On Vicipeid, an chiclipeid shaor.
Impire Romhanach an Oirthear ab ea
Iustinianus I
(
Laidin
:
Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus
;
Sean-Ghreigis
:
?ουστινιαν??
Ioustinianos
), ar a dtugtai
Iustinianus Mor
freisin, an tImpire Biosantach o 527 go 565.
Bhi stair ar leith bainteach le reimeas an Impire se sin an iarracht uaillmhianach (ach nach raibh curtha i gcrich go hiomlan) an 'Impireacht a athbhunu'
[1]
(
Laidin
:
renovatio imperii
). Leiriodh an uaillmhian seo nuair a thainig tearnamh pairteach ar chriocha Impireacht na Roimhe Thiar (
Laidin
:
Imperium Romanum Occidentale
), a bhi imithe as feidhm.
[2]
Chuir a ghinearal, Belisarius, Riocht Vandalach san Afraic Thuaidh faoi smacht go tapa. Ina dhiaidh sin, chuir Belisarius, Narses, agus ginearail eile an riocht Oirghotach faoi smacht, ag athbhunu an Dalmait, an tSicil, an Iodail, agus an Roimh don Impireacht tar eis nios mo na leathchead bliain d'fhorlamhas na nOirghotach. D'athghabhail Liberius an maor praetoireach (
Laidin
:
praefectus praetorio
) deisceart leithinis na hIbeire, ag bunu
Provincia Spaniae
(Gaeilge: Cuige na Spainne). D'athbhunaigh na feachtais seo smacht na Roimhe ar iarthar na Meanmhara, rud a mheadaigh ioncam bliantuil na hImpireachta faoi bhreis agus milliun
solidus
.
[3]
Le linn a reime, chuir Iustinianus na Tzani faoi chois freisin, pobal ar chosta thoir
na Mara Duibhe
nach raibh riamh roimhe seo faoi smacht na Roimhe. Chuaigh se i ngleic leis an Impireacht Shasanach san oirthear, le linn reimeas Cabad I, agus nios deanai aris le linn Cosro I; cuireadh tus leis an dara coimhlint seo go pairteach mar gheall ar a uaillmhianta san iarthar.
Gne ba shuntasai fos da oidhreacht na athscriobh aonfhoirmeach an dli Romhanach, an
Corpus Juris Civilis
, ata fos mar bhunus leis an dli sibhialta i go leor stat sa la ata inniu ann.
[4]
Chomh maith leis sin, thainig borradh faoin gcultur Biosantach le linn do bheith i reim, agus bhi oibreacha ar nos an Hagia Sophia mar thoradh ar a chlar togala. Tugtar "Naomh Iustinianus an tImpire" air san Eaglais Cheartchreidmheach Thoir..
[5]
Mar gheall ar a ghniomhaiochtai athchoirithe, thugtai an "Romhanach Deireanach" uaireanta ar Iustinianus i staireagrafaiocht lar an 20u haois.
[6]
| Is
siol
faoi
chreideamh
e an t-alt seo.
Cuir leis
, chun cuidiu leis an Vicipeid.
Ma ta alt nios forbartha le fail i dteanga eile, is feidir leat aistriuchan
Gaeilge
a dheanamh.
|
| Is
siol
na
staire
e an t-alt seo.
Cuir leis
, chun cuidiu leis an
Vicipeid
.
Ma ta alt nios forbartha le fail i dteanga eile, is feidir leat aistriuchan
Gaeilge
a dheanamh.
|
- ↑
J. F. Haldon,
Byzantium in the seventh century
(Cambridge, 2003), 17?19.
- ↑
On the western Roman Empire, see now H. Borm,
Westrom
(Stuttgart 2013).
- ↑
FINANCES UNDER JUSTINIAN:
http://www.tulane.edu/~august/H303/handouts/Finances.htm
Curtha i gcartlann
2008-03-09 ar an
Wayback Machine
- ↑
John Henry Merryman and Rogelio Perez-Perdomo,
The Civil Law Tradition: An Introduction to the Legal Systems of Europe and Latin America
, 3rd ed. (Stanford: Stanford University Press, 2007),
pp. 9?11
.
- ↑
"
St. Justinian the Emperor
" (en).
- ↑
For instance by
George Philip Baker
(
Justinian
, New York 1938), or in the
Outline of Great Books
series (
Justinian the Great
).