иш бирликни программасына ≪
Мамырлыкъ ючюн партнёрлукъ
≫ аталгъанды. Программагъа бу къралла къошуладыла:
Азербайджан
,
Эрмен
,
Австрия
,
Белорусь
,
Босния эм Герцеговина
,
Гюрджю
,
Ирландия
,
Къазакъстан
,
Къыргъызстан
,
Шимал Македония
,
Мальта
,
Молдова
,
Россия
,
Сербия
,
Таджикистан
,
Тюркменистан
,
Юзбекистан
,
Украина
,
Финляндия
,
Черногория
,
Швеция
,
Швейцария
.