Castela e Leon
[
1
]
(en
castelan
:
Castilla y Leon
, en
leones
:
Castiella y Llion
) e unha
comunidade autonoma
constituida en 1983, cuxo territorio se situa na parte centro-norte do territorio
espanol
. Limita o oeste con
Galicia
e
Portugal
; o norte con
Asturias
,
Cantabria
,
Pais Vasco
e
A Rioxa
; o leste con
Aragon
; e o sur con
Estremadura
,
Comunidade de Madrid
e
Castela-A Mancha
.
Forman esta comunidade nove provincias:
Avila
,
Burgos
,
Leon
,
Palencia
,
Salamanca
,
Segovia
,
Soria
,
Valladolid
e
Zamora
; sendo a
comunidade autonoma
espanola
con mais provincias. E a rexion mais extensa de Europa.
[
2
]
O
rio Tormes
en
Salamanca
.
A comunidade autonoma estendese basicamente sobre a meseta norte, sendo asucada polo
Douro
, o cal forma a conca homonima, a maior de Espana. Polo tanto, os seus limites venen configurados por
cordilleiras
ou outros accidentes xeograficos: o norte coa
Cordilleira Cantabrica
, os
Montes de Leon
o noroeste, co
Sistema Central
o sur e coa
Cordilleira Iberica
o leste.
A superficie existente entre estes accidentes xeograficos e basicamente unha extensa
meseta
de moi elevada altura (700-900 metros sobre o nivel do mar). Estas altas chairas mostran na sua degradada vexetacion a ocupacion humana que contribuiu a perda forestal.
Os maiores
rios
que asucan esta comunidade autonoma son o
Douro
e o
Ebro
. Os demais venen sendo afluentes destes ou doutros rios. Polo tanto, o territorio de Castela e Leon esta entre as tres vertentes espanolas (cantabrica, mediterranea e atlantica). As maiores
concas hidrograficas
que hai en Castela e Leon son:
Castela e Leon ten un
clima mediterraneo continentalizado
, con invernos longos e frios, con temperaturas medias de entre 4 e 7 °C en xaneiro e verans curtos e calorosos (medias de 19 a 22 °C), pero cos tres ou catro meses de aridez estival caracteristicos do clima mediterraneo. As precipitacions, cunha media de 450?500 mm anuais, son escasas, acentuandose nas terras mais baixas.
Debido a barreira montanosa de Castela e Leon, os ventos maritimos quedan freados, detendo dese modo as precipitacions. Debido a iso, as choivas caen dun xeito moi desigual no territorio castelan e leones. Mentres que no centro da conca do Douro rexistrase unha media anual de 450 mm, nas comarcas occidentais dos montes de Leon e a
Cordilleira Cantabrica
as precipitacions chegan aos 1.500 mm ao ano.
A elevada altitude da Meseta e as suas montanas acentua o contraste entre as temperaturas do inverno e o veran, asi como as do dia e a noite.
Castela e Leon e teoricamente o resultado da union do territorio que comprendia os antigos reinos de
Leon
e
Castela
. Poren, as fronteiras non cadran, na sua union, coas dos ditos reinos. Na practica, e a union das antigas rexions de
Leon
e de
Castela a Vella
, sen contar coa
Rioxa
nin
Cantabria
.
En
1978
, Castela e Leon obten un rexime preautonomico, e finalmente, en
1983
, obten a autonomia, por medio do seu
Estatuto de autonomia
.
Provincias de Castela e Leon
Consta de nove provincias:
Avila
,
Burgos
,
Leon
,
Palencia
,
Salamanca
,
Segovia
,
Soria
,
Valladolid
e
Zamora
. As capitais provinciais recaen nas cidades homonimas as suas provincias correspondentes.
Reconecese a concorrencia dunhas caracteristicas xeograficas, sociais, historicas e economicas do
Bierzo
, no oeste da
provincia de Leon
, creandose a
Comarca do Bierzo
,
[
3
]
administrada polo
Consello Comarcal do Bierzo
.
A poboacion de Castela e Leon e de aproximadamente 2 millons e medio de habitantes. Tendo en conta a sua extension (94.224 km²), ten unha moi baixa densidade de poboacion (27 habitantes por km²), moi inferior a media nacional (78 hab/km²).
Esta poboacion, esta, ademais, moi irregularmente distribuida. Existen catro cidades de mais de 100.000 habitantes (
Valladolid
,
Burgos
,
Salamanca
e
Leon
, ordenadas segundo a poboacion). En 2005, 1 287 607 de persoas vivian en cidades con mais de 20.000 habitantes, nas cidades anteriormente citadas e
Palencia
,
Ponferrada
,
Zamora
,
Segovia
,
Avila
,
Miranda de Ebro
,
Soria
,
Aranda de Duero
,
San Andres del Rabanedo
,
Laguna de Duero
e
Medina del Campo
. Polo tanto, aproximadamente a metade da poboacion vive en cidades maiores a 20.000 habitantes e a outra metade en menores a 20.000 habitantes. Isto da lugar a un inxente numero de vilas pequenas.
A sangria demografica e moi grande: entre 1950 e 1981 baixou nun 10 %. A esta perda de poboacion contribue o avellentamento xeral da comunidade autonoma, pero especialmente das zonas rurais, enormemente elevado. Tamen baixou a sua poboacion se a comparamos con
Espana
: mentres que en 1960 o 9,3 % dos espanois vivia nas provincias que actualmente forman esta comunidade, en 1981 so era o 7 %, e esta cifra segue baixando.
Nuevo Riano, area turistica
Muralla de Avila
Os campos de Castela e Leon son extremadamente aridos e secos, e polo tanto predomina o cultivo de secano. Con todo, o regadio foi ganando importancia nas zonas dos vales do
Douro
, o
Pisuerga
e o
Tormes
. Destacan as novas tecnoloxias sobre todo en areas como a
Provincia de Valladolid
ou a
Provincia de Burgos
onde a producion por hectarea e das mais elevadas de Espana. A area mais fertil castelan-leonesa coincide co val do
Esla
, en
Leon
, nos campos de Valladolid, xa
Tierra de Campos
, unha comarca que se estende entre Zamora, Valladolid, Palencia e Leon.
A industria de Castela e Leon ocupaba o 18% da poboacion activa e achegaba o 25% do PIB en
2000
. Tanto en Burgos como en Valladolid, onde hai unha importante industria do automobil, papeleira e quimica, concentrase a maioria da actividade industrial do territorio castelan-leones. Outras industrias son a industria textil en
Bejar
, as industrias de tellas e os ladrillos en
Palencia
, a industria azucreira en Leon,
Toro
e
Benavente
, a
industria farmaceutica
en
Leon
e a
metalurxica
e
siderurxica
en
Ponferrada
.
Ao longo da decada de
1990
creceu a afluencia turistica en Castela e Leon, propiciada sobre todo polo valor historico e cultural das suas cidades, e tamen polo atractivo natural e paisaxistico das suas diferentes comarcas. En 2001, Castela e Leon recibiu uns 315.000 visitantes, 42.000 dos cales eran estranxeiros.
O comercio interior de Castela e Leon concentrase no sector da alimentacion, a automocion, o tecido e o calzado. Para o comercio exterior, segundo a rexion, exportanse principalmente vehiculos e chasis de automobiles en Avila, Palencia e Valladolid, pneumaticos en Burgos e Valladolid, barras de aceiro e manufacturas de lousa en Leon, carne de vacun en Salamanca, porcos en Segovia, manufacturas de caucho en Soria e carne de
cabra
e
ovella
, xunto con
vino
, en Zamora. Castela e Leon tamen exporta moito veu sendo a
provincia de Valladolid
a que mais botellas vende no estranxeiro. En canto a importacion, van a cabeza os vehiculos e os seus accesorios, como os motores ou os pneumaticos.
| Este artigo (ou seccion) esta desactualizado(a).
A informacion fornecida mudou ou e insuficiente.
|
Sede das Cortes, na Avenida de Salamanca de
Valladolid
.
Agas na primeira lexistatura na que houbo presidentes socialistas, a presidencia da Xunta de Castela e Leon, sempre estivo ocupada por preseidentes do
Partido Popular
ou da sua forza antecesora,
Alianza Popular
:
|
|
Presidente
|
Partido
|
Inicio
|
Remate
|
| 1
|
Demetrio Madrid Lopez
|
PSOE
|
1983
|
1986
|
| 3
|
Jose Constantino Nalda Garcia
|
PSOE
|
1986
|
1987
|
| 3
|
Jose Maria Aznar Lopez
|
AP-PP
|
1987
|
1989
|
| 4
|
Jesus Posada Moreno
|
PP
|
1989
|
1991
|
| 6
|
Juan Jose Lucas Jimenez
|
PP
|
1991
|
2001
|
| 6
|
Juan Vicente Herrera Campo
|
PP
|
2001
|
2019
|
| 7
|
Alfonso Fernandez Manueco
|
PP
|
2019
|
2021
|
| 8
|
Alfonso Fernandez Manueco
|
PP
|
2022
|
Actual
|
Notas
- a
AP
-
PDP
-
PL
;
- b
Federacion de Partidos de
Alianza Popular
(AP);
- c
A mediados de 2008, UPL suspendeu aos seus dous diputados, ainda que non abandonaron o seu escano.
- d
d En coalicion con
Equo
.
Castela e Leon posue unha cadea de television propia,
Castilla y Leon Television
, asi como unha emisora de radio. En prensa escrita ademais de diarios locais e provinciais destaca o
El Norte de Castilla
, primeiro xornal de Castela e Leon.
Por esta rexion pasan as principais vias de comunicacion que unen as rexions do norte de Espana coa capital, Madrid e o sur peninsular, asi como as redes que aseguran unha rapida circulacion entre a Europa continental e o continente africano. Doutra banda, a via de transporte mais curta, rapida e comoda que enlaza Portugal con Europa e a que atravesa esta rexion. En consecuencia, Castela e Leon atopase no centro no que se conectan os fluxos comerciais entre o norte e o sur da Peninsula e entre
Portugal
e o resto de
Europa
. Ademais, a sua proximidade a Madrid e outro factor adicional que impulsa o trafico que transcorre polas terras castelas e leonesas.
Terminal de Burgos-Villafria.
Os principais eixos viarios do trafico de mercancias e viaxeiros son as estradas radiais A-1,
autovia do Norte
e A-6,
autovia do Noroeste
. Tamen ten importancia destacada a A-62,
autovia de Castela
, que enlaza as cidades de
Salamanca
,
Valladolid
,
Palencia
e
Burgos
. Nestas tres vias inserense localidades tan importantes como
Medina del Campo
,
Aranda de Duero
e
Miranda de Ebro
.
Castela e Leon conta con catro aeroportos abertos ao uso civil: o
Aeroporto de Valladolid
, na localidade de
Villanubla
, proxima a Valladolid, que rexistra o maior volume de trafico aereo da Comunidade e e de uso mixto civil e militar; o
Aeroporto de Leon
, na localidade de
La Virgen del Camino
, no alfoz leones, tamen de uso mixto civil-militar; o
Aeroporto de Salamanca
, en
Matacan
, anteriormente exclusivo para voos charter e hoxe xa con voos regulares, e o
Aeroporto de Burgos
, na localidade de
Villafria
, o de mais recente apertura (
2008
).
Ademais a rede de ferrocarril e moi ampla e as suas principais linas van desde Madrid ata a
cornixa cantabrica
e
Galicia
, con paradas en
Astorga
,
Burgos
,
Leon
,
Miranda de Ebro
,
Palencia
,
Ponferrada
e
Valladolid
todas elas importantes nos ferroviarios. Tamen esta a lina entre
Irun
e a fronteira portuguesa (
Fuentes de Onoro
, en Salamanca) que e parte da lina Paris-Lisboa.
Un prato de lechazo asado de Castela e Leon
A Gastronomia de Castela e Leon e amplamente conecida pola calidade dos seus vinos e carnes. Algunhas das suas marcas de calidade son mundialmente conecidas: os seus vinos, con 9 denominacions, entre as que destacan
D.O. Ribera del Duero
,
D.O. Toro
ou
D.O. Rueda
. Embutidos e carnes curadas ou frescas, con 16
Indicacions Xeograficas Protexidas
e marcas de calidade, entre as que destacan
Xamon de Guijuelo
,
Lechazo de Castela e Leon
,
Cochinillo de Segovia
,
Chacina de Leon
ou
Chourizo de Cantimpalos
.
Alguns dos seus pratos tipicos son: o
lechazo asado
, o
cochinillo asado
, a
sopa de allo
, os
judeones de segovia
, a
galina en pepitoria
, ou as variedades da
morcilla de Burgos
, como a
morcilla de Aranda
. Tamen son tipicos varios doces e sobremesas de reposteria, como as
Xemas de Santa Teresa
.