A seguir recollese a pegada da man na cultura popular galega , na etnografia e na literatura de transmision oral.

Cando se enfornaba na casa adoitabase bendeci-lo pan para asegurar que levedase ben. A tal fin riscabase unha cruz sobre a masa antes de metela no forno e rezabanse diversas oracions. A cruz faciase cun coitelo ou co dedo, pero sempre coa man dereita.

Crese que quen e quen de matar unha toupa coa man alcanza poderes para curar certas enfermidades. A persoa que tal fixo podera cura-la dor de moas con so tocar -con esa man- a cara do doente. En Castroverde (Lugo) cren que podera cura-los colicos fregando no ventre coa man. En Cualedro (Ourense) houbo unha curandeira que curaba o coxo (o herpes ) porque matou tres toupas, cada unha de tres punadas ^{[ 1 ]} .

Os distintos etnografos que recollen estas crenzas difiren no metodo. Lis Quiben di que, para ben ser, hai que aperta-la toupa coa man ata que afogue; Rodriguez Lopez matiza que ha facelo coa man dereita, unica que pode conseguir eses poderes.

Chamase man aberta (ou, simplemente, aberta ) a que sofre unha distension muscular por cousa dun esforzo. Segundo Rodriguez Gonzalez , para curala hai que ata-las duas mans cuns xuncos , e unha muller que tivese xemelgos corta-la atadura cunha machada.

Chamase zurdo , manicho ou esquerdeiro a persoa que usa preferentemente a man esquerda, en contraposicion os destros . Manco , coto ou toco e aquel a quen lle falta unha man (ou un brazo).

Refraneiro [ editar | editar a fonte ]

• A man de todo ten man.
• A man estea queda, anque a lingua vaia e vena.
• A man, no peito; a perna, no leito.
• A man pra todos ten man.
• As mans lavadas, Dios dalle que coman.
• As mans na roca, e os ollos na porta.
• Da man a boca perdese a sopa.
• Da man pra boca, a culler se envorca.
• De boa man, ben esta o que dan.
• De tal man, tal e o que se da.
• Dinche que eres bo, mete as mans no seo.
• Man por man, como o pailan.
• Man sobre man como a muller do escriban.
• Mans brancas non ofenden pero mancan.
• Mans e vida componen a vila.
• Mans frias e corazon quente, namoro de repente.

• Mans que non dades ¿que esperades?
• Mans que tomades e non dades ¿que esperades?
• Mans que tomades, ¿porque non dades?
• Mans quentes e corazon frio amor perdido.
• Mau por mau coma o pardau.
• Mete a man no seo, non diras do fado alleo.
• Mete a man no seo, veras o teu mal e mais o alleo.
• Meter as mans nas fogueiras e criar frieiras.
• Moitas mans nun prato, logo tocan a rebato.
• Non metas as maus no prato antes que as meta o teu amo.
• Non pidas a man allea, se a tua non vai chea.
• Quen espera a man allea, mal xanta e pior cena.
• Que non seipa a man dereita o que fai a esquerda.
• Ruin man, ruin e o que non da.
• Se che din ben da tua leira, mete a man na faltriqueira.
• Tal e a man, e tal e o que da.
• Unha man a outra lava, e as duas lavan a cara.
• Val mais levar as mans limpas, que levalas cheas.

Locucions [ editar | editar a fonte ]

• A duas mans: traballar duro, sen descanso.
• A man: feito de forma manual, sen maquinaria.
• A man: que esta cerca, o alcance de calquera.
• A man armada: violentamente.
• A mans cheas: abundantemente, con largueza.
• Abri-la man: se xeneroso nos regalos ou pouco esixente nas normas.
• Alza-la man: levanta-la man nun xesto de ameaza.
• Andar de man en man: dise dunha cousa ou asunto que pasa dunha persoa a outra.
• Apreta-la man: reprender ou esixir con rigor; aforrar nos gastos.
• Asenta-la man: castigar a alguen.
• Ata-las mans: impedir que alguen faga unha cousa.
• Baixo man: dito ou feito de forma oculta.
• Man de azoutas, de labazadas etc.
• Man de obra: labores de traballo manual, asi como os operarios que o realizan.
• Man de santo: remedio que resolve eficazmente unha enfermidade ou problema calquera.
• Man de vento: golpe de vento forte, na linguaxe dos marineiros.
• Man oculta: a persoa que interven nalgun asunto sen da-la cara.
• Mans de arana: debiles, incapaces de calquera esforzo.
• Man travesa: medida que equivale o ancho dos catro dedos da man.
• Ter boa man: ter habilidade, saber manexa-las cousas.

Notas [ editar | editar a fonte ]

Vexase tamen [ editar | editar a fonte ]

Bibliografia [ editar | editar a fonte ]

• LIS QUIBEN, Victor : La Medicina Popular en Galicia . Madrid 1949 (reed. Akal , Madrid 1980).
• RISCO, Vicente : “Cultura espritual”, en Historia de Galiza I , Bos Aires 1962 (reed. Akal, Madrid 1979).
• RODRIGUEZ GONZALEZ, Eladio : Diccionario enciclopedico gallego-castellano . Galaxia, Vigo 1958-1961.
• RODRIGUEZ LOPEZ, Jesus : Supersticiones de Galicia y preocupaciones vulgares . Ed. Celta, Lugo 1974.