Jon Fosse

Biografia
Nacemento	(nb) Jon Olav Fosse 29 de setembro de 1959 (64 anos) Haugesund, Noruega
Datos persoais
Residencia	Grotten (en) (2011?) Hainburg an der Donau (pt)
Pais de nacionalidade	Noruega
Relixion	Catolicismo
Educacion	Universidade de Bergen
Actividade
Campo de traballo	Playwriting (en) , traducion , Escrita creativa e profesional , traducion literaria , Literatura infantil , Drama , novela e ensaio
Lugar de traballo	Bergen
Ocupacion	dramaturgo , novelista , especialista en literatura , escritor , tradutor , poeta , escritor de literatura infantil , ensaista
Lingua	Lingua norueguesa e nynorsk
Obra
Obras destacables I Am the Wind (en) Nightsongs (en) (1995) O Nome (pt) (1995) Melancholy (en) (1996) Melancholy II (en) (1999) Dream of Autumn (en) (2000) Morning and Evening (en) (2007) Wakefulness (en) (2012) Olav's Dreams (en) (2014) Weariness (en)
Familia
Conxuxe	Anna Fosse (2011?) Grethe Fatima Syed (1993?2009)
Premios (2023)   Premio Nobel de Literatura (2021)   Premio Brage (pt) (2015)   Premio Literario do Conselho Nordico (pt) (2015)   honorary doctor of the University of Bergen (en) (2014)   European Prize for Literature (en) (2012)   Premio Mal (pt) (2010)   Premio Ibsen (pt) (2007)   Premio Nordico da Academia Sueca (2005)   Brage Prize honorary award (en) (2003)   Cabaleiro da Orde Nacional do Merito (2003)   Premio Honorario do Conselho de Artes da Noruega (pt) (2003)   Premio de Literatura Nynorsk (pt) (1999)   Doblougprisen (1999)   Gyldendal prize (en) (1997)   Premio Aschehoug (pt) (1994)   Samlagsprisen (1992)   Premio de Literatura Nynorsk (pt) (1992)   Fundo do padre Alfred Andersson-Rysst (pt)   Comandante da Orde de Santo Olaf   Nestroy Award (en)   Gran Cruz da Orde de San Olaf

Jon Fosse, nado o 29 de setembro de 1959 , e un escritor e dramaturgo noruegues. Ganou o Premio Nobel de Literatura en 2023 ^{[ 1 ] [ 2 ]} "pola sua prosa innovadora e por dar voz ao que non se pode dicir".

Traxectoria [ editar | editar a fonte ]

Jon Olav Fosse naceu en Haugesund, Noruega . Debutou en 1983 coa novela Raudt, svart (Vermello, negro). A sua primeira obra, Og aldri skal vin skiljast , realizouse e publicou en 1994. Jon Fosse escribiu novelas , contos , poesia , libros infantis, ensaios e obras de teatro . As suas obras foron traducidas a mais de corenta idiomas. E amplamente considerado como un dos mais grandes dramaturgos contemporaneos do mundo. Fosse foi nomeado cabaleiro da Orde Nacional do Merito de Francia en 2007. ^{[ 3 ]} Fosse tamen se clasificou co numero 83 na lista dos 100 mellores xenios vivos por The Daily Telegraph . ^{[ 4 ]} Desde 2011, Fosse concedeuse a Grotten, unha residencia honoraria propiedade do Estado noruegues e situado nas instalacions do Palacio Real, no centro da cidade de Oslo . O uso da Grotten como residencia permanente e unha honra especial outorgada polo rei de Noruega polas suas contribucions as artes e a cultura norueguesa. En 2023 ganou o Premio Nobel de Literatura .

Vida persoal [ editar | editar a fonte ]

Fosse casou tres veces. Estivo casado con Bjørg Sissel (n. 1959), unha enfermeira, de 1980 a 1992. Ao ano seguinte, casou con Grethe Fatima Syed , unha tradutora e autora indio-noruega, ainda que mais tarde se separaron. Fosse pasa parte do seu tempo coa sua terceira esposa, Anna (m. 2011), que e eslovaca, en Hainburg an der Donau en Austria. Tamen posue casas en Bergen e duas mais no oeste de Noruega. Orixinalmente, era membro da Igrexa de Noruega (ainda que se describiu como ateo antes de 2012). En 2012?2013, uniuse a Igrexa Catolica e meteuse voluntariamente en rehabilitacion para tratar os seus problemas a longo prazo co consumo de alcohol.

Unha escrita orixinal [ editar | editar a fonte ]

A obra teatral de Jon Fosse caracterizase por unha escritura moi refinada, minima, repetitiva e con pequenas variacions. A linguaxe e banal, a trama e pobre, case ausente, todo parece moi sinxelo. Pero o autor consegue crear unha tension extrema entre os personaxes, nun mundo moitas veces moi escuro. "A linguaxe significa a sua vez unha cousa e a sua contraria e outra outra outra vez", di o autor.

A escrita de Jon Fosse non inclue signos de puntuacion, e destaca especialmente a ausencia de signos de interrogacion, mentres que os personaxes buscan, agardan perpetuamente, baixo tension: celos, exasperacion, ansiedade, baleiro existencial... Frecuentemente enfrontados a sua propia soidade, os personaxes. seguen sendo estranos e non sabemos case nada do seu pasado. Estan estilizados e non levan nome: designanse cun termo xenerico: el, ela, o fillo, o pai, un, o outro... O unico que importa e o momento presente e as tensions que se exasperan entre eles. A trama en si vai depurandose ata chegar a ser case abstracta ou conceptual: o encontro, a separacion, o abandono, a soidade... Moitas veces da a impresion de estar inacabada ou de rematar nun momento de incerteza, pasaxeiro. O resultado, para o actor e o espectador, e unha sorte de frustracion que excita a sua curiosidade e esperta a sua imaxinacion.

Obra [ editar | editar a fonte ]

Teatro [ editar | editar a fonte ]

• Nokon kjem til a komme ( Alguen vai chegar ) (escrita en 1992?93; primeira dramatizacion 1996).
• Og aldri skal vi skiljast ( E nunca nos iremos separar ) (1994).
• Namnet ( O Nome ) (1995).
• Barnet ( A Crianza ) (1996).
• Mor og barn ( Nai e crianza ) (1997).
• Sonen ( O fillo ) (1997).
• Natta syng sine songar ( Melodias nocturnas ) (1997).
• Gitarmannen ( O home da Guitarra ) Monologo (1999).
• Ein sommars dag ( Un dia de veran ) (1999).
• Draum om hausten ( Sono de outono ) (1999).
• Sov du vesle barnet mitt ( Dorme meu menino ) (2000).
• Besøk ( Visitas ) (2000).
• Vinter ( Inverno ) (2000).
• Ettermiddag (A tarde ) (2000).
• Vakkert ( Lindo ) (2001).
• Dødsvariasjonar ( Variacions da Morte ) (2001).
• Jenta i sofaen ( A rapariga no sofa ) (2002).
• Lilla ( Lilas ) (2003).
• Suzannah (2004).
• Dei døde hundane ( Os cans mortos ) (2004).
• Sa ka la (2004).
• Varmt ( Morno ) (2005).
• Svevn ( Dormir ) (2005).
• Rambuku (2006).
• Skuggar ( Sombras ) (2006).
• Eg er vinden ( Eu son o vento ) (2007).
• Desse auga ( Estes Ollos ) (2009).

Obras levadas a escena [ editar | editar a fonte ]

• Nokon kjem til a komme (escrita en 1992?93. (1996).
• Og aldri skal vi skiljast (1994).
• Namnet (1995).
• Barnet (1996).
• Mor og barn (1997).
• Sonen (1997).
• Natta syng sine songar (1997).
• Gitarmannen (1999).
• Ein sommars dag (1999).
• Draum om hausten (1999).
• Sov du vesle barnet mitt (2000).
• Besøk (2000).
• Vinter (2000).
• Ettermiddag (2000).
• Vakkert (2001).
• Dødsvariasjonar (2001).
• Jenta i sofaen (2002).
• Lilla (2003).
• Suzannah (2004)
• Dei døde hundane (2004).
• Sa ka la (2004)
• Varmt (2005).
• Svevn (2005).
• Rambuku (2006).
• Skuggar (2006).
• Eg er vinden (2007).
• Desse auga (2009).

Prosa [ editar | editar a fonte ]

• Raudt, svart ( Vermello, negro )(1983). Novela.
• Stengd gitar ( Guitarra fechada ) (1985, 1992, 1997). Novela.
• Blod. Steinen er ( Sangue. A pedra e ) (1987). Novela.
• Naustet ( O barco casa ) (1989, 1991, 1997, 1998, 2001). Novela.
• Flaskesamlaren ( O apanador de botellas ) (1991). Novela.
• Bly og vatn ( Chumbo e auga ) (1992). Novela.
• To forteljingar ( Dous Contos ) (1993). Novelas.
• Prosa fra ein oppvekst (1994).
• Melancholia I (1995, 1997, 1999). Novela.
• Melancholia II (1996, 1997, 1999). Novela.
• Eldre kortare prosa med 7 bilete av Camilla Wærenskjold ( Prosa curta antiga com 7 retratos de Camilla Wærenskjold ) (1998).
• Morgon og kveld ( Mana e tarde ) (2000, 2001). Novela.
• Det er Ales ( Este e Ales ) (2004, 2005). Novela.
• Andvake ( Insomnio ) (2007). Novela.
• Kortare prosa (Prosa curta) (2011).
• Olavs draumar (Sonos de Olav) (2012). Novela.
• Kveldsvævd (2014). Weariness
• Trilogien (2014). Trilogy , trans. May-Brit Akerholt (Dalkey Archive, 2016). Compilacion de tres novelas: Wakefulness , Olav's Dreams and Weariness .
• Det andre namnet ? Septologien I-II (2019). The Other Name: Septology I-II , trans. Damion Searls (Fitzcarraldo Editions, 2019).
• Eg er ein annan ? Septologien III-V (2020). I Is Another: Septology III-V , trans. Damion Searls (Fitzcarraldo Editions, 2020).
• Eit nytt namn ? Septologien VI-VII (2021). A New Name: Septology VI-VII , trans. Damion Searls (Fitzcarraldo Editions, 2021).

Contos para meninos [ editar | editar a fonte ]

• Uendeleg seint (1989).
• Kant (1990).
• Dyrehagen Hardanger ( O Zoo Hardanger ) (1993).
• Vatt og svart (1994).
• Hundemanuskripta I-III (1995-1996-1997).
• Søster (2000).

Poesia [ editar | editar a fonte ]

• Engel med vatn i augene (1986).
• Hundens bevegelsar (1990).
• Hund og engel (1992).
• Dikt (1986?1992) Revidert samleutgave (1995).
• Nye dikt (1991?1994 (1997).
• Dikt (1986?2001. Samla dikt. Lyrikklubben (2001).
• Auge i vind (2003).
• Dikt i samling (2011)
• Stein til stein (2013).
• Poesiar (2016).
• Ro mitt Hav (2019).

Ensaio [ editar | editar a fonte ]

• Fra telling via showing til writing (1989).
• Gnostiske essay (1999).
• An Angel Walks Through the Stage and Other Essays (2015). Dalkey Archive

Premios e distincions [ editar | editar a fonte ]

• Nynorsk Literature Prize (1988)
• Aschehoug Prize (1997)
• Dobloug Prize (1999)
• Norsk kulturrads ærespris (2003)
• Nynorsk Literature Prize (2003)
• Brage Prize (2005)
• Commander of the Royal Norwegian Order of St. Olav (2005)
• The Swedish Academy Nordic Prize (2007)
• The Federal Ministry of Family Affairs' Deutscher Jugendliteraturpreis (2007)
• Orde Nacional do Merito de Francia (2007) ^{[ 5 ]}
• Ibsen Awards 2010
• Premio Nobel de Literatura (2023)

Notas [ editar | editar a fonte ]