Бразилия

Уикипедия ? ашы? энциклопедиясынан алын?ан м?л?мет
Навигация?а ?ту ?здеуге ?ту
Координаттар : 15°45′00″ с. е. 47°57′00″ ш. б.  /  15.75000° с. е. 47.95000° ш. б.  / 15.75000; 47.95000   (G)   (O)   (Я)
Бразилия Федеративт? Республикасы
порт. Brasil; Republica Federativa do Brasil
Байра? Елта?ба
?ран : ≪ порт. Ordem e Progresso
(≪Т?рт?п пен прогресс≫)≫
?н?ран : ≪Hino Nacional Brasileiro≫ ( ты?дау   ( а?п. ) )
Тарихы
Т?уелс?зд?к к?н? 7 ?ырк?йек 1822 жыл ( Португалия, Бразилия ж?не Алгарве ??рама патшала?ынан )
Мемлекетт?к ??рылымы
Ресми т?л? бразилия португал т?л?
Елорда   Бразилиа
?р? ?алалары Сан-Паулу , Рио-де-Жанейро , Салвадор , Бразилиа , Форталеза , Белу-Оризонти , Ресифи
?к?мет т?р? Федеративт? президентт?к республика
Президент?
Вице-президент? 		Луис Инасиу Лула да Силва
Жералдо Алкмин
Географиясы
Жер аума?ы
? Барлы?ы
? % су бет? 		?лем бойынша 5-ш? орын
8 515 767 км²
0,65
Ж?рты
? Сарап ( 2019 )
? Ты?ызды?ы
▲ 210 147 125 [1] адам ( 6-шы )
25 адам/км² ( 200-ш? )
Экономикасы
Ж?? ( А?Т )
 ? ?орытынды ( 2019 )
 ? Жан басына ша??анда
3,524 трлн. [2]   $  ( 8-ш? )
16,727 [2]   $  ( 81-ш? )
Ж?? (номинал)
 ? ?орытынды ( 2019 )
 ? Жан басына ша??анда
1,929 трлн. [2]   $  ( 9-шы )
9,159 [2]   $  ( 65-ш? )
АДИ  ( 2017 ) ▲ 0,759 [3]  ( жо?ары ) ( 79-шы )
Этнохороним бразилиялы?тар
Валютасы Бразилия реалы BRL, код 986
?осымша м?л?меттер
Интернет ?йш?г? .br
ISO коды BR
ХОК коды BRA
Телефон коды +55
Уа?ыт белдеулер? UTC-5 ... UTC-2

Бразилия (толы? ресми атауы ? Бразилия Федеративт? Республикасы , порт. Brasil, Republica Federativa do Brasil ты?дау   ( а?п. ) ? О?т?ст?к Американы? шы?ыс ж?не орталы? б?л?ктер?н алып жат?ан е? ?лкен мемлекет?. Жер аума?ы ? 8,515,767 км² (3,287,956 миль²). Хал?ы 214,4 млн. адам (2021). Бразилия 26 штат пен Федералды округтен т?ратын, жер аума?ы ?лем бойынша бес?нш? ж?не халы? саны бойынша алтыншы орында?ы мемлекет. Португал т?л? ресми болып табылатын Америкада?ы жал?ыз ел. Хал?ыны? этникалы? ??рамы: а? н?с?лдер ? 54,7%, мулаттар ? 38,45%, з??г?лер ? 5,89%. Б??ан ?оса 3 млн-нан астам иммигранттар ( жапон , италиялы? , нем?с , араб , француз , т.б.) т?рады. Астанасы ? Бразилиа , е? ?лкен ?аласы Сан-Паулу . Хал?ыны? к?пш?л?г? христиан д?н?н ?станады. ?лтты? мейрамы ? жет?нш? ?ырк?йектег? Т?уелс?зд?к к?н?.

Бразилияда?ы Христос статуясы

Мемлекетт?к ??рылымы [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

Бразилия ? президентт?к федеративт? республика. Елд?? басшысы, ?арулы К?штерд?? бас ?олбасшысы ? президент . Жо?ар?ы за? шы?арушы органы ? ?лты? Конгресс федералды? сенат ж?не депутаттар палатасынан т?рады. ?к?мш?л?к жа?ынан жиырма бес штат?а, б?р федералды? (астаналы?) округке б?л?нед?. Губернатор билейт?н ?рб?р штат ?з конституциясын ?станады.

Атауыны? шы?у тег? [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

Кейб?р деректер бойынша Бразиль атауы Бразилияда ?сет?н а?ашты? атынан шы??ан деп есептелд?. Б?л а?аш Еуропа?а ХII?. бояу, жи?аз ж?не музыкалы? аспаптарды дайындау ?ш?н апарыл?ан. А?ашты пау ? бразиль деп атал?ан ( порт. бразиль а?ашы). Бас?а деректерде Ирландиялы? мифтер бойынша Атлант м?хитында жат?ан аралдарды? барлы?ын бразиль деп ата?ан ( мысалы, Хай-Бразил, немесе О’Бразил)

Климаты [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

Бразилия жер? экваторлы? (солт?ст?к б?л?г?), субэкваторлы?, тропикт?к (орталы? ж?не о?т?ст?к б?л?г?), субтропикт?к (?иыр о?т?ст?к-шы?ыс) енд?ктерде орналас?ан. Жер?н?? к?б?н Бразилия таулы ?ст?рт? алып жатыр. Климаты нег?з?нен ысты?, жауын-шашын м?лшер? ?р т?рл?. Батыс жа?ы ыл?алды экваторлы?, шы?ыс жа?ы ?уа? экваторлы? енд?кте. Суы мол, энергия к?з?не бай ?зендер к?п, ?ш?ндег? ?р?лер?: Амазона , Сан-Франсиску , Парнамба , Парана . Ниобий , уран, торий кендер? бар. Одан бас?а тем?р , марганец , мыс , м?най , газ , к?м?р ?орлары мол кездесед?.

?шк? сулары [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

?зендер к?п. Бразиль ?ыратыны? о?т?ст?г? Уругвай мен Парана ?зендер?, шы?ысы Сан-Франсиску бассейн?не жатады, солт?ст?к шы?ысында Атлант м?хитына ??ятын ?зын емес ?зендер орналас?ан (мысалы Парниаба). Парана ?зен?н?? ?асында Игуаса сар?. орналас?ан.

Тарихы [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

Бразилия жер?не адам неолит д?у?р?нде ?оныстан?ан. 16 ?асырды? басына дей?н Бразилия жер?н тупи-гуарани, тупинамбас, ботокуд тамойос, короадос, т.б. ?нд?с тайпалары мекендеген. Олар а?шылы?пен, балы? аулаумен, жер ??деумен ш??ылданып, темек?, какао, т.б. да?ылдар ?с?рд?. 1500 жылы Бразилия жа?алауына португалды? те??зш? Педру Кабрал кел?п т?ст? де, ?з? тап?ан жерд? Португалия иел?г? деп жариялады. Ол паубразил атты ??нды ?ызыл а?ашты Бразилиядан Португалия?а тасыды; елд?? аты да осы а?ашты? атынан шы??ан. 1549 жылы генерал-губернаторлы? ??рылып, астанасы Баия (Салвадор) ?аласы болды. 1517 жылдан ??лдар ?кел?не бастады да, ??л е?бег?н?? н?тижес?нде ?р? жер иел?ктер? пайда болып, онда ?ант ?амысы, ма?та, к?р?ш, ж?гер? ?с?р?лд?. Кей?ннен алтын мен алмас шы?арылуына байланысты Бразилия Португалияны? е? бай отарына айналды. 1763 жылы астана Баиядан Рио-де-Жанейро?а к?ш?р?лд?. 1815 жылы Бразилия?а корольд?к статус бер?л?п, ≪Португалия, Бразилия ж?не Алгарва б?р?ккен корольд?г?н??≫ ??рамдас б?л?г?не айналды. 1822 жылы ?а?тарда Бразилияны? т?уелс?зд?г? жарияланды. 1824 жылды? наурыз айында елд?? т???ыш конституциясы ?абылданып, конституциялы монархия орнады. Келес? жылы Португалия Бразилияны? т?уелс?зд?г?н мойындады. 1850 жылы елге ??л ?келуге тыйым салынып, 1888 жылы ??л иелену м?лде жойылды. 1-д?ниеж?з?л?к со?ыста ?лыбритания ж?не А?Ш -ты? ?ысымымен Бразилия Германия?а со?ыс жариялап, 1918 жылы Еуропа?а б?рнеше ?скери бригадаларын ж?берд?. 2-д?ниеж?з?л?к со?ыс кез?нде Бразилияда А?Ш-ты? ы?палы к?шейед? де, 1942 жылы тамызда Германия ж?не Италия?а , 1945 жылы маусымда Жапония?а ?арсы со?ыс жариялады. 1944 жылы елу мы?ды? ?скери корпусын Италия майданына ж?берд?. 1950 ? 60 жылдары Бразилия аграрлы елден аграрлы-индустриялы елге айналды. Сан-Паулу , Рио-де-Жанейро , Ресифи , т.б. ?нерк?с?п орталы?тары ?с?п, аграрлы?, финанс, о?у реформалары ж?рг?з?лд?. 1960 жылы жиырма б?р?нш? с?у?рде ел астанасы Бразилиа ?аласына к?шт?. Б?дан кей?н жиырма жылдай (1964 ? 85) елд? ?скери генералдар бас?арды. Бразилия экономикалы? к?ш ?уаты жа?ынан д?ние ж?з?нде сег?з?нш? орын алады. Бразилия Латин Америкасы елдер? ?ш?нде шешуш? р?л ат?арады. Нег?зг? сауда сер?ктестер?: А?Ш (22%), Батыс Еуропа елдер? , Латин Америкасы елдер? , Азия елдер? . ?аза?станмен дипломатиялы? ?арым-?атынас 1992 жылы орнатыл?ан.

Жануарлар ?лем? [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

Бразилияда бас?а мемлекеттерге ?ара?анда, омырт?алылар мен омырт?асыздарды? к?п т?р? бар деп есептел?нед?. Маймылдарды? 77 т?р?, т?щы су балы?тарыны? 3000 т?р? бар. Бразилия д?ние ж?з?нде ?осмекенд?лерден 2-ш?, ??стардан 3-ш? ж?не бауырмен жор?алауыштардан 5-ш? орында т?р.

Бразилия ж?не ел т?р?ындары туралы е? ?ызы?ты м?л?меттер [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

Д?ст?р бойынша, Бразилияда ешк?м еш?ашан уа?ытында келмейд?. Б?л жа?ынан ?аза?тар?а ??сас екен. М?селен, ?она?тарды са?ат беске ша?ыр?ан болса?ыз, 7-8-ге к?тсе??з болады. Б?л ?дет тек ?она?тар?а ?атысты емес, Бразилияда сериалдар мен жа?алы?тар 15 минут кеш?г?п басталады.

Бразилиялы?тар ?олма-?ол а?шаны пайдаланбайды, есепт? кредитт?к карталармен т?лейд?. На?ты а?шамен т?лейм?н десе??з, ?те абай болуы?ыз керек.

Сан-Паулуды? т?р?ындары ?йден ж?мыс?а дей?нг? жол?а 3-4 са?ат уа?ыт ж?мсайды. Кептел?сте осынша уа?ыт т?ру олар ?ш?н ?алыпты жа?дай.

Барлы? бразилиялы?тар Havaianas ( Хаваянас ) аталатын с?йретпе ки?п ж?руд? ?натады. Олар осы ая? ки?ммен мейрамхана?а да бара беред?.

Бразилияда?ы е? танымал сусындар: кока-кола ж?не гуарана жидег?нен жасал?ан газды сусын. Ал алкогольд? сусындардан е? танымалы сыра мен кашасу (?антты ?амыстан жасал?ан).

Д?ст?р бойынша, бразилиялы?тар ?м?рлер?не ша?ым айтпайды, т?пт? к???л-к?й? нашар кезд?? ?з?нде "?алы? ?алай?" (Tudo bem) деген с?ра??а "Б?р? керемет" (Тudo) деген жауапты айтады.

К?п адам Бразилия к?шелер?нде маймылдар ж?ред? деп ойлайды. Шын м?н?нде, б?л д?рыс емес, Бразилиядан еш?ашан маймылды кездест?ре алмайсыз.

Бразилияда к?шеде жал?ыз ж?ру ?те ?ау?пт?, ?с?ресе т?нде т?уекелге бару?а ке?ес бермес ед?к. К?нд?зд?? ?з?нде балалар к?шеге жал?ыз ж?бер?лмейд?.

Бразилияны? басты мерекес? ? Рождество . Жа?а жыл?а аса м?н бер?лмейд?.

Бразилиялы?тарды? б?р? ?ара денел? емес, о?т?ст?г?нде к?кк?зд? а????балар да бар.

Сериал мен футбол еш?ашан б?рдей уа?ытта к?рсет?лмейд?. Себеб?, олар ?ш?н екеу? де ?те ма?ызды.

Супермаркеттег? тауарларды? ба?асы ?те ?ымбат бол?анды?тан, к?пш?л?г? несиеге алады. Сонды?тан тауар ба?асыны? ?асында несиеге ша??анда?ы ба?асы да жазулы т?рады.

Бразилияда а?ылшын т?л?н?? ма?ызы жо?. Б?л т?лмен онда еште?е б?т?ре алмайсыз.

Бразилия хал?ы ?те отанс?йг?ш. Оларды? с?релер?нде м?ндетт? т?рде ел туы бейнеленген футболкалар жатады.

Дерекк?здер [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

  1. ↑ Projecoes da Populacao | Estatisticas | IBGE :: Instituto Brasileiro de Geografia e Estatistica (pt-br). Тексер?лд?, 30 тамыз 2018.
  2. ↑ a b c d Report for Selected Countries and Subjects . International Monetary Fund. Тексер?лд?, 1 ?а?тар 2019.
  3. ↑ 2018 Human Development Report . United Nations Development Programme (2018). Тексер?лд?, 14 ?ырк?йек 2018.
≪ https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Бразилия&oldid=3282218 ≫ бет?нен алын?ан