Иосиф Виссарионович Сталин
(шын тег? ?
Джугашвили
,
груз.
????? ?????????? ?? ?????????
; 6(18) желто?сан 1878 ж.(ресми т?рде 9(21)желто?сан 1879), Гори,
Тифлис губерниясы
,
Ресей империясы
? 5 наурыз 1953 ж., Кунцев ауданы, М?скеу облысы,
РКФСР
,
КСРО
) ? орысты? революциялы?, ке?ест?к саяси, мемлекетт?к, ?скери ж?не партия жетекш?с?, 1922 жылды? 3 с?у?р?нен 1934 жылды? 10 а?панына дей?н бас хатшы болды, кей?н ? Б?к?лода?ты? коммунист?к большевиктер партиясы Орталы? Комитет?н?? хатшысы (1952 жылдан ? КОКП), Ке?ес Ода?ыны? Маршалы, Ке?ес Ода?ыны? генералиссимосы. КСРО ?ор?аныс халы? комиссары (1941 ж. 19 ш?лдеден), КСРО Халы? Комиссарлар Ке?ес?н?? т?ра?асы ж?не КСРО Мемлекетт?к ?ор?аныс комитет?н?? т?ра?асы.
Жас?сп?р?м Сосо (содан кей?н Коба, Иосиф Сталин деген ла?ып ат ?ойып ?з?не ?ой?ан). 1893 жыл
Иосиф Виссарионович Джугашвили грузияны? Гори ?аласында (1801 жылы Ресей ?ос?ан айма?) 1878 жылы 6 желто?санда Юлиан к?нт?збес? бойынша д?ниеге келд?; Ол 1878 жыл?ы 18 желто?сан?а ?згерт?лет?н ?аз?рг? к?нт?збен? ?олдана отырып, ол ?з?н?? ≪ресми ту?ан к?н?н≫ 1879 жылы 21 желто?сан деп жариялады. Ол Екатерина Георгиевна Геадзе (Кеке) ж?не Виссарион (Бесо) Джугашвили, т?рт баланы? ?ш?нш? ?лы болды, б?ра? ол н?ресте кез?нен аман ?алды.
1894 жылы
Тбилисидег?
православиялы? д?ни семинария?а о?у?а т?скен. Онда о?и ж?р?п, ??пия ?й?рмен?? ж?мысына ат салысып, “Месамедаси” (?ш?нш? топ) атты грузин социал-демокр. ?йымына м?ше болып к?рд?.
Жас Коба Джугажвили. 1902 год.
1899 жылы
саяси ?ызмет? ?ш?н семинариядан шы?арылып, б?ржола т??кер?сш?лд?к жол?а т?ст?.
1901 жылы
РСДЖП-?а м?шел?кке ?тт?. “Коба” деген ла?ап атты иемденд?. Астыртын ?ызмет барысында б?рнеше рет т?т?ын?а алынып, Шы?ыс С?б?рге жер аударылды.
1912 жылдан
РСДЖП-ны? ОК-не м?шел?кке сайланды.
1906 жылы - "Анархизм немесе социализм?" атты ма?алалар сериясы жары? к?ред?.
1912 ? 13 жылы
Санкт-Петербургте
ж?мыс ?стей ж?р?п, “
Звезда
” ж?не “
Правда
” газеттер?н?? ж?мысына белсенд? ат салысты. Осы кезде “Марксизм ж?не ?лт м?селес?” деген е?бег?н жазды.
1913 жылы а?панда та?ы да т?т?ындалып, Турухан ?лкес?не жер аударылды. Айдаудан 1917 жыл?ы А?пан революциянан кей?н оралып, РСДЖП-ны? ОК бюросыны? ??рамына ж?не “
Правда
” газет? редакциясына енд?. ?азан т??кер?с?н ?з?рлеуге ж?не оны ж?зеге асыру?а ?атысты. Ке?естерд?? Б?к?лресейл?к 2-съез?нде (8.11. 1917) ?лт ?стер? халкомы (1917 ? 22) рет?нде ал?аш?ы ке?ес ?к?мет?н?? ??рамына сайланды.
1917 жылы - Орталы? ата?арушы комитетке м?ше болып сайланады.
1919 ? 22 жылы Мемлекетт?к ба?ылау халкомы м?ндет?н ?оса ат?арды. Азамат со?ысы (1918 ? 20) кез?нде О?т., Батыс ж?не О?т?ст?к-Батыс майдандарыны? революция ?скери куатт?н?? м?шес? болды.
Ленинмен Горкиде. 1922 жыл, Горки.
1922 жылы - Надежда Аллилуева?а ?йленед?.
1922 жылы с?у?рде РК(б)П ОК Пленумы Сталинд? ОК-н?? Бас хатшысы ет?п сайлады. КСРО-ны ??ру?а белсене ?атысты. Ал?аш?ы кезде “
автономияландыру
” (б?к?л республикаларды? РКФСР-ге автономия ??растуры?ы?ында ену?) жобасын ?сынды.
Ленин
?м?р?н?? со??ы жылдарында бар бил?кт? ?олына топтастыру?а талпын?ан Сталинн?? жеке басына сен?мс?зд?к танытты. Ол Ке?естерд?? Б?к?лода?ты? 1-съез?не (1922 жылы желто?сан) жолда?ан хатында Сталинд? орнынан ауыстыру ж?н?нде ойластыруды ?сынды. Алайда РК(б)П-ны? 13-съез? (1924 жылы мамыр) Сталинд? Бас хатшы ет?п ?алдыруды ?й?арды.
Сталинн?? басшылы?ымен ауыл шаруашылы?ын коллективтенд?ру ?ол?а алынып, байлар мен кулактарды тап рет?нде жою саясаты ж?зеге асырылды (?.
К?мпескелеу
). Б?л халы? арасында жасанды ашаршылы? пен бос?ыншылы?ты ту?ызып, ауыл шаруашылы?ын коллективтенд?руге ?арсы шаруалар ?оз?алысыны? ?р?стеу?не алып келд?. Сталин елде ?у?ын-с?рг?н саясатын ж?рг?з?п, тоталитарлы? ж?йен? ?алыптастырды. ?лтты? интеллигенция ?к?лдер?н “халы? жаулары” рет?нде ?у?ындауды к?шейтт?. “Халы? жаулары” жазасын ?тейт?н лагерлерд?? санын арттырды (?.
ГУЛАГ
). Ода?тас республикалар мен ?лтты? автономияларды саяси ж?не экономикалы? бил?ктен айырып, Кремльге т?уелд? етт?. Ол гитлерл?к Германияны? КСРО-?а со?ыс ашу мерз?м?н ба?алауда ?ател?к ж?берд?. 2-д?ниеж?з?л?к со?ыс жылдарында КСРО ?ор?аныс халкомы, КСРО ?арулы К?штер?н?? Жо?ар?ы Бас ?олбасшысы болып та?айындалды. Ке?ес Ода?ыны? басшысы рет?нде ?ш держава ? КСРО, А?Ш, ?лыбритания басшыларыны?
Тегеран
(1943),
?ырым
(1945) ж?не
Потсдам
(1945) конференцияларына ?атысты.
Со?ыстан кей?нг? кезе?де жеке бас?а табыну ?ар?ыны онан ?р? ?р?стед?. Сырт?ы саясат саласында Батыс елдер?мен ымыра?а келуден бас тартып, ?ыр?и ?аба? со?ысты? басталуына ы?пал етт?. Оны? жаппай ?ырып-жою ?аруын жасау ма?сатыны? н?тижес?нде
Семей
полигоны д?ниеге келд?. КОКП-ны? 1956 жылы ?ткен 20-съез? Сталинн?? жеке басына табынушылы?ты сын?а алды. Сталин 3 рет Ленин орден?мен, 2 рет “
Же??с
” орден?мен, Социалист?к Е?бек Ер? (1939) ж?не
Ке?ес Ода?ыны? Батыры
(1945) ата?ымен марапаттал?ан. М?скеудег? ?ызыл ала??а жерленген.
[1]
- [1]
- Такер Р., Сталин, Путь к власти, М.,
1997
;
- Громов Е., Сталин, Искусство и власть, М.,
2004
;
- Карпов В., Генералиссимус. Кн. 1 ? 2.,
Калининград
,
2004
;
- Жуков Ю., Сталин, Тайны власти, М.,
2005
;
- Жуков Ю., Иной Сталин, М., 2005.
   |
|---|
| | КСРО ХКК т?ра?асы (1922-1924)
| | |
|---|
| | БК(б)П ОК Бас хатшысы (1924-1934)
| |
|---|
| | БК(б)П ОК хатшысы (1934-1953)
| |
|---|
| | КОКП ОК Б?р?нш? хатшылары (1953-1966)
| |
|---|
| | КОКП ОК Бас хатшылары (1966-1990)
| |
|---|
| | КСРО президент? (1990-1991)
| |
|---|
|