Santa Cristina de Lavadores
e unha
parroquia civil
do concello de
Vigo
. Segundo o
IGE
,
[
2
]
en
2022
tina 17.291 habitantes (8.215
homes
e 9.076
mulleres
).
Entre 1836 e 1941 foi un
concello independente
composto polas parroquias de Santa Cristina de Lavadores,
Beade
,
Bembrive
,
Cabral
e
Candean
. En 1941 o concello foi anexionado ao concello de Vigo.
O arco da vella en Lavadores.
Segundo o traballo do filologo
Ivan Sestay Martinez
[
3
]
,
Toponimia do Val do Fragoso 2. Lavadores
, a parroquia dividese en oito barrios historicos: O Caride,
San Paio
, Riomau,
Pardavila
,
A Boucina
,
A Bagunda
,
Sabaxans
e
A Gandarina
. Estes, a sua vez, subdividense en 30 lugares historicos ou aldeas, tales como
O Calvario
, O Viso, San Paio de Baixo, Pardavila, Gandaron ou
Barreiro
.
Nos seus altos conservanse esteos de varios dolmens en mal estado, asi como achados soltos de machados de cuarzo paleoliticas.
Foi concello independente durante 104 anos. Creouse en
1836
dentro dun proxecto que pretendia a racionalizacion e centralizacion politico-administrativa dos concellos da
Provincia de Pontevedra
. A sua creacion supuxo a desaparicion do antigo concello do
Fragoso
. As suas parroquias dividironse enton entre os concellos de
Vigo
,
Bouzas
e o novo de
Lavadores
. En
1941
foi anexionado ao concello de Vigo. Durante os dez primeiros anos da sua vida, formaban parte do concello as parroquias de Santa Cristina (actual parroquia de Lavadores),
Candean
,
Cabral
,
Beade
,
Bembrive
,
Valadares
e
Zamans
. En
1846
, a parroquia de
Teis
segregouse de
Vigo
e pasou a formar parte de Lavadores.
O de Lavadores foi o primeiro concello de Galiza onde se derrotou electoralmente a un candidato caciquil. Nas eleccions municipais de 1914 resultou elixido como alcalde Julian Estevez, dirixente do Sindicato de Agricultores de Teis. Esta vitoria electoral fala de importancia e da potencia que as organizacion agrarias tinan no antigo Concello. De feito, tanto a Sociedade de Agricultores de Lavadores como o Sindicato de Agricultores de Teis foron referencias para a clase labrega galega entre 1900 e 1936.
[
4
]
O desenvolvemento da actividade industrial no vecino
concello de Vigo
dende as primeiras decadas do
seculo XX
fixo que o concello e as parroquias de Santa Cristina e mais de Teis experimentasen unha serie de transformacions que as foron convertendo aos poucos nun espazo entre o mundo rural e o urbano. Precisamente por isto, a parroquia experimentou un gran presenza de actividade politica e sindical, con importantes nucleos do PSOE, da CNT ou do PCE, o que lle valeria o sobrenome da
Rusia pequena
ou
Rusia chiquita
.
Na
guerra civil
foi o ultimo reduto de resistencia fronte as tropas da gornicion e da
Fortaleza do Castro
contra as barricadas obreiras, que comezou trala lectura do bando de
estado de guerra
na Porta do Sol de Vigo e rematou co abandono das barricadas fronte o cuartel de Pardavila, onde foran asediados polo exercito e a
Garda Civil
.
A actual igrexa, construida no
seculo XIX
, ocupa o lugar dun antigo templo do
seculo XII
do que quedan varios
canzorros
no tellado. Na porta principal gardase o Cristo do antigo cruceiro que deu nome o barrio do
Calvario
.
[
Compre referencia
]
Preto da igrexa atopase o pazo de Rivera Atienza, actualmente convertido en escola-taller.
Dalle nome ao
Arciprestado de Vigo-Lavadores
, composto polas
parroquias relixiosas
de
Santiago de Bembrive
,
Santa Marina de Cabral
,
San Cristovo de Candean
,
San Paio de Lavadores
, Santa Cristina de Lavadores,
San Pedro de Sardoma
,
Santa Clara de Vigo
,
Santa Lucia de Vigo
e
Santa Teresa de Xesus de Vigo
[
5
]
.
Tras as sucesivas ereccions de novas parroquias eclesiasticas, a vella parroquia de Lavadores foi perdendo terreo. En
1947
, os barrios do
Caride
e
Riomau
pasan para as parroquias de
Nosa Senora de Fatima
e a
Inmaculada Concepcion de Maria
. Tamen unha pequena franxa, onde se situa a capela de San Xoan do Caride, xunto con terreo da freguesia lindeira de Teis, conforma
San Xoan do Monte
. A continuacion, erixese
San Paio de Lavadores
, coa practica totalidade do barrio vello de San Paio.
San Paulo
segregase de Nosa Senora de Fatima. Finalmente, de Lavadores separanse
Santa Tareixa de Lavadores
(lugares de
Pardavila
,
A Boucina
,
Cambeses
,
Subride
,
Curros
,
A Brea
),
Santa Clara
(tamen con lugares de
Candean
e
Cabral
) e Nosa Senora da Paz (
A Dobrada
)
[
3
]
.
Estadio Municipal de Barreiro
.
Ten instalacions deportivas de relevancia na zona de Ceboleira, entre elas unha
piscina
cuberta e un pavillon de deportes de parque. Na parte alta esta o
Estadio Municipal de Barreiro
, onde xogaba o Turista e agora xogan o
Gran Pena
e o
Celta B
. Fronte o campo de futbol estaba o
Cuartel de Barreiro
, que durante anos acolleu varias companias do
Exercito de Terra
, e ao caron habia un conecido baile,
A Palmera
.
O maior logro dun equipo de futbol de Lavadores acadouno o Union Sporting Club, entidade nacida en 1922 pola fusion do Victoria Sporting Club e mais o Club Comercial, que militou na 2ª Division da liga espanola na campana 1935/36.
[
Compre referencia
]
No aspecto deportivo cabe nomear a
Union Balonman Lavadores
, o
AD Lavadores CF
de
futbol
e o Nieto CF, que xogan no Campo do Meixoeiro. O club de balonman logrou exitos deportivos na primeira decada dos
anos 2000
, e acadou o seu cumio na primeira nacional durante anos na parte alta desa categoria.
Na musica tradicional, contou cun dos cuartetos de Gaiteiros mais conecidos na Galicia da posguerra, como foron
Os Morenos de Lavadores
. Existe un monolito adicado ao grupo nos xardins da sede vecinal na rua Ramon Nieto, ademais dunha praza no Camino do Sobreiro, de onde eran orixinarios.
A parroquia de Lavadores antigamente tina varias festas o longo do ano:
Santa Lucia
,
Nosa Senora de Lourdes
,
Nosa Senora do Carme
e a festa da patroa
Santa Cristina
que se celebra o dia
24 de xullo
, ademais da
Nosa Senora do Rosario
, o primeiro
domingo
do mes de
outubro
. Actualmente, estas duas ultimas son as unicas que seguen celebrandose. Tamen existe a procesion do
Corpus Christi
, celebrada na segunda quincena do mes de
xuno
e na que os vecinos dos barrios de Fontans e
Pardavila
confeccionan alfombras con varios altares.
-
Parroquia de Santa Tareixa de Xesus de Lavadores
-
Igrexa de Santa Clara
-
Antiga Fabrica de Santa Clara, xa desaparecida.
-
CIFP Valentin Paz Andrade.
-
IES Ricardo Mella.
-
Parque comercial do Meixoeiro.
Onomastica do rueiro de
Vigo
|
|---|
|
| |