한국   대만   중국   일본 
Cientifico, cientifica - Wikipedia, a enciclopedia libre Saltar ao contido

Cientifico, cientifica

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
O fisico Albert Einstein e un dos cientificos mellor conecidos do seculo XX.

Un cientifico , [ 1 ] nun xeito amplo, refirese a calquera persoa que realiza unha actividade sistematica para adquirir conecemento ou un individuo que encaixa en practicas e tradicions relacionadas con escolas de pensamento ou filosoficas . De xeito mais restrinxido, cientifico refirese a individuos que usan o metodo cientifico [ 2 ] . A persoa pode ser un experto nunha ou mais areas da ciencia [ 3 ] . Estas linas encaran o uso mais restrinxido da palabra.

Historia e caracteristicas [ editar | editar a fonte ]

Etimoloxia [ editar | editar a fonte ]

Historicamente, os " filosofos naturais " ou "homes de ciencia" [ 4 ] [ 5 ] [ 6 ] [ 7 ] , eran homes de conecemento . A ciencia e a filosofia eran case sinonimos describindo actividades semellantes. William Whewell crunou o termo cientifico no 1833 para describir un experto no estudo da natureza , pero esta acepcion non tivo grande aceptacion ata o seculo XX, [ 8 ] [ 9 ] no que a nocion moderna de ciencia como un xeito especial de informacion sobre o mundo, practicada por un grupo e levada a cabo a traverso dun metodo unificado, tivo unha aceptacion xeral.

Descricion [ editar | editar a fonte ]

A ciencia e a tecnoloxia tenen modificado de xeito continuado a existencia humana . Os cientificos incluen os teoricos , empregados en xeral en desenvolver novos modelos para explicar os datos existentes e predicir novos resultados, e os experimentais , que testan os modelos obtendo datos mediante medidas ? ainda que na practica moitas veces a division entre ambos non e tan crara ? cun conxunto de cientificos practicando ambos aspectos.

As Matematicas son con frecuencia agrupadas coas ciencias. Asi, como no caso doutros cientificos, os matematicos comezan con conxecturas ( hipoteses ) e manexan o que se pode chamar experimentos simbolicos ou computacionais (de calculo) para testalas. A conexions entre diferentes ciencias fai que alguns dos grandes fisicos foran tamen matematicos creativos. Hai un continuo dende o mais teorico o mais empirico , de xeito que os cientificos non tenen por que axustarse a uns limites precisos. En termos de personalidade , interese, formacion e actividade profesional , hai pouca diferenza entre a xente que practica as matematicas aplicadas e aquela outra que o fai coa fisica teorica .

Os cientificos poden ser motivados de diferente xeito. Moitos tenen un desexo de conecemento do mundo, de saber por que e como o vemos, como evolucionou e como evolucionara. Amosan unha forte curiosidade sobre a realidade . Outras motivacions son o reconecemento entre pares e o prestixio, ou o desexo de aplicar o conecemento cientifico en beneficio da saude da xente, das nacions, do mundo, da natureza, da industria... Por suposto, tamen o benestar persoal e a sua persecucion poden formar parte das motivacions.

A etica do cientifico ten sido o longo da historia abondo venerada, ainda que tenen aparecido casos de flagrante engano a comunidade cientifica, casos que en xeral se tenen mantido pouco tempo ata o seu descubrimento. Suxeriuse que os cientificos deben facer honra dun “ Xuramento Hipocratico para Cientificos ”.

Cientificos e enxeneiros [ editar | editar a fonte ]

Enxeneiros e cientificos confundense a miudo na mente do publico en xeral, debido a visibilidade da ciencia aplicada . Mentres os cientificos exploran a natureza para o descubrimento de principios xerais, os enxeneiros aplican os principios establecidos no campo cientifico para o desenvolvemento de solucions economicas a problemas tecnicos, [ 10 ] [ 11 ] ainda que moitas veces os campos de ambos tenan limites confusos e sexa habitual a colaboracion entre ambos grupos por necesidade mutua, desdebuxando asi ainda mais os mesmos. En resumo a idea e que os cientificos estudan cousas mentres que os enxeneiros desenan cousas. Cabe remarcar de novo que hai moitas circunstancias nas que son feitos avances fundamentais en ambos campos polo mesmo individuo. Os cientificos a miudo desenvolven tarefas de enxenaria no deseno de equipo experimental e na construcion de prototipos , e alguns enxeneiros fan investigacion cientifica de primeira orde. Os enxeneiros mecanicos , electricos , quimicos ou aeroespaciais estan a miudo na primeira lina da investigacion cientifica de novos fenomenos e materiais. Unha ilustracion sobre esta relacion pode ser Peter Debye , quen obtivo a graduacion en enxenaria electrica e un doutoramento en fisica antes de ser galardoado co Premio Nobel en quimica . Ou Paul Dirac , un dos fundadores da Mecanica cuantica , quen comezou como enxeneiro electrico antes de estudar matematicas e rematou como fisico teorico. Ou Claude Shannon , enxeneiro teorico e fundador da moderna teoria da informacion .

Cientificos historicos [ editar | editar a fonte ]

Retrato de Louis Pasteur na sua vellez.

Un vello “ metodo cientifico ” que puxo enfase na experimentacion foi usado por primeira vez por Ibn al-Haytham (Alhazen), medico e cientifico xeralista Iraqui , arredor do ano 1021 (D.C.) no seu libro Libro de Optica , sendo descrito por iso como "primeiro cientifico". [ 12 ]

Hai notables exemplos doutra xente que se moveu en diversas disciplinas, o que despois de deu en chamar ' home do renacemento ' (' Polimata '), que foron relativamente abundantes durante a Idade de ouro islamica e o Renacemento europeo. Moitos destes sabios xeralistas foron tamen relixiosos: por exemplo, Alhacen e al-Biruni , ou os medicos e xeralistas Avicena e Ibn al-Nafis no mundo musulman; o astronomo e fisico Nicolas Copernico e Gregorio Mendel , o fundador da moderna xenetica o dar coas leis basicas de herdanza que posibilitaron a explicacion das observacions de Charles Darwin sobre a evolucion , na Europa cristia.

Descartes non foi so un pioneiro da xeometria analitica senon que formulou unha teoria da mecanica e avanzou ideas sobre as orixes do movemento animal e da percepcion . A Vision interesou asemade os fisicos Thomas Young e Hermann von Helmholtz , que tamen estudou optica , audicion e musica . Isaac Newton estendeu a matematica de Descartes inventando o calculo (de xeito contemporaneo a Gottfried Leibniz ); asemade desenou unha formulacion comprensiva da mecanica clasica e investigou a luz e a optica. Joseph Fourier fundou unha nova rama das matematicas ? sobre as series infinitas e periodicas ? estudou a calor , o seu fluxo e a radiacion infravermella , e descubriu o efecto invernadoiro . John von Neumann , Alan Turing , Aleksandr Khinchin , Andrei Markov e Norbert Wiener , todos eles matematicos, fixeron grandes contribucions a ciencia e teoria da probabilidade , incluindo ideas sobre ordenadores , e alguns dos fundamentos da mecanica estatistica e da me?anica cuantica . Moitos cientificos con tendencia as matemaicas, incluido Galileo Galilei , foron tamen musicos .

A finais do seculo XIX, Louis Pasteur , quimico organico , descubriu que os microorganismos poden causar enfermidades . Poucos anos antes, Oliver Wendell Holmes, Sr. , o medico , poeta e ensaista norteamericano, notou que a infeccion nas mulleres de parto era producida polos doutores e comadroas que as atendian (parece ser que catro anos antes que Semmelweis en Europa . Hai moitas historias relacionadas en medicina e bioloxia , como sobre o desenvolvemento de ideas sobre a circulacion do sangue , de Galeno a Harvey . O florecemento da xenetica e bioloxia molecular so s.XX esta repleto de nomes famosos. Asi, Ramon y Cajal obtivo o Premio Nobel no 1906 polas suas senlleiras observacions en neuroanatomia .

Hai quen ve unha dicotomia entre as ciencias “experimentais” e as consideradas puramente “ observacionais ” como a astronomia , meteoroloxia , oceanografia ou sismoloxia . Pero os astronomos tenen feito investigacion basica en optica , desenvolto dispositivos de carga acoplada, en decadas recentes tenen postulado probas espaciais para o estudo doutros planetas , ademais de usar o Telescopio Espacial Hubble para probar as teorias sobre a orixe do Universo hai arredor de 14 miles de millons de anos. A Espectroscopia de microondas ten agora identificadas ducias de moleculas organicas no espazo interestelar , o que require de experimentacion no laboratorio e simulacion informatica para confirmar os datos observacionais e comezar unha nova rama da quimica. A modelaxe informatica e os metodos numericos son tecnicas requiridas para o seu estudo na formacion en cada campo da ciencia cuantitativa .

Quen considera a ciencia como unha carreira en desenvolvemento, a miudo mira cara as suas fronteiras, que incluen areas en todolos campos, especialmente nalguns como a cosmoloxia ou a bioloxia (especialmente a bioloxia molecular e o proxecto xenoma humano ). Outras areas de investigacion activa incluen a exploracion da materia a escala das particulas elementais como son descritas a traves da fisica de altas enerxias , e a nanotecnoloxia , que procura desenvolver a electronica , incluindo os ordenadores cuanticos e a intelixencia artificial . Asemade, ten habido descubrimentos remarcables en relacion co funcionamento do cerebro e os neurotransmisores , permanecendo como fronteiras a natureza da mente e o pensamento humano .

Tipos de cientificos [ editar | editar a fonte ]

Entre outras moitas categorias antigas e que seguen a xurdir,

Arqueologo
Astronomo
Biologo
astrobiologo , botanico , entomologo , ecologo , xenetista , ictiologo , inmunologo , microbiologo , neurologo , ornitologo , paleontologo , patologo , farmacologo , fisiologo , zoologo
Quimico
bioquimico
Cientifico da computacion
Cientifico da Terra
xeologo , mineralogo , sismologo , vulcanologo , hidrologo , glaciologo , limnologo , meteorologo , oceanografo
Matematico
Biomedico
Filosofo
Fisicos
Optico
Psicologo
Cientifico social
antropologo , demografo , economista , xeografo , sociologo

Notas [ editar | editar a fonte ]

  1. Definicions no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para cientifico, cientifica .
  2. Isaac Newton (1687, 1713, 1726). "[4] Rules for the study of natural philosophy ", Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica , Third edition. The General Scholium containing the 4 rules follows Book 3 , The System of the World . Reprinted on pages 794-796 of I. Bernard Cohen and Anne Whitman's 1999 translation, University of California Press ISBN 0-520-08817-4 , 974 pages.
  3. Oxford English Dictionary, 2nd ed. 1989
  4. Nineteenth-Century Attitudes: Men of Science. http://www.rpi.edu/~rosss2/book.html
  5. Friedrich Ueberweg, History of Philosophy: From Thales to the Present Time. C. Scribner's sons v.1, 1887
  6. Steve Fuller, Kuhn VS. Popper: The Struggle For The Soul Of Science. Columbia University Press 2004. Page 43. ISBN 0-231-13428-2
  7. Science by American Association for the Advancement of Science, 1917. v.45 1917 Jan-Jun. Page 274 .
  8. "William Whewell (1794-1866) gentleman of science" . Consultado o 2007-05-19 .  
  9. Tamara Preaud, Derek E. Ostergard, The Sevres Porcelain Manufactory. Yale University Press 1997. 416 pages. ISBN 0-300-07338-0 Page 36.
  10. National Society of Professional Engineers (2006). "Frequently Asked Questions About Engineering" . Arquivado dende o orixinal o 22 de maio de 2006 . Consultado o 2006-09-21 .   Science is knowledge based on observed facts and tested truths arranged in an orderly system that can be validated and communicated to other people. Engineering is the creative application of scientific principles used to plan, build, direct, guide, manage, or work on systems to maintain and improve our daily lives.
  11. Bureau of Labor Statistics , U.S. Department of Labor (2006). "Engineers" . Occupational Outlook Handbook, 2006-07 Edition . Arquivado dende o orixinal o 19 de febreiro de 2006 . Consultado o 2006-09-21 .  
  12. Bradley Steffens (2006). Ibn al-Haytham: First Scientist , Morgan Reynolds Publishing, ISBN 1-59935-024-6 .

Vexase tamen [ editar | editar a fonte ]

Outros artigos [ editar | editar a fonte ]

Ligazons externas [ editar | editar a fonte ]

Para afondar (en ingles )