A
Republica Catala
(en
catalan
:
Republica Catalana
) e unha das denominacions que ao longo da historia tomou
Cataluna
cando se dotou dos mecanismos de decision da sua forma politica. Asi mesmo, e o obxectivo simbolico da loita politica dunha parte do
movemento independentista catalan
.
A Republica Catala ou outras varias formas politicas de segregacion respecto a
Espana
foron proclamadas, polo menos, en seis ocasions: no
seculo XVII
polos Brazos Xerais presididos por
Pau Claris
o ano
1641
, no
seculo XIX
por
Napoleon Bonaparte
no ano
1810
e tamen no ano
1873
liderado por Baldomero Lostau,
[
1
]
no
seculo XX
por
Francesc Macia
no ano
1931
, por
Lluis Companys
, quen en
1934
proclamou o Estado Catalan, e polo
Parlamento de Cataluna
, presidido por
Carles Puigdemont
, en
2017
[
2
]
.
Intentos de independencia ou segregacion de Espana ou Francia
[
editar
|
editar a fonte
]
Seculo XVII - Proclamacion de Pau Claris
[
editar
|
editar a fonte
]
A proclamacion da Republica Catala produciuse o
17 de xaneiro
de
1641
. Poren, unha semana despois, ante a chegada do exercito de
Filipe IV
, o
presidente da Generalitat
,
Pau Claris
, decidiu proclamar a
Lois XIII de Francia
como
Conde de Barcelona
(sucedido por
Lois XIV de Francia
ata
1652
), ponendo asi ao
Principado de Cataluna
baixo soberania
francesa
.
[
6
]
[
7
]
O
26 de xaneiro
de
1641
librouse a batalla de Montjuic contra o exercito de Filipe IV, o cal, derrotado, viuse forzado a retirada. Un mes mais tarde morria Pau Claris.
A destitucion do conde-duque de Olivares, a presenza da fame negra e a peste e a promesa de Filipe IV de respectar as institucions catalas puxeron fin a guerra en
1652
. Pero iso non significaba a paz total.
Ainda que a
Guerra dos Trinta Anos
pechouse co
Tratado de Westfalia
de
1648
, polo cal Espana perdia parte dos seus dominios no centro de
Europa
, continuaba a guerra entre Francia e a monarquia hispanica, na que se vian especialmente envolvidos os territorios de
Cataluna
alen dos Pireneos. Cando en
1659
Lois XIV e Filipe IV asinan a
Paz dos Pireneos
, este ultimo cede a Francia os territorios pertencentes ao
condado do Rosellon
e parte norte do de
Cerdana
, invalidando asi as demarcacions establecidas polas Constitucions de Cataluna.
Durante a
Guerra do Rosellon
entre Espana e a
Republica Francesa
, en
1793
, sectores dirixentes desta propuxeron a creacion dunha Republica Catala irmandada coa francesa, ao estilo das outras republicas clientes que se crearon co avance do exercito revolucionario.
O
10 de febreiro
de
1808
deu comezo a
Guerra da Independencia espanola
, cando as tropas francesas invadiron por sorpresa Cataluna, tomando rapidamente
Barcelona
. Poren, a conquista territorial do Principado foi lenta, non completandose ata finais de
1811
. A principios de
1810
,
Napoleon
concedeu a independencia a Cataluna baixo a tutela francesa
[
8
]
, nomeando como o seu primeiro Gobernador Xeral ao xeneral
Pierre Francois Charles Auguereau
[
9
]
. Auguereau iniciou unha ampla bateria de medidas reformadoras, entre as que destacaba a defensa do idioma catalan e a loita contra a corrupcion. Pero, alguns reveses militares, provocaron a sua destitucion o
26 de maio
e a sua substitucion no Goberno polo mariscal
Etienne-Jacques-Joseph-Alexandre Macdonald
, que centrouse en cuestions belicas, esquecendose das reformas do seu antecesor. Durante o seu mandato completouse a conquista de Cataluna, e, finalmente, o
26 de xaneiro
de
1812
, o emperador frances decretou a sua anexion ao Imperio. Vanse crear catro departamentos:
Ter
, con capital en
Xirona
;
Segre
, con capital en
Puigcerda
;
Montserrat
, con capital en Barcelona; e
Bocas do Ebro
, con capital en
Lleida
. A administracion da rexion integrada no Imperio dependia de dous intendentes e catro prefectos ou xefes de departamento. Cataluna pasou a ser asi unha provincia francesa
de facto
, ainda que non de dereito, no entanto a precariedade do asentamento frances impediria a consolidacion do sistema
[
10
]
. Finalmente, Cataluna foi reincorporada ao Reino de Espana de
Fernando VII
en
1814
.
O
18 de maio
de
1869
os representantes dos comites republicano-federais de
Aragon
,
Cataluna
,
Valencia
e
Baleares
, asinan o
Pacto Federal de Tortosa
para traballar conxuntamente para establecer a Republica federal Espanola, deixando claro que defendian a unidade de Espana.
[
11
]
Doutra banda, en
febreiro
de
1873
proclamouse
Primeira Republica Espanola
de caracter unitario e non federal, sendo o primeiro presidente
Estanislao Figueras
, no mes de marzo tivo lugar a
Proclamacion do Estado Catalan
do que
Baldomer Lostau i Prats
seria o presidente provisional designado polas catro deputacions catalas para formar un goberno provisional.
[
12
]
Poucos meses mais tarde, en
xuno
de
1873
, tivo que dimitir debido a crise economica e da division interna no seu propio partido provocada pola Proclamacion do Estado Catalan dentro a Federacion Espanola; esta crise interna so puido ser sufocada logo de prometer a disolucion do exercito a
Cataluna
; dimitido Estanislao Figueras, foi substituido por
Pi i Margall
, e tivo que fuxir a
Francia
, de onde volveu a final de ano para intentar, sen exito, recomponer o fragmentado Partido Federal.
O
14 de abril
de
1931
, despois das eleccions municipais que dan a maioria ao seu partido
ERC
,
Lluis Companys
proclamou a Republica dende o concello de
Barcelona
e izou a bandeira tricolor.
[
13
]
A seguir,
Francesc Macia
, presidente de
Estat Catala
, dende a
Deputacion de Barcelona
, se pronunciou a prol da
Republica Catala
, dentro da Federacion espanola.
[
13
]
Esta proclamacion preocupa ao goberno provisional da
Republica
, que o
17 de abril
envia en avion a Barcelona aos ministros
Fernando de los Rios
,
Marcelino Domingo
e
Lluis Nicolau d'Olwer
. Despois de tensas conversacions, chegase ao acordo de que o consello formado en Barcelona debia actuar como goberno da
Generalitat de Cataluna
. Isto supon a recuperacion dun nome historico no cal ninguen pensara, e que permite resolver o conflito abrindo o camino a unha nova forma de autonomia catala.
Mais adiante, cando se fai patente o fracaso do proxecto de Estado Federal, Macia vese obrigado a aceptar un
Estatuto de autonomia
para Cataluna. Segue como presidente da Generalitat ata a sua morte en
1933
.
O
6 de decembro
de
1934
, o presidente da
Generalitat de Cataluna
,
Lluis Companys
, volve a proclamar o Estado Catalan dentro da
Republica espanola
. O acontecemento enmarcabase dentro un programa insurreccional de boa parte das esquerdas espanolas en contra do goberno republicano presidido por
Alejandro Lerroux
, o cal pretendia incorporar novos ministros da
CEDA
, forza politica que se consideraba proxima ao
fascismo
e que, polo tanto, se temia que atentase en contra dos dereitos sociais e da autonomia catala.
O intento foi rapidamente abortado polo executivo espanol, o cal encomendou ao xeneral catalan Batet a represion do alzamento, cousa que conseguiu profesionalmente sen case verter sangue (
Feitos do seis de outubro
).
Companys foi detido e encarcerado; o goberno autonomo, suspendido, e todos os seus membros, encarcerados.
Unha vez acabada a
Guerra Civil Espanola
en
1939
, a Generalitat exiliase. A ditadura militar instaurada como novo goberno nacional, derroga as institucions catalas. O presidente Companys, defensor nesta ocasion da legalidade constitucional republicana, e detido en Francia pola
Gestapo
. Aplicaselle a extradicion e regresa a Espana para ser xulgado en consello de guerra, condenado a morte e fusilado no castelo de Montjuic (
1940
).
Dentro do chamado
proceso independentista catalan
, trala
via catala
de 2013 e no contexto do
referendo de autodeterminacion de Cataluna
finalmente exercido como
consulta sobre a independencia de Cataluna
de 2014, o
1 de outubro de 2017
levouse a cabo un
referendo
en Cataluna, que o goberno central consideraba ilegal, polo que impediu que se celebrase con normalidade co envio de unidades da
Garda Civil
e a
Policia Nacional
. Poren, segundo os resultados definitivos o numero de votantes foi de 2.286.217, o 43% do censo catala, dos que o 90'18% estaba a favor da independencia de Cataluna, que foi declarada o 10 de outubro por Carles Puigdemont e suspendida aos poucos segundos a espera dunha mediacion co goberno espanol.
O dia
27 de outubro
do mesmo ano, votouse no
Parlament
unha declaracion de independencia. Tras ausentarse do hemiciclo os deputados de
Ciutadans
,
PSC
e
PP
, procedeuse a unha votacion secreta que deu lugar, as 15:37, a proclamacion da Republica catala, co voto positivo de 70 deputados, 10 en contra e 2 votos en branco. Minutos despois, no
Senado
, aprobouse a aplicacion do artigo 155 da
Constitucion
por 214 votos a favor, 47 en contra e unha abstencion.
[
14
]
Como consecuencia disto, o Goberno de Espana declarou as poucas horas o cesamento do Goberno catalan, a asuncion das suas competencias
[
15
]
e a convocatoria de novas eleccions autonomicas para o
21 de decembro
[
16
]
. Poren, Puigdemon non aceptou o devandito cesamento e fixo un chamamento a oponerse pacificamente as decisions gobernamentais
[
17
]
, declaracion que apenas deu resultados. Tres dias despois, via
Marsella
, o
president
Puigdemont e cinco
consellers
(un dia despois, serian seis) viaxaron a
Belxica
[
18
]
coa aparente intencion de mellorar a imaxe internacional do
Proces
, mentres en Barcelona ficaban o
vicepresidente
Oriol Junqueras
e o resto dos conselleiros. Secasi, o control das institucions publicas catalas pasou ao Goberno espanol. Paralelamente, deu comezo unha xudicializacion das actuacions relacionadas coa declaracion de independencia desde a
Audiencia Nacional
pola instrucion da xuiza
Carmen Lamela
, quen ordenou o encarceramento dos conselleiros en territorio espanol, incluido o vice-presidente Junqueras, mentres Puigdemont e o resto do goberno catalan deposto encaraban a sua defensa desde Belxica.
- ↑
"Baldomer Lostau i Prats"
.
L'Enciclopedia.cat
. Barcelona: Grup Enciclopedia Catalana.
- ↑
"O Parlament proclama a independencia de Catalunya e o Estado desprega o 155"
.
Praza Publica
. 27-10-2017
. Consultado o 27-10-2017
.
... a resolucion aprobada proclama “a Republica Catala como Estado independente e soberano, de dereito democratico e social”
- ↑
enciclopedia.cat (ed.).
"Borrell II de Barcelona"
. Consultado o 04-09-2013
.
- ↑
enciclopedia.cat (ed.).
"Cas dels Catalans"
. Consultado o 03-01-2014
.
- ↑
Historia de Catalunya, F. Xavier Hernandez, Rafael Dalmau Editor 2006
- ↑
Florensa i Soler, Nuria (2004). "La Republica Catalana de 1641: un proyecto colectivo revolucionario".
La declinacion de la monarquia hispanica en el siglo XVII
(en castelan)
. Univ de Castilla La Mancha. p. 102.
ISBN
8484272966
.
- ↑
Elliott, John H. (2011).
La revolta catalana, 1598-1640: Un estudi sobre la decadencia d'Espanya
(en catalan)
. Universitat de Valencia. p. 530.
ISBN
8437086752
.
- ↑
Hernandez Cardona, Francesc Xavier (2006).
Historia de Catalunya
(en
catalan
)
. Rafael Dalmau Editor. p. 198.
ISBN
9788423206964
.
- ↑
Mestre i Campi, Jesus (director) (1998).
Diccionari d'Historia de Catalunya
(en
catalan
)
. Edicions 62. p. 76, entrada: "Augereau, Pierre Francois Charles".
ISBN
84-297-3521-6
.
- ↑
Moreno Cullell, Vicente (8-12-2010).
"La Guerra del Frances: la Catalunya napoleonica"
.
Sapiens, descobreix la teva historia
(en
catalan
)
. Consultado o 31-10-2017
.
- ↑
Almirall, Valenti:
Espana tal com es
Arquivado
13 de febreiro de 2015 en
Wayback Machine
.
- ↑
Duran i Sola, Lluis (2009).
Breu historia del catalanisme
. vol.1. L'Abadia de Montserrat. p. 19.
ISBN
8498831741
.
- ↑
13,0
13,1
Tamames (1974), p. 10
- ↑
"El Parlament aprueba la Republica catalana y el Senado responde con el 155"
.
Publico
(en
castelan
)
. 27-10-2017
. Consultado o 27-10-2017
.
- ↑
"Todo el poder para Saenz de Santamaria"
.
Publico
(en
castelan
)
. 28-10-2017
. Consultado o 28-10-2017
.
- ↑
"Rajoy cesa al Govern, disuelve el Parlament y convoca elecciones para el 21 de diciembre"
.
Publico
(en
castelan
)
. 27-10-2017
. Consultado o 28-10-2017
.
- ↑
"Puigdemont no admite su cese y pide una oposicion pacifica y perseverante al 155"
(en
castelan
)
. 28-10-2017
. Consultado o 28-10-2017
.
- ↑
"Puigdemont se traslada a Belgica y contacta con expertos en extradiciones"
(en
castelan
)
. 30-10-2017
. Consultado o 31-10-2017
.
- Tamames, Ramon (1974).
La Republica. La era de Franco
. Coleccion: Historia de Espana Alfaguara
VII
. Madrid: Alianza Editorial/Alfaguara.
ISBN
84-206-2051-3
.