La
milito di Krimea
esis
milito
eventinta de 1853 til 1856, kande
Rusa imperio
e
Rejio Grekia
luktis kontre federuro dil
Otoman imperio
,
Francia
,
Britaniana imperio
e
Rejio Sardinia
. La milito eventis pro l'expanso di Rusa imperio e la timo pri la krulo di Otoman imperio. La milito eventis precipue en la peninsulo
Krimea
, proxim navala bazo di
Sevastopol
. Ol finis kun la vinkeso Rusa, konfirmita en la Kontrato di Paris, signatita en
1856
.
Dum la fino di la 18ma yarcento, Otoman imperio komencis dekadar, e lua armei, politikala ed ekonomiala strukturi ne esis kapabla pri modernigar su. Pos diversa militi, exemple
milito Rusa-Turka de 1806 til 1812
, Otoman imperio perdabis multa teritorii norde de
Nigra maro
, exemple la peninsulo
Krimea
, por
Rusa imperio
. Rusia deziris febligar l'autoritato otomana ed asumar la protekto di
kristani ortodoxi
en la provinci Otomana en Europa. Francia ed Unionita Rejio timis ke Otoman imperio divenus Rusa vasalo, e la povo-equilibro inter Europana povi subisus rupto.
La tensi augmentis kande estala e westala kristani komencis disputar la kontrolo di tale nomizita "Santa Landi" en
Palestina
. Rusi demandis koncesi di Otomani, qui refuzis li. To efektigis la komenco di la milito inter la du imperii, dum l'autuno di 1853. Rusi ed Otomani kombatis en
Kaukazia
ed en la delto di
Danubio
. Kande Rusi refuzis evakuar Danubiana princii kontrolita dal Otomani, Francia ed Unionita Rejio decidis enirar la milito.
Caro
Nikolai la 1ma di Rusia
timis ke
Austrian imperio
ank eniris la milito alonge l'enemiko, e decidis retretar de Balkani dum la somero di 1854. Malgre la retreto Rusa,
Napoleon la 3ma
e Britaniana chefministro
lord Palmerston
decidis atakar navala bazo Rusa en
Sevastopol
, probante impedar futura atako Rusa kontre Otomani.
Pos desembarkar en
Eupatoria
ye la
14ma di septembro
1854
, federiti Franci, Britaniani ed Otomani vinkis Rusi dum la komenco di oktobro proxim fluvio Alma. Li expektis vinkar rapide, tamen la rezisto Rusa transformis la batalio en milito di trancheos. La severa klimato e la manko di provizuri tormentis la soldati di amba flanki: la koldeso, la famino e la morbi produktis deki di mili di mortinti, plu multa kam la kombati. Plurafoye Rusi probis ruptar la siejo kontre Sevastopol, ma li vinkesis en
Balaklava
, Inkerman e proxim fluvio Chornaya. Altralatere, federiti subisis granda perdaji probante konquestar Rusa pozicioni. Erste ye la
8ma di septembro
1855
, pos ke nova trupi de federiti arivis, samatempe kam Rusa trupi esis exhaustinta, Franci kaptis bastiono Malakoff Kurgan, qua protektis la urbo, e Rusi abandonis ol ye la sequanta dio.
La kombati duris dum kelka monati pose, til ke kontrato signatesis en
Paris
ye la
30ma di marto
1856
, oficale fininta la milito. Multafoye ca milito judikesas kom l'unesma milito moderna, pro l'uzo di nova teknologii, exemple
vaporobatelo
,
ferovoyo
, nova
fusilo
qua uzis cilindro-sferata kugli nomizita
Minie
,
telegrafilo
e
fotografuri
.