O que segue recolle diversa informacion sobre a pegada do mes de maio na cultura popular e na literatura oral galegas, recollida de diferentes traballos etnograficos ?xerais a toda Galicia ou localizados nun ambito xeografico mais concreto-, dicionarios, refraneiros, cantigueiros etc.

Incluese algun refran relativo a Ascension , festividade que se celebra corenta dias despois do Domingo de Resurreccion . Pode caer no mes de maio ou a principios de xuno.

Tralo inverno e as chuvias de abril , o tempo permite empezar xa cos traballos no campo, que compre realizar con premura para a sementeira. Maio e, xa que logo, un mes de moito traballo para o labrego, e de ai as expresions estar amaiado ou andar co maio o lombo cando un esta canso e baldado. Do mesmo xeito maiola significa "preguiza", como maiolan ou maioleiro e un preguiceiro, e maiolarse ou esmaliolarse e caer rendido polo cansazo.

Pero maiola tamen significa "castana seca", tamen chamada castana maiola ou, simplemente, maia ; o dia das maiolas era o nome co que se designaba o 1º de maio, data na que se adoitaba regalar castanas os vecinos e os pobres do lugar.

Crenzas e supersticions [ editar | editar a fonte ]

Para protexe-los campos e comezar maio libres de calquera mal, na noite do 29 de abril realizabase o ritual de alumea-las leiras .

Tamen e un costume moi comun poner na noite do ultimo dia de abril unha rama de xesta ou flor do maio nas portas das casas, nos barcos, nos coches e mais nas cortes para que non lles poida entra-lo maio nin collan o meigallo (Leiro Lois).

Os Maios [ editar | editar a fonte ]

Nos primeiros dias de maio (nalguns lugares o dia 1, noutros o 3) celebranse as festas dos Maios, festas ludicas coas que se recibia o comezo da floracion e o fin do inverno.

Na zona de Laza , os mozos cortaban unha arbore, a mais grande que podian, e plantabana no medio da praza, adornandoa con farolinos. A esta arbore chamabana maio .

Locucions [ editar | editar a fonte ]

• Andar co maio o lombo : aplicase a quen esta canso, desmaiado, esgotado, en referencia os traballos do campo que hai que facer neste mes.
• Carpaza de maio : unha variedade de Erica .
• Folla de maio : tipo de alga (recollido en Oia , Pontevedra; Elixio Rivas Quintas).
• Porca de maio : dias de mal tempo que disque hai sempre a mediados de maio ( Ainda non veu a porca de maio ).
• Ser (ou vir) como auga de maio : aplicase a algo que e moi esperado, ben recibido e chega no momento oportuno ^{[ 1 ]} .
• Ser [longo] coma o mes de maio : ser algo de moita dura, inacabable.
• Ter maiola : ser preguizoso, ser un nugallan.

Refraneiro [ editar | editar a fonte ]

• A landra que non se ve en maio, non se ve en todo o ano .
• A ovella do pobre no maio morre .
• Abril chove para as xentes, e maio para as bestas .
• Abril chuvioso, maio pardo e san Xoan ventoso traen o ano compogoso .

• Abril e maio son as chaves do ano .
• Abril esfola, pero maio amola .
• Abril pare os froitos e maio levaos o lombo .
• Abril, pendoril; maio, engraio; san Xoan, segaio .
• Agosto faiselle maio o que non ten pan sementado .
• ¡Ai, maio, maiolo! Peor ainda e o mes que ven logo .
• Are quen arou que xa maio entrou .
• Are quen arou, que maio xa pasou .
• As sandias nin semeadas en maio nin nadas en abril .
• Ata o corenta de maio non quite-lo saio; e se volve a chover, volveo a poner .

Cantigueiro [ editar | editar a fonte ]

• Ai ven o maio/ polo pico de Lobeira,/ ven a patadas/ ca filla da Oleira ^{[ 2 ]} .
• As tellas do teu tellado/ non queren baixarme a abrir;/ baixa tu, rosa de maio,/ criada no mes de abril ^{[ 3 ]} .
• Chamacheme pito cairo/ Porque nacin en xaneiro;/ Deixame chegar a maio,/ xa cantarei no poleiro ^{[ 4 ]} .
• Coas estrelinas do ceo/ tenote de comparare/ e coas frores de maio/ cando estan a brotare ^{[ 5 ]} .
• Din que a reina esta prenada,/ que ten a barriga dura,/ ¡vai traer para Maio/ un corvo e mais unha rula! ^{[ 6 ]} .
• Eu pedinlle o Maio/ a un capitan,/ non me tuvo que dar/ mais que a cabeza dun can .
• Eu pedinlle o Maio/ a un coronel,/ non me tuvo que dar/ mais que un pucheiro de mel .
• Eu pedinlle o Maio/ a un senorito,/ non me tuvo que dar/ senon a cabeza dun pito .
• Mina rosa do canizo,/ meu caravel do fumeiro,/ tanto tes no mes de maio/ como no mes de xaneiro ^{[ 7 ]} .
• Nosa Senora da Adina/ ten oliveiras no adro,/ botan pinas no outono,/ cereixas no mes de maio ^{[ 8 ]} .
• Nosa Senora da Adina/ ten un pineiro no adro,/ bota pinas polo outono,/ cereixas no mes de maio ^{[ 9 ]} .
• O maino, maio,/ e moi pillaban/ que quer que lle metan/ ps cartos na man ^{[ 10 ]} .
• Pra facer o Maio/ fumos a roubar/ frores e fiuncho,/ quixeronnos matar ^{[ 10 ]} .
• ¡Vallame dios! o arado/ cal si labra dianteiro,/ tanto ten no mes de maio,/ como no mes de xaneiro .

Adivinas [ editar | editar a fonte ]

• Botesme tarde,/ botesme cedo,/ ata o maio/ non me ve-lo pelo ^{[ 11 ]} .

Notas [ editar | editar a fonte ]

Vexase tamen [ editar | editar a fonte ]

Bibliografia [ editar | editar a fonte ]

• ALVAREZ GIMENEZ, Emilio : Refranero agricola y metereologico gallego , Pontevedra 1904.
• ANONIMO: Saudade. Verba Galega nas Americas 1942-1953. Ed. facsimile do Centro Ramon Pineiro 2008, nº 4, xullo 1943.
• BOUZA BREY, Fermin : "Cantigas populares da Arousa", en Arquivos do Seminario de Estudos Galegos III, 1929, 153-204 [en facsimile II].
• FERRO RUIBAL, Xesus : Refraneiro galego basico , Galaxia, Vigo, 1987.
• FRAGUAS Y FRAGUAS, Anton : La Galicia insolita. Tradiciones gallegas , Cuadernos do Seminario de Sargadelos 51. Ed. do Castro, Sada 1990.
• LEIRO LOIS, Adela (dir.): Cambados: a tradicion oral , Colexio Publico Castrelo. Cambados 1986.
• LORENZO FERNANDEZ, Xaquin : Cantigueiro popular da Limia Baixa , Galaxia, Vigo 1973.
• MOREIRAS SANTISO, Xose : Os mil e un refras galegos do home , Ed. do autor, Lugo 1977.
• MOREIRAS SANTISO, Xose: Os mil e un refrans galegos da muller , Alvarellos, Lugo 1978.
• PEREZ BALLESTEROS, Jose : Cancionero popular gallego y en particular de la provincia de la Coruna 1885-1886; reed. facs. Akal, Madrid 1979.
• RIVAS QUINTAS, Elixio : Frampas. Contribucion al diccionario gallego , Ed. Ceme, Salamanca 1978.
• RODRIGUEZ GONZALEZ, Eladio : Diccionario enciclopedico gallego-castellano , Galaxia, Vigo 1958-1961.
• ZAMORA MOSQUERA, Federico : Refrans e ditos populares galegos . Galaxia, Vigo 1972.