Morgacht
Oilibhear Cromail

(1656)
Ainm sa teanga dhuchais	(en) Oliver Cromwell
Beathaisneis
Breith	25 Aibrean 1599 (Iulach) Huntingdon (Riocht Shasana)
Bas	3 Mean Fomhair 1658 (Iulach) 59 bliana d'aois Palas Whitehall (Comhlathas Shasana)
Siocair bhais	Bas nadurtha  ( Malaire )
Ait adhlactha	Abtheach Westminster
Tiarna Cosantora
16 Nollaig 1653 ? 3 Mean Fomhair 1658
Seansaileir Ollscoil Oxford
1650 ? 1657
Ball Parlaiminte i bParlaimint Shasana
1640 ? 1649
Ball Parlaiminte i bParlaimint Shasana
1628 ? 1629
Feisire de Pharlaimint 1642-48
Feisire de Pharlaimint 1648-53
Feisire de Pharlaimint 1628-29
Toghcheantar: Huntingdon
Feisire de Pharlaimint 1653
Feisire de Pharlaimint 1640-42
Toghcheantar: Cambridge
Feisire de Pharlaimint Aibrean 1640
Toghcheantar: Cambridge
Faisneis phearsanta
Reiligiun	Polaiti Comhthionolai agus Piuratanaigh
Scoil a d'fhreastail se/si	Colaiste Sidney Sussex
Teanga dhuchais	Bearla
Gniomhaiocht
Reimse oibre	Talmhaiocht
Gairm	ceannaire mileata , feirmeoir , polaiteoir , oifigeach airm
Treimhse oibre	1643 ?
Ball de phairti polaitiochta	Fuig
Ball de	Short Parliament (en) list of regicides of King Charles I (en)
Teangacha	Bearla
Gairm mhileata
Ceim mhileata	coirneal
Coinbhleacht	Cogadh Cathartha Shasana , Battle of Naseby (en) , Battle of Preston (en) , Battle of Dunbar (en) , Battle of Worcester (en) , Battle of Marston Moor (en) , Battle of Langport (en) , Battle of Gainsborough (en) agus Second Battle of Newbury (en)
Saothar
Suiomh a chartlainne	Beinecke Rare Book & Manuscript Library (en)
Teaghlach
Ceile	Elizabeth Cromwell (1620–)
Paiste	Richard Cromail , Henry Cromail , Frances Cromwell , Robert Cromail , Elizabeth Claypole , Bridget Cromail , Mary Cromail, Cuntaois Fauconberg , Oilibhear Og Cromail
Athair	Robert Cromwell   agus  Elizabeth Steward
Siniu

Polaiteoir agus saighdiuir Sasanach ab ea Oilibhear Cromail , no Cromail mar a thugtar air de ghnath (as Bearla , Oliver Cromwell ; 25 Aibrean 1599 - 3 Mean Fomhair 1658 ). Bhunaigh se deachtoireacht mhileata sa 17u haois agus rialaigh se Sasana , Albain agus Eire mar "Thiarna Cosantora".

Saol [ cuir in eagar | athraigh foinse ]

Rugadh Cromail i Huntingdon i 1599. Ba le linn do a bheith ina mhac leinn i Sidney Sussex College, Ollscoil Cambridge , a d'iompaigh se ina Phiuratanach.

Toghadh mar bhall Parlaiminte e i mi Aibreain 1640. Bhi si seo ar na Parlaiminti ud a rinne a ndicheall cumhacht an Ri a shrianadh. Baineadh a chumhacht den ri Searlas I agus ghlac an Pharlaimint seilbh ar chursai airgid na riochta.

Bhris cogadh cathartha amach agus ba lena linn a thuill Cromail cail mar cheannaire mileata. D'eirigh go hiontach leis i gCath Marston Moor lena mharcshlua, ar ar tugadh 'Roundheads' ^[1] no 'Ironsides' ^[2] mar leasainm ar Chromail fein no ar a shaighdiuiri.

Cloiodh arm an ri faoi dheireadh ag Cath Naseby i 1645, agus bhi an-tionchar ag Cromail ar na hidirbheartaiochtai a lean e. Ni raibh muinin ag cuid mhor daoine as afach agus bhris cogadh amach aris. Ruaig Cromail 110 ball on bParlaimint agus bhunaigh se deachtoireacht mhileata.

Rinne Cromail ionradh ar Albain. Rialaigh se Sasana , Albain agus Eire mar "Thiarna Cosantora" o 16 Mi na Nollag go la a bhais .

Bhi tionchar mor ag Cogadh Cathartha Shasana ar Eirinn i rith na 1640i . Ghlac na plandoiri taobh na Parlaiminte ach bhi na Gaeil agus na Gall-Ghaeil ag tacu leis an ri. Buaileadh taobh an ri ar deireadh, agus cuireadh an Ri Searlas I Shasana , chun bais ar 30 Eanair 1649 . Thainig Cromail go hEirinn ar 15 Lunasa 1649 mar rialtoir mileata agus sibhialta na Parlaiminte le smacht a chur ar an tir. Cuimhnitear air go hairithe mar gheall ar an slad a rinne se i n Droichead Atha ar 11 Mean Fomhair 1649 agus i mbaile Loch Garman ar 11 Deireadh Fomhair 1649 . Tar eis do Chill Chainnigh geilleadh do ar 27 Marta 1650 , d'fhag Cromail an tir ar 25 Bealtaine 1650 .

Ina dhiaidh sin, lean Cromail ar aghaidh mar dheachtoir mileata go bhfuair se bas .

An Feachtas in Eirinn [ cuir in eagar | athraigh foinse ]

Priomhalt: Cromail in Eirinn 1649-1650

Ar 20 Meitheamh 1649 , cheap an Pharlaimint Oilibhear Cromail mar cheannaire an airm a chuirfeadh an t- eiri amach in Eirinn faoi chois. Bhi moran Riogaithe cruinnithe in Eirinn faoin am seo agus sa bhliain 1649 rinne siad comhaontas le Comhcheangal Chaitlicigh na hEireann, rud ar mhor an chontuirt e don Pharlaimint. Bhi an Comhcheangal ag iarraidh stat a bhunu, agus bhi Cill Chainnigh mar phriomhchathair acu.

Chreid Cromail agus na ginearail Shasanacha eile na scealta uafasacha a foilsiodh faoin drochide a tugadh do choilinigh in Eirinn i gcaitheamh eiri amach na bliana 1641. ^[3] D’fhag seo a rian ar iompar na saighdiuiri, ce gur lean Cromail fein, trid is trid, na rialacha cogaidh mar a bhi siad ag an am: da ngeillfeadh baile mor ar an bpointe, ni dheanfai diobhail da raibh istigh ann.

Thainig Cromail i dtir in Eirinn ar 15 Lunasa 1649 ag an Rinn , gar do Bhaile Atha Cliath . Bhi 35 long in eineacht leis agus iad lan de shaighdiuiri agus de threalamh. Thainig a chliamhain Henry Ireton ina dhiaidh le seachto long eile. D'eirigh le forsai na Parlaiminte i m Baile Atha Cliath an chathair a chosaint faoi cheannas an Choirneil Michael Jones agus bealach isteach a thabhairt do thabhairt do Chromail da bharr. Bhi se mar aidhm ag Cromail na bailte ba thabhachtai a ghabhail, agus ba ghearr go raibh an chuid ba mho den oirthear agus den tuaisceart faoi smacht fhorsai na Parlaiminte.

Gheill moran bailte mora, ach theip ar Chromail Port Lairge a ghabhail, agus chaill se suas le 2,000 fear sa troid ag Cluain Meala i Mi Bealtaine, 1650, sular gheill an baile mor. ^[4] Ni raibh garastun Dhroichead Atha (a bhi faoi cheannas an tSasanaigh Chaitlicigh Arthur Aston) sasta geilleadh. Nuair a gabhadh an ait faoi dheireadh tar eis ionsai trom le gunnai mora, maraiodh beagnach 3,500 duine ar na sraideanna. I nDeireadh Fomhair 1649 tharla sleacht eile i Loch Garman , ce go raibh Cromail ag iarraidh socru a dheanamh ag an am. ^[5]

Imeacht [ cuir in eagar | athraigh foinse ]

Lean an troid go ceann beagnach tri bliana tar eis do Chromail imeacht ar 16 Bealtaine 1650. Gheill Gaillimh i Mi Aibreain 1652, agus gheill na saighdiuiri deireanacha Caitliceacha i Mi Aibreain 1653. Coisceadh cleachtadh an Chaitliceachais agus ma rugadh ar shagart , cuireadh chun bais ar an bpointe e.

Meastar gur cuireadh timpeall 12,000 duine chun na n Indiacha Thiar mar sclabhaithe . Tugadh iarracht ar Caitlicigh nar d’aicme na gceardaithe agus na sclabhaithe iad a chur siar chun Connacht no chun Contae an Chlair , agus ar eigean a fagadh breis is 8% de thalamh na tire i seilbh na g Caitliceach . Baineadh feidhm as an n gorta chun na hEireannaigh a chloi; scriosadh barra agus maraiodh eallach.

Henry Ireton agus Edmund Ludlow a smachtaigh an tir tar eis Chromail, ach bhi na Sasanaigh a gcra gan stad ag treallchogaithe (na “Toraithe”), dream a fuair didean ar na portaigh agus in iarsmai na gcoillte tar eis gur briseadh airm an Chomhcheangail. ^[6]

Bas [ cuir in eagar | athraigh foinse ]

Creidtear go bhfuair Cromail bas le seipticeime no malaire (no fiu nimhiu e).

Ce gur ainmniodh a mhac Risteard Cromail, mar oidhre i gceannas an Chomhfhlaithis, ni raibh cion ar bith ag muintir na Breataine air agus cuireadh Searlas II ar ais i gcoroin nuair a d'fhill se on bhFrainc sa bhliain 1660. Ar 30 Eanair 1661 , togadh corp Chromail as a uaigh agus 'cuireadh chun bais' aris e ar ordu an ri nua, mar dhioltas ar bhas an Ri Searlas I.

Mallacht Chromail [ cuir in eagar | athraigh foinse ]

Na an abairt bearla " to hell or to Connaught "

Feach freisin [ cuir in eagar | athraigh foinse ]

• Cromail in Eirinn 1649-1650

Tagairti [ cuir in eagar | athraigh foinse ]

Is siol a bhaineann leis an m Breatain Bheag e an t-alt seo. Cuir leis , chun cuidiu leis an Vicipeid. Ma ta alt nios forbartha le fail i dteanga eile, is feidir leat aistriuchan Gaeilge a dheanamh.

Is siol faoi Shasana e an t-alt seo. Cuir leis , chun cuidiu leis an Vicipeid. Ma ta alt nios forbartha le fail i dteanga eile, is feidir leat aistriuchan Gaeilge a dheanamh.

Is siol faoi Albain e an t-alt seo. Cuir leis , chun cuidiu leis an Vicipeid. Ma ta alt nios forbartha le fail i dteanga eile, is feidir leat aistriuchan Gaeilge a dheanamh.

Is siol faoi Oilean na hEireann e an t-alt seo. Cuir leis , chun cuidiu leis an Vicipeid. Ma ta alt nios forbartha le fail i dteanga eile, is feidir leat aistriuchan Gaeilge a dheanamh.