O termo
antigo alto aleman
(en
aleman
:
Althochdeutsch
) refirese a fase mais tempera da
lingua alema
e convencionalmente cobre o periodo desde preto do
500
ata o
1050
. Textos escritos non aparecen ata a segunda metade do
seculo VIII
, ainda que algunhas palabras e nomes atoparonse en textos en
latin
antes de dita data. Por esta razon, alguns tratan o periodo anterior a
750
como 'prehistorico', e datan o principio do antigo alto aleman propiamente desde o 750.
A principal diferenza entre o antigo alto aleman e os
dialectos xermanicos
occidentais dos que se desenvolveu, e que sufriu o segundo cambio consonantico ou
zweite Lautverschiebung
. Isto adoita datarse moi aproximadamente desde finais do
seculo V
e principios do
seculo VI
, por tanto datando o comezo do antigo alto aleman ao redor do 500. O resultado desta evolucion dos sons e que o sistema de consoantes aleman permaneceu diferente de todas as outras linguas xermanicas occidentais, incluindo o
ingles
e o
baixo aleman
.
[
1
]
Gramaticalmente, con todo, o antigo alto aleman permaneceu moi similar ao
ingles antigo
e ao
saxon
antigo.
Cara a metade do
seculo XI
, as numerosas
vogais
diferentes que se atopaban en silabas sen enfase reducironse todas a 'e'. Xa que estas vogais eran parte das terminacions gramaticais nos
substantivos
e
verbos
, a sua perda levou a unha radical simplificacion da gramatica
flexional
do aleman. Por conseguinte, o ano 1050 considerase como o principio do periodo do
alto aleman medio
, ainda que case non houbo textos en aleman durante os seguinte cen anos.
Exemplo de reducion de vogais en silabas sen enfase:
antigo alto aleman
|
alto aleman medio
|
ingles
|
machon
|
machen
|
make
|
taga
|
tage
|
days
|
demu
|
dem
|
to the
|
(As formas en aleman moderno destas palabras son, en termos xerais, as mesmas que no alto aleman medio.)
Non habia un estandar ou unha variedade suprarrexional do antigo alto aleman. Cada texto esta escrito nun dialecto en particular, ou nalguns casos nunha mestura deles. En xeral, as principais divisions dos dialectos do antigo alto aleman parecen ser similares as dos periodos posteriores e estan baseadas en grupos territoriais establecidos e nos efectos da
zweite Lautverschiebung
, que permaneceron ata o dia de hoxe. Pero debido a que a evidencia directa sobre o antigo alto aleman consiste soamente en
manuscritos
producidos nalguns poucos importantes centros eclesiasticos, non hai informacion de
isoglosas
do tipo no que se basean os mapas dialectais modernos. Por esta razon, os dialectos do antigo alto aleman poden cualificarse como dialectos de mosteiro.
Os principais dialectos do antigo alto aleman, coas suas respectivas
dioceses
e
mosteiros
:
- Aleman central
- Alto aleman
- Alemanico
: Murbach, Reichenau,
Sankt Gallen
,
Estrasburgo
.
- Bavaro:
Frisinga
,
Passau
,
Ratisbona
,
Augsburgo
,
Ebersberg
, Wessobrunn, Tegernsee,
Salzburgo
, Mondsee.
- Longobardico: (non hai textos, incerto).
Hai algunhas diferenzas importantes entre a extension xeografica dos dialectos do antigo alto aleman e a do aleman moderno:
- Ningun dialecto do aleman era falado ao leste do
rio Elba
; no periodo do antigo alto alema a area estaba ocupada por pobos eslavos, e non houbo asentamentos de pobos xermanos ata o seculo XII.
- O dialecto longobardico, dos lombardos, que invadiron o norte de Italia no seculo VI, pode ser un dialecto do alto aleman, ainda que queda pouca evidencia.
- Os
francos
conquistaron o norte da Galia, asi como o sur do
Loira
; a fronteira linguistica estableceuse logo aproximadamente ao longo do curso do
Mosa
e o
Mosela
, con francofalantes francos mais ao oeste, que foron romanizados.
Coa vitoria de
Carlomagno
sobre os lombardos en
776
, toda a xente que falaba alto aleman fora incorporada ao Imperio Franco. Os
saxons
e os frisons tamen foron dominados por Carlomagno, co que todos os falantes de xermanico occidental do continente quedaron baixo o goberno dos francos. Con todo, xa que a linguaxe da administracion e da igrexa era o latin, esta unificacion non levou a ningun desenvolvemento de variedade suprarrexional ningunha do aleman ata que naceu o alto aleman recente.
A fase tempera do periodo rexistrou unha considerabel actividade misioneira, e para o 800, todo o Imperio Franco fora cristianizado en principio. Todos os manuscritos que contenen textos en antigo alto aleman foron escritos por escribas eclesiasticos, cuxa principal tarefa era escribir en latin mais que en aleman. Consecuentemente, a maioria dos textos en antigo alto aleman eran de natureza relixiosa e mostraban unha forte influencia do latin eclesiastico no vocabulario. De feito, a maioria dos textos en prosa sobreviventes son traducions de orixinais en latin. Mesmo traballos seculares, tales como o
Hildebrandslied
, preservaronse xeralmente porque foron escritos en follas sobrantes de
codices
relixiosos.
Dise xeralmente que o texto en antigo alto aleman mais antigo e o Codice
Abrogans
, un glosario latin - antigo alto aleman datado entre 750 e o 780, probabelmente de
Reichenau
. Os
Encantamentos de Merseburg
do seculo VIII son os unicos vestixios da literatura
xermana precristia
. Os textos mais temperans non dependentes de orixinais en latin parecen ser o
Hildebrandslied
e a
Pregaria de Wessobrunn
, ambos escritos en manuscritos de principios do
seculo IX
, ainda que se asume que os textos se derivaban de copias anteriores.
O bavaro
Muspilli
e o unico sobrevivente do que debeu ser unha vasta tradicion oral. Outros traballos importantes son os
Evangelienbuch
de
Otfried von Weissenburg
, o curto pero esplendido
Ludwigslied
e o
Georgslied
do seculo IX. A fronteira co
alto aleman medio
temperan (desde aprox. 1050) non esta clara. O exemplo mais impresionante de literatura en alto aleman medio temperan e o
Annolied
.
O
Nosopai
en tres dialectos do antigo alto aleman. Debido a que estas son traducions dun texto liturxico, e mellor non consideralas como exemplos da linguaxe idiomatico, pero mostran claramente a variacion dialectal.
Alemanico, seculo VIII
|
Franco do Sur do Rin, seculo IX
|
Franco do leste, c. 830
|
Bavaro, inicios do seculo IX
|
O Paternoster de St Gall
|
Catequese
de Weissenburg
|
Taciano
en antigo alto aleman
|
O Paternoster de Freising
|
Fater unser, thu bist in himile
uuihi namu dinan
qhueme rihhi di
i
n
uuerde uuillo diin,
so in himile, sosa in erdu
prooth unseer emezzihic kip uns hiutu
oblaz uns sculdi unsero
so uuir oblazem uns skuldikem
enti ni unsih firleit in khorunka
uzzer losi unsih fona ubile
|
Fater unser, thu in himilom bist,
giuuihit si namo thin
quaeme richi thin
uuerdhe uuillo thin
samam so in himile end in erthu
Brooth unseraz emezzigaz gib uns hiutu
end farlaz uns sculdhi unsero
same so uuir farlazzem scolom unserem
endi ni geleidi unsih in costunga
auh arlosi unsih forn ubile
|
Fater unser, thu thar bist in himile
si geheilagot thin namo
queme thin rihhi
si thin uuilo
so her in himile ist, so si her in erdu
unsar brot tagalihhaz gib uns hiutu
inti furlaz uns unsara sculdi
so uuir furlazemes unsaren sculdigon
inti ni gileitest unsih in costunga
uzouh arlosi unsih fon ubile
|
Fater unser, du pist in himilum.
Kauuihit si namo din.
Piqhueme rihhi din,
Uuesa din uuillo,
sama so in himile est, sama in erdu.
Pilipi unsraz emizzigaz kip uns eogauuanna.
Enti flaz uns unsro sculdi,
sama so uuir flazzames unsrem scolom.
Enti ni princ unsih in chorunka.
Uzzan kaneri unsih fona allem sunton.
|
Fonte: Braune/Ebbinghaus,
Althochdeutsches Lesebuch
, 15ª edn (Niemeyer, 1969)
- ↑
Fausto Cercignani
,
The Consonants of German: Synchrony and Diachrony
, Milan, Cisalpino, 1979.
- Althochdeutches Lesebuch
, ed. W.Braune, K.Helm, E.A.Ebbinghaus, 17.ª ed., Tubinga, 1994.
ISBN 3-484-10707-3
- J. Knight Bostock,
A Handbook on Old High German Literature
, 2.ª ed., revisada por K.C.King e D.R.McLintock, Oxford, 1976.
ISBN 0-19-815392-9
- Fausto Cercignani
,
The Consonants of German: Synchrony and Diachrony
, Milano, Cisalpino, 1979.
ISBN 8-820-50185-6
- R. E. Keller,
The German Language
, Londres, 1978.
ISBN 0-571-11159-9
- Lexikon der Germanistischen Linguistik
, ed. Hans Peter Althaus, Helmut Henne, Herbert Ernst Weigand, 2.ª ed. revisada, Tubinga, 1980.
ISBN 3-484-10396-5
- S. Sonderegger,
Althochdeutsche Sprache und Literatur
, de Gruyter 1974
ISBN 3-11-004559-1
- C. J. Wells,
German. A Linguistic History to 1945
, Oxford, 1987.
ISBN 0-19-815809-2