Stjornarrað Islands

Stjornarrað Islands er asamt forseta æðsta stig framkvæmdarvalds a Islandi . Stjornarraðið samanstendur af tolf raðuneytum og tolf raðherrum þess sem saman mynda rikisstjorn Islands . Rikisstjorn akvarðar verkaskiptingu framkvæmdavaldsins milli raðuneyta innan akveðins ramma laga sem sett eru af Alþingi . Viðtækar breytingar hafa orðið a samsetningu stjornarraðsins fra þvi það tok við storfum arið 1904 en þær siðustu voru gerðar i byrjun ars 2022 og eru raðuneyti i dag tolk talsins. Stjornarraðshusið er staðsett við Lækjargotu , andspænis Lækjartorgi og eru rikisstjornarfundir haldnir þar en einnig hysir það forsætisraðuneytið .

Saga [ breyta | breyta frumkoða ]

Miðað er við að stofnun Stjornarraðs Islands hafi verið 1. februar 1904 , daginn sem Hannes Hafstein tok við embætti raðherra Islands . Þann 1. februar 2004 var þess minnst með breytingu a reglugerð um Stjornarrað Islands. ^[1] Fra 1904 til 1917 var Stjornarraðinu skipt i þrjar skrifstofur sem hver hafði sina verkaskiptingu . Su fyrsta sa um doms-, skola- og kirkjumal, onnur um atvinnumal, samgongumal og postmal og su þriðja fjarmal. Raðherra Islands var æðsti embættismaður, en hver skrifstofa hafði skrifstofustjora og landritari var yfirmaður þeirra. ^[2]

Arið 1917 varð til embætti forsætisraðherra Islands þo svo að ekki væri enn buið að stofna forsætisraðuneyti Islands og raðherrar urðu þrir talsins. Þremur arum seinna var bætt við einum raðherra. Fra arinu 1927 voru fastir starfsmenn raðnir til skrifstofu forsætisraðherra og þvi eiginlegt raðuneyti orðið til með oformlegum hætti. Fyrsta lagasetningin um Stjornarað Islands varð ekki fyrr en arið 1969 en fram að þvi hafði islensk stjornsysla verið heldur laus i reipunum. ^[2]

Raðuneyti [ breyta | breyta frumkoða ]

Raðuneyti eru skrifstofur raðherra og æðstu stjornvold framkvæmdarvaldsins a sinu malefnasviði. Samkvæmt 15. grein stjornarskrar Islands er fjoldi raðuneyta og heiti þeirra akveðinn með forsetaurskurði samkvæmt tillogu forsætisraðherra . Tillaga forsætisraðherra skal þo vera logð fyrir Alþingi i formi þingsalyktunartillogu og vera afgreidd aður en forsetaurskurður er gefinn ut. ^[3]

Raðherrar [ breyta | breyta frumkoða ]

Forsætisraðherra er skipaður af forseta Islands og skipar hann aðra raðherra rikisstjornarinnar samkvæmt tillogu forsætisraðherra. Einn raðherra getur farið með fleiri en eitt raðuneyti a hverjum tima og fleiri en einn raðherra getur starfað i sama raðuneyti. A fundum rikisstjornar sem styrðir eru af forsætisraðherra ræða raðherrar væntanleg lagafrumvorp og mikilvægar reglugerðir sem þeir hyggjast leggja fram. ^[3]

Nuverandi raðherrar eru: