Monarquia

Este é un dos 1000 artigos que toda Wikipedia debería ter
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

A raina Isabel II do Reino Unido (1952-2022).

Monarquia (do grego : monos 'un' e archeien 'gobernante') e a forma de goberno onde o Xefe de Estado (que pode ter o titulo de rei , kaiser , tsar , xeque ... conforme o pais) non e froito de eleccions periodicas da poboacion para un exercicio por periodo limitado (como na republica ), mais exerceo

  1. por tempo indeterminado (ata o seu falecemento ou ata que renuncie)
  2. recibe a Xefatura do seu antecesor e transmitea o seu sucesor por herdanza ou lazo de parentesco. Caso particular e a eleccion dun novo pontifice, se consideramos o goberno do Vaticano unha monarquia.

A Xefatura de Estado non se confunde coa Xefatura de Goberno: esta ultima significa principalmente o poder de sancionar ou vetar leis , e pode ser exercida por un primeiro ministro, na monarquia constitucional ou polo propio soberano, na monarquia absoluta . Moitas veces a Xefatura de Estado ten apenas unha funcion cerimonial, ou dun simbolo da soberania daquel Estado, tal como o seu himno nacional ou a bandeira nacional .

Como exemplo de monarquias absolutas, podemos citar o Antigo Exipto dos faraons, ou a de Francia ata 1789 , onde se afirmaba que o poder dos reis tina orixe divina.

Como exemplo de monarquia constitucional esta Espana , onde o rei Filipe VI de Espana e o Xefe de Estado e o primeiro ministro (chamado en Espana Presidente do Goberno ) e Pedro Sanchez . Outros exemplos son o Reino Unido (rei: Carlos III do Reino Unido e primeiro ministro: Rishi Sunak), Suecia , Paises Baixos etc.

Un mesmo monarca pode ser xefe de dous ou mais Estados. Por exemplo, o rei Carlos III do Reino Unido tamen e Xefe de Estado do Canada , das Bahamas , de Australia e outros. Pero isto non torna estes outros paises subordinados o Reino Unido, pois os primeiros ministros do Canada, Bahamas ou Australia son escollidos polos parlamentos locais en eleccions locais, sen interferencia do goberno britanico.

Tipos de monarquias [ editar | editar a fonte ]

Segundo a teoria politica podense considerar varios tipos de reximes monarquicos:

Monarquia absoluta [ editar | editar a fonte ]

A monarquia absoluta e unha forma de goberno na que e o monarca quen exerce o poder sen restriccions en termos politicos, e na maior parte dos casos tamen nos aspectos relixiosos, ou polo menos cun gran componente espiritual.

Monarquia constitucional e monarquia parlamentaria [ editar | editar a fonte ]

Historicamente, as limitacions ao poder dos monarcas xurdiron en Europa a partir da crise do Antigo Rexime , que nalguns casos conduciu a supresion da monarquia e a constitucion de republicas, como en Francia durante a Revolucion francesa entre 1791 e 1804 ou en Inglaterra durante a Revolucion Inglesa entre 1649 e 1660, mentres que noutros (como na monarquia polaco-lituana entre 1569 e 1795 ) o rei aceptou ceder parte do seu poder e compartilo con representantes elixidos. [ 1 ] [ 2 ] [ 3 ]

Na monarquia parlamentaria, o goberno e responsable ante o Parlamento , que e o depositario da soberania nacional.

Monarquias hibridas [ editar | editar a fonte ]

Ao longo da historia existiron sistemas de goberno a medio camino entre a monarquia absoluta e a constitucional, onde o monarca se ve obrigado a ceder parte do seu poder a un goberno en ocasions democratico, pero continua a manter unha importante influencia politica. A evolucion foi moi diferente segundo os paises, e depende do dereito comparado .

Monarquia electiva [ editar | editar a fonte ]

A monarquia electiva e unha forma de goberno na cal o monarca e elixido por votacion a traves dalgun mecanismo de natureza variabel. A diferenza da democracia, os electores e os candidatos pertencen a algun corpo restrinxido, polo cargo ocupado, a pertenza a un estamento (nacemento), ou algun tipo de condicion persoal ou social. Na actualidade fican moi poucos paises con esta forma de goberno; un deles e Malaisia .

Monarquias vixentes [ editar | editar a fonte ]

Pais Tipo de monarquia Rei ou raina Herdeiro o herdeira
Andorra Coprincipado parlamentario electivo Non foron designados
Belxica Monarquia parlamentaria federal hereditaria Filipe Rei dos Belgas Isabel Princesa herdeira de Belxica e Duquesa de Brabante
Cidade do Vaticano Papado absoluto electivo Francisco Papa da Igrexa Catolica Non foi designado
Dinamarca Monarquia constitucional hereditaria Margarida II Raina de Dinamarca e Condesa consorte de Monpezat Federico Principe herdeiro de Dinamarca e Conde de Monpezat
Espana Monarquia parlamentaria hereditaria Filipe VI Rei de Espana Leonor Princesa de Asturias, Xirona e Viana
Liechtenstein Principado constitucional hereditario Hans-Adam II Principe soberano de Liechtenstein Luis Principe herdeiro de Liechtenstein, Conde de Rietberg e Duque consorte en Baviera
Luxemburgo Gran Ducado Parlamentario hereditario Henrique I Gran Duque de Luxemburgo Guillerme Gran Duque herdeiro de Luxemburgo, Principe de Nassau
Orde de Malta Principado electivo Frei Mateo Festing Principe e Gran Mestre da Orde de Malta Non foi escollido
Monaco Principado parlamentario hereditario Alberte II Principe soberano de Monaco Xaime Principe herdeiro de Monaco e Marques de Baux
Noruega Monarquia constitucional hereditaria Harald V de Noruega Haakon Magno Principe herdeiro de Noruega
Paises Baixos Monarquia parlamentaria hereditaria Guillerme Alexandre I Rei dos Paises Baixos Catalina Amalia Princesa de Orange
Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda do Norte Monarquia parlamentaria hereditaria Isabel II Raina do Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda do Norte e I dos demais reinos da Commonwealth Carlos Principe de Gales, Duque de Cornualla e Rothesay
Suecia Monarquia parlamentaria hereditaria Carlos XVI Gustavo Rei de Suecia Vitoria Princesa herdeira de Suecia e Duquesa de Vastergotland
Australia Monarquia parlamentaria hereditaria Isabel II Raina do Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda do Norte e I dos demais reinos da Commonwealth Carlos Principe de Gales, Duque de Cornualla e Rothesay
Illas Salomon Monarquia parlamentaria hereditaria Isabel II Raina do Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda do Norte e I dos demais reinos da Commonwealth Carlos Principe de Gales, Duque de Cornualla e Rothesay
Papua Nova Guinea Monarquia parlamentaria hereditaria Isabel II Raina do Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda do Norte e I dos demais reinos da Commonwealth Carlos Principe de Gales, Duque de Cornualla e Rothesay
Nova Zelandia Monarquia parlamentaria hereditaria Isabel II Raina do Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda do Norte e I dos demais reinos da Commonwealth Carlos Principe de Gales, Duque de Cornualla e Rothesay
Samoa Monarquia democratica parlamentaria unitaria hereditaria electiva alternada entre Tapua e Malietoa Tuitatua Tapua Rei de Samoa Non foi escollido
Tonga Monarquia parlamentaria hereditaria Tupou VI Rei de Tonga Tupouto?a ?Ulukalala Principe herdeiro de Tonga
Tuvalu Monarquia parlamentaria hereditaria Isabel II Raina do Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda do Norte e I dos demais reinos da Commonwealth Carlos Principe de Gales, Duque de Cornualla e Rothesay
Antiga e Barbuda Monarquia parlamentaria hereditaria Isabel II Raina do Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda do Norte e I dos demais reinos da Commonwealth Carlos Principe de Gales, Duque de Cornualla e Rothesay
Bahamas Monarquia parlamentaria hereditaria Isabel II Raina do Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda do Norte e I dos demais reinos da Commonwealth Carlos Principe de Gales, Duque de Cornualla e Rothesay
Barbados Monarquia parlamentaria hereditaria Isabel II Raina do Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda do Norte e I dos demais reinos da Commonwealth Carlos Principe de Gales, Duque de Cornualla e Rothesay
Belize Monarquia parlamentaria hereditaria Isabel II Raina do Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda do Norte e I dos demais reinos da Commonwealth Carlos Principe de Gales, Duque de Cornualla e Rothesay
Canada Monarquia parlamentaria hereditaria Isabel II Raina do Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda do Norte e I dos demais reinos da Commonwealth Carlos Principe de Gales, Duque de Cornualla e Rothesay
Granada Monarquia parlamentaria hereditaria Isabel II Raina do Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda do Norte e I dos demais reinos da Commonwealth Carlos Principe de Gales, Duque de Cornualla e Rothesay
Xamaica Monarquia parlamentaria hereditaria Isabel II Raina do Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda do Norte e I dos demais reinos da Commonwealth Carlos Principe de Gales, Duque de Cornualla e Rothesay
Saint Kitts e Nevis Monarquia parlamentaria hereditaria Isabel II Raina do Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda do Norte e I dos demais reinos da Commonwealth Carlos Principe de Gales, Duque de Cornualla e Rothesay
San Vicente e as Granadinas Monarquia parlamentaria hereditaria Isabel II Raina do Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda do Norte e I dos demais reinos da Commonwealth Carlos Principe de Gales, Duque de Cornualla e Rothesay
Santa Lucia Monarquia parlamentaria hereditaria Isabel II Raina do Reino Unido de Gran Bretana e Irlanda do Norte e I dos demais reinos da Commonwealth Carlos Principe de Gales, Duque de Cornualla e Rothesay
Afrobolivia Monarquia constitucional Julio I Rei afroboliviano Rolando Pinedo Principe herdeiro afroboliviano
Lesoto Monarquia parlamentaria hereditaria Letsie III Rei de Lesoto Lerotholi David Principe herdeiro de Lesoto
Marrocos Monarquia constitucional hereditaria Mohamed VI Rei de Marrocos Moulay Hassan Principe herdeiro de Marrocos
Eswatini Monarquia absoluta Mswati III Rei de Eswatini Non foi escollido
Arabia Saudita Sultanato absolutista Salman Sultan de Arabia Saudita Mohamed Principe herdeiro de Arabia Saudita
Bahrain Monarquia constitucional Hamad II Rei de Bahrain Jeque Salman Principe herdeiro de Bahrain
Brunei Sultanato absolutista Hassanal Bolkiah Sultan de Brunei Al-Muthadee Billah Principe herdeiro de Brunei
Butan Monarquia constitucional Jygme Khesar Namgyal V Rei Dragon de Butan Jygme Namgyal Principe dragon de Butan

Notas [ editar | editar a fonte ]

  1. John Markoff describes the advent of modern codified national constitutions as one of the milestones of democracy, and states that "The first European country to follow the U.S. example was Poland in 1791." John Markoff, Waves of Democracy , 1996, ISBN 0-8039-9019-7 , p.121.
  2. Madison, James (novembro de 1987). The Federalist Papers . Penguin Classics.  
  3. Blaustein, Albert (xaneiro de 1993). Constitutions of the World . Fred B. Rothman & Company.  

Vexase tamen [ editar | editar a fonte ]

Outros artigos [ editar | editar a fonte ]