??????
???? ????
(?? ?????? ????? ??????) ???
????
????
???????? ????? ????? ?? ???
????? ???????
???????? ?? ?-
DNA
?? ?
???
??? ?????
????????? ????
[1]
[2]
, ?????? ?????? ?? ??
?????
?
???? ????
, ?????? ??????? ????????????
[3]
. ??? ????? ???????? ??????? ????? ?????????. ????? ????? ???? 1984 ?? ???
????? ????? ?????
, ????? ?-
1990
?????? ??????? ????????
[3]
. ??? ????? ??, ???? ????? ??? ?? 15 ??? ?????? ?? ????? ??????? ????. ???? ????? ????? ????? ?????? ???? ?-14 ?????? 2003, ??????? ??? ???? ?????? (???? ??? ?? 2.7 ??????? ???? ?-1990). ????? ????? ?? ????? ??? ???? ??? ?? DNA (??????? ?????? ?? A, T, C, G), ????? ?????? ????? ????
[4]
. ????? ???? ??? ?? ????, ??? ?? ??????, ????? ?? ???? 2021
[5]
. ????? ????? ?? ?? ????? ?-31 ???? 2022
[6]
[7]
.
?? ????? ???? ???? T2T-CHM13 ??? ????? ?? ????? ?????? GRCh38.
???? ?????? ?????? ????? ??? ????? ????? ?????, ???????
??????? ???????? ???????
(NIH) ????? ??????? ???? ???? ????? ?????, ?????? ???????????? ?????? ???? ?????? ?????,
???????
,
???
,
????
,
??????
?
???
[3]
. ????? ???? ????? ????? ???????? ????? ????? ?????, ????
???? ????
. ???? ?????, ??? ??????, ?????? ????
Celera Genomics
???? ????
1998
, ??????? ?? ?? ?-2003 ???????? ???????.
????? ??????? ?? ???? ???? ???? ??? ????? ?? ?? ?
????????????
??????? ?
???? ?????
????????
, ????? ????? ?????? ??????? ????????????. ????? ?? ?? ??? ??? ??????; ?????, ???? ???? ????? ?????, ?????? ?????? ???? ???? ??? ????? ????. ???, ????? ????? ??? ????? ?? ??? ????? ????? ????? ??? ??? ??????.
??? ????? ?????? ?
????? DNA
, ?????? ???? ???? ?? ???? ????. ???? 1979 ????? ???? ???? ?????? ?
?????????? ???????
?-NIH, ?? ??? ????? ?? ????? ??????? ????. ??????? ??????? ????? ?? ??? ?????? ????? ???? ???? 1984
[3]
. ???? ??, ?-NIH ????? ?? ??? ??????? ?????? ?????, ?? ??????? ?????? ????? ??????, ???? ????? ??
????? ??????
, ????? ???? ???? ???
Science
?-1986 ?? ???? ???? ?? ?? ????? ????
[8]
. ??? ????????,
?'???? ??????
???? ????? ?? ?????? ?????? ??????, ????? ?????? ?????? ??????. ????? ??? ??????? ??????? ?????????, ?????? ?????? ???? ???????? ?????? ????? ?? ???? ?????
[9]
. ?????? ?????? ?? ?
??????
??? ??????'?
, ????? ?? ???? ?? ??????? ???????? ???????????. ??????'? ??? ??? ?
????? ??????? ?????? ????
??
????? ???????
, ????? 1988 ????? ???? ??????. ??????? ?? ???? ?????? ?????, ??????? ????? ????? ?-NIH. ??? ?????? ?? ????? ????? ?? ?????, ????
????? ?????? ???? ????? ??????
.
???? ?????
????? ???? 1990 ??? ??? ?????? ?????? ????????,
????? ??????? ?? ????? ?????
??-NIH ??? ?? ????? ?????? ?? ?????, ???? ????? ????? ?? 3 ??????? ????, ?????? ???? ???? ?????? 15 ???. ????? ????? ????? ???????? ???? ?? ?????? ??? ???? ????? ????????? ????? ?
???????
(???? ??
????? ????
), ????? ???? ?? ?????? ????? ?????? ?????? ????? ???? ?? ?-2.7 ??????? ???? (??????? ?????????, ???? ?? ?-5 ??????? ???? ?-2018).
????? ??????? ????
????? BED
.
???? 1988 ?????? ???? ??
??????? ??????? ?????? (????? ?????)
, ?????? ????? ???????? ???????
[10]
. ??? ???? ?? ??????, ?????? ???? ?? ???? ??????? ????, ??????? ?? ???
????? ??????? ?? ????? ?????
??-NIH.
?? ?????? ????? ???? ????? ?????? ???????, ???? ?? ??, ????? ????? ????? ????? ?????? ??????? ?? ??, ???? ?????? ????? ?? ???? ????? ???????
[11]
.
?????? ????? ??????? (1990?1995)
[
????? ??? ????
|
?????
]
?????? ??????? ???? ????? ????????
[12]
:
- ????? ?????? ???? ????:
- ????? ????
- ????? ??? ????? ?????? ?? ?? ?
????? ???????
, ???????? ?? 2?5
?????????
(cM). ????? ?? ?? ??? ???? ?????
STS
.
- ????? ???????
- ????? ????? STS ?? ?? ??????????? ????, ???? ???????? ??? ????? ???? 100,000
????? ??????
.
- ?????
- ???? ????? ????? ??? ????? ????? ??? ???? ????? ?? $0.5 ?????, ?????? ??? ????? (10 ??? ??????).
- ???????? ????
:
- ????? ??? ????? ?? ???? ????? ?? ???? ????? ??????. ?????? ??? ???????? ?? ???????? ??? ?? ?????.
- ????? ?? 20 ??? ?????? ?????? ????????? ????, ??????? ????? ??? ??????, ???? ?????? ?????? ??????? ?? ?????? ?????.
- ???????
- ????? ???? ???????:
- ????? ?????? ?????? ???? ????? ????? ?????? ?????.
- ????? ?????? ??????? ???? ??? ????? ?????? ???????.
- ????? ?????????? ????? ???????? ?????? ?????? ?????.
- ?????
, ?????? ??????? ???????:
- ????? ??????? ??? ????? ?? ?????? ????? ??????? ??"?. ????? ?????? ?? ??????? ???????? ?????? ??????? ??? ??????? ???.
- ?????:
- ????? ?????? ??????? ?????
???? ?????
????? ???? ?????, ????? ?? 600 ?????? ????? ??????.
- ????? ????? ???? ??? (??? 1991) ??????? ??????.
- ????? ?????:
- ????? ???? ?????????, ??????? ??????? ????, ??? ?? ????? ??????????? ???????.
- ????? ???????????:
- ????? ???? ?? ???????.
- ????? ???, ????? ???? ??????????? ??????? ?????? ???????.
?????? ????? ?????? (1993?1998)
[
????? ??? ????
|
?????
]
???? ???? ????, ???? 1993, ?????? ?????? ????? ??????, ?????? ???? ?????????? ??????????? (?????? ???? ??? ??????? ????? ??????), ???????? ????? ??????? ?? ?????. ??? ????? ???? ????? ??????? ??-NIH ?? ?????? ????? ?????, ?????? ?????? ???? ???? ????? 1993?1998
[2]
. ??? ?????????? ??????????? ???????? ??????? ?? ???????? ???? ????? (?) ????? ???? ????? ?????? ??????, ??????? ?????? ?? ???
PCR
, (?) ????? ?????? ?
????? ????????
?? ????? DNA ?????? ????? ???????? ??? ???? ???? ?????? ??? ???? ?????????, (?) ?????? STS ?????? ???? ?????? ??????, (?) ????? ?????????? ????????? ?? ????? ??????.
????? ?????? ????? ??????
[13]
:
- ????? ?????? ???? ????:
- ????? ????
- ????? ?????? ???????? ?? 2?5
?????????
(cM) ?? ???? 1995. ????? ?????????? ?????? ????. ????? ????? ?????? ?????? ???? ??????. ????? ????? ????? ?????
- ????? ???????
- ??? ??????? ????? ???????.
- ?????
- ????? ????? ?????? ?????? ????? ?? ??? ??? ?????? ???? ????? ??. ????? ????? ?????? ??? ???? (high throughput), ???? ?? ?????? ?????? ?? ?? ?????? ?????? ????? ?-DNA ??? ?????? ?????. ????? ??????? ??? ??????? ????? ?? 50 ??? ?????? ????, ?? ??????? ?????? ????? ?????? ??? ??? 80 ??? ??????.
- ????? ????:
- ????? ????? ?????? ?????? ???? ???????? ?? ??? ???? ???????? ?? ???? ??????.
- ????? ?????:
- ????? ?????? ?????? ?????????? ??????? ?????? ??????????? ??????? ?????? DNA.
- ???????? ????
:
- ????? ??? STS ?? ???? ????? ????????? ?? 300 ???? ??????.
- ????? ????? ??????? ??
?? ????
?
??? ??????
?? ???? 1998.
- ????? ?????
?? ?????
?
??????? ?????
, ?? ????? 1998 ???? ??? ????? ???? ????? ?????.
- ????? ????? DNA ?????? ???????? ????? ???? ???? ????? ???????.
- ???????
- ????? ?????, ????? ?????? ?????? ?????? ???? ????? ????? ????? ?????, ???? ????? ???? ?????? ?????? ???? ??? ?????? ?????.
- ?????, ???? ????? ????? ?????? ??????.
- ???? ???? ???????? ?????? ?????.
- ?????
, ?????? ??????? ???????:
- ???? ????? ?????? ?? ??????? ???????? ?????? ??????? ??? ??????? ???.
- ????? ????? ??????? ???? ?????? ?????? ?????? ???????????.
- ????? ???? ????? ?? ?????? ????? ?????.
- ????? ?????? ?? ?????? ??????? ????????, ????? ?????? ??????? ???????-???????? ????????????.
- ?????:
- ???? ????? ?????? ??????? ??????? ?????.
- ????? ???????????:
- ????? ?????? ????? ??????????? ???? ????? ????? ????? ???????? ?????.
- ??????:
- ????? ????? ?? ??? ?????? ????? ???? ???? ?????? ?????.
- ????? ?? ????? ???????? ??? 6 ?????? ???? ??????, ??????? ???? ????? ???????.
?????? ????? ??????? (1998?2003)
[
????? ??? ????
|
?????
]
????? ?????? ????? ???????
[14]
:
- ????? ?????? ???? ????:
- ????? ?????? ?? ???? ??? 2003.
- ???? ???? ??????? ?? ???? 2001.
- ???? ?????? ?? 90% ?????? ????? ????? ?? ???? 2001.
- ????? ?????? ???? ????? ??????.
- ????? ?????:
- ???? ????? ?????? ?????? ????? ??????.
- ????? ????? ?? ????? ??????? ??????? ?????? ?????? ??????? ?????? ??????.
- ????? ????? ?????? ?????? ????? ????? ????? ???? ????? ??????.
- ?????? ?????? ????? ????:
- ????? ????? ?????? ???? ???? ???? ??
SNP
???????? ?????? ??????.
- ????? ??????? ?????? ?-
CDS
?? ??? ????? ???????.
- ????? ??? SNP ?? ????? 100,000 ????? ??????.
- ????? ????? ????? ??? ????? ?? ?????? ??????.
- ?????
?????? ????????
?? ??????? DNA ?????? ????.
- ????? ??????? ????????:
- ??????? ????????
:
- ????? ?????
?? ?????
???? 1998.
- ????? ?????
??????? ?????
???? 2002.
- ????? ??? ???????? ???? ????? ?? ?????, ??????? ?????? ???? ????? ???? ?? cDNA ?????? ???? ?? ???? 2008.
- ????? ????????? ???? ?????? ????? ?????? ??? ?????? ???????.
- ?????
, ?????? ??????? ???????:
- ????? ?????? ??????? ?????? ????? ???? ???? ???? ?????? ??????.
- ????? ?????? ???? ?????? ????? ????? ????? ???? ??????.
- ????? ?????? ???? ?????? ????? ???? ??????? ????? ???????.
- ????? ???? ??? ???? ??? ???? ????? ?????????? ?? ????? ?????? ??? ??????????, ????????? ??????.
- ????? ???? ?????? ??????, ?????? ??????????????? ??????? ?? ??????, ????? ???????? ?? ???? ????; ?????? ???????? ??????; ?????? ???????.
- ????????????? ?
???????? ???????
:
- ????? ????? ??????? ?????? ?????.
- ????? ???? ????? ???? ?????? ???? ??
???????? DNA
.
- ????? ?????? ???? ?????? ???? ??????? ???????????? ???? ????.
- ????? ?????? ???? ?????? ?????? ????? ???? ??????.
- ????? ???????? ?????? ?????? ?????? ?????? ?????? ?????? ??????? ?????? ?????? ????? ????.
- ????? ???? ???:
- ???? ?? ?????? ?? ?????? ???????? ????? ?????.
- ????? ???? ?????? ?????? ??????? ???? ?????? ??????? ???????.
- ????? ???? ??????? ???? ??? ?? ????? ???????? ??? ?????? ??????, ??????? ????? ?????.
????
|
????
|
???? ?????
|
?????
|
????? ????
|
???????? ?? 2?5 cM (?? ???? - 1500 ????? ??????)
|
???????? ?? 1 cM (3000 ????? ??????)
|
?????? 1994
|
????? ???????
|
30,000 STS
|
52,000 STS
|
??????? 1998
|
????? DNA
|
95% ???????? ????? ????? ???? ????? ?? 99.99%
|
99% ???????? ????? ????? ???? ????? ?? 99.99%
|
????? 2003
|
????? ????? ?????
|
????? 500 ??? ?????? ????, ????? ?? ???? ?-$0.25 ?????
|
???? ???? ?-1400 ??? ?????? ????, ????? ?????? ?-$0.09 ?????
|
?????? 2002
|
????? ???? ????
|
????? 100,000 SNP
|
????? 3.7 ?????? SNP
|
?????? 2003
|
????? ????
|
????? ??? ?-cDNA ?? ????
|
15,000 ???? cDNA ????? ???
|
??? 2003
|
????????? ????
|
????? ????? ????? ?? ?? ????, ??? ??????, ?? ????? ???????? ?????
|
???? ????? ?????? ?? ??????????? ??"?, ?????? ?????? ????? ??????? ??????, ???? ????? ???????, ??????? ?????? ????? ?????
|
????? 2003
|
????? ??????????
|
????? ????? ????? ?????
|
?????? ???? ???? ?? ??????????????????
|
1994
|
DNA ?????????
|
1996
|
??????? ????
????? ???????? (???)
|
1999
|
????? ???? two-hybrid ?????? ??? ??? ???????
|
2002
|
????? ?????? ??????? ???? 2000, ?????? ?????? ?????? ?? ???? ????? ?????
??? ???????
?
??? ????? ???????
???? ?????
?-26 ?????
[16]
. ??????? ??????? ?????? ??????? 2001.
?????? ????? ?? DNA
????????
????, ?????? ?-92.1% ????? ????. ??? ?-DNA ?
??????????
, ???? ????? ?
?????????
?????????
??? ????? ?????. ?????? ??? ???? ???? ??????, ?????? ????? ?????? ?????? ?? ????? ????? ??????? ?????, ??????? ??? ????????? ??????? ????????.
?????? ??????? ????? ????? ?-90% ??????, ?? ?? ????? ??? ??? ??? ?????? ?-150,000 ???????, ??? 28% ?????? ??? ????? ???? ?????? ?????
[3]
. ????? ????? ?????? ?-2003 ??? ????? ?? ???? ?????, ?? ????? ???? ??? ????? ???????. ?????? ?? ??? ???? ?-400 ???????, ?-99% ?????? ??? ??? ????? ??? ??? 10,000 ??????
[3]
. ????? ????? ????? ?? ???? ??? ?? ????? ?? ????? ?? 99% ?? ?-DNA ????????? ????? ?? 99.99%, ????? ????? ?-92% ??? ?????? ????? ???
[17]
.
???? 2006 ?????? ??? ????????? ??????,
???????? 1
, ????????? ????? ????? ????
[18]
. ????? ??? ????? ????? ??????? ?? ?????. ???? 2009 ?????? ????? ????? ?????? ??? 300 ???????, ????? 2015 ????? ????? 160 ???????. ???? 2020 ????? ?? 79 ??????? ????? ??????, ??????? 5% ??????. ?????? ?????? ???? ??? ???? ????? ?????????? ????? ????, ??????? ????? ?????? ??????, ???????? ????
???????? X
?????? ??????. ??? ??????????? ?? ????? ??? ????? ?? ???? 2021 ????? ?????? ?? ?? ???????????, ????
???????? Y
.
???? 2022 ????? ????? ????? ????? ??????
[19]
.
?????? ?????? ?????? ???? ?????? ???? ?
?????
. ?-
NCBI
??????? ??????? ??????? ????? ?????? ?? ?? ????? ????? ?????.
????? ?????? ???? ???? ?????? ?????, ???
?????? ?????? ?? ?????????? ????????? ????? ????
?-
Ensembl
????????? ???? ??????? ??????? ????? ????????, ??? ?? ????? ???? ?????? ????? ??????? ?????.
???? ???? ???? ?-3.1 ??????? ????? ??????. ??? ????? ?????, ???? ????? ??????? ????? ?? ?-150,000 ????? ??????. ?????? ???? ??????? ??? ???? ?????: ???
?????
????
BAC
, ??? ?????????? ????????? (????? ?????? ????? ????? ?????). ?-BAC ????? ????
???????
, ?? ????
?????
?? ??? ?????? ?????. ???? ??? ?-DNA ????, ????? ?????
????? ??????
. ????? ?????? ????? ?? ??? ??? ?? ??? ???? ???? ????? DNA ??????, ????? ?? 150,000 ??????? ????? ????? ???? ?????, ???? ?????? ?????? ???? ????. ????? ?? ??????
????? ??????
.
?
??????????????
, ?????? ?? ????? ????? ???? ????? ????
???????? DNA
. ??????? ????? ?????? ????, ?? ?? ????? ????. ????? ???? ?????? ?????? ?? ????, ???? ????? ???? ???????? ?????????. ???? 2008 ????? ???? ?????? ??? ?-
mRNA
???,
RNA-seq
, ?????? ?? ?? ????? ????????. ?? ?????? ???? ??, ????????? ?????? ?? ???????? ?????? ?????? ????? ????? ???????. ???? ????????? ?????? ?? ????? ???? ????? RNA-seq ?????? ??? ?
???????
??? ???? ????? ????????. ??????? ??? ???? ???? ?-90% ?????? ???? ??????
????? ?????
, ?? ??????? ????? ??????? ??? ??????? (?? ????) ?????.
????? ?????? ?? ????? ?? ????? ?? ??? ????. ??? ????? ?? ???? ?????? ?????????, ???? ????? ???????. ????? ?? ????? ?? ???? ?????? ?? ??????? ???????.
?????? ??????? ?????? ?????? ?????:
- ???? ?-22,300 ???? ???? ???????? ??????, ???? ????? ??????? ?????.
- ????? ??? ??????? ????????, ???? ???? ??? ?????.
- ??? ?? ???? ???? ????? ??????, ?? ?-7% ??????? ???????? ??????? ??? ???????? ?
?????????
.
????? ????
??? ???? ?-NIH ????? ?-90 ???????? ???? ????? ???. ?????? ?????? ???? ???? ??????? ???????, ??? ???? ??????, ????? ???? 1998 ???? ???
Celera Genomics
, ????? ???? ????? ???? ????? ???????, ???????? ?????? (300 ?????? ????). ????? ????? ????? ?????? ???? ???? ???? ?????? ??????? ?????? ????? ???? ?????? ??????? ??????? ??????? ?? ??? ????? ???????.
???? ?????? ????? ??????
????? ???? ??? ????? ?????? ??????
. ???? ?? ?????? ?? ????? ??????? DNA ??????, ????? ?? ?????? ??????? ????? ???? ?? ???. ???? ?? ??? ????? ?????? ?????? ?? ??????? ????? ????? ?? ???? ?????? ????? ??????, ?????? ?? ???? ??? ????? ??????? ????.
???? ?????? ?????? ?? ?? ?????? ?????
????
?? ?? 200?300 ????, ?? ????? ???? ????? ???? ?? ????? ????? ?? 100?300 "????? ?????? ???????? ??????". ????? ????? ????? ???? ?????? ???? ??????? ?? 6,500 ???? (?? ???? ????). ????? ?????? ????? ?? ?????? ????? ?????
????? ??????
???? 1996, ??????? ????? ???? ??? ???? (????? ??????? ???? ?? ??????? ?? ???? ????), ?? ?????? ????? ??????? ?? ?? ?????? ????? ?????.
????? ??????? ????? ????? ?? ????? ????? ??? ?????? ?? ???? ????. ???? 2000, ???? ????? ?????
??? ???????
???? ????? ???????
???? ?????
???? ?????? ??????? ????? ??????? ???? ???? ?????? ???????
[20]
. ?????? ???? ?????? ?????? ?? ????, ?? ???? ????? ?
????"?
?? ???? ?
????????????
. ????? ???????????? ????? ???? ??? ?? ?-50 ??????? ???? ???? 48 ???? ???????. ???? ???? ????? ?? ????? ?????? ?? ????? ???????, ??-7 ????? 2000 ?????? ?????? ???????? ??????? ?? ??? ????? ??????????????? ?? ????? ?-
UCSC
, ??? ?????. ???? 24 ???? ???? ???? ????? ???? ???? ?? 500 ?'??? ????.
??????? 2001 ???? ????? ??????? ?-
Nature
????? ?? ?????? ????????? ???? ?? ?????? ?????? ????? ????. ??????, ???? ???? ????? ???? ????? ?????? ??? ????? ????? ???? ???
Science
[21]
. ?
????? ????????
?????? ???? ??????? ????? ??? ????? ?????.
????? ????? ?? ???? ???? ??? ???????? ?????? ??????? ????, ????
????? ?????????
?
???????? ?? ????
. ??????? ??????? ??? ????? ????: ???? ?????, ????? ???? ?? ?????? ?????? ????? ?????, ????? ??????? ?????????? ?????? ???????, ????? ????? ?????? ????? ???? ?? ???????,
????? ?????
,
??? ???????
,
??????
,
????? ???? ????
, ????? ????????,
????? ???????
, ?????????????,
????????????
?
????????
(
?????? ???????????
).
????? ????? ????? ????? ?? ???? ??? ??? ?-DNA ???????? ????? ?????? ????, ????
????
?
?????
. ?? ????? ????? ????? ???????, ????? ??????? (
Myraid Genteics
, ????) ???? ????? ?????? ?????? ??? ????? ????? ?????? ?????, ???
???? ???
,
????? ??
,
?????? ????????
, ????? ??? ????.
??? ?-DNA ???? ??? ?
?????
, ???? ?-
NCBI
??????? ????????? ??????? ???????. ???? ????? ????? ????, ????? ??????? ?? ???? ????? ????? ???? ?????? ???? ?????? ????? ?????. ?? ???????? ??? ?????, ???? ?? ?? ???? ??? ?
?????
???? ????, ??? ?? ????? ????? ???? ??? ???? ?????, ????? ???? ?????? ???????, ????? ????? ??? ????? ?????? ???, ????? ?????????, ????? ???? ???? ?? ??????? ?????, ????? ??? ??? ????? ????, ??????? ???? ???
?????? ?????? ?? ?????????? ????????? ????? ????
.
????? ?? ??? ??? ??????? ??????, ????
??????
. ??????, ???? ????? ?????? ???
???? ????
?
?? ?????
????? ????? ?? ????? ?
????
????? ?????. ????? ????? ????? ???? ???? ???? ???? ??????, ???? ???? ???? ?? ?????? ???????? ?????? ?? ?????.
??? ??????? ???? ????? ?? ?-20 ??????, ????? ????? ?????? ??? ????? ?????? ??????. ????? ???????, ????? ???? ????? ??
????? ?????
. ????? ??-DNA ?????? ???? ???????, ????? RP11, ??? ?
?????
,
??? ????
, ??? ?????? ????? ?????? ????? ?????? ??????, ???? ??? ?-DNA ????? ?????? (70%<) ????? ?-RP11. ??? ??????? ?????? ????? ?? ??? ??? ???? ????, ????? ?-DNA ???
??? ?? ?????
.
??? ?????? ????? ??????? ????? ????? ?? ?????? ?????? ?????????? ???? ?? ??? ???? ????? ??????? ?????? ?????? ??????. ??? ?????
SNP
?
?????????
, ????? 270 ?????? ?
???? ??????
,
?????
,
??? ???
, ?????? ????????? ????? ???????.
????? ????? ??? ???? ????? ??????? ????? ????? ?????? ?????? ?????. ????? ????? ?????? ?? ?????,
????? ????
, ???? ???? ??? ?????? ???? ??????? ????? ?? ???? ???? ????? ??????. ????? ?? ????? ???? ????? ?????? ???? 2007
[22]
, ???? ?????? ???? ??? ????? ????? ??
?'???? ??????
, ????? ??? ????? ?????? ?????? ?? 1.5 ?????? ????
[23]
.
????? ????? ????? ???? ????? ????? ???? ??????? ????? ??????? ????. ??? ??????? ??? ?????? ?????? ???? ???? ?
?????
?? ??? ??????? ?????? ????? ?????? ?????? ????? ????? ?? ??? ????? ????. ???? 1996 ????? ??? ?????? ????? ??? ????? ??? ????? ????? ????????? ???? ????? ??? ?????, ?? ??? ?? ???? ?????? ????? ??????? ?????? ??????? ?? ???? ??? (HIPAA).
?-5% ??????? ?? ????? ????? ??????? ????? ??????? ???, ??? ????? ?? 1.57 ?????? ???? ???? 1990 ??? ?-18 ?????? ???? ?-2014.
????? ?????? ???? ?? ?????? ??????? ?? ????? ????? ????? ?????. ?? ???, ????? ????? ????? ???? ??????? ????? ????? ?????, ???? ????? ??????? ??? ???? ?????
[24]
. ??? ???? 1998
??????? ??????? ??????
????? ?????? ????? ????? ??????, ?????? ?????? ????? ?? ?????
[25]
, ?????? ?????? ??????? ??????? ????? ???? ??????
[26]
. ???? 2000 ?????? ???? ?? ???????? ???????? ?????
[24]
.
?????:
- ??? ?????, "???????",
???? ?? ?? ??? ?????
, ????
ynet
, 19 ????? 2009
- ??? ????,
?????? ????? ??????
, ????? "
???? ????
" ???? ??
???? ??????? ?????? ????
, 19 ?????? 2010
- ?? ???
,
?????? ????? ?????? ??????? ?????? ???? ????
, ???? "
????? ????????
" (????? ?? ?
???????
????? ??? ???)
- ???? ????? ???? ??????? ????? ????? ???? ???? ????:
- ????? ??????: ????????? ?? ????
- ????? ?????? ? ????? ??????? ???????
- ????? ??????: ????
- ???? ?????? ????? ??????
- ????? ????? ?????? ?????, ??? ???? ????? ?????? ??? ???
- ?????? ???? ????
, ????
??????????? ????????
(???????)
- ???? ?????? ???? ????
?
?????? ???????
(???????)
??????:
- ^
???? ??????? ??
??? ??????
,
?? ????
,
??????? ?????
,
????
?
?? ?????
- ^
1
2
.Collins F, Galas D. A new five-year plan for the U.S. Human Genome Project. Science. 1993 Oct 1;262(5130):43-6. doi: 10.1126/science.8211127.
PMID
8211127
.
????? ???? ???
- ^
1
2
3
4
5
6
????? ?????? ?? ???? ???? ???? ???? ?-
NIH
- ^
????? ???? ???????? 11
- ^
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/assembly/GCA_009914755.3
- ^
????? ??
,
????? ?? ????: ???? ???? ?-30 ???? ?????, ????? ????? ????? ??????
, ????
????
, 31 ???? 2022
- ^
Sergey Nurk, Sergey Koren, Arang Rhie, Mikko Rautiainen,
The complete sequence of a human genome
,
Science
376, 2022-04, ??' 44?53
doi
:
10.1126/science.abj6987
- ^
Dulbecco R (March 1986). "A turning point in cancer research: sequencing the human genome". Science. 231 (4742): 1055?6.
- ^
????? ?????? ???????? ????? ????
??? ???????
- ^
https://www.nap.edu/catalog/1097/mapping-and-sequencing-the-human-genome
- ^
FAQ
- ^
https://web.ornl.gov/sci/techresources/Human_Genome/project/5yrplan/
- ^
https://web.ornl.gov/sci/techresources/Human_Genome/project/5yrplan/5yrplanrev.shtml
- ^
https://web.ornl.gov/sci/techresources/Human_Genome/hg5yp/goal.shtml
- ^
https://web.ornl.gov/sci/techresources/Human_Genome/hg5yp/index.shtml
- ^
????? ???????? ???? ???? ????
,
????? ???? ???? ?????
- ^
Schmutz J, Wheeler J, Grimwood J, Dickson M, Yang J, Caoile C, Bajorek E, Black S, Chan YM, Denys M, Escobar J, Flowers D, Fotopulos D, Garcia C, Gomez M, Gonzales E, Haydu L, Lopez F, Ramirez L, Retterer J, Rodriguez A, Rogers S, Salazar A, Tsai M, Myers RM. Quality assessment of the human genome sequence. Nature. 2004 May 27;429(6990):365-8. doi: 10.1038/nature02390.
PMID
15164052
.
- ^
S. G. Gregory, K. F. Barlow, K. E. McLay, R. Kaul,
The DNA sequence and biological annotation of human chromosome 1
,
Nature
441, 2006-05, ??' 315?321
doi
:
10.1038/nature04727
- ^
????? ??
,
????? ?? ????: ???? ???? ?-30 ???? ?????, ????? ????? ????? ??????
, ????
????
, 31 ???? 2022
- ^
????? ?
????????? ????
- ^
Venter JC, Adams MD, Myers EW, Li PW, Mural RJ, Sutton GG, Smith HO, Yandell M, Evans CA, Holt RA, Gocayne JD, Amanatides P, Ballew RM, Huson DH, Wortman JR, Zhang Q, Kodira CD, Zheng XH, Chen L, Skupski M, Subramanian G, Thomas PD, Zhang J, Gabor Miklos GL, Nelson C, Broder S, Clark AG, Nadeau J, McKusick VA, Zinder N, Levine AJ, Roberts RJ, Simon M, Slayman C, Hunkapiller M, Bolanos R, Delcher A, Dew I, Fasulo D, Flanigan M, Florea L, Halpern A, Hannenhalli S, Kravitz S, Levy S, Mobarry C, Reinert K, Remington K, Abu-Threideh J, Beasley E, Biddick K, Bonazzi V, Brandon R, Cargill M, Chandramouliswaran I, Charlab R, Chaturvedi K, Deng Z, Di Francesco V, Dunn P, Eilbeck K, Evangelista C, Gabrielian AE, Gan W, Ge W, Gong F, Gu Z, Guan P, Heiman TJ, Higgins ME, Ji RR, Ke Z, Ketchum KA, Lai Z, Lei Y, Li Z, Li J, Liang Y, Lin X, Lu F, Merkulov GV, Milshina N, Moore HM, Naik AK, Narayan VA, Neelam B, Nusskern D, Rusch DB, Salzberg S, Shao W, Shue B, Sun J, Wang Z, Wang A, Wang X, Wang J, Wei M, Wides R, Xiao C, Yan C, Yao A, Ye J, Zhan M, Zhang W, Zhang H, Zhao Q, Zheng L, Zhong F, Zhong W, Zhu S, Zhao S, Gilbert D, Baumhueter S, Spier G, Carter C, Cravchik A, Woodage T, Ali F, An H, Awe A, Baldwin D, Baden H, Barnstead M, Barrow I, Beeson K, Busam D, Carver A, Center A, Cheng ML, Curry L, Danaher S, Davenport L, Desilets R, Dietz S, Dodson K, Doup L, Ferriera S, Garg N, Gluecksmann A, Hart B, Haynes J, Haynes C, Heiner C, Hladun S, Hostin D, Houck J, Howland T, Ibegwam C, Johnson J, Kalush F, Kline L, Koduru S, Love A, Mann F, May D, McCawley S, McIntosh T, McMullen I, Moy M, Moy L, Murphy B, Nelson K, Pfannkoch C, Pratts E, Puri V, Qureshi H, Reardon M, Rodriguez R, Rogers YH, Romblad D, Ruhfel B, Scott R, Sitter C, Smallwood M, Stewart E, Strong R, Suh E, Thomas R, Tint NN, Tse S, Vech C, Wang G, Wetter J, Williams S, Williams M, Windsor S, Winn-Deen E, Wolfe K, Zaveri J, Zaveri K, Abril JF, Guigo R, Campbell MJ, Sjolander KV, Karlak B, Kejariwal A, Mi H, Lazareva B, Hatton T, Narechania A, Diemer K, Muruganujan A, Guo N, Sato S, Bafna V, Istrail S, Lippert R, Schwartz R, Walenz B, Yooseph S, Allen D, Basu A, Baxendale J, Blick L, Caminha M, Carnes-Stine J, Caulk P, Chiang YH, Coyne M, Dahlke C, Mays A, Dombroski M, Donnelly M, Ely D, Esparham S, Fosler C, Gire H, Glanowski S, Glasser K, Glodek A, Gorokhov M, Graham K, Gropman B, Harris M, Heil J, Henderson S, Hoover J, Jennings D, Jordan C, Jordan J, Kasha J, Kagan L, Kraft C, Levitsky A, Lewis M, Liu X, Lopez J, Ma D, Majoros W, McDaniel J, Murphy S, Newman M, Nguyen T, Nguyen N, Nodell M, Pan S, Peck J, Peterson M, Rowe W, Sanders R, Scott J, Simpson M, Smith T, Sprague A, Stockwell T, Turner R, Venter E, Wang M, Wen M, Wu D, Wu M, Xia A, Zandieh A, Zhu X. The sequence of the human genome. Science. 2001 Feb 16;291(5507):1304-51. doi: 10.1126/science.1058040. Erratum in: Science 2001 Jun 5;292(5523):1838.
PMID
11181995
.
- ^
Levy S, Sutton G, Ng PC, Feuk L, Halpern AL, Walenz BP, Axelrod N, Huang J, Kirkness EF, Denisov G, Lin Y, MacDonald JR, Pang AW, Shago M, Stockwell TB, Tsiamouri A, Bafna V, Bansal V, Kravitz SA, Busam DA, Beeson KY, McIntosh TC, Remington KA, Abril JF, Gill J, Borman J, Rogers YH, Frazier ME, Scherer SW, Strausberg RL, Venter JC. The diploid genome sequence of an individual human. PLoS Biol. 2007 Sep 4;5(10):e254. doi: 10.1371/journal.pbio.0050254.
PMID
17803354
; PMCID: PMC1964779.
- ^
Wadman M. James Watson's genome sequenced at high speed. Nature. 2008 Apr 17;452(7189):788. doi: 10.1038/452788b.
PMID
18431822
.
- ^
1
2
Ben-Asher E, Chalifa-Caspi V, Horn-Saban S, Avidan N, Olender Z, Adato A, Glusman G, Safran M, Rubinstein M, Lancet D. Harvesting the human genome: the Israeli perspective. Isr Med Assoc J. 2000 Sep;2(9):657-64.
PMID
11062763
.
- ^
https://www.academy.ac.il/Index3/Entry.aspx?nodeId=842&entryId=18745
- ^
https://www.academy.ac.il/SystemFiles/21633.pdf