Nizami Ganjavi
(en
persa
:
????? ?????
, literalmente Ni??m? de
Ganja
, transliterado Ni??m? Ganjav?),
Nizami Ganje'i
,
[
1
]
Nizami
,
[
2
]
ou
Nez?mi
, de nome formal
Jamal ad-D?n Ab? Mu?ammad Ily?s ibn-Y?suf ibn-Zakk?
,
[
3
]
nado en
Ganja
en
1141
e finado na mesma cidade en
1209
, foi un poeta
persa
[
1
]
[
4
]
[
5
]
[
6
]
[
7
]
[
8
]
sunnita
,
[
9
]
considerado o maior poeta epico romantico da
literatura persa
,
[
10
]
a que levou o estilo coloquial e realista.
[
2
]
[
11
]
O seu legado e amplamente apreciado e compartido por
Afganistan
,
[
1
]
Acerbaixan
,
[
12
]
Iran
,
[
1
]
o
Kurdistan
[
13
]
[
14
]
[
15
]
e
Taxiquistan
.
[
1
]
O seu nome persoal era Ilyas
[
1
]
e o seu pseudonimo era Nizami e Ne??mi. Naceu nunha area urbana
[
12
]
de
Ganja
(
Imperio Selxucida
,
[
11
]
actualmente en
Acerbaixan
) e crese que pasou toda a sua vida no sur do
Caucaso
. Segundo De Blois, G?nc? era unha cidade que nesa epoca tina unha poboacion predominantemente iraniana.
[
1
]
O historiador armenio
Kirakos Gandzaketsi
(c. 1200 ? 1271) menciona que "a cidade estaba densamente poboada con iranianos e un pequeno numero de cristians".
[
16
]
Como Nizami non era un poeta da corte, non aparece nos anais das dinastias.
[
17
]
Os
tazkerehs
, recompilacions de memorias literarias que incluen maximas de grandes poetas con informacion biografica e comentarios do seu estilo refirense a el brevemente.
[
17
]
Gran parte do material nos
tazkerehs
esta baseado en lendas, anecdotas e rumores,
[
17
]
polo que so se conecen poucos feitos da vida de Nizami,
[
12
]
[
17
]
e a unica fonte e a sua obra, que non achega moita informacion persoal.
[
12
]
Nizami quedou orfo
[
2
]
[
18
]
moi novo e foi criado polo seu tio materno Khwaja Umar, que se responsabilizou del e lle deu unha excelente educacion. A sua nai, chamada Ra'isa, era de orixe
kurda
.
[
2
]
[
12
]
[
19
]
O seu pai, de nome Yusuf, aparece mencionado unha vez na poesia de Nizami.
[
2
]
Nos mesmos versos indica que o nome do seu avo era Zakki. En parte da mesma obra
[
20
]
tense considerado a palabra
Mu'ayyad
como un titulo de Zakki,
[
3
]
mentres outros estudosos o interpretan como o nome do seu bisavo. Algunhas fontes afirman que o seu pai puidera ser de
Qom
.
[
2
]
[
19
]
Nizami aparece mencionado tanto como persa coma iraniano.
[
4
]
Nizami casou tres veces. A sua primeira esposa era unha moza escrava
kipchak
que lle foi enviada por Fakhr al-Din Bahramshah, gobernador de
Darband
, como parte dun agasallo. Segundo Iraj Bashiri, ela foi a esposa "mais amada" de Nizami. Con ela tivo o seu unico fillo, Mohammad. Ela faleceu pouco despois de que completase a obra
Khusraw o Sh?r?n
, cando Mohammad tina sete anos. Nizami volve mencionar o seu fillo en
Leili o Majnun
engadindo que tina catorce anos e e a "maza dos meus ollos". En
Haft Peykar
tamen o menciona e aconsellalle que adquira mais responsabilidades porque o seu pai esta debilitandose.
Alguns autores de finais do seculo XX consideran que esta esposa se chamaba Afaq. Vahid Dastgerdi parece que foi o primeiro que propuxo este nome, mais ao mesmo tempo Said Nafisi e outras fontes discuten esta interpretacion procedente dun verso de Nizami,
[
21
]
[
22
]
asumindo que nese verso
Afaq
simplemente significa "horizonte". As outras duas esposas de Nizami faleceron prematuramente, coincidindo coa finalizacion dunha obra epica, o que fixo dicir ao poeta: "Deus, por que cada para cada
masnavi
teno que sacrificar unha esposa!".
[
23
]
- ↑
1,0
1,1
1,2
1,3
1,4
1,5
1,6
C. A. (Charles Ambrose) Storey e Francois de Blois (2004), "Persian Literature ? A Biobibliographical Survey: Volume V Poetry of the Pre-Mongol Period.", RoutledgeCurzon; 2.ª edicion revisada (21 de xuno de 2004).
ISBN
0-947593-47-0
. pax. 363
- ↑
2,0
2,1
2,2
2,3
2,4
2,5
Meisami, Julie Scott (1995).
The Haft Paykar: A Medieval Persian Romance
. Oxford University Press.
- ↑
3,0
3,1
Mo'in, Muhammad(2006), "Tahlil-i Haft Paykar-i Nezami", Teheran.: pax. 2
- ↑
4,0
4,1
Chelkowski, P.J (1995), “Nizami Gandjawi”, Encyclopaedia of Islam, New Ed., vol. 8: 76?81.
Online Version: Chelkowski, P. "Nizami Gandjawi, jamal al-Din Abu Muhammad Ilyas b. Yusuf b. Zaki Muayyad .
Encyclopaedia of Islam
. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online
- ↑
Bernard Lewis, “Music of a distant drum”, Princeton University Press, 2001. Pax. 9
- ↑
Julie Scott Meisami, Paul Starkeym, “Encyclopedia of Arabic Literature”, Taylor & Francis, 1998. Pax. 69
- ↑
"BACHER, WILHELM ? Encyclopaedia Iranica"
. Iranicaonline.org. Arquivado dende
o orixinal
o 17 de maio de 2014
. Consultado o 23 de marzo de 2014
.
- ↑
"Ganca (Azerbaijan) - Encyclopædia Britannica"
. Britannica.com
. Consultado o 23 de marzo de 2014
.
- ↑
Bertels, E.E. (1962).
Selected Works, Nizami and Fizuli
. "the fact that unlike the Shia Iranians, "Nizami was righteous Sunni"". Oriental Literature.
- ↑
CHARLES-HENRI DE FOUCHECOUR, "IRAN: Classical Persian Literature" en
Encyclopædia Iranica
- ↑
11,0
11,1
Ne??m?
.
Encyclopædia Britannica Online
(Encyclopædia Britannica). 2009
. Consultado o 28 de febreiro de 2009
.
- ↑
12,0
12,1
12,2
12,3
12,4
Jan Rypka (Rypka, Jan. "Poets and Prose Writers of the Late Saljuq and Mongol Periods", 2n
The Cambridge History of Iran
, Volume 5, The Saljuq and Mongol Periods, ed., publicado en xaneiro de 1968. pax. 578
- ↑
Vladimir Minorsky.
Studies in Caucasian History
. Consultado o 23 de marzo de 2014
.
- ↑
Thomas de Waal.
The Caucasus: An Introduction
. Consultado o 23 de marzo de 2014
.
- ↑
"Nizami Ganjavi - USSR Politicization - Iranian Persian Civilization - Nezami Ganjei"
. Azargoshnasp.net
. Consultado o 23 de marzo de 2014
.
- ↑
Gandzakatsi, Kirakos (1986).
Kirakos Gandzakats'i's History of the Armenians / translation from Classical Armenian by Robert Bedrosian
. Nova York. p. 197.
- ↑
17,0
17,1
17,2
17,3
Peter J. Chelkowski, "Mirror of the Invisible World", New York: Metropolitan Museum of Art, 1975.
- ↑
"The Poetry of Nizami Ganjavi: Knowledge, Love, and Rhetortics", Nova York, 2001. pax. 2
- ↑
19,0
19,1
A) V.Minorsky: "Review of G. H. Darab translation of Makhzan al-Asrar" 1945 Minorsky, BSOAS., 1948, xii/2, 441?5)
B) V. Minorsky,
Studies in Caucasian History, Cambridge University Press
, 1957. pax. 34
- ↑
Barazat Zanjani. “Layla va Majnun-I Nizami Ganjavi: matn-I Ilmi va intiqadi az ru-yi qadimtari nuskha-hayi khatti-I qarn-I hashtum ba zikr-i ikhtilaf-i nusakh va ma’ani lughat va tarikbat va kashf al-bayat”, Tehran, Mu’assasah-i Chap va Intisharat-i Danishgah Tehran, 1369 [1990]. pax. 28
- ↑
Lornejad, Siavash; Doostzadeh, Ali (2012).
"On the Modern Politicization of the Persian Poet Nezami Ganjavi"
(PDF)
. Ierevan: Victoria Arakelova, YEREVAN SERIES FOR ORIENTAL STUDIES (Editor of the Series Garnik Asatrian), Caucasian Centre for Iranian Studies. pp. 173?175.
- ↑
"ON THE MODERN POLITICIZATION OF THE PERSIAN POET NEZAMI GANJAVI: Siavash Lornejad, Ali Doostzadeh: Free Download & Streaming: Internet Archive"
. Archive.org. 10 de marzo de 2001
. Consultado o 23 de marzo de 2014
.
- ↑
Iraj Bashiri,
"The Teahouse at a Glance" ? Nizami's Life and Works
, 2000
- Encyclopædia Iranica, "Khamsa", Domenico Parrello
- E.G. Browne.
Literary History of Persia
. (Four volumes, 2,256 pages, and twenty-five years in the writing). 1998.
ISBN
0-7007-0406-X
- Biography of Nizami Dr. Julie S. Meisami of Oxford University
- Jan Rypka,
History of Iranian Literature
. Reidel Publishing Company. 1968
OCLC
460598
.
ISBN
90-277-0143-1
- Chopra, R M,
Nizami Ganjavi (1141-1209): The Greatest Master of Persian Romantic Mesnavi
, 2014, Sparrow Publication, Kolkata.
ISBN
978-81-89140-75-5
- Christine van Ruymbeke.
Science and Poetry in Medieval Persia: The Botany of Nizami's Khamsa
. University of Cambridge Press, 2008.
- Christine van Ruymbeke. "From culinary recipe to pharmacological secret for a successful wedding night: the scientific background of two images related to fruit in the Xamse of Nezami Ganjavi",
Festschrift in honour of Professor J.T.P. de Bruijn
,
Persica
, Annual of the Dutch-Iranian Society, (Leiden), 2002, pp. 127?136
- C. A. (Charles Ambrose) Storey and Franco de Blois (2004), "Persian Literature ? A Biobibliographical Survey: Volume V Poetry of the Pre-Mongol Period.", RoutledgeCurzon; 2.ª edicion revisada (21 de xuno de 2004).
ISBN
0-947593-47-0
.
- K. Talattof & J.W. Clinton,
The Poetry of Nizami Ganjavi: Knowledge, Love, and Rhetoric
. ? Nova York, 2001
- Talattof, Kamran,
Nizami's Unlikely Heroines: A Study of the Characterizations of Women in Classical Persian Literature
.
- Nizami Ganjavi
en
Google Books
. J. S. Meisami(Translator)
Haft Paykar: A Medieval Persian Romance
., Nova York: Oxford University Press, 1995
- Nizami Ganjavi
en
Google Books
. Johan Christoph Burgel & Christine van Ruyuymbeke, "Nizami: A Key to the Treasure of the Hakim ", Amsterdam University Press, 2011
- Nizami Ganjavi
en
Google Books
. Peter J. Chelkowski, "Mirror of the Invisible World", Nova York: Metropolitan Museum of Art, 1975